HISTORIA KLASA II GIMNAZJUM - wymagania edukacyjne.

HISTORIA KLASA II GIMNAZJUM - wymagania edukacyjne. DOPUSZCZAJĄCA DOSTATECZNA Rozdział I. Narodziny epoki nowożytnej koniec wieku XV i wiek XVI - potrafi wyjaśnić pojęcia renesans i humanizm, wymienić twórców renesansu - zna: osoby: N. Machiavelli, T. Morus, M. Kopernik, J. Gutenberg, Erazm z Rotterdamu Zna pojęcia: utopia, mecenat, teocentryzm, antropocentryzm DOBRA - potrafi wymienić twórców renesansu i ich dzieła, wskazać główne ośrodki renesansu BARDZO DOBRA - potrafi: wyjaśnić poglądy humanistów, omówić zmiany społecznogospodarcze przełomu XV i XVI w., CELUJĄCA wskazuje na związki między ideałami głoszonymi przez twórców starożytnych a humanistami - rozumie znaczenie hasła Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce. - potrafi rozpoznać styl renesansowy i go opisać - zna główne założenia kultury renesansu, zna artystów malarzy, rzeźbiarzy, architektów i ich dzieła: Michał Anioł, Leonardo da Vinci, Rafael Santi, A. Dürer, H. Bosch, P. Bruegel rozumie przesłanie renesansu wyjaśnia, na czym polegała oryginalność sztuki niemieckiego i niderlandzkiego renesansu - zna: nazwiska podróżników: Henryk Żeglarz, Vasco da Gama, K. Kolumb, A. Vespucci, F. Cortez, F. Pizarro, F. Magellan, odkryte lądy, jedną z cezur czasowych wydzielających średniowiecze 1492 - rozumie: znaczenie odkryć. Potrafi: wyjaśnić przyczyny i skutki odkryć geograficznych, posługiwać się pojęciami, lokalizuje na mapie i na osi czasu odkrycia: 1488., 1492, 1498,, 1519 1522 wymienia i lokalizuje na mapie szlaki i żeglarzy w kolejności odkryć i wypraw potrafi omówić przyczyny i skutki wypraw 13

- zna: daty : 1517 r., osobę : M. Lutra - zna pojęcia: bulla, nepotyzm, symonia, ekskomunika, celibat, odpusty, banicja - zna: religijne, społeczne i polityczne przyczyny reformacji. Rozumie: istotę przemian światopoglądowych. - potrafi: posługiwać się poznanymi pojęciami, lokalizuje na mapie kraje, w których szerzyła się reformacja, wyjaśnia przyczyny reformacji. przemiany światopoglądowe w społeczeństwie chrześcijańskim - zna: daty, osoby: Jan Kalwin, Henryk VIII, 1534, 1563 - zna pojęcia: predestynacja, zbory, protestanci, ewangelicy, anglikanie, pastorzy, - zna: przyczyny; rozłamu w kościele katolickim. -rozumie: różnice wyznaniowe. - potrafi: wyjaśnić, czym różniły się nowe wyznania od wyznania katolickiego wyznanie luterańskie, kalwinizm i anglikanizm, - wymienia nowe wyznania: hugenoci, baptyści, purytanie, kwakrzy - zna pojęcia i daty:t. Münzer, M. Servet, Maria Tudor, Elżbieta I, Henryk Burbon, Walezjusze 1524 1525, 1555, 1572, 1581, 1598 - potrafi: wyjaśnić zasadę czyj kraj tego religia ; lokalizować na mapie kraje protestancki i katolickie, posługiwać się pojęciami. - rozumie: konsekwencje wynikające z wprowadzenia reformacji. - zna: rolę, jaką w szerzeniu reformacji odegrali Münzer, Servet, a także przyczyny zwycięstwa Kościoła anglikańskiego. konflikt między protestantami a katolikami w Cesarstwie Niemieckim, Francji i Anglii, - potrafi: wymienić decyzje soboru trydenckiego - zna osoby, daty pojęcia: I. Loyola, Giordano Bruno, 1545 1563, 1534, sobór trydencki, liturgia katolicka, kontrreformacja, herezja, inkwizycja, Indeks ksiąg zakazanych, jezuici - potrafi: wyjaśnić, na czym polegała kontrreformacja; posługiwać się pojęciami i mapą. - rozumie: cele wprowadzanych reform; rolę zakonu jezuitów w obronie Kościoła katolickiego ocenia i uzasadnia znaczenie reform w Kościele katolickim 14

- wymienia przyczyny postępu w rolnictwie, zastosowanie koła wodnego - rozumie pojęcia: dualizm gospodarczy, trójpolówka, koło wodne, rewolucja cen, popyt, kredyt, bank, weksel, giełda, system nakładczy, manufaktura - potrafi: wyjaśnić, na czym polegał dualizm, pojęcia, omówić postęp w rolnictwie i gospodarce. przyczyny i konsekwencje rewolucji cen dla rozwoju gospodarczego Europy; - omawia przemiany społeczne zaistniałe w wyniku rozwoju gospodarczego Rozdział II. Rzeczpospolita Złotego Wieku XVI wiek - zna: daty, władców: Zygmunt Stary, Albrecht Hohenzollern, 1525, - zna: daty, władców: Władysław Jagiellończyk, cesarz Maksymilian, Stefan Batory, 1519 1520, 1526, 1533, 1582 - zna pojęcia: hołd pruski, sekularyzacja, lenno, unia personalna - zna: władców polskich i ich rolę w kształtowaniu pozycji kraju nad Bałtykiem. - potrafi: omówić pozycję Polski na mapie Europy, politykę dynastyczną Jagiellonów, posługiwać się mapą, stosunki Polski z Rosją i Turcją w XVI w. ocenia znaczenie hołdu pruskiego dla zachowania pokoju na północy - rozumie pojęcia: folwark, pańszczyzna - rozumie pojęcia: poddaństwo, patrycjat, pospólstwo, plebs, rada miejska, ława miejska, taksy wojewodzińskie - zna: przyczyny rozwoju gospodarki folwarcznopańszczyźnianej. -rozumie: na czym polegała gospodarka folwarcznopańszczyźniana. - zna: daty, pojęcia: 1454, 1493, 1505, demokracja szlachecka, sejm walny, izba poselska, senat, sejmik, przywilej, poseł, senator, elekcja, nobilitacja, królewszczyzny, ruch - potrafi: wyjaśnić, w jaki sposób ograniczano prawa chłopów i mieszczan; posługiwać się pojęciami. porównuje rozwój gospodarczy z rozwojem Europy Zachodniej ocenia wpływ rozwoju gospodarczego Polski na poziom życia ludności - zna władców polskich: Kazimierz Jagiellończyk, Jan Olbracht, Aleksander, Zygmunt Stary, Zygmunt August - rozumie: założenia ruchu egzekucyjnego i jego znaczenie. -potrafi: wyjaśnić, na czym polegało ograniczenie władzy monarchy i wzrost znaczenia wyjaśnia rolę sejmu walnego w państwie polskim znaczenie wybranych przywilejów dla ukształtowania 15

- wymienia wyznania protestanckie w Rzeczypospolitej egzekucyjny - zna: skład sejmu walnego. - zna: daty, osoby, pojęcia: J. Łaski, P. Skarga, St. Hozjusz; 1573, 1596 judaizm, monofizytyzm, bracia czescy, bracia polscy, arianie, konfederacja warszawska, unia brzeska, unici, kościół prawosławny; szlachty; - rozumie: na czym polegał fenomen polskiej tolerancji religijnej. - potrafi: omówić stosunek Kościoła katolickiego do reformacji i przedstawić wyznania religijne na ziemiach polskich; lokalizuje na mapie. wyjaśnia przyczyny rozwoju reformacji w ze wskazaniem grup społecznych, które przyjęły kalwinizm, i luteranizm się demokracji szlacheckiej ocenia skutki kontrreformacji na terenie - rozumie pojęcie mecenat, wymienia mecenasów kultury w Rzeczypospolitej. - zna: twórców polskiego renesansu i ich dzieła M. Rej, J. Kochanowski, A.F. Modrzewski, M. Kopernik - potrafi: wyjaśnić, czym charakteryzował się styl renesansowy - rozumie: wpływ renesansu europejskiego na rozwój polskiej sztuki i kultury. - potrafi: wyjaśnić czynniki, które wpłynęły na rozwój literatury w języku narodowym, posługuje się mapą. budowle renesansowe znajdujące się w jego najbliższej okolicy najwspanialsze dzieła renesansowe w Polsce - zna datę zawarcia unii lubelskiej, tereny włączone do, postać króla - zna: kolejnych władców elekcyjnych, datę pierwszej elekcji: Henryk Walezy, Stefan Batory, Anna Jagiellonka, Jan Zamojski, Zygmunt III Waza, 1572, 1573 - zna przyczyny i skutki zawarcia unii lubelskiej, pojęcia: unia realna, unia personalna, inkorporacja - zna pojęcia; wolna elekcja, pacta conventa, artykuły henrykowskie, piechota wybraniecka, rokosz Zebrzydowskiego - potrafi: omówić reformy Stefana Batorego, posługiwać się mapą i pojęciami. - rozumie czynniki, które zadecydowały o podpisaniu unii. - potrafi wymienić narody i wyznania istniejące na terenie po zawarciu unii, lokalizuje je na mapie. - rozumie: rolę Jana Zamojskiego w kolejnych elekcjach, uzależnienie monarchów od szlachty. - potrafi wyjaśnić, jakie czynniki zadecydowały o wyborze Henryka Walezego, - potrafi wyjaśnić okoliczności, które skłoniły magnatów polskich do zawarcia unii; politykę wewnętrzną i zewnętrzną prowadzoną przez Stefana Batorego i Zygmunta III Wazę i analizuje konsekwencje zawarcia unii realnej dla Korony i Litwy, ocenia stopień uzależnienia królów elekcyjnych od magnatów polskich 16

Rozdział III. Europa i Polska w XVII i w pierwszej połowie XVIII wieku - zna pojęcia monarchii absolutnej i monarchii parlamentarnej - wymienia państwa sąsiadujące z Rzeczpospolitą - zna: władców Francji i Anglii, Ludwik XIII, Ludwik XIV, Karol I, daty 1618 1648 - zna pojęcia: intendenci, Państwo to ja, Król Słońce, lord protektor, władza absolutna - zna: daty, pojęcia, postacie, władców państw sąsiadujących z Rzeczpospolitą: Piotr I, Karol XI, Mehmed IV, Fryderyk Wilhelm, Fryderyk I, 1648, 1657, 1683, 1700 1721, 1701,bojarzy, smuta, car, cerkiew, janczarowie Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy na królów ; - rozumie: rolę, jaką odegrali Richelieu, Mazarin, Cromwell. - potrafi: podać przyczyny i konsekwencje wojny trzydziestoletniej; wyjaśnić jak doszło do ukształtowania się monarchii absolutnej we Francji i konstytucyjno-parlamentarnej w Anglii; posługiwać się mapą i pojęciami. - rozumie: przyczyny wzrostu potęgi Rosji i Prus, upadku politycznego Turcji i Szwecji. Potrafi: wyjaśnić czynniki, które doprowadziły do utworzenia potęgi Rosji i Prus; posługiwać się mapą. charakteryzuje ustrój monarchii absolutnej we Francji i monarchii parlamentarnej w Anglii, wskazując podobieństwa i różnice wyjaśnia znaczenie klęski pod Wiedniem dla Turcji analizuje przyczyny rozwoju państw ościennych - wskazuje na mapie państwa, z którymi Rzeczypospolita prowadziła wojny. - zna: daty, postacie władców, i hetmanów: Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan Kazimierz, J.K. Chodkiewicz, S. Żółkiewski, B. Chmielnicki, J. Wiśniowiecki, Karol X Gustaw, S. Czarniecki, J. Sobieski, 1600, 1610, 1620 21, 1632 34, 1648 54, 1654 56, 1655 60, 1683, 1699, Zaporoże, - rozumie: przyczyny, które doprowadziły do wojen ze Szwecją, Rosją, Turcją i wybuchu powstania Chmielnickiego. - potrafi: opisać najważniejsze etapy konfliktów, lokalizuje na osi czasu najważniejsze bitwy, lokalizuje na mapie, posługuję się pojęciami. przedstawia ostateczne rozstrzygnięcia toczonych wojen, wykorzystując tekst, źródłowy, mapę i oś czasu 17

- wymienia przyczyny kryzysu państwa polskiego w XVII w. Kozacy, Sicz, ataman, Kozacy rejestrowi, odsiecz wiedeńska - zna: władców, pojęcia. Władysław IV, Jan Kazimierz, M.K. Wiśniowiecki, Jan Sobieski oligarchia magnacka, liberum veto, banicja, infamia, rokosz, konfederacja, latyfundia - zna pojęcia baroku i twórców - zna: twórców kultury i sztuki baroku oraz ich dzieła Caravaggio, Rubens, Rembrandt, Vermeer, C. Monteverdi, J.S. Bach, J.F. Haendel, F. Bacon, Kartezjusz, J. Locke, I. Newton - rozumie: pojęcia empiryzm i racjonalizm. - rozumie pojęcia sarmatyzm, nietolerancja - zna: władców August II Mocny, Stanisław Leszczyński, August III - zna datę zamieszek w Toruniu 1724, pojęcia: kalwarie, portrety trumienne, apostazja, ateista, sarmatyzm, konserwatyzm,. - zna: daty, pojęcia: 1717, 1732,1736; detronizacja, Sejm Niemy, przymierze trzech czarnych orłów - rozumie: negatywne i pozytywne skutki panowania Sasów. - rozumie: przyczyny kryzysu gospodarczego i politycznego w w XVII w. Potrafi: wyjaśnić jak doszło do ukształtowania się oligarchii magnackiej, wyjaśnia zasadę liberum veto. - potrafi: poglądy myślicieli; wyjaśnić, czym charakteryzował się barok. - rozumie pojęcia przedmurze chrześcijaństwa, ksenofobia,, specyfikę sarmatyzmu. - potrafi: wyjaśnić konsekwencje wyboru Wettinów na tron polski; rolę Stanisława Leszczyńskiego, znaczenie powiedzeń Jedni do Sasa, drudzy do Lasa oraz Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa. przyczyny kryzysu politycznego z wykorzystaniem tekstu źródłowego - potrafi: wyjaśnić, czym charakteryzował się sarmatyzm, polski barok, politykę zagraniczną Augusta II Mocnego ocenia sytuację społecznogospodarczopolityczną w XVII w. różnorodność kultury baroku, posługując się konkretnymi przykładami wpływ ideologii sarmackiej na kulturę, oświatę i życie codzienne szlachty ocenia okres panowania Augusta III w, 18

Rozdział IV. Świat i Rzeczpospolita w dobie oświecenia - zna: filozofów oświecenia i ich teorie, naukowców i ich wynalazki: Wolter, J.J. Rousseau, Monteskiusz, D. Diderot, A. Smith; - zna: władców Prus i Austrii Fryderyk II Wielki, Józef II - zna: daty, pojęcia, osoby, główne hasła Deklaracji niepodległości. B. Franklin, T. Jefferson, K. Pułaski, T. Kościuszko, 1 - wie, co to jest rewolucja, zna datę wybuchu i kluby polityczne - zna pojęcia: styl klasycystyczny, racjonalizm, empiryzm, deizm, ateiści, suwerenność, Encyklopedia, trójpodział władzy, prawa naturalne, liberalizm gospodarczy, wolny rynek, wolna konkurencja; - zna: daty, pojęcia,1765, 1769 absolutyzm oświecony, burżuazja, proletariat, rewolucja agrarna, rewolucja przemysłowa - rozumie: na czym polegała rewolucja przemysłowa w Anglii - zna: daty, pojęcia, 1776, 1787 Konstytucja Stanów Zjednoczonych, system władzy, republika, kongres, senat, Izba Reprezentantów - rozumie: przyczyny, które skłoniły kolonistów do podjęcia walki. - zna: daty, osoby, pojęcia, Ludwik XVI, M. Robespierre, J. Danton, Napoleon Bonaparte, 14.07.1789, 1792, 1795, 1799, stan trzeci, Stany Generalne, Zgromadzenie Narodowe, Zgromadzenie Konstytucyjne, - rozumie: ideologię oświecenia. - zna: władców Prus i Austrii, wprowadzone przez nich reformy - potrafi: wyjaśnić przyczyny buntu w koloniach, opisać przebieg walk o niepodległość, wyjaśnić udział Polaków, posługiwać się pojęciami, lokalizować na mapie. - rozumie: przyczyny wybuchu rewolucji, na czym polegał terror, rządy jakobinów, konsekwencje stracenia króla. - potrafi: wyjaśnić, jakie czynniki miały wpływ na wybuch rewolucji, znaczenie - potrafi: wyjaśnić, czym charakteryzowało się oświecenie, stosunek filozofów do otaczającego świata, rolę oświaty w dobie oświecenia - potrafi: wyjaśnić; na czym polegał absolutyzm oświecony, z czego wynikała potęga Prus, czym była rewolucja agrarna. wyjaśnia udział Polaków w walce o niepodległość Stanów Zjednoczonych przyczyny i skutki wprowadzenia polityki terroru - lokalizuje wydarzenia na osi czasu, - potrafi wyjaśnić znaczenie oświecenia dla rozwoju wiedzy o otaczającym człowieka świecie konsekwencje rewolucji agrarnej i przemysłowej dla społeczeństwa system władzy w Stanach Zjednoczonych, opierając się na tekście konstytucji analizuje Deklarację Praw Człowieka i Obywatela, oceniając jej znaczenie Deklaracji dla 19

- zna pojęcie elekcja, wymienia ostatniego króla, datę I rozbioru - zna pojęcie konstytucja, datę 1791 Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, jakobini, monarchia konstytucyjna; monarchiści, dyktatura, terror, rojaliści, dyrektoriat, trybunały rewolucyjne - zna: daty, osoby, pojęcia. T. Rejtan, 1767, 1768, elekcja, przyczyny I rozbioru, reformy sejmu rozbiorowego; Familia, Szkoła Rycerska, prawa kardynalne, Rada Nieustająca - zna: daty, osoby, pojęcia. I. Potocki, Stanisław August Poniatowski, H. Kołłątaj, S. Małachowski, J. Poniatowski, T. Kościuszko, 1789, 3 V 1791, 1792, monarchia konstytucyjna, Straż Praw, sejm skonfederowany, konstytucja, posesjonaci, Czarna procesja - zna: osoby, pojęcia, inicjatywy oświeceniowe: I. Krasicki, J.U. Niemcewicz, F. Zabłocki, H. Kołłątaj, S. Staszic, G. Piramowicz, J. i A. Załuscy, Szkoła Rycerska, KEN, zdobycia Bastylii, przyczyny upadku monarchii i ustanowienia republiki; - rozumie: sytuację polityczną, w jakiej znajdowała się Rzeczpospolita w XVIII w. przyczyny I rozbioru, posługuje się mapą. - rozumie: w jakich okolicznościach doszło do uchwalenia Konstytucji 3 Maja, czym jest skonfederowany sejm. - potrafi: wymienić i omówić programy stronnictw politycznych; wymienić najważniejsze postanowienia Konstytucji; - rozumie: rolę literatury i publicystyki politycznej w szerzeniu programu reform. - potrafi: podać przykłady sztuki klasycystycznej, przedstawicieli polskiego oświecenia i ich działalność reformatorską, omówić zmiany przyczyny upadku jakobinów i przejęcie władzy przez dyrektoriat; przyczyny przejęcia władzy przez Napoleona - potrafi: wyjaśnić, na czym polegały próby reform w państwie, dlaczego doszło do konfederacji radomskiej i barskiej, sytuację międzynarodową przed zwołaniem Sejmu Wielkiego i po konfederacji targowickiej przedstawia wpływ myślicieli europejskiego oświecenia na rozwój idei reformatorskich w współczesności udowadnia słuszność twierdzenia rewolucja pożera własne dzieci ocenia decyzję państw ościennych dotyczącą rozbioru ocenia udział króla w konfederacji a) pogadanka, praca w grupach b) podręcznik, ilustracje, tekst źródłowy, zeszyt ćwiczeń 20

- zna datę powstania kościuszkowskiego, pojęcie insurekcja, postać T. Kościuszki - zna: daty, osoby, pojęcia Stanisław August, B. Głowacki, I. Potocki, St. Małachowski, H. Kołłątaj, J. Poniatowski, J. Madaliński, J.H. Dąbrowski, 1793, 1794, 1795 insurekcja kościuszkowska, przyczyny III rozbioru ; detronizacja, insurekcja, kosynierzy, uniwersał, kapitulacja, abdykacja, emigracja w oświacie. - rozumie: przyczyny wybuchu powstania kościuszkowskiego, udział chłopów w powstaniu. - potrafi: wyjaśnić, dlaczego doszło do II i III rozbioru, omówić treść Uniwersału połanieckiego, lokalizować na mapie i na osi czasu przyczyny upadku w XVIII w., przedstawiając kolejne rozbiory na mapie i osi czasu 21