Minimalne godzinowe wynagrodzenie z tytułu wykonania umowy zlecenie lub umowy o świadczenie usług - omówienie nowelizacji Opracował: Piotr Czarnojańczyk
SPIS TREŚCI Wprowadzenie 3 Zakres przedmiotowy wprowadzonych zmian 4 Zakres podmiotowy wprowadzonych zmian 5 Obowiązek ewidencjonowania godzin 6 Ustawowe wyjątki 7 Konsekwencje praktyczne 8 O autorze 9 O Biurze Pomocy Prawnej 9 2
WPROWADZENIE Z dniem 1 stycznia 2017 roku do polskiego porządku prawnego weszły nowe przepisy regulujące kwestię minimalnego godzinowego wynagrodzenia wykonywanego na podstawie umowy zlecenia i umowy o świadczenie usług. Tym samym, każda godzina świadczonych usług świadczonych w ramach wskazanych umów nie może zostać wyceniona na kwotę niższą niż 13 zł brutto. Uchwalona nowelizacja miała w założeniu doprowadzić do ukrócenia negatywnych procederów rynkowych, polegających na sztucznym zaniżaniu stawek za wykonywaną pracę w niektórych branżach. O ile idea ustawowego uregulowania głodowych płac godzinowych zasługuje na uznanie, tak należy zwrócić uwagę na konsekwencje praktyczne omawianej nowelizacji wobec tych podmiotów, które dotychczas stosowały wyższą stawkę. Ustawodawca nałożył na wszystkich zleceniodawców dodatkowe obowiązki ewidencyjne, generujące koszty i angażujące zasoby ludzkie organizacji. Przedmiotem niniejszego opracowania jest usystematyzowanie wiedzy na temat minimalnej stawki godzinowej za wykonywanie zleceń oraz pokazanie aspektów praktycznych znowelizowanych przepisów z punktu widzenia zleceniodawcy. 3
ZAKRES PRZEDMIOTOWY WPROWADZONYCH ZMIAN Uregulowania dotyczące minimalnego godzinowego wynagrodzenia zostały zaimplementowane w ustawie z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2015 r., poz. 2008 z późniejszymi zmianami). Z punktu widzenia niniejszego opracowania kluczowe znaczenie mają nowo wprowadzone przepisy art. 8a-8d ustawy, wprowadzające rozwiązania w zakresie regulacji wynagrodzenia otrzymywanego z tytułu wybranych umów cywilnoprawnych. Na chwilę obecną ustawodawca zdecydował się na objęcie nowymi przepisami dwóch rodzajów kontraktów: umowy zlecenie oraz umów o świadczenie usług. Umowa zlecenie (art. 734 Kodeksu cywilnego i następne) reguluje stosunek prawny między zleceniodawcą i zleceniobiorcą, na mocy którego ten pierwszy zleca drugiemu wykonanie określonej czynności prawnej za wynagrodzeniem. Jest to tzw. umowa starannego działania, albowiem istotne jest samo wykonywanie czynności, nie natomiast określony i skończony rezultat (jak w przypadku umowy o dzieło). Umowa o świadczenie usług (art. 750 Kodeksu cywilnego) - w przypadku świadczenia usług, których wykonanie nie jest regulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące umowy zlecenia. Na mocy art. 8a ustawy, strony wskazanych rodzajów umów będą zobowiązane do takiego określenia wynagrodzenia, aby jego wysokość odpowiadała lub przewyższała minimalne godzinowe wynagrodzenie, ustalone na poziomie 13 zł brutto. 4
ZAKRES PODMIOTOWY WPROWADZONYCH ZMIAN Opisana zmiana dotyczy nie tylko umów zawieranych pomiędzy podmiotami występującymi w obrocie a osobami fizycznymi. Również znajdzie ona swoje zastosowanie także do tzw. samozatrudnionych, czyli osób, które prowadzą indywidualną działalność gospodarczą i w jej ramach wykonują zlecenie na rzecz innego podmiotu. Oznacza to, iż nowa regulacja spowoduje konieczność prowadzenia dokumentacji ewidencyjnej czasu wykonywania zlecenia bądź usług zarówno dla osób fizycznych, jak i przedsiębiorców, z którymi zleceniodawca ma podpisane przedmiotowe umowy. Warto również pamiętać o wspólnym wykonywaniu umowy. Jeżeli zleceniodawca zawrze umowę na wykonanie tej samej czynności bądź usługi z dwoma podmiotami (lub odpowiednio większą ilością), będzie zobowiązany do zapewnienia minimalnego godzinowego wynagrodzenia każdemu podmiotowi z osobna. To znaczy, że każdą taką osobę traktuje się jak osobnego zleceniobiorcę. PRZYKŁAD: Jeżeli Fundacja X zleci sprzątanie swojego biura dwóm osobom w ramach jednej umowy, to każda z tych osób musi otrzymać wynagrodzenie nie niższe niż 13 zł brutto za każdą godzinę świadczonej usługi. 5
OBOWIĄZEK EWIDENCJONOWANIA GODZIN Ustalenie minimalnego godzinowego wynagrodzenia powoduje konieczność ustalenia sposobu potwierdzania liczby godzin, wypracowanych w ramach zlecenia bądź umowy o świadczenie usług. Co do zasady, strony powinny samodzielnie w drodze umowy określić sposób potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług. W zakres tego określenia wchodzą również ustalenia stron, które nie znalazły się bezpośrednio w umowie, ale są zawarte np. w wzajemnych wiadomościach e-mail i składają się na konstrukcję całego stosunku prawnego. Jeżeli strony nie wykonają tego obowiązku, osoba wykonująca zlecenie lub świadcząca usługi przedkłada zleceniodawcy informację o liczbie godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług, w terminie poprzedzającym termin wypłaty wynagrodzenia. Jeżeli zleceniodawcą jest przedsiębiorca lub inna jednostka organizacyjna (np. spółka, fundacja, stowarzyszenie), a umowa nie została potwierdzona na piśmie lub elektronicznie, to na tym podmiocie ciąży obowiązek potwierdzenia osobie wykonującej zlecenie sposobu potwierdzania ilości wypracowanych godzin. Należy pamiętać również o tym, że ustawodawca nałożył na zleceniodawców obowiązek przechowywania dokumentów określających sposób potwierdzania oraz dokumenty potwierdzające liczbę wypracowanych godzin przez okres 3 lat od upływu terminu zapłaty wynagrodzenia. 6
USTAWOWE WYJĄTKI Projektując opisane wyżej obowiązki, ustawodawca przewidział zamknięty katalog wyjątkowych sytuacji, w których przepisy dotyczące minimalnego godzinowego wynagrodzenia nie znajdują zastosowania. Zatem, przepisów tych nie stosuje się do umów: 1. zlecenia lub o świadczenie usług, jeżeli o miejscu i czasie wykonania czynności decyduje zleceniobiorca i przysługuje mu wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne, tj. uzależnione od wyników swojej pracy (ustawodawca przykładowo wymienia liczbę zawartych umów, wartość zawartych umów, sprzedaż, obrót, pozyskane zlecenia, wykonane usługi lub uzyskane należności); 2. dotyczących usług opiekuńczych realizowanych poprzez prowadzenie rodzinnego domu pomocy; 3. o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej, o utworzeniu rodziny zastępczej zawodowej lub rodzinnego domu dziecka, w przedmiocie prowadzenia rodzinnego domu dziecka etc. - jeżeli czynności są wykonywane dłużej niż przez jedną dobę; 4. dotyczących usług polegających na sprawowaniu opieki nad grupą osób lub osobami podczas wypoczynków lub wycieczek - jeżeli czynności są wykonywane dłużej niż przez jedną dobę; 5. dotyczących usług opieki domowej nad osobą niepełnosprawną, przewlekle chorą lub w podeszłym wieku, świadczonych w domu tej osoby - jeżeli czynności są wykonywane dłużej niż przez jedną dobę. 7
KONSEKWENCJE PRAKTYCZNE Tak ułożony system minimalnego godzinowego wynagrodzenia powoduje szereg konsekwencji praktycznych po stronie zleceniodawców. Poniżej wymieniam te, które moim zdaniem będą miały największy wpływ na kształtowanie stosunków prawnych zlecenia i świadczenia usług: 1. jeżeli zleceniodawca będzie chciał określić w umowie wysokość wynagrodzenia na poziomie niższym niż 13 zł brutto za godzinę, to zleceniobiorcy przysługuje roszczenie o wypłatę wynagrodzenia wyrównawczego; 2. w przypadku umów zawartych na czas dłuższy niż 1 miesiąc, wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej dokonuje się co najmniej raz w miesiącu - upodabnia to umowę zlecenie do stosunku pracy i w założeniu ma zapewnić pewność wypłaty wynagrodzenia, zapewniając tym samym stałe utrzymanie zleceniobiorcy; 3. w przypadku pod-zlecenia wykonania czynności należy pamiętać, iż w takiej sytuacji pierwotny zleceniobiorca staje się zleceniodawcą i stosuje się do niego zasady opisane powyżej; 4. jeżeli zleceniodawca będący przedsiębiorcą albo działający w imieniu przedsiębiorcy albo innej jednostki organizacyjnej, wypłaca zleceniobiorcy wynagrodzenie za każdą godzinę wykonania czynności w wysokości niższej niż obowiązująca wysokość minimalnej stawki godzinowej, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. 8
O AUTORZE Piotr Czarnojańczyk - absolwent kierunku prawo na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, złożył pracę dyplomową z zakresu prawa administracyjnego pt. Postępowanie dyscyplinarne wobec studentów (promotor: dr hab. Andrzej Matan). Aplikant radcowski przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Katowicach. Prowadzi Biuro Pomocy Prawnej w Zawierciu. Jest prezesem zarządu Fundacji Instytut Rozwoju Rynku Pracy. O BIURZE POMOCY PRAWNEJ Biuro Pomocy Prawnej działa od listopada 2015 roku. Biuro oferuje kompleksową obsługę prawno księgową zarówno przedsiębiorców, jak i organizacji pozarządowych (fundacji, stowarzyszeń, związków wyznaniowych). Główną misją Biura jest stała i konsekwentna profilaktyka prawna. Pomaganie nie tylko w bieżących sprawach, ale przede wszystkim zapewnianie spokoju działania na przyszłość. Chcesz zapytać o ofertę współpracy? Napisz - biuro@czarnojanczyk.pl lub zadzwoń - 606 227 437. Chcesz wiedzieć więcej? Wejdź na stronę Biura i zapisz się na newsletter. 9