INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ WARUNKI KORZYSTANIA, PROWADZENIA RUCHU, EKSPLOATACJI I PLANOWANIA ROZWOJU SIECI SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA TECHNICZNE DLA JEDNOSTEK WYTWÓRCZYCH PRZYŁCZANYCH JAK I PRZYŁCZONYCH DO SIECI DYSTRYBUCYJNEJ SYNTHOS DWORY Wchodzi w ycie z dniem:
S P I S T R E C I I. POSTANOWIENIA OGÓLNE... 3 II. URZDZENIA ŁCZENIOWE... 4 III. ZABEZPIECZENIA... 5 IV. KOMPENSACJA MOCY BIERNEJ... 7 V. ZAŁCZANIE JEDNOSTEK WYTWÓRCZYCH... 8 VI. CZSTOTLIWO I NAPICIE... 9 VII. DODATKOWE WYMAGANIA DLA FARM WIATROWYCH PRZYŁCZANYCH DO SIECI DYSTRYBUCYJNYCH... 11 VII.1. Postanowienia ogólne.... 11 VII.2. Regulacja mocy czynnej farmy wiatrowej.... 11 VII.3. Praca farmy wiatrowej w zalenoci od czstotliwoci i napicia.... 12 VII.4. Załczanie i wyłczanie farm wiatrowych.... 12 VII.5. Regulacja napicia i mocy biernej... 13 VII.6. Praca farm wiatrowych przy zakłóceniach w sieci.... 13 VII.7. Dotrzymanie standardów jakoci energii.... 13 VII.8. Elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa.... 14 VII.9. Monitoring i komunikacja farmy wiatrowej z operatorem systemu.... 14 VII.10. Testy sprawdzajce.... 14 VIII. DODATKOWE WYMAGANIA DLA MIKRORÓDEŁ WSPÓŁPRACUJCYCH Z SIECI DYSTRYBUCYJN... 16 VIII.1. Postanowienia ogólne.... 16 VIII.2. Przyłczanie mikroródeł do sieci.... 16 VIII.3. Kryteria współpracy z sieci.... 16 Data zatwierdzenia: Strona 2 z 16
I. POSTANOWIENIA OGÓLNE I.1. I.2. I.3. I.4. I.5. I.6. I.7. I.8. Wymagania zawarte w niniejszym załczniku dotycz jednostek wytwórczych przyłczanych i przyłczonych do sieci dystrybucyjnej oraz podlegajcych modernizacji. Istniejce jednostki wytwórcze musz spełnia przedmiotowe wymagania techniczne po ich remoncie lub modernizacji, których zakres obejmuje równie urzdzenia lub instalacje wchodzce w skład jednostki wytwórczej nie spełniajcej wymaga oraz w innych przypadkach przewidzianych w niniejszej IRiESDn-Korzystanie. Synthos Dwory okrela warunki przyłczenia do sieci dla jednostek wytwórczych, w tym ustala do sieci o jakim poziomie napicia znamionowego naley przyłczy jednostki wytwórcze, w zalenoci od wielkoci mocy przyłczeniowej i lokalnych warunków pracy sieci dystrybucyjnej oraz z uwzgldnieniem wyników ekspertyzy wpływu przyłczanych instalacji na system elektroenergetyczny. Sposób przyłczenia jednostek wytwórczych do sieci dystrybucyjnej, powinien umoliwia ich odłczenie oraz stworzenie przerwy izolacyjnej, w sposób nieograniczony dla Synthos Dwory. Jednostki wytwórcze o mocy osigalnej powyej 150 kva przyłczane do sieci dystrybucyjnej powinny by zautomatyzowane i dostosowane do zdalnego sterowania. Synthos Dwory decyduje o koniecznoci wyposaenia łcznika sprzgajcego jednostk wytwórcz z sieci dystrybucyjn w urzdzenia umoliwiajce zdalne sterowanie. Moc zwarciowa w miejscu przyłczenia jednostek wytwórczych do sieci dystrybucyjnej powinna by przynajmniej 20 razy wiksza od ich mocy przyłczeniowej. Praca wyspowa jednostek wytwórczych jest moliwa jedynie na wysp urzdze tego wytwórcy, o ile uwzgldniono to w warunkach przyłczenia. Załczanie nowych lub modernizowanych jednostek wytwórczych do sieci dystrybucyjnej, powinno by poprzedzone przeprowadzeniem prób funkcjonalnych urzdze w zakresie uzgodnionym z Synthos Dwory i w obecnoci jego przedstawiciela. Data zatwierdzenia: Strona 3 z 16
II. II.1. II.2. II.3. II.4. II.5. II.6. II.7. URZDZENIA ŁCZENIOWE Jednostki wytwórcze musz posiada nastpujce urzdzenia łczeniowe: a) łcznik dostosowany do wyłczania jednostki wytwórczej, b) łcznik do odłczania jednostki wytwórczej i stwarzania przerwy izolacyjnej. Jeli w skład jednostki wytwórczej wchodzi transformator, to łczniki te powinny by zainstalowane od strony sieci, z któr jednostka wytwórcza współpracuje. Dopuszcza si w uzasadnionych przypadkach stosowanie wspólnych obu wymienionych łczników lub jednego z nich dla grupy jednostek wytwórczych przyłczanych do sieci, jeli to nie wpłynie na pogorszenie warunków zasilania odbiorców. W przypadku, gdy jest moliwa praca wyspowa jednostki wytwórczej na wysp urzdze tego wytwórcy, musi ona posiada dodatkowy łcznik dostosowany do oddzielenia wyspy od sieci dystrybucyjnej, wyposaony w system zdalnego sterowania z odwzorowaniem jego stanu pracy. Synthos Dwory koordynuje prac łczników, o którym mowa w pkt. od II.1 do II.3 i decyduje o koniecznoci ich wyposaenia w system zdalnego sterowania i odwzorowania stanu pracy. Wymaganie to nie dotyczy łcznika na połczeniu sieci dystrybucyjnej z mikroródłem w zakresie zdalnego sterowania i odwzorowania stanu łcznika. Urzdzenia łczeniowe jednostek wytwórczych współpracujcych z falownikami, powinny by zlokalizowane po stronie prdu przemiennego falownika. Impuls wyłczajcy przesłany od zabezpiecze do urzdzenia łczeniowego musi powodowa bezzwłoczne wyłczenie jednostki wytwórczej przez to urzdzenie. Data zatwierdzenia: Strona 4 z 16
III. ZABEZPIECZENIA III.1. III.2. III.3. III.4. III.5. III.6. III.7. III.8. Jednostki wytwórcze powinny by wyposaone w zabezpieczenia podstawowe oraz niezalene zabezpieczenia dodatkowe, zgodnie z zapisami punktu II.3.5. IRiESDn-Korzystanie oraz punktu III. niniejszego załcznika. Wymagania pkt. III niniejszego załcznika nie dotycz mikroródeł. Zabezpieczenia podstawowe jednostek wytwórczych powinny zosta dobrane zgodnie z obowizujcymi przepisami i normami. Zabezpieczenia te powinny działa na urzdzenie łczeniowe okrelone w pkt.ii.1.a), powodujc wyłczenie jednostki wytwórczej z ruchu. Jednostki wytwórcze o mocy osigalnej do 100 kva z generatorami asynchronicznymi lub synchronicznymi powinny by wyposaone w zabezpieczenia dodatkowe, obejmujce zabezpieczenia zerowo-nadnapiciowe oraz zabezpieczenia do ochrony przed: obnieniem napicia, wzrostem napicia oraz wzrostem prdkoci obrotowej. Dla jednostek przyłczonych do sieci nn naley stosowa zabezpieczenia od pracy niepełnofazowej z kryterium kontroli asymetrii prdu obcienia. Jednostki wytwórcze o mocy osigalnej powyej 100 kva powinny by wyposaone w zabezpieczenia dodatkowe, obejmujce zabezpieczenia zerowo-nadnapiciowe oraz zabezpieczenia do ochrony przed: obnieniem napicia, wzrostem napicia, obnieniem czstotliwoci oraz wzrostem czstotliwoci. Dla jednostek przyłczonych do sieci nn naley stosowa zabezpieczenia od pracy niepełnofazowej z kryterium kontroli asymetrii prdu obcienia. Jednostki wytwórcze współpracujce z falownikami powinny by wyposaone w zabezpieczenia dodatkowe, obejmujce zabezpieczenia do ochrony przed: obnieniem napicia oraz wzrostem napicia, jak równie w urzdzenia pozwalajce na kontrolowanie i utrzymywanie zadanych parametrów jakociowych energii elektrycznej. Synthos Dwory decyduje o potrzebie wyposaenia jednostek wytwórczych w zabezpieczenie od mocy zwrotnej i pracy wyspowej. Zabezpieczenia dodatkowe powinny powodowa otwarcie łcznika sprzgajcego jednostk wytwórcz z sieci dystrybucyjn. W zalenoci od rodzaju pracy jednostki wytwórczej łcznikiem sprzgajcym jest: a) łcznik okrelony w pkt. II.1.a), gdy jednostka wytwórcza nie ma moliwoci pracy wyspowej, b) łcznik okrelony w pkt. II.2, gdy jednostka wytwórcza ma moliwo pracy wyspowej. III.9. Synthos Dwory ustala nastawy oraz zwłok czasow działania zabezpiecze dodatkowych, w zalenoci od miejsca przyłczenia jednostki wytwórczej do sieci dystrybucyjnej. III.10. Zabezpieczenie dodatkowe do ochrony przed obnieniem lub wzrostem napicia musi by wykonane trójfazowo. Jednostka wytwórcza przy obnieniu lub wzrocie napicia w jednym z przewodów fazowych musi by odłczona od sieci trójbiegunowo. III.11. Dla jednostek wytwórczych przyłczanych do sieci nn, dla zabezpiecze dodatkowych do ochrony przed: wzrostem czstotliwoci, obnieniem czstotliwoci oraz obnieniem napicia, wielkoci pomiarowe powinny by pobierane po stronie nn. Natomiast dla zabezpiecze dodatkowych: zerowo-nadnapiciowych oraz do ochrony przed wzrostem napicia, wielkoci pomiarowe powinny by pobierane po stronie SN W przypadku jednostek wytwórczych, nie bdcymi mikroródłami, przyłczonych bezpo- rednio do sieci dystrybucyjnej nn, dla zabezpiecze dodatkowych wielkoci pomiarowe powinny by pobierane z sieci nn. W przypadku podłczania mikroródeł, wielkoci pomiarowe dla działania zainstalowanych zabezpiecze powinny by pobierane z sieci nn. Punkt pomiarowy moe by umieszczony w dowolnym miejscu pomidzy zaciskami inwertera a sieci rozdzielcz, z wyłczeniem punktu przyłczenia do sieci OSD. III.12. Dla generatorów synchronicznych lub asynchronicznych czas działania zabezpiecze dodatkowych i czas własny łcznika sprzgajcego musz by tak dobrane, aby wyłczenie Data zatwierdzenia: Strona 5 z 16
generatora nastpiło podczas zaników napicia spowodowanych zadziałaniem automatyki SPZ lub SZR. III.13. Farmy wiatrowe z generatorami asynchronicznymi naley wyposay w automatyk bezzwłocznego wyłczania elektrowni po przejciu do pracy na wydzielon sie. III.14. W przypadku zwarcia w linii, do której przyłczona jest farma wiatrowa automatyka zabezpieczeniowa farmy powinna: a) wyłcza j w czasie krótszym od czasu działania istniejcego zabezpieczenia linii, b) załcza farm samoczynnie po czasie nie krótszym ni 30 s, liczonym od zakoczenia udanego cyklu SPZ. III.15. W przypadku zwarcia w farmie wiatrowej z generatorem asynchronicznym automatyka zabezpieczeniowa powinna wyłcza j bezzwłocznie lub ze zwłok czasow uzgodnion z Synthos Dwory. III.16. W przypadku zadziałania SZR w stacji, do której przyłczona jest farma wiatrowa, automatyka zabezpieczeniowa farmy powinna: a) wyłcza j w czasie krótszym od czasu działania istniejcego zabezpieczenia stacji, b) załcza farm samoczynnie po czasie 30 s, liczonym od zakoczenia cyklu SZR. III.17. Synthos Dwory moe zdecydowa o potrzebie stosowania zabezpiecze rónicowoprdowych dla poszczególnych rodzajów jednostek wytwórczych. Data zatwierdzenia: Strona 6 z 16
IV. IV.1. IV.2. IV.3. IV.4. IV.5. IV.6. KOMPENSACJA MOCY BIERNEJ Wymagany stopie skompensowania mocy biernej okrela Synthos Dwory w warunkach przyłczenia. Nie jest wymagane stosowanie urzdze do kompensacji mocy biernej w przypadku jednostek wytwórczych, których moc osigalna okrelona na przewód fazowy nie przekracza 4,6 kva (5 kwp dla jednostek wytwórczych fotowoltaicznych). W pozostałych jednostkach wytwórczych naley stosowa urzdzenia do kompensacji mocy biernej. W jednostkach wytwórczych charakteryzujcych si prac ze zmienn moc, w szczególnoci w farmach wiatrowych naley stosowa układy automatycznej regulacji mocy biernej. Moc biern przy generatorach synchronicznych naley regulowa przy pomocy wzbudzenia. W jednostkach wytwórczych charakteryzujcych si prac ze zmienn moc, w szczególnoci w farmach wiatrowych naley stosowa układy automatycznej regulacji wzbudzenia. W przypadku generatorów asynchronicznych układ słucy do automatycznego bd rcznego załczania kondensatorów do kompensacji mocy biernej powinien by tak skonstruowany, aby nie było moliwe załczenie baterii kondensatorów przed dokonaniem rozruchu generatora. Wyłczenie generatora i baterii kondensatorów nastpuje równoczenie. Dla jednostek wytwórczych przyłczonych do sieci dystrybucyjnej poprzez falowniki sieciowzbudne obowizuj warunki dotyczce załczania i odłczania kondensatorów oraz warunki ich doboru takie same, jak przy generatorach asynchronicznych. W jednostkach wytwórczych z falownikami niezalenymi kompensacja mocy biernej nie jest wymagana. Data zatwierdzenia: Strona 7 z 16
V. ZAŁCZANIE JEDNOSTEK WYTWÓRCZYCH V.1. V.2. V.3. V.4. V.5. V.6. V.7. V.8. Załczenie jednostki wytwórczej do sieci dystrybucyjnej jest moliwe tylko, gdy napicie sieci istnieje we wszystkich trzech fazach i posiada odpowiednie parametry. W przypadku stosowania ochrony przed obnieniem napicia powodujcej odłczenie jednostki wytwórczej od sieci dystrybucyjnej, powinna ona mie zwłok czasow minimum 30 s pomidzy powrotem napicia w sieci dystrybucyjnej, a ponownym załczeniem jednostki wytwórczej. Dla generatorów asynchronicznych, których rozruch odbywa si przy wykorzystaniu silnika napdowego, załczenie do sieci dystrybucyjnej powinno nastpowa przy prdkoci obrotowej pomidzy 95 105 % prdkoci synchronicznej. Przy zdolnych do pracy wyspowej, samowzbudnych generatorach asynchronicznych naley dotrzyma warunków jak dla załczania generatorów synchronicznych, okrelonych w pkt. V.4 i V.5. Dla generatorów asynchronicznych, które dokonuj rozruchu jako silnik obowizuj warunki jak dla przyłczania silników elektrycznych. Dla generatorów o mocy osigalnej do 100 kva przyłczonych do sieci dystrybucyjnej nn prd rozruchu nie powinien przekracza wartoci 60 A. Dla pozostałych jednostek wytwórczych prd rozruchu naley ograniczy w sposób zapobiegajcy ujemnemu wpływowi na sie dystrybucyjn. Dla generatorów synchronicznych wymagane jest urzdzenie synchronizujce, umoliwiajce załczenie generatora z zachowaniem nastpujcych warunków synchronizacji: a) rónica napi - U < ± 10 % U n, b) rónica czstotliwoci - f < ± 0,5 Hz, c) rónica kta fazowego - < ± 10. Synthos Dwory moe w uzasadnionych przypadkach ustali inne granice warunków synchronizacji w momencie załczania generatorów synchronicznych ni podane w pkt. V.4. Falowniki załcza si tylko wtedy, gdy s one bez napicia po stronie prdu przemiennego. Przy zdolnych do pracy wyspowej jednostkach wytwórczych z falownikami, które nie s przyłczane beznapiciowo, naley dotrzyma warunków jak dla załczania generatorów synchronicznych. Załczanie generatorów do ruchu powinno odbywa si sekwencyjnie, w trybie uzgodnionym z Synthos Dwory. Wymagania pkt. V niniejszego załcznika nie dotycz mikroródeł. Data zatwierdzenia: Strona 8 z 16
VI. VI.1. VI.2. VI.3. VI.4. VI.5. VI.6. VI.7. VI.8. CZSTOTLIWO I NAPICIE Oddziaływanie jednostek wytwórczych na warunki pracy sieci dystrybucyjnej naley ogranicza w takim stopniu, aby nie zostały przekroczone, w miejscu dostarczania energii elektrycznej z jednostki wytwórczej do sieci dystrybucyjnej, wymagania okrelone w pkt. VI niniejszego załcznika. Czstotliwo znamionowa wynosi 50 Hz z dopuszczalnym odchyleniem zawierajcym si w przedziale od -0,5Hz do +0,5 Hz, przez 99,5% czasu tygodnia. Dla jednostek wytwórczych przyłczonych do sieci dystrybucyjnej, w kadym tygodniu, 95% ze zbioru 10-minutowych rednich wartoci skutecznych napicia zasilajcego powinno mieci si w przedziale odchyle ±5% napicia znamionowego lub deklarowanego (w sieciach niskiego napicia wartoci napi deklarowanych i znamionowych s równe). Dla miejsc przyłczenia w sieci dystrybucyjnej Synthos Dwory zawarto poszczególnych harmonicznych odniesionych do harmonicznej podstawowej nie moe przekracza 0,5 %. Współczynnik THD (uwzgldniajcy wszystkie harmoniczne, a do rzdu 40) odkształcenia napicia nie moe przekracza odpowiednio: a) 3,0 % - dla miejsc przyłczenia w sieci o napiciu znamionowym nie wyszym ni 30 kv i wyszym ni 1 kv, b) 5,0 % - dla miejsc przyłczenia w sieci o napiciu znamionowym nie wyszym ni 1 kv. Dla jednostek wytwórczych współpracujcych z falownikami, w których zastosowany jest przekształtnik szeciopołówkowy z wygładzaniem indukcyjnym i nie s stosowane szczególne rodki do redukcji wyszych harmonicznych, powinien by spełniony nastpujcy warunek: SrA 1 SkV 120 gdzie poszczególne symbole oznaczaj: S ra - moc osigalna jednostki wytwórczej, S kv - moc zwarciowa w miejscu przyłczenia jednostki wytwórczej do sieci dystrybucyjnej, okrelona jako iloraz kwadratu napicia znamionowego sieci oraz sumy impedancji linii od transformatora do miejsca przyłczenia i impedancji transformatora. W normalnych warunkach pracy sieci dystrybucyjnej, w cigu kadego tygodnia, wskanik długookresowego migotania wiatła P lt spowodowanego wahaniami napicia, przez 95 % czasu, powinien spełnia warunek: P lt 0,6 za wyjtkiem farm wiatrowych, dla których współczynnik P lt okrelono w pkt. Błd! Nie mona odnale ródła odwołania.. Wymaganie okrelone w pkt. VI.7 jest równie spełnione w przypadkach, gdy: a) dla jednostek wytwórczych przyłczonych do sieci SN zasilanych z szyn stacji 110/SN: S S ra 100% 2 kv N b) dla jednostek wytwórczych przyłczonych do sieci nn: S S kv 3 100% k ra % gdzie poszczególne symbole oznaczaj: - moc osigalna jednostki wytwórczej, S ra Data zatwierdzenia: Strona 9 z 16
S kv - moc zwarciowa w miejscu przyłczenia jednostki wytwórczej do sieci dystrybucyjnej, N - liczba przekształtników tyrystorowych o jednakowych lub zblionych do siebie mocach znamionowych, współpracujcych z jednostk wytwórcz, k - współczynnik wynoszcy: 1 - dla generatorów synchronicznych, 2 - dla generatorów asynchronicznych, które s załczane przy 95 % 105 % ich prdkoci synchronicznej, I a /I r - dla generatorów asynchronicznych, które s wprowadzane na obroty jako silnik, 8 - dla przypadków, gdy nie jest znany prd rozruchu, I a - prd rozruchowy, - znamionowy prd cigły. I r Data zatwierdzenia: Strona 10 z 16
VII. DODATKOWE WYMAGANIA DLA FARM WIATROWYCH PRZYŁCZANYCH DO SIECI DYSTRYBUCYJNYCH VII.1. Postanowienia ogólne. VII.1.1. VII.1.2. VII.1.3. VII.1.4. VII.1.5. VII.1.6. VII.1.7. VII.1.8. VII.1.9. Farmy wiatrowe przyłczane bezporednio do sieci dystrybucyjnej powinny spełnia ogólne wymagania i procedury przewidziane dla podmiotów przyłczanych do sieci dystrybucyjnej okrelone w pozostałych punktach niniejszej IRiESDn-Korzystanie. Wymagania techniczne i zalecenia zapisane w niniejszym punkcie obowizuj farmy wiatrowe przyłczane do sieci dystrybucyjnej. Farmy wiatrowe, które w dniu wejcia w ycie niniejszej IRiESDn-Korzystanie s przyłczone do sieci lub maj podpisane umowy o przyłczenie do sieci, obowizane s wypełni wymagania punktu Błd! Nie mona odnale ródła odwołania. niniejszego załcznika tylko w przypadku remontu lub modernizacji farmy wiatrowej. Farmy wiatrowe posiadajce wane warunki przyłczenia do sieci, uzgodni z Synthos Dwory zakres i harmonogram dostosowania si do wymaga okrelonych w IRiESDn w terminie 6 miesicy od daty wejcia w ycie niniejszej IRiESDn. Wymagania techniczne dla farm wiatrowych obejmuj nastpujce zagadnienia: a) regulacja mocy czynnej, b) praca w zalenoci od napicia i czstotliwoci, c) załczanie do pracy i wyłczanie z sieci, d) regulacja napicia i mocy biernej, e) wymagania dla pracy przy zakłóceniach w sieci, f) dotrzymywanie standardów jakoci energii elektrycznej, g) elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa, h) systemy monitoringu i telekomunikacji, i) testy sprawdzajce. Synthos Dwory ma prawo do kontroli realizacji warunków przyłczenia i moe zada udostpnienia przez wytwórc dokumentacji stwierdzajcej, e farma wiatrowa wypełnia wymagania okrelone w IRiESDn-Korzystanie oraz w warunkach przyłczenia do sieci. W szczególnoci dokumentacja ta powinna zawiera wyniki pomiarów konieczne dla oceny wpływu farmy wiatrowej na jako energii elektrycznej. Farmy wiatrowe przyłczane do sieci dystrybucyjnej powinny by wyposaone w urzdzenia umoliwiajce bezpieczn współprac z systemem elektroenergetycznym w rónych moliwych sytuacjach ruchowych. Szczegółowe wymagania dla kadej farmy wiatrowej s okrelane przez Synthos Dwory w warunkach przyłczenia do sieci, w zalenoci od mocy farmy wiatrowej, jej lokalizacji w sieci, sytuacji w systemie elektroenergetycznym i wyników ekspertyzy wpływu przyłczanej farmy wiatrowej na system elektroenergetyczny. Synthos Dwory moe w warunkach przyłczenia okreli dla farmy wiatrowej wymóg przystosowania farmy do automatycznej regulacji mocy i zada aby regulacja mocy farmy wiatrowej była dostosowana do automatycznej regulacji zdalnej. Farma wiatrowa w przypadku niedotrzymania standardów jakoci energii okrelonych w niniejszym załczniku, moe zosta wyłczona na polecenie operatora systemu, do czasu usunicia nieprawidłowoci. VII.2. Regulacja mocy czynnej farmy wiatrowej. VII.2.1. VII.2.2. W normalnych warunkach pracy systemu i farmy wiatrowej, moc czynna wprowadzana do sieci przez farm wiatrow nie moe przekracza limitu mocy (z dokładnoci ± 5 %) przydzielonego operatywnie przez odpowiedniego operatora systemu i mocy przyłczeniowej okrelonej w umowie o przyłczenie. W normalnych warunkach pracy farmy wiatrowej przyłczanej do sieci SN, w tym równie podczas normalnych uruchomie i odstawie, gradient redni zmiany mocy czynnej farmy wiatrowej za okres 15 minut nie moe przekracza 10% mocy znamionowej farmy wiatrowej na minut. Gradient redni w okresie 1 minuty nie powinien przekracza 30% Data zatwierdzenia: Strona 11 z 16
mocy znamionowej na minut. VII.2.3. W sytuacjach zakłóceniowych w systemie elektroenergetycznym, wyej okrelony gradient zmian obcienia moe by przekroczony przez farmy wiatrowe uczestniczce w regulacji czstotliwoci lub w sytuacji, gdy Synthos Dwory poleci szybkie odcienie lub, jeli jest to technicznie moliwe, docienie farmy wiatrowej. VII.2.4. Układ regulacji mocy poszczególnych jednostek wytwórczych powinien zapewni zmniejszenie mocy do co najmniej 20% mocy znamionowej w czasie mniejszym od 2s. VII.2.5. Synthos Dwory, z co najmniej piciodniowym wyprzedzeniem, powiadamia właciciela farmy wiatrowej o koniecznoci jej wyłczenia, w celu dokonania okrelonych planowych prac remontowych lub naprawczych w sieci elektroenergetycznej. VII.2.6. W sytuacjach zagroenia bezpieczestwa pracy systemu elektroenergetycznego odpowiedni operator systemu, moe poleci całkowite wyłczenie farmy wiatrowej. VII.2.7. Synthos Dwory okrela w warunkach przyłczenia do sieci wymagania w zakresie przystosowania farmy wiatrowej do zdalnego wyłczania, monitorowania i transmisji danych. VII.3. Praca farmy wiatrowej w zalenoci od czstotliwoci i napicia. VII.3.1. VII.3.2. VII.3.3. VII.3.4. VII.3.5. VII.3.6. VII.3.7. Farma wiatrowa powinna mie moliwo pracy w nastpujcym zakresie czstotliwoci: 1) Przy 49,5 f 50,5 Hz farma wiatrowa musi mie moliwo pracy trwałej z moc znamionow, 2) Przy 48,5 f < 49,5 Hz farma wiatrowa musi mie moliwo pracy z moc wiksz ni 90% mocy wynikajcej z aktualnej prdkoci wiatru, przez co najmniej 30 min., 3) Przy 48,0 f < 48,5 Hz farma wiatrowa musi mie moliwo pracy z moc wiksz ni 85% mocy wynikajcej z aktualnej prdkoci wiatru, przez co najmniej 20 min., 4) Przy 47,5 f < 48,0 Hz farma wiatrowa musi mie moliwo pracy z moc wiksz ni 80% mocy wynikajcej z aktualnej prdkoci wiatru, przez co najmniej 10 min., 5) Przy f < 47,5 Hz farm wiatrow mona odłczy od sieci ze zwłok czasow uzgodnion z operatorem systemu, 6) Przy 50,5 < f 51,5 Hz farma wiatrowa musi mie moliwo trwałej pracy z moc ograniczan wraz ze wzrostem czstotliwoci, do zera przy czstotliwoci 51,5 Hz, 7) Przy f > 51,5 Hz farm wiatrow naley odłczy od sieci w cigu maks. 0,3 s, o ile operator systemu nie okreli inaczej w warunkach przyłczenia do sieci. Farma wiatrowa powinna spełnia warunki wymienione w pkt. VII.3.1.1) i VII.3.1.2) przy zmianach napicia w miejscu przyłczenia do sieci w zakresie ±10 % Un - dla sieci SN. Wartoci napicia i czstotliwoci podane w powyszych punktach s quasistacjonarnymi, z gradientem zmian dla czstotliwoci mniejszym ni 0,5% na minut, a dla napicia mniejszym ni 5% na minut. Zmniejszanie mocy wymagane przy zwyce czstotliwoci ponad 50,5 Hz moe by realizowane poprzez kolejne wyłczanie jednostek pracujcych w farmy wiatrowej. Synthos Dwory moe okreli w warunkach przyłczenia farm wiatrowych przystosowanie do udziału w regulacji czstotliwoci w systemie elektroenergetycznym, poprzez zmian mocy po zmianie czstotliwoci. Wymaganie to dotyczy pełnego zakresu obci- enia farmy wiatrowej. Synthos Dwory, w uzgodnieniu z OSDp okrela w warunkach przyłczenia do sieci farmy wiatrowej, warunki udziału tej farmy w regulacji czstotliwoci i wymagane parametry regulacji. W zalenoci od lokalizacji i skali rozwoju energetyki wiatrowej, Synthos Dwory moe w warunkach przyłczenia do sieci dopuci odstpstwa od podanych wymaga okrelonych w pkt. od VII.3.1 do VII.3.6. VII.4. Załczanie i wyłczanie farm wiatrowych. VII.4.1. VII.4.2. VII.4.3. Farma wiatrowa powinna przekazywa do odpowiedniego operatora systemu sygnał informujcy o aktualnym stanie jej jednostek wytwórczych. Sygnał ten powinien by generowany na podstawie identyfikacji stanu i przyczyn odstawienia jednostki. Podczas kadego uruchamiania farmy wiatrowej gradient przyrostu mocy farmy wiatrowej nie moe przekracza wartoci okrelonej w pkt. VII.2.2 niniejszego załcznika. Algorytm uruchamiania farmy wiatrowej musi zawiera kontrol warunków napiciowych Data zatwierdzenia: Strona 12 z 16
w miejscu przyłczenia do sieci. VII.4.4. Z wyjtkiem przypadków zakłóce w sieci i awarii farmy wiatrowej, redukcja mocy farmy wiatrowej powinna by realizowana zgodnie ze zdefiniowanym w pkt. VII.2.2 niniejszego załcznika gradientem zmiany mocy czynnej. VII.5. Regulacja napicia i mocy biernej. VII.5.1. VII.5.2. VII.5.3. VII.5.4. Wyposaenie farmy wiatrowej musi by tak dobrane, aby zapewni utrzymanie, okrelonych w warunkach przyłczenia, warunków napiciowych (w miejscu przyłczenia do sieci lub innym okrelonym w warunkach przyłczenia) oraz stabilno współpracy z systemem elektroenergetycznym. Farma wiatrowa musi mie moliwo regulacji współczynnika mocy lub napicia w miejscu przyłczenia do sieci lub innym okrelonym w warunkach przyłczenia. Synthos Dwory w warunkach przyłczenia do sieci okrela wymagania w tym zakresie, wraz z potrzeb zastosowania automatycznej regulacji zdalnej. W zalenoci od warunków napiciowych w miejscu przyłczenia farmy wiatrowej do sieci, odpowiedni operator systemu moe w trybie operatywnym zmienia w/w zakres regulacji współczynnika mocy lub wymaga pracy z okrelonym stałym współczynnikiem mocy. Dla farm wiatrowych o mocy znamionowej w miejscu przyłczenia, równej 50 MW i wyszej, naley zapewni system zdalnego sterowania napiciem farmy i moc biern, z zachowaniem moliwoci współpracy z nadrzdnymi układami regulacji napicia i mocy biernej. VII.6. Praca farm wiatrowych przy zakłóceniach w sieci. VII.6.1. VII.6.2. W wybranych lokalizacjach Synthos Dwory moe wymaga, aby farmy wiatrowe podczas zakłóce w systemie produkowały moliwie du w ramach ogranicze technicznych, moc biern. Wymaganie to okrela Synthos Dwory w warunkach przyłczenia do sieci lub umowie o przyłczenie. Wymagania w zakresie pracy farmy wiatrowej przy zakłóceniach w sieci, Synthos Dwory okrela w warunkach przyłczenia do sieci, biorc pod uwag rodzaj zastosowanych generatorów, moc farmy wiatrowej, jej połoenie w sieci, koncentracj generacji wiatrowej w systemie i wyniki ekspertyzy wpływu przyłczanej farmy wiatrowej na system elektroenergetyczny. VII.7. Dotrzymanie standardów jakoci energii. VII.7.1. VII.7.2. VII.7.3. VII.7.4. VII.7.5. VII.7.6. Farma wiatrowa nie powinna powodowa nagłych zmian i skoków napicia przekraczajcych 3%. W przypadku, gdy zakłócenia napicia spowodowane prac farmy wiatrowej maj charakter powtarzajcy si, zakres jednorazowej szybkiej zmiany wartoci skutecznej napicia nie moe przekracza 2,5% dla czstoci do 10 zakłóce/godz. i 1,5% dla czstoci do 100 zakłóce/godz. Wymagania powysze dotycz równie przypadków rozruchu i wyłcze jednostek wytwórczych. Szybkie zmiany napicia spowodowane pulsacj mocy farmy wiatrowej o czstotliwoci rzdu 1 Hz powinny mie amplitud nie wiksz ni 0,7%. Wskaniki krótkookresowego (P st ) i długookresowego (P lt ) migotania napicia farm wiatrowych przyłczonych do sieci SN nie powinny przekracza odpowiednio wartoci: a) P st < 0,45 dla sieci SN, b) P lt < 0,35 dla sieci SN. Farmy wiatrowe nie powinny powodowa w miejscu przyłczenia emisji pojedynczych harmonicznych napicia rzdu od 2 do 50 wikszych 1,5% dla sieci SN. Współczynnik dystorsji harmonicznych THD w miejscu przyłczenia do sieci powinien by mniejszy od 4% dla sieci SN. W cigu kadego tygodnia 99 % ze zbioru 10-minutowych rednich wartoci skutecznych podanych powyej w pkt. od VII.7.1 do VII.7.3 współczynników jakoci energii, powinno mieci si w granicach okrelonych w tych punktach. Farmy wiatrowe powinny by wyposaone w system pomiaru i rejestracji parametrów jakoci energii (pomiar współczynnika migotania wiatła oraz harmonicznych napicia Data zatwierdzenia: Strona 13 z 16
i prdu). VII.7.7. Współczynnik zakłóce harmonicznymi telefonii THFF powinien by poniej 1%. VII.7.8. Ze wzgldu na ochron urzdze telekomunikacyjnych poziom zakłóce powodowany przez farm wiatrow w miejscu przyłczenia do sieci, powinien spełnia wymagania odpowiednich przepisów telekomunikacyjnych. VII.8. Elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa. VII.8.1. VII.8.2. VII.8.3. VII.8.4. VII.8.5. VII.8.6. Właciciel farmy wiatrowej ponosi odpowiedzialno za projekt i instalacj zabezpiecze chronicych farm przed skutkami prdów zwarciowych, napi powrotnych po wyłczeniu zwar w systemie, pracy asynchronicznej farmy oraz innymi oddziaływaniami zakłóce systemowych. Nastawienia zabezpiecze farmy wiatrowej powinny by skoordynowane z zabezpieczeniami zainstalowanymi w sieci elektroenergetycznej Synthos Dwory. Nastawy zabezpiecze farmy wiatrowej musz zapewnia selektywno współdziałania z zabezpieczeniami sieci dla zwar w sieci i w tej farmie wiatrowej. Zwarcia wewntrz farmy wiatrowej powinny by likwidowane selektywnie i powodowa moliwie jak najmniejszy ubytek mocy tej farmy. Na etapie opracowywania dokumentacji projektowej farmy wiatrowej, właciciel farmy jest zobowizany przeprowadzi i uzgodni z odpowiednim operatorem systemu analiz zabezpiecze obejmujc m.in. sprawdzenie: a) kompletnoci zabezpiecze, b) poprawnoci nastaw na poszczególnych jednostkach wytwórczych i w rozdzielni farmy wiatrowej, c) koordynacji z zabezpieczeniami systemu dystrybucyjnego. Analiz zabezpiecze, o której mowa w pkt. VII.8.5, naley przekaza Synthos Dwory. VII.9. Monitoring i komunikacja farmy wiatrowej z operatorem systemu. VII.9.1. VII.9.2. VII.9.3. VII.9.4. VII.9.5. VII.9.6. VII.9.7. Operator systemu, do sieci którego przyłczana jest farma wiatrowa, musi otrzymywa sygnały pomiarowe i rejestrowane parametry farmy. Zakres danych przekazywanych Synthos Dwory oraz miejsce ich dostarczania okrela w warunkach przyłczenia Synthos Dwory. Minimalny zakres przekazywanych operatorowi systemu pomiarów wielkoci z farmy wiatrowej obejmuje wartoci chwilowe: a) mocy czynnej, b) mocy biernej, c) napicia i prdu w miejscu przyłczenia do sieci, d) współczynnika mocy cos, e) redniej dla farmy prdkoci wiatru. Minimalny zakres przekazywanych Synthos Dwory danych dwustanowych obejmuje: a) aktualny stan jednostek wytwórczych farmy, w tym liczb jednostek pracujcych, gotowych do pracy i przyczyny postoju pozostałych, b) inne dane mogce skutkowa wyłczeniem farmy wiatrowej, na warunkach uzgodnionych w umowie o przyłczenie. Właciciel farmy wiatrowej dostarcza Synthos Dwory aktualne parametry wyposaenia farmy wiatrowej (urzdze podstawowych i układów regulacji), niezbdne dla przeprowadzania analiz systemowych. W fazie przed uruchomieniem farmy wiatrowej s to dane producentów urzdze. Synthos Dwory okrela w warunkach przyłczenia do sieci zakres danych technicznych dla danej farmy wiatrowej, które s niezbdne do prowadzenia i planowania ruchu systemu. Parametry techniczne systemu wymiany informacji, w tym protokoły komunikacji, pomidzy farm wiatrow i Synthos Dwory, okrela Synthos Dwory na etapie projektowania. VII.10. Testy sprawdzajce. Data zatwierdzenia: Strona 14 z 16
VII.10.1. Właciciel farmy wiatrowej przyłczanej do sieci dystrybucyjnej jest zobowizany do przeprowadzenia w okresie pierwszego roku pracy farmy, testów sprawdzajcych spełnienie wymaga IRiESDn. Sposób i zakres przeprowadzenia testów farmy wiatrowej uzgadniany jest z właciwym operatorem systemu. Uzgodnienie to powinno nastpi co najmniej na 6 miesicy przed terminem uruchomienia farmy wiatrowej. VII.10.2. Właciciel farmy wiatrowej na co najmniej 3 miesice przed terminem uruchomienia farmy wiatrowej dostarcza odpowiedniemu operatorowi systemu zakres, program i harmonogram przeprowadzania testów, dostarczajc równoczenie inne niezbdne dokumenty, jak instrukcje układów regulacji i instrukcj współpracy ruchowej. Powysze dokumenty podlegaj uzgodnieniu z właciwym operatorem systemu. Uzgodnienie to powinno by zakoczone na miesic przed terminem uruchomienia farmy wiatrowej. VII.10.3. Testy powinny by wykonane zgodnie z obowizujcymi przepisami przy zachowaniu naleytej starannoci i wiedzy technicznej, przez osoby posiadajce odpowiednie kwalifikacje, wiedz i dowiadczenie. Synthos Dwory ma prawo uczestniczy w przeprowadzeniu testów. VII.10.4. Testy obejmowa powinny w szczególnoci: a) charakterystyki mocy farmy wiatrowej w funkcji prdkoci wiatru, b) uruchomienia farmy wiatrowej przy wietrze umoliwiajcym osignicie co najmniej 75% mocy znamionowej, z kontrol gradientu wzrostu mocy i zmian napicia, c) odstawiania farmy wiatrowej przy prdkoci wiatru przekraczajcej warto, przy której osigana jest moc znamionowa, d) szybkoci zmian napicia przez układ regulacji napicia, e) działania układu regulacji mocy i czstotliwoci, f) wpływ farmy wiatrowej na jako energii. VII.10.5. Synthos Dwory wydaje zgod na pierwsze uruchomienie farmy wiatrowej i przeprowadzenie testów. VII.10.6. Szczegółowy raport z przeprowadzonych testów dostarczany jest do Synthos Dwory w terminie do 6 tygodni po ich zakoczeniu. VII.10.7. W przypadku gdy przeprowadzone testy wyka, i farma wiatrowa nie spełnia wymaga okrelonych w IRiESDn oraz umowie o przyłczenie, Synthos Dwory wyznacza termin na usunicie nieprawidłowoci i powtórne wykonanie testów. W przypadku dalszego nie spełnienia wymaga okrelonych w IRiESDn oraz umowie o przyłczenie, Synthos Dwory ma prawo do odłczenia farmy wiatrowej, do czasu usunicia nieprawidłowoci. Data zatwierdzenia: Strona 15 z 16
VIII. DODATKOWE WYMAGANIA DLA MIKRORÓDEŁ WSPÓŁPRACUJCYCH Z SIECI DYSTRYBUCYJN VIII.1. Postanowienia ogólne. VIII.1.1. Wymagania techniczne i zalecenia zapisane w niniejszym punkcie obowizuj mikroródła współpracujce z sieci dystrybucyjn, tzn.: a) przyłczone bezporednio do sieci dystrybucyjnej nn; b) przyłczone do wewntrznej sieci nn odbiorcy zasilanej z sieci dystrybucyjnej Synthos Dwory. VIII.2. Przyłczanie mikroródeł do sieci. VIII.2.1. VIII.2.2. Dla mikroródeł, dla których punktem podłczenia jest złcze pomiarowe, naley zapewni moliwo wyłczenia obwodu mikroródła przez słuby Synthos Dwory bez koniecznoci wyłczania innych obwodów. Złcze bdce punktem przyłczenia (PCC) mikroródła powinno by odpowiednio oznaczone. VIII.3. Kryteria współpracy z sieci. VIII.3.1. VIII.3.2. VIII.3.3. Mikroródło przyłczane do sieci dystrybucyjnej w okrelonym punkcie (PCC) powinno spełnia nastpujce kryterium: 1) moc zwarciowa w punkcie przyłczenia (PCC) powinna by przynajmniej 20 razy wiksza od sumy mocy znamionowych mikroródeł przyłczonych do tego samego obwodu sieci nn zasilanego ze stacji SN/nN. Wymagania dotyczce urzdze łczeniowych zawarto w odpowiednich zapisach pkt. II. niniejszego załcznika. Wymagania dotyczce zabezpiecze zawarto w odpowiednich zapisach pkt. III niniejszego załcznika. Ponadto instalacja współpracujca z mikroródłem powinna zosta wyposaona w nastpujce zabezpieczenia: a) dla mikroródła podłczonego poprzez inwerter: zabezpieczenia nadprdowe (przecieniowe), zabezpieczenie podnapiciowe - instalowane w obwodzie mikroródła, b) dla mikroródła podłczonego w sposób inny ni okrelono w pkt. a): zabezpieczenia nadprdowe (przecieniowe), zabezpieczenie podnapiciowe - instalowane w obwodzie mikroródła, zabezpieczenie nadnapiciowe - instalowane w obwodzie mikroródła. Data zatwierdzenia: Strona 16 z 16