1. Formy państw i ustrojów Uczeń powinien: 1. 1. Cele lekcji 1. a) Wiadomości wyjaśnić pojęcia: państwo unitarne, państwo federalne, konfederacja, monarchia, republika, demokracja, autorytaryzm, totalitaryzm, system prezydencki, system kanclerski, system kontynentalny, znać współczesne systemy polityczne państw demokratycznych, wskazać państwa monarchiczne i republikańskie. Uczeń potrafi: 2. b) Umiejętności porównywać historyczne i współczesne formy państw, scharakteryzować system władzy i uprawnienia obywateli w reżimach totalitarnych i autorytarnych, układać informacje według określonego kryterium, korzystać z danych statystycznych, tekstów popularnonaukowych, informacji podawanych przez media w celu opisu form ustrojowych i systemów politycznych, dokonywać oceny przydatności różnych źródeł wykorzystywanych do analizy omawianych zjawisk. 2. 2. Metoda i forma pracy Poster tematyczny, pogadanka, praca w grupach. 3. 3. Środki dydaktyczne Poster tematyczny, podręcznik, ksero tekstów popularnonaukowych, artykułów prasowych, tabel statystycznych i innych informacji związanych z tematem lekcji. 4. 4. Przebieg lekcji 1. a) Faza przygotowawcza Nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów na temat znanych im form państw i ustrojów oraz wyjaśnia pojęcia: państwo unitarne, państwo federalne, konfederacja, monarchia, republika, demokracja, autorytaryzm, totalitaryzm, system prezydencki, system kontynentalny, system kanclerski. 2. b) Faza realizacyjna Uczniowie uczestniczą w prezentacji posterów tematycznych przygotowanych przez zespoły
uczniowskie, które w oparciu o zgromadzone materiały referują szczegółowe zagadnienia, wykonują notatki. Grupy otrzymują materiały ćwiczeniowe, wyszukują zagadnienia szczegółowe, grupują je zgodnie z przyjętymi kryteriami, np. państwa monarchiczne, system prezydencki, państwa federacyjne. Uczniowie, odwołując się do wiedzy uzyskanej na podstawie informacji dostarczonych z posterów tematycznych, określają podobieństwa i różnice między ustrojami politycznymi oraz formami państw. 3. c) Faza podsumowująca Poszczególne grupy uczniów prezentują wyniki swoich prac i robią notatki. Uczniowie ustalają, które kraje europejskie są republikami, a które mają ustrój monarchiczny, określają podobieństwa i różnice między systemami politycznymi państw demokratycznych, wskazują na znaczenie formy organizacyjnej państwa dla realizacji zadań społecznych, np. wynikających z funkcjonowania w obrębie danego kraju znacznej grupy mniejszości etnicznej lub narodowej. Uczniowie na koniec zajęć uczniowie otrzymują test sprawdzający celem wypełnienia go jako pracy domowej (załącznik 1). 5. 5. Bibliografia 1. Chmaj M., Skrzydło W., Encyklopedia politologii, t. 2, Ustroje Państwowe, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2000. 2. Gdulewicz E., Kręcisz W., Orłowski W., Ustroje państw współczesnych, t.1, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002. 3. Wiedza o społeczeństwie, red. M. Bankowicz, M. Grzybowski, J. Stelmach, T. Woś, T. Włudyka, PWN, Warszawa 2001. załącznik 1. 6. 6. Załączniki 1. a) Karta pracy ucznia I. Zakreśl państwa federacyjne: Rosja, Finlandia, Peru, Boliwia, Stany Zjednoczone, Czechy, Niemcy, Czad, Albania, Szwajcaria, Japonia, Austria, Islandia, Korea Południowa, Australia, Algieria, Kanada, Brazylia, Meksyk, Argentyna, Holandia, Ruanda, Indie, Zair, Nigeria, Francja, Mongolia, Republika Południowej Afryki, Malezja, Maroko, Tajlandia, Indonezja, Węgry, Egipt, Polska II. Zakreśl monarchie: Słowacja, Dania, Maroko, Jordania, Syria, Holandia, Malezja, Kongo, Argentyna, Tajlandia, Portugalia, Szwecja, Monako, Arabia Saudyjska, Jemen, Luksemburg, Włochy, Boliwia, Meksyk, Japonia, Chiny, Kambodża, Wietnam, Hiszpania, Libia, Watykan, Kazachstan, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Peru, Chile III. Wskaż państwa wchodzące w skład Brytyjskiej Wspólnoty Narodów:
Republika Południowej Afryki, Nowa Zelandia, Stany Zjednoczone, Jamajka, Kuba, Indie, Australia, Kanada, Korea Południowa, Papua Nowa Gwinea, Egipt, Sudan, Belize, Wyspy Bożego Narodzenia, Wyspy Salomona, Grenada, Tanzania, Nepal, Szwajcaria, Irlandia IV. Podaj, jaki tytuł nosi władca: a) Monako b) Japonii c) Omanu d) Kuwejtu e) Watykanu f) Szwecji V. Przyporządkuj imię władcy do kraju, w którym panuje: A Harald V 1 Hiszpania B Karol XVI Gustaw 2 Dania C Beatrix 3 Norwegia D Juan Carlos I 4 Holandia E Małgorzata II 5 Szwecja VI. Podaj imię władcy: g) Watykanu h) Wielkiej Brytanii i) Monako j) Japonii k) Jordanii VII. Wskaż prawidłowe odpowiedzi: 1) Konstytucja w znaczeniu formalnym jako ustawa zasadnicza nie obowiązuje w: a) Chinach
b) Izraelu c) Argentynie 2) Folketing to parlament: a) islandzki b) szwedzki c) duński 3) Siedzibą parlamentu RPA jest: a) Pretoria b) Kapsztad c) Johannesburg 4) Rządy prezydenckie nie obowiązują w: a) Meksyku b) Chile c) Salwadorze 5) Rząd brytyjski liczy: a) 20 osób b) 50 osób c) 100 osób 6) W Hiszpanii jest regionów autonomicznych: a) 15 b) 17 c) 30 7) Jedynym obecnie istniejącym cesarstwem jest: a) Brazylia b) Korea Południowa c) Japonia 8) Do rejonów autonomicznych w Belgii nie należy: a) Walonia
b) Brabancja c) Flandria 9) Do państw zregionalizowanych nie należy: a) Hiszpania b) Niemcy c) Włochy 10) Ostatnim władcą teokratycznym w świecie jest: Karta odpowiedzi I. a) cesarz Japonii b) papież c) król Arabii Saudyjskiej 2. b) Notatki dla nauczyciela Rosja, Finlandia, Peru, Boliwia, Stany Zjednoczone, Czechy, Niemcy, Czad, Albania, Szwajcaria, Japonia, Austria, Islandia, Korea Południowa, Australia, Algieria, Kanada, Brazylia, Meksyk, Argentyna, Holandia, Ruanda, Indie, Zair, Nigeria, Francja, Mongolia, Republika Południowej Afryki, Malezja, Maroko, Tajlandia, Indonezja, Węgry, Egipt, Polska II. Słowacja, Dania, Maroko, Jordania, Syria, Holandia, Malezja, Kongo, Argentyna, Tajlandia, Portugalia, Szwecja, Monako, Arabia Saudyjska, Jemen, Luksemburg, Włochy, Boliwia, Meksyk, Japonia, Chiny, Kambodża, Wietnam, Hiszpania, Libia, Watykan, Kazachstan, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Peru, Chile III. Republika Południowej Afryki, Nowa Zelandia, Stany Zjednoczone, Jamajka, Kuba, Indie, Australia, Kanada, Korea Południowa, Papua Nowa Gwinea, Egipt, Sudan, Belize, Wyspy Bożego Narodzenia, Wyspy Salomona, Grenada, Tanzania, Nepal, Szwajcaria, Irlandia IV. a) Monako książę b) Japonii cesarz c) Omanu sułtan d) Kuwejtu emir e) Watykanu papież
f) Szwecji król V. A3 B5 C4 D1 E2 VI. a) Watykanu Benedykt XVI b) Wielkiej Brytanii Elżbieta II c) Monako Albert II d) Japonii Akihito e) Jordanii Husajn VII. 1) Konstytucja w znaczeniu formalnym jako ustawa zasadnicza nie obowiązuje w: a) Chinach b) Izraelu c) Argentynie 2) Folketing to parlament: a) islandzki b) szwedzki c) duński 3) Siedzibą parlamentu RPA jest: a) Pretoria b) Kapsztad c) Johannesburg 4) Rządy prezydenckie nie obowiązują w: a) Meksyku b) Chile c) Salwadorze 5) Rząd brytyjski liczy: a) 20 osób
b) 50 osób c) 100 osób 6) W Hiszpanii jest regionów autonomicznych: a) 15 b) 17 c) 30 7) Jedynym obecnie istniejącym cesarstwem jest: a) Brazylia b) Korea Południowa c) Japonia 8) Do rejonów autonomicznych w Belgii nie należy: a) Walonia b) Brabancja c) Flandria 9) Do państw zregionalizowanych nie należy: a) Hiszpania b) Niemcy c) Włochy 10) Ostatnim władcą teokratycznym w świecie jest: a) cesarz Japonii b) papież c) król Arabii Saudyjskiej 45 minut 7. 7. Czas trwania lekcji 8. 8. Uwagi do scenariusza Scenariusz może być realizowany podczas zajęć fakultatywnych dla grupy uczniów przygotowujących się do egzaminu maturalnego.