Wstęp do nauki o państwie [konwersatorium - rok akademicki 2015/2016]

Transkrypt

1 dr hab. Grzegorz Zackiewicz ( ) Wstęp do nauki o państwie [konwersatorium - rok akademicki 2015/2016] Warunki zaliczenia: Ocena końcowa będzie wystawiana na podstawie: obecności i aktywności na zajęciach oraz wyników uzyskanych z dwóch pisemnych sprawdzianów zaliczeniowych. Każdy student będzie miał prawo (ale nie obowiązek!) przystąpienia do dodatkowego sprawdzianu z całości materiału przewidzianego w programie zajęć. Osoby które zdecydują się pisać tego rodzaju kolokwium muszą wziąć pod uwagę, że uzyskana ocena: 1) nie kasuje oceny proponowanej przez prowadzącego; 2) wynik z kolokwium, niezależnie od tego jaki będzie (a więc np. gorsza od proponowanej!), zostanie uwzględniony przez prowadzącego przy wystawianiu oceny końcowej. Nieobecności i nieprzygotowania do zajęć można zaliczać na dyżurach (jedne zajęcia na jednym dyżurze). Nie został określony limit zajęć, które należy zaliczyć w trakcie semestru. Ewentualne zaliczanie nieobecności i nieprzygotowań pozostaje więc w sferze indywidualnych decyzji każdego studenta. Jak jednak wskazano wyżej ocena będzie uzależniona od obecności i aktywności na zajęciach! Zaliczenie nieobecności/nieprzygotowania zasadniczo powinno się odbyć w najbliższym możliwym terminie. W uzasadnionych przypadkach (choroba, sytuacje losowe) termin ten po konsultacji z prowadzącym (także drogą ową) może zostać przedłużony. [Zajęcia nr 1] Zajęcia organizacyjne (przedstawienie planu zajęć; omówienie literatury przedmiotu; warunki zaliczenia). [Zajęcia nr 2] Pojęcie i istota państwa. Teorie powstania państwa. D. Dudek et al., Konstytucyjny system organów państwa, Warszawa 2012, s. 1-5 *w internecie: M. Kuniński, Państwo, [w:] Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Kraków 2004, s * w internecie: s /pkt. 1-5/: %20Panstwo.pdf S. Sagan, V. Serzhanova, Nauka o państwie współczesnym, Warszawa 2013 (lub inne wyd.), podrozdz. I.3. pt. Teorie powstania państwa oraz I.5. pt. Cechy konstytutywne państwa. zamiennie: Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce, red. B. Szmulik, M. Żmigrodzki (różne wydania), rozdz. II (Geneza państwa) lub: P. Winczorek, Nauka o państwie (różne wydania), rozdz. IX (Geneza i przyszłość państwa).

2 Literatura uzupełniająca (dla chętnych): W. Jakubowski, Państwo jako organizator życia społecznego, Społeczeństwo i Polityka 2005, nr 1, s ( P. Winczorek, Nauka o państwie (różne wydania), rozdz. I (Sposoby postrzegania i badania państwa), VI (Państwo problem terminologii), VII (Państwo trzy elementy definicji). [Zajęcia nr 3] Cele i funkcje państwa. Arystoteles, Polityka, tłum. L. Piotrowicz, Warszawa 1964, s. 3-8 (fragm. rozdz. I), [w:] Władza, wolność, prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, s [tydzień przed zajęciami ero będzie dostępne w depozycie w Bibliotece Wydziału Historyczno-Socjologicznego]. T. Hobbes, Lewiatan (fragm.), [w:] Władza, wolność, s [jak wyżej]. M. Kuniński, Państwo, [w:] Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Kraków 2004, s *w internecie: s /pkt. 7-8/: %20Panstwo.pdf S. Sagan, V. Serzhanova, Nauka o państwie współczesnym, rozdz. II pt. Cele i funkcje państwa zamiennie: E. Zieliński, Nauka o państwie i polityce, wyd. III, Warszawa 2001 (lub inne wyd.), rozdz. III: Funkcje państwa. Literatura uzupełniająca (dla chętnych): A. Szahaj, M. Jakubowski, Filozofia polityki, Warszawa 2006, s [Zajęcia nr 4] Państwo jako uczestnik stosunków międzynarodowych: powstawanie i dezintegracja państw; dyplomacja; formy współpracy międzynarodowej państw. E. Cziomer, L. Zybilkiewicz, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych (różne wydania), rozdz. pt. Państwa. zamiennie: Międzynarodowe stosunki polityczne, red. E. Cziomer, Kraków 2008, podrozdz. 4.2 (B. Molo, Państwo jako główny uczestnik międzynarodowych stosunków politycznych), 5.2 (B. Molo, Zasady i normy międzynarodowych stosunków politycznych), 5.3 (B. Molo, Dyplomacja pojęcie, rola i funkcje), 5.4 (B. Molo, Ewolucja współpracy dwu- i wielostronnej). *w internecie: S. Sagan, V. Serzhanova, Nauka o państwie współczesnym, rozdz. XII Dezintegracja państw współczesnych zamiennie: T. Klin, Państwa upadłe, [w:] Organizacje międzynarodowe w działaniu, red. A. Florczak, A. Lisowska, Wrocław 2014, s (fragment artykułu). *w internecie: Na kolokwium należy nauczyć się, które państwa należą aktualnie do: Unii Europejskiej: NATO: Do opanowania na kolokwium także: załącznik 1 i 2

3 [Zajęcia nr 5] Siła państwa: czynniki natury materialnej i niematerialnej / Racja stanu: pojęcie i doktrynalne ujęcia na przestrzeni dziejów. A. Chwalba, Historia powszechna , Warszawa 2011, s (1.1. Problemy demograficzne; 1.2. Urbanizacja i slumsy) zamiennie: M. Kubiak, Współczesne problemy demograficzne w aspekcie społeczno-gospodarczym, [w:] Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy. Spójność społeczno-ekonomiczna a modernizacja gospodarki, red. Michał G. Woźniak, Rzeszów 2010, s *w internecie: (lista państw świata wg powierzchni) i (lista państw świata wg liczby ludności)! na zajęcia proszę przejrzeć obie te listy i zastanowić się, jakie zasadnicze wnioski można sformułować! Na kolokwium obowiązuje znajomość pierwszych 10 państw w obu tych klasyfikacjach S. Sagan, V. Serzhanova, Nauka o państwie współczesnym, rozdz. VI pt. Racja stanu zamiennie: A. Rzegocki, Racja stanu, [w:] Słownik społeczny, Kraków 2004, s lub: A. Rzegocki, Najważniejsze definicje i główne obszary znaczeniowe racji stanu, [Zajęcia nr 6] Państwo w dobie globalizacji. / Globalny układ sił na przełomie XX i XXI wieku. A. Heywood, Politologia (różne wydania), rozdz. VII (Polityka globalna): fragmenty pt. #) Dynamika globalizacji; ##) Zmieniający się porządek światowy zamiennie: Międzynarodowe stosunki polityczne, red. E. Cziomer, Kraków 2008, rozdz. 11 (M. Czajkowski, Nowy międzynarodowy ład polityczny doby globalizacji). *w internecie: M. Sułek, Globalny układ sił stan obecny i kierunki ewolucji [w:] Studia nad geopolityką XX wieku, red. P. Eberhardt, Warszawa 2013, s *w internecie: Literatura uzupełniająca (dla chętnych): A. Wilk, Wielobiegunowość jako model postzimnowojennego ładu międzynarodowego, Athenaeum 2009, vol. 21, s *w internecie: [Zajęcia nr 7] Nazwy i symbolika państw współczesnych / Konstytucje państw współczesnych. S. Sagan, V. Serzhanova, Nauka o państwie współczesnym, podrozdz. I.2. pt. Nazwy państw współczesnych zamiennie: M. Sobczyński, Państwa i terytoria zależne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń 2006, podr (Nazwa państwa).

4 S. Sagan, V. Serzhanova, Nauka o państwie współczesnym, rozdz. IV pt. Symbole państwa. S. Sagan, V. Serzhanova, Nauka o państwie współczesnym, rozdz. III pt. Konstytucje zamiennie: Współczesne systemy polityczne, red. M. Żmigrodzki i B. Dziemidok-Olszewska (różne wyd.), podr (Konstytucja i jej cechy szczególne) lub: K. A. Wojtaszczyk, Kompendium wiedzy o państwie współczesnym, Warszawa 1999 (lub inne wyd.), rozdz. IV: podrozdz (Konstytucja). [Zajęcia nr 8] Kolokwium zaliczeniowe (zajęcia nr 2-7) / Problem typologii państw (wykład). Literatura dla chętnych: A. Heywood, Politologia (różne wydania), rozdz. II (Rządy, systemy i ustroje). P. Winczorek, Nauka o państwie (różne wydania), rozdz. XVIII (Problem typologii państw). [Zajęcia nr 9] Modele władzy wykonawczej w państwach współczesnych. / Terytorialna struktura państwa. B. Banaszak, Szef rządu we współczesnych systemach ustrojowych, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2011, nr 2(6), s * w internecie: zamiennie: B. Banaszak, Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Warszawa 2012 (lub inne wyd.), rozdz. VI: podrozdz. 2 (Modele władzy wykonawczej). S. Sagan, V. Serzhanova, Nauka o państwie współczesnym, podrozdz. VII.3. pt. Terytorialna struktura państwa zamiennie: M. Sobczyński, Państwa i terytoria zależne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń 2006, podr. 3.7 (Państwa związkowe) lub: P. Winczorek, Nauka o państwie (różne wydania), rozdz. XIX (Terytorialna organizacja /ustrój/ państwa).! Na kolokwium do opanowania także: załącznik 3. [Zajęcia nr 10] Monarchie i republiki / Styl rządzenia (reżim polityczny) w państwach współczesnych. S. Sagan, V. Serzhanova, Nauka o państwie współczesnym, podrozdz. VII.2. pt. Forma rządu oraz VII.4. pt. Styl rządzenia zamiennie: P. Winczorek, Nauka o państwie (różne wydania), rozdz. XX (Problem formy rządów. Monarchia i republika), XXVI (Reżimy polityczne) lub: K. A. Wojtaszczyk, Kompendium wiedzy o państwie współczesnym, Warszawa 1999 (lub inne wyd.), rozdz. III: podrozdz. 2 (Monarchie i republiki) oraz podrozdz. 6 (Państwo demokratyczne, państwo totalitarne i państwo autorytarne).! Na kolokwium obowiązuje Państwa także: załącznik 4 i 5. Literatura uzupełniająca (dla chętnych): M. Bankowicz, Autorytaryzm oraz Totalitaryzm, [w:] Słownik społeczny, Kraków 2004, s , J. Bartyzel, Autorytaryzm, M. Kuniński, Demokracja, [w:] Słownik społeczny, Kraków 2004, s

5 [Zajęcia nr 11] Ustrój Polski współczesnej Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku (różne wydania). * w internecie: Literatura [do wyboru]: L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu (różne wydania). M. Kallas, Historia ustroju Polski X-XX w. (różne wydania), rozdz.: Ustrój polityczny według Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dnia 2 IV W. Skrzydło, Ustrój polityczny RP w świetle Konstytucji z 1997 roku, (różne wydania). [Zajęcia nr 12] Państwo a naród. / Państwo a partie polityczne i inne formy organizacji społeczeństwa. S. Sagan, V. Serzhanova, Nauka o państwie współczesnym, rozdz. IX pt. Państwo a naród oraz rozdz. X pt. Państwo a inne formy organizacji społeczeństwa zamiennie: P. Winczorek, Nauka o państwie (różne wydania), rozdz. VII (Państwo trzy elementy definicji), XI (Naród i państwo), XXVIII-XXX (Państwo/: - kościoły i związki wyznaniowe; - i organizacje społeczne; - i partie polityczne). Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym, rozdz. 1 (Przepisy ogólne), Dziennik Ustaw 2005, nr 17, poz *w internecie: lub: [Zajęcia nr 13] Wybory w państwach współczesnych. A. Heywood, Politologia, Warszawa 2006, s (lub inne wydanie: fragm. rozdz. XI pt. Systemy wyborcze: debaty i kontrowersje) zamiennie: K. Rzążewski, W. Słomczyński, K. Życzkowski, Każdy głos się liczy! Wędrówka przez krainę wyborów, Warszawa 2014, podr. 5.7 (Przegląd systemów wyborczych w wybranych krajach). P. Uziębło, Współczesne systemy wyborcze ( zamiennie: Kancelaria Senatu, Koncepcje systemów wyborczych (2010), rozdz. II (Ordynacje wyborcze na świecie), [Zajęcia nr 14] Kolokwium zaliczeniowe z zajęć nr [Zajęcia nr 15] Podsumowanie zajęć. / Zaliczenia.

6 Załącznik 1. Przynależność niektórych państw pozaeuropejskich do wybranych organizacji międzynarodowych Nazwa państwa ASEAN Mercosur NAFTA OPEC Algieria Arabia Saudyjska Argentyna Brazylia Ekwador Filipiny Indonezja Iran Kambodża Kanada Katar Kuwejt Laos Libia Meksyk Nigeria Paragwaj Tajlandia Urugwaj USA Wenezuela Wietnam Załącznik 2. Nowe państwa na mapie świata po 1989 roku (wybrane przykłady) Nazwa państwa Okoliczności powstania państwa Armenia Azerbejdżan Bośnia i Hercegowina państwo powstałe na terenie dawnej Jugosławii Chorwacja państwo powstałe na terenie dawnej Jugosławii Erytrea secesja części terytorium Etiopii Gruzja Kazachstan Kirgistan Kosowo secesja części terytorium Serbii 1 Macedonia państwo powstałe na terenie dawnej Jugosławii Mołdawia Namibia niepodległość od RPA Słowenia państwo powstałe na terenie dawnej Jugosławii Sudan Południowy secesja od Sudanu Uzbekistan Tadżykistan Timor Wschodni secesja części terytorium Indonezji Turkmenistan 1 Status Kosowa pozostaje sporny. Serbia, a także kilkadziesiąt innych państw, uznaje Kosowo za część Serbii.

7 Załącznik 3. Państwa unitarne i federalne na świecie (wybrane przykłady) Nazwa państwa Państwo unitarne Federacja Argentyna Austria Australia Belgia Białoruś Bośnia i Hercegowina Brazylia Bułgaria Chile Czechy Dania Estonia Etiopia Finlandia Francja Grecja Hiszpania 2 Holandia Indie Irlandia Izrael Japonia Kanada Litwa Łotwa Malezja Meksyk Nepal Niemcy Nigeria Norwegia Pakistan Polska Portugalia Rosja Rumunia Serbia Słowacja Szwajcaria Szwecja Turcja Ukraina USA Węgry Wielka Brytania Włochy Zjednoczone Emiraty Arabskie 2 Część badaczy ze względu na bardzo daleko posunięty stopień autonomii poszczególnych regionów kwestionuje taki pogląd.

8 Załącznik 4. Republiki na świecie (wybrane przykłady) Nazwa państwa Model wyboru prezydenta Kadencja prezydenta/reelekcja Argentyna wybory powszechne (od 1995) 4 lata / tak Austria wybory powszechne 6 lat / tak Białoruś wybory powszechne 5 lat / tak Brazylia wybory powszechne 4 lata / tak Bułgaria wybory powszechne 5 lat / tak Chile wybory powszechne 4 lata/nie 3 Chińska Republika Ludowa nie ma urzędu prezydenta 4 Czechy wybory powszechne (od 2013) 5 lat / tak Ekwador wybory powszechne 4 lata / tak Estonia wybiera parlament 5 5 lat / tak Finlandia wybory powszechne 6 lat / tak Francja wybory powszechne 5 lat / tak Grecja wybiera parlament 5 lat / tak Indie wybiera kolegium elektorskie 5 lat / tak Irlandia wybory powszechne 7 lat / tak Izrael wybiera parlament 7 lat / nie Korea Południowa wybory powszechne 5 lat / nie Litwa wybory powszechne 5 lat / tak Łotwa wybiera parlament 4 lata / tak Meksyk wybory powszechne 6 lat / nie Niemcy wybiera kolegium elektorskie 5 lat / tak Polska wybory powszechne 5 lat / tak Portugalia wybory powszechne 5 lat / tak Rosja wybory powszechne 6 lat / tak Rumunia wybory powszechne 5 lat / tak Serbia wybory powszechne 5 lat / tak Słowacja wybory powszechne 5 lat / tak Szwajcaria wybiera parlament 1 rok / nie 6 Turcja wybory powszechne 5 lat / tak Ukraina wybory powszechne 5 lat / tak USA wybiera kolegium elektorskie 7 4 lata / tak Węgry wybiera parlament 5 lat / tak Włochy wybiera kolegium elektorskie 7 lat / tak 3 Nie można sprawować urzędu prezydenta przez dwie kadencje z rzędu. Zarazem byli prezydenci mają prawo startować w kolejnych wyborach, które będą miały miejsce po zakończeniu kadencji innej osoby sprawującej urząd prezydenta. 4 Funkcję głowy państwa pełni formalnie przewodniczący ChRL. W praktyce istotniejszą rolę odgrywa funkcja sekretarza gen. partii komunistycznej. 5 Jeśli w trzech kolejnych głosowaniach w parlamencie nie uda się wybrać prezydenta powoływane jest kolegium elektorskie, które dokonuje wyboru. 6 W praktyce obowiązuje niepisana zasada, że urząd prezydenta obejmują kolejno (na zasadzie rotacji) politycy reprezentujący cztery główne partie polityczne, tradycyjnie współtworzące szwajcarski rząd. 7 W określonych przypadkach wybór może zostać dokonany przez Izbę Reprezentantów.

9 Załącznik 5. Monarchie na świecie (wybrane przykłady) Andora księstwo Arabia Saudyjska Australia Bahrajn (od 2002) Belgia Brunei sułtanat Dania Hiszpania Holandia Japonia cesarstwo Jordania Kambodża Kanada Katar emirat Kuwejt emirat Lesotho Liechtenstein księstwo Luksemburg wielkie księstwo Maroko Monako księstwo Norwegia Nowa Zelandia Oman sułtanat Papua-Nowa Gwinea Suazi Szwecja Tajlandia Watykan papiestwo Wielka Brytania

10