Opieka nad osobami starszymi (wstępne wyniki badań) ElŜbieta Bojanowska Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, ekspert Instytutu Spraw Publicznych Pełne wyniki badań zostaną zamieszczone w raporcie Instytutu Spraw Publicznych przygotowywanym dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Rys. Odpowiedzialność za opiekę nad osobami starszymi 60 50 40 30 20 10 Zdecydowanie się zgadzam Zgadzam się Brak zdania Nie zgadzam się Zdecydowanie się nie zgadzam 0 Obowiązek społeczeństwa Obowiązek gminy Obowiązek dzieci Obowiązek rodziny
Odpowiedzialność za opiekę nad osobami starszymi: Według badanych odpowiedzialność za opiekę nad osobami starszymi ponoszą przede wszystkim dzieci, potem rodzina. WiąŜe się to ze szczególnym rodzajem więzi społecznej, jaką jest więź między pokoleniami w rodzinie oraz relacją rodzice - dzieci. Opinia na temat odpowiedzialności całego społeczeństwa, instytucji społecznych i samorządowych za opiekę nad osobami starszymi znajduje znacznie mniejsze poparcie wśród respondentów.
Opieka nad osobami starszymi wnioski: Opieka instytucjonalna traktowana jest w duŝym stopniu jako reakcja na deficyt pomocy rodzinnej w sytuacji róŝnego rodzaju potrzeb. Dzieci i rodzina, jako podstawowe podmioty sprawujące opiekę powinny być wspierane w wypełnianiu swych funkcji przez róŝnego rodzaju sieci wsparcia Polacy, licząc na wsparcie ze strony najbliŝszych nie uświadamiają sobie problemu demograficznego i związanej z nim zmiany proporcji między liczebnością młodszego i starszego pokolenia.
Rys. Preferowane przez respondentów formy pomocy na strość 8,5 7,2 1,70,60,5 1. Mieszkać we własnym mieszkaniu - pomoc doraźna osób bliskich 2. Dzielić mieszkanie z dziećmi, wnukami lub dalszą rodziną 25,5 55,5 3. Mieszkać we własnym mieszkaniu, mając prywatnie opłaconą pomoc 4. Mieszkać we własnym mieszkaniu mając bezpłatną stałą pomoc, np. z pomocy społecznej, PCK, Caritas, itp. 5. Zamieszkać w prywatnym d.p.s. 6. Zamieszkać wspólnie z innymi starszymi ludźmi w celu wzajemnego wspomagania się 7. Zamieszkać w państwowym (samorządowym) d.p.s.
Tab. Stopień zgadzania się z opiniami o sposobie opieki nad osobami starszymi osoby starsze powinny mieszkać w domach pomocy społecznej tylko w sytuacji, gdy nikt z rodziny nie moŝe się o nie zatroszczyć Lp. 1. 2. 3. 4. 5 6. Osoby starsze powinny mieszkać w domach pomocy społecznej tylko w sytuacji, gdy nikt z rodziny nie moŝe się o nie zatroszczyć zdecydowanie się zgadzam zgadzam się ani się zgadzam ani się nie zgadzam nie zgadzam się zdecydowanie się nie zgadzam brak odpowiedzi Razem Częstotliwość (w%) N=1 500 33,4 37,3 20,3 5,3 3,4 0,3 100,0
Preferowana pomoc na starość - wnioski: Uznaniem badanych cieszą się wyłącznie te rozwiązania w zakresie opieki nad osobami starszymi, które stwarzają moŝliwość pozostania tych osób w ich naturalnym środowisku. Za wyborem tym kryje się z jednej strony potrzeba niezaleŝności, samodzielności, z drugiej zaś oczekiwanie, Ŝe w razie potrzeby znajdą się osoby bliskie, które udzielą wsparcia. Przyzwolenie na zamieszkanie w domach pomocy społecznej ograniczone jest do sytuacji, gdy rodzina rzeczywiście nie jest w stanie zapewnić opieki osobom starszym lub rodziny tej po prostu brak. Jednocześnie badania pokazują, iŝ przyszli seniorzy nie uczestniczą obecnie w budowaniu sieci wsparcia, od której pomocy oczekują w przyszłości ich aktywność społeczna sprowadza się do podejmowania indywidualnych działań na rzecz społeczności lokalnej, sąsiadów (22%) i we wspólnotach mieszkańców (17%).
Rys. Podmioty zapewniające stałą pomoc w Ŝyciu codziennym: 1. Podmioty pozainstytucjonalne 70 60 50 62,2 64 zdecydowanie się zgadzam zgadzam się 40 30 20 10 0 25,1 6,7 2,33,1 27,3 6,2 0,4 1,6 22,7 30,330,4 8 8,1 14,8 25,7 35,5 13,3 10,2 1. Ŝona/mąŜ 2. dzieci 3. inni krewni 4. przy jaciele lub sąsiedzi ani się zgadzam, ani się nie zgadzam nie zgadzam się zdecydowanie się nie zgadzam
Rys. Podmioty zapewniające stałą pomoc w Ŝyciu codziennym: 2. Podmioty instytucjonalne: 40 35 30 25 30,1 35,9 29,1 31,9 27,7 26,7 34,9 34,6 27,9 26,2 zdecydowanie się zgadzam zgadzam się 20 15 10 14,9 10,1 8,3 7,8 15,6 12 9,8 7,8 ani się zgadzam, ani się nie zgadzam nie zgadzam się 5 0 1. organizacje społeczne 2,7 2. gmina 3. organizacje kościelne 4. państw o 2,1 zdecydowanie się nie zgadzam
Rys. Podmioty zapewniające stałą pomoc w Ŝyciu codziennym: 3. Inne osoby lub organizacje, które otrzymują za to pieniądze 40 30 20 10 0 32,1 21 6,3 4 zdecydowanie się zgadzam zgadzam się ani się zgadzam, ani się nie zgadzam nie zgadzam się zdecydowanie się nie zgadzam
Rys. NajwaŜniejszy rodzaj wsparcia, jaki będzie potrzebny respondentowi za 15-20 lat 5,7 5,5 0,4 1. pomoc materialna 11,3 12,8 41,5 2. wykonywanie cięŝszych prac domowych 3. usługi opiekuńczopielęgnacyjne 4. doradztwo i załatwianie spraw urzędowych 5. wykonywanie wszytkich prac domowych 6. wsparcie emocjonalne 22,8 7. brak odpowiedzi
Wnioski: PowyŜszy wybór związany jest z wiekiem respondentów im młodsi respondenci, tym częściej wskazują, iŝ będzie im potrzebna pomoc materialna. Wraz z wiekiem maleje poparcie tej formy wsparcia na rzecz usług opiekuńczo pielęgnacyjnych. Troska o przyszłą sytuację finansową wynika z obecnej sytuacji (w tym finansowej), która nie pozwala im mieć poczucia bezpieczeństwa w przyszłości. To jak, wyobraŝana jest przyszłość przez respondentów zaleŝy od ich dzisiejszej sytuacji.