Poradnik o spółdzielniach

Poradnik o spółdzielniach Adres http: Luty 2014 (V6.2) NettoWatt Co-funded by the Intelligent Energy Europe Programme of the European Union

Projekt RESTOR Hydro The Realizacja RESTOR projektu Hydro Project w latach 2012-2015 Year of Implementation: 2012-2015 Strony internetowe: http:///en/about-the-project/ Web: http:///en/about-the-project/ A project funded by the European Commission: Finansowany przez Komisję Europejską: Project Consortium Projekt wspierają również: This project is also supported by: Editors: European Small Hydropower Association (ESHA), National Technical University of Redakcja: Athens Europejskie (ntua), WIP- Stowarzyszenie Renewable Energies Małej Energetyki Wodnej (ESHA), Państwowa Politechnika w Atenach (ntua), WIP- Renewable Energies 1

Wyłączną odpowiedzialność za treść tej publikacji ponoszą jej autorzy. Treści tej nie należy utożsamiać z poglądami Unii Europejskiej. Komisja Europejska ani Agencja Wykonawcza ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw (EASME) nie odpowiadają za użytek, jaki można zrobić z informacji zawartych w niniejszej publikacji. Spis treści 1. Wstęp...3 1.1 Kontekst... 3 1.2 Cel publikacji... 3 1.3 Ogólny zarys... 3 2. Spółdzielnie...5 2.1 Zasady spółdzielni... 5 Dobrowolne i otwarte członkostwo... 5 Demokratyczne sprawowanie kontroli przez członków...5 Udział finansowy członków...5 Autonomia i niezależność...5 Kształcenie, szkolenia i informacje...5 Współpraca między spółdzielniami... 6 Troska o społeczność... 6 2.2 Dlaczego spółdzielnia?...6 3. Projekt...7 3.1 Zespół projektowy... 7 3.2 Przed rozpoczęciem projektu... 7 Znalezienie potencjalnych lokalizacji... 8 Znalezienie sponsorów... 8 4. Ogólny plan finansowy...9 4.1 Ograniczenia modelu...9 4.2 Przyjęte wartości stałe...9 4.3 Założenia ogólne (techniczne i ekonomiczne)... 10 4.4 Założenia dotyczące przychodów i wydatków spółdzielni... 10 4.5 Założenia dotyczące finansowania spółdzielni... 11 4.6 Założenia dotyczące rozpoczęcia inwestycji (ogólne)...12 4.7 Założenia dotyczące rozpoczęcia inwestycji (lokalizacje MEW)...13 4.8 Założenia dotyczące kosztów stałych (dla lokalizacji)...13 4.9 Interpretacja wyników - kwoty ogólne...14 4.10 Interpretacja wyników - przepływy pieniężne...14 4.11 Interpretacja wyników - rentowność...16 5. Pierwsze kroki... 17 5.1 Stworzenie osobowości prawnej spółdzielni...17 Założyciele... 17 Statut spółdzielni...18 Kapitał początkowy...18 Plan finansowy...19 Stworzenie spółdzielni...19 5.2 Finalizacja listy wybranych lokalizacji... 19 Ustalenie priorytetu lokalizacji z listy...19 Rodzaj umowy z włascicielem...19 Podpisanie listów intencyjnych przez właścicieli... 20 5.3 Szczególowa analiza budowlana... 20 Projekt techniczny i wnioski o pozwolenia administracyjne... 20 Umowy z właścicielami... 21 Szczegółowa analiza finansowa... 21 5.4 Pozyskiwanie funduszy...21 Program oferty us\działów - kampania informacyjna... 21 Dotacje... 21 Pożyczki... 21 5.5 Realizacja... 22 5.6 Produkcja... 22 Utrzymanie obiektu...22 Sprzedaż energii elektrycznej...22 System wsparcia...22 1

2

1. Wstęp 1.1 Kontekst Projekt RESTOR Hydro, wspierany przez Komisję Europejską w ramach Programu dla Europy Inteligentna Energia (IEE), ma na celu waloryzowanie potencjału małych elektrowni wodnych w Europie. Jedną z głównych barier, do której odnosi się ten projekt, jest aspekt finansowy - małe elektrownie wodne, z powodu małej skali przedsięwzięcia, uważa się za zbyt mało dochodowe, aby udzielenie finansowania było akceptowane przez banki. Rozwiązaniem, jakie proponuje projekt RESTOR Hydro, jest konsolidacja kilku lokalizacji małych elektrowni w regionie i finansowanie ich uruchomienia poprzez lokalną spółdzielnię. Mieszkańcom regionu zaoferowane zostaną udziały w projekcie wraz ze współwłasnością. Więcej o projekcie RESTOR Hydro można dowiedzieć się odwiedzając stronę internetową. 1.2 Cel publikacji Celem niniejszego dokumentu jest wyjaśnienie, krok po kroku, jak założyć spółdzielnię energetyczną. Jego odbiorcą może być każdy, kto posiada podstawową wiedzę o przedsiębiorstwach lub osoba, która dostrzega potencjał małych elektrowni wodnych w regionie i chce czerpać z tego potencjału poprzez model społecznościowy. Założenia techniczne i ekonomiczne mogą różnić się w zależności od kraju, niniejszy tekst należy traktować jedynie jako przykład. W każdej kolejnej fazie projektu należy rozważyć zastosowanie zawartych tu porad w kontekście lokalnym i odpowiednio je dostosować. 1.3 Ogólny zarys Poniżej przedstawiony jest ogólny zarys planu, który należy wdrożyć, aby zainicjować, stworzyć i prowadzić spółdzielnię w celu wykorzystania potencjału małych elektrowni wodnych. Każdy krok zostanie szczegółowo opisany, a także uzupełniony innymi materiałami, w tym poradnikami technicznymi, finansowymi i prawnymi, które dostępne są na stronie internetowej. 3

Wykres 1 - Ogólny zarys tworzenia spółdzielni małych elektrowni wodnych 4

2. Spółdzielnie Spółdzielnia to autonomiczne stowarzyszenie osób zrzeszonych dobrowolnie w celu realizowania wspólnych ekonomicznych, społecznych i kulturowych potrzeb oraz dążeń poprzez stanowiące ich współwłasność i demokratycznie kontrolowane przedsięwzięcie [definicja spółdzielni Międzynarodowego Związku Spółdzielczego (ICA)]. 2.1 Zasady spółdzielni Spółdzielnie mogą przestrzegać zbioru zasad ruchu spółdzielczego według definicji ICA: Dobrowolne i otwarte członkostwo Spółdzielnie to organizacje dobrowolne, otwarte dla wszystkich osób potrafiących korzystać z ich usług i gotowych zaakceptować odpowiedzialność wynikającą z członkostwa, bez względu na płeć, rasę, religię, poglądy społeczne lub polityczne. Demokratyczne sprawowanie kontroli przez członków Spółdzielnie to demokratyczne organizacje kontrolowane przez swoich członków, którzy aktywnie uczestniczą w tworzeniu polityki spółdzielni i podejmowaniu decyzji. Osoby wybrane na przedstawicieli są odpowiedzialne przed członkami spółdzielni. W spółdzielniach nadrzędnych członkowie mają równe prawo głosu (jeden członek, jeden głos), a spółdzielnie niższego szczebla są również zorganizowane w sposób demokratyczny. Udział finansowy członków Członkowie wnoszą równy wkład w kapitał spółdzielni i kontrolują go demokratycznie. Najczęściej przynajmniej część kapitału jest własnością wspólną spółdzielni. Członkowie zwykle otrzymują niewielki zwrot kapitału wpłaconego jako warunek członkostwa lub nie dostają go wcale. Członkowie przeznaczają nadwyżki na kilka lub wszystkie z następujących celów: rozwijanie spółdzielni poprzez tworzenie rezerw, z których przynajmniej część powinna być nierozdzielna; wspomaganie członków proporcjonalnie do ich zaangażowania w spółdzielnię; wspieranie innych działań zatwierdzonych przez członków. Autonomia i niezależność Spółdzielnie to autonomiczne i samopomocowe organizacje kontrolowane przez swoich członków. Jeśli zawierają one umowę z innymi organizacjami, w tym rządami, lub pozyskują kapitał z zewnętrznych źródeł, to przebiega to w warunkach, które zapewniają wszystkim członkom demokratyczną kontrolę i utrzymują dalszą autonomię spółdzielni. Kształcenie, szkolenia i informacje Spółdzielnie zapewniają kształcenie i szkolenia dla swoich członków, wybranych przedstawicieli, menedżerów i pracowników, aby mogli oni skutecznie przyczyniać się do rozwoju spółdzielni. Informują oni ogół społeczeństwa, w szczególności osoby młode lub opiniotwórcze, o naturze i korzyściach płynących ze spółdzielni. 5

Współpraca między spółdzielniami Spółdzielnie służą swoim członkom najskuteczniej jak to możliwe i wzmacniają ruch spółdzielczy poprzez działanie w strukturach lokalnych, regionalnych, państwowych i międzynarodowych. Troska o społeczność Spółdzielnie działają w celu ciągłego rozwijania swoich społeczności poprzez politykę zatwierdzoną przez członków spółdzielni. 2.2 Dlaczego spółdzielnia? Model spółdzielczy doskonale nadaje się do wykorzystana przy inwestycjach w małe elektrownie wodne, gdyż można dzięki niemu: wykorzystać współudział lokalnej społeczności, co zwiększy społeczną aprobatę dla energetyki wodnej; zwiększyć wykorzystanie odnawialnych źródeł energii i zapewnić alternatywne możliwości finansowania; ograniczyć trudności administracyjne związane z zezwoleniami, podatkami i działalnością poprzez konsolidację zadań; zmniejszyć koszty inwestycji i działalności poprzez zwiększenie możliwości wywierania nacisku przez małych operatorów na dostawców i odbiorców energii elektrycznej. Można się spodziewać, że potencjał energii wodnej na określonym terenie zostanie prędzej czy później wykorzystany. Dzięki założeniu spółdzielni lokalni mieszkańcy nie będą zmagać się z trudnościami związanymi z posiadaniem na swoim terenie elektrowni, która nie przynosi im korzyści finansowych. W zamian otrzymają możliwość długofalowego rozwoju swojego regionu oraz czerpane lokalnie korzysci. 6

3. Projekt 3.1 Zespół projektowy Typowy projekt spółdzielczy jest prowadzony przez zespół projektowy. Ta grupa osób podejmie wszystkie koniecznie kroki, aby założyć spółdzielnię. W zespole projektowym może znajdować się każdy, kto dostrzega potencjał w regionie i chce stworzyć spółdzielnię, aby wykorzystać ten potencjał. W większości przypadków będzie to zespół zmotywowanych ludzi, którzy poprowadzą projekt aż do założenia spółdzielni, i którzy mogą pełnić jakąś rolę wewnątrz spółdzielni po jej utworzeniu. Osoby te powinny posiadać podstawowe umiejętności (lub móc zasięgnąć porad) w zakresie: zarządzania projektem komunikacji przedsiębiorczości finansów prawa technologii i budowy małych elektrowni wodnych rynku energii elektrycznej (w szczególności w zakresie krajowego systemu wsparcia i roli poszczególnych podmiotów: dystrybutorów, dostawców, organów nadzoru, operatorów systemu dystrybucyjnego, podmiotów odpowiedzialnych za bilansowanie itd.) 3.2 Przed rozpoczęciem projektu Działania, jakie należy podjąć na tym etapie to upewnienie się, że poniższe warunki są spełnione: Istnieją potencjalen lokalizacje elektrowni wodnych, a ich potencjał energetyczny jest wystarczający, aby projekt był opłacalny; Właściciele są chętni do współpracy; Nie ma żadnych oczywistych przeszkód prawnych bądź politycznych, a społeczność jest wystarczająca zainteresowana; - Minimalny niezbędny potencjał może różnić się w zależności od kontekstu. Projekt powinien być przede wszystkim wystarczająco duży by mógł liczyć na finansowanie bankowe i wykorzystywać zjawisko korzyści skali. Kilka przykładów: W Belgii próg opłacalności to około 200 kw do 2 MW W Wielkiej Brytanii przykład progu to 50 kw (http://www.settlehydro.org.uk/ thescheme.html) 7

Znalezienie potencjalnych lokalizacji Wybrany region musi być wystarczająco duży, aby dysponował odpowiednim potencjałem, ale jednocześnie powinien pozostać na tyle bliski mieszkańcom, aby mogli się z nim identyfikować kulturowo. Dzięki temu określenie projekt lokalny nie straci sensu. Dobrą praktyką jest możliwość dotarcia partnera (lub udziałowca spółdzielni) do lokalizacji samochodem w ciągu jednego dnia. Pierwszą rzeczą, jaką należy wykonać jest ocena potencjału hydroenergetycznego wybranego regionu. Istniej kilka sposobów realizacji tego zadania: Rozmowy z okolicznymi mieszkańcami na temat lokalizacjistarych młynów bądź innych podobnych obiektów; Analiza map, np. obejrzenie biegu rzek; Wizyta w bibliotece i odnalezienie odniesień historycznych do starych młynów; Odnalezienie lokalizacji na Mapie RESTOR Hydro Następnie, należy zabiegać o zainteresowanie właściciela lub administratora obiektu. Czynność ta jest kluczowa i wymaga dobrych zdolności komunikacyjnych. Kiedy osoba sprawująca prawa właścicielskie zostanie odnaleziona, zespół projektowy powinien się z nim/nią skontaktować i wyjaśnić cele projektu i korzyści płynące z niego dla społeczności. Rozmowy nie powinny dotyczyć finansów, ponieważ należy najpierw sprawdzić opłacalność przedsięwzięcia, a to z kolei następuje w dalszych fazach projektu. Na tym etapie właściciel powinien rozważyć swój współudział. Jeśli nie wyrazi zgody, należy zrezygnować z lokalizacji. Znalezienie sponsorów Po odnalezieniu odpowiedniej liczby interesujących lokalizacji, należy sprawdzić zainteresowanie społeczne. Warto dotrzeć do przedstawicieli następujących grup, chętnych do wspierania projektu: właściciele młynów władze samorządowe grupy mieszkańców sieci edukacyjne Wsparcie od tych grup będzie kluczowym czynnikiem przy rozpoczynaniu przedsięwzięcia. Jeśli nikt z lokalnej społeczności nie będzie przekonany o korzyściach płynących z projektu, to nie zakończy się on sukcesem. 8

4. Ogólny plan finansowy Na stronach dostępny jest szablon o nazwie Financial tool, z którego można skorzystać, aby ocenić opłacalność wybranych projektów. Założenia powinny zostać wpisane w pole assumptions, wyniki pojawią się w polach results i graphs. Należy zwrócić uwagę, aby nie zmienić innych pól i formuł. Zaleca się, aby oceny dokonywały osoby z następującymi umiejętnościami: Ogólna wiedza o technicznych aspektach małych elektrowni wodnych - techniczne założenia są kluczowe w tym modelu, a błędne założenia mogą prowadzić do złych wniosków. Wiedza o ekonomii produkcji energii - założenia ekonomiczne i rachunkowe również mają duży wpływ na wynik. Interpretacja wyników końcowych wymaga wiedzy w zakresie finansów i księgowości - szablon ma na celu ułatwić wstępną profesjonalną ocenę, ale nie może jej zastąpić. 4.1 Ograniczenia modelu Aby model pozostał prosty, następujące aspekty nie zostały wzięte pod uwagę. Należy jednak upewnić się, że te uproszczenia są akceptowalne w konkretnym przypadku (tj. mają minimalny wpływ na wynik): Zagadnienie VAT Rezerwa prawna Dokładny harmonogram przepływu pieniędzy Uzasadnienie VAT nie jest brany pod uwagę, ponieważ w większości krajów UE spółdzielnie są neutralne pod względem VAT. Jednakże należy pamiętać o wpływie na przepływ pieniężny (opóźnienie z wyrównaniem VAT do 3 miesięcy), który nie jest tu uwzględniony. W większości krajów UE spółdzielnie powinny przekazywać procent zysku na poczet rezerwy prawnej, do momentu aż ta nie osiągnie 10% stałego kapitału. Jako że kapitał ten jest raczej niewielki w porównaniu z zyskiem, to nie powinno mieć to znaczącego wpływu. Ten model zakłada, że pieniądze będą dostępne natychmiast po przedstawieniu oferty udziałów. Jednakże transfer subsydiów lub zebranie pieniędzy od członków spółdzielni może być procesem czasochłonnym. Podobna sytuacja występuje przy przychodach ze sprzedaży energii elektrycznej - model zakłada, że środki będą dostępne w tym samym roku, w którym energia zostanie wyprodukowana. Może się jednak zdarzyć sytuacja, w której mija kilka tygodni lub miesięcy zanim faktura zostanie wystawiona, a środki przekazane. Z drugiej strony zakładamy, że cała praca przy projekcie (prace budowlane, konsultacje itd.) są opłacane natychmiast, pomimo że z dostawcami często można wynegocjować bardziej dogodne warunki zapłaty. 9

4.2 Przyjęte wartości stałe Nazwa Proponowana Alternatywy i uzasadnienie wartość domyślna # godziny 8766 godzin/rok Liczba godzin w roku Równoważnik CO2 542 kg/mwh Za: http://www.carbontrust.com Konsumpcja w gospodarstwach domowych 3.50 MWh/rok Za: http://www.carbontrust.com 4.3 Założenia ogólne (techniczne i ekonomiczne) Rada doradcza RESTOR Hydro (której posiedzenia miało miejsce 30 lipca 2013 r. w Brukseli) zaleca stworzenie dwóch planów finansowych: podstawowego - z realistycznymi założeniami - i bankowego. Jako uzasadnienie wskazano fakt, że bank, w kontekście finansów projektu, musi zabezpieczyć się z powodu niepewności cen i ryzyka operacyjnego. Założenia bankowe są oznaczone kolorem obok zwykłych wyjaśnień. Nazwa Czas pracy elektrowni z pełną mocą Waloryzacja (koszt życia) Waloryzacja (ceny energii) Nazwa Proponowany zakres Między 4000 a 6000 godzin rocznie około 2% około 5 % Alternatywy i uzasadnienie Zależy od technologii (konserwacja itd.) i czynników środowiskowych (niskie temperatury, wysokie stany wód, okres suchy). Najlepiej bazować na danych historycznych i prognozach EBC. W przypadku banku: 2,5 % Najlepiej bazować na danych historycznych i prognozach ekspertów (ekonomistów, specjalistów w dziedzinie energetyki itd.). W przypadku banku: Z powodu niepewności jeśli chodzi o zmiany cen energii w bankowym planie finansowym inflacja w kosztach energii MOŻE WYNOSIĆ maksimum 1%. 4.4 Założenia dotyczące przychodów i wydatków spółdzielni Zarządzanie Proponowany zakres Od 5.000 do 25.000 / rok Alternatywy i uzasadnienie Niezbędne do codziennego działania spółdzielni. Kwota ta zawiera koszty księgowe, zobowiązania prawne, podatki, opłaty administracyjne itd. W dużej mierze zależy ona od tego, czy zarządzenie zostanie zlecone firmie zewnętrznej (co może być kosztowne). 10

Wsparcie produkcji ekologicznej/ zdecentralizowanej Cena energii elektrycznej B2B Cena energii elektrycznej B2C Wynagrodzenie dla właściciela % zniżki przy zużyciu energii lokalnie Zależnie od kraju - najczęściej od 25 do 100 /MWh Krajowe systemy wsparcia produkcji zielonej energii mogą bazować na certyfikatach bądź taryfie gwarantowanej. W niektórych krajach istnieje również system oznaczania energii jako ekologicznej (gwarancje pochodzenia), a także opłaty stanowiące zwrot kosztów stabilizowania sieci płatne przez operatorów sieci. 20-60 /MWh Cena energii elektrycznej (bez VAT) sprzedawanej dystrybutorom. 150-250 /MWh Cena energii elektrycznej (bez VAT) sprzedawanej odbiorcom końcowym (średnia z taryfy dziennej i nocnej). 0-15 /MWh Jest wiele sposobów, aby zapewnić wynagrodzenie właścicielowi za użytkowanie obiektu przez spółdzielnię. W każdym przypadku warto, by była to kwota uzależniona od ilości produkowanej energii ponieważ: - wynagrodzenie proporcjonalne do wielkości i potencjału lokalizacji jest najbardziej uczciwe; - jest to rodzaj zachęty dla właściciela, aby wspierał produkcję energii. 5-15 % Jest to zachęta dla użytkownika końcowego, aby wybrał energię elektryczną produkowaną lokalnie, a nie energię od poprzedniego dostawcy. Podatki 25-50 % Poziom opodatkowania wynosi najczęściej od 25% (niższe w przypadku podmiotów realizujących cele społeczne) do 34%. Czas trwania amortyzacji 15 do 40 lat Od 15 lat (okres kredytowania) do 40 lat (przewidywany cykl życia materiałów). # lat bez dywidend 2-4 Nie należy dokonywać podziału kapitału przed wytworzeniem przychodów. Dywidendy w późniejszym okresie 3-6 % Do przegłosowania na walnym zgromadzeniu w oparciu o dane na temat rocznego zysku, w odniesieniu do którego może wystąpić limit prawny. Nazwa 4.5 Założenia dotyczące finansowania spółdzielni % finansowany przez bank Proponowała Alternatywy i uzasadnienie wartość domyślna 40-65% Dla projektu pilotażowego sugerujemy kwotę poniżej progu 50%, ponieważ banki będą wtedy zabezpieczone dzięki kapitałowi zebranemu na inne sposoby. 11

Okres kredytowania Około 15 lat Większość banków nie pozwoli wydłużyć tego okresu. Odsetki od pożyczki 2-7 % Zależnie od przebiegu negocjacji z bankami. % finansowany z dotacji Do 35% Głównie fundusze strukturalne (ale również inne zależnie od regionu bądź kraju). i subsydiów Cena udziału Zwykle około 250 W większości krajów UE nie ma limitów. Wysoka cena ograniczy jednak ofertę do osób zamożnych. % energii elektrycznej zużywanej na miejscu Nazwa 0-100% Jest to ilość produkowanej energii elektrycznej, która będzie zużywana na miejscu. Reszta zostanie sprzedana na rynku energii elektrycznej. Ilość energii zużywanej zależy od: - technicznych/praktycznych możliwości stworzenia linii bezpośrednich lub małej lokalnej sieci dystrybucji ; - prawnych możliwości dystrybucji energii lokalnie ; - zapotrzebowania na energię w danej okolicy. Jest to kluczowy element rentowności, ponieważ energia zużywana lokalnie może być sprzedawana drożej (B2C) niż na rynku energetycznym (B2B) 4.6 Założenia dotyczące rozpoczęcia inwestycji (ogólne) Koszty założenia spółdzielni Proponowany Alternatywy i uzasadnienie zakres 5 do 25.000 zob. sek. kapitał początkowy 4.7 Założenia dotyczące rozpoczęcia inwestycji (lokalizacje MEW) Nazwa Proponowany Alternatywy i uzasadnienie zakres # lokalizacji 1-20 Należy upewnić się, że łączny potencjał hydroenergetyczny lokalizacji jest wystarczający. Średnia moc elektrowni Podłączenie do lokalnych odbiorców energii 5-100 kw Średnia w obrębie wybranych projektów. Jest to kluczowy czynnik przy wyliczaniu rentowności. Musi być to rzeczywista, przewidywana do uzyskania moc, a nie moc zainstalowana przyjęta na potrzeby projektu. Około 2.000 / punkt Może wzrosnąć, jeśli trzeba będzie przeciąć drogę lub pokonać dużą odległość itd. 12

Proste połączenie z siecią Koncepcja techniczna, pozwolenia, ocena oddziaływania na środowisko Wyposażenie, prace budowlane, techniczne zarządzenia projektem Około 1.000 Do sieci niskiego napięcia (np. dla ograniczonej produkcji mocy) 2.000-10.000 zob. sek. kapitał początkowy 20,000.000-200,000.000 Uzależnione od skali przedsięwzięcia. Nie należy zapominać o kosztach przepławki dla ryb, jeśli będzie wymagana (może stanowić od 5 do 20% całkowitego kosztu inwestycji) 4.8 Założenia dotyczące kosztów stałych (dla lokalizacji) Nazwa Proponowała wartość domyślna Koszty konserwacji Około 2000 /rok/ lokalizację Koszty ubezpieczania Około 1000 / lokalizację 4.9 Interpretacja wyników - kwoty ogólne Alternatywy i uzasadnienie Utrzymanie obiektu, części zapasowe, wizytacje itd. Od pożarów, wandalizmu, obowiązkowe ubezpieczenia itd. Nie bierzemy pod uwagę ubezpieczenia rekompensującego straty w dochodach spowodowane nieprzewidzianymi wypadkami Zagadnienie Uzasadnienie Moc produkcyjna Całkowita moc produkcyjna Energia wyprodukowana Całkowita ilość energii elektrycznej przewidziana do wyprodukowania w roku Ekwiwalent konsumpcji Wyprodukowana energia elektryczna odpowiadająca w # gospodarstw domowych rocznemu zużyciu w tej liczbie gospodarstw domowych Uniknięta emisja CO2 Całkowita ilość unikniętej emisji CO2 Całkowity nakład kapitału Wstępna ocena techniczna, Patrz wyżej (łączne kwoty) pozwolenia, ocena środowiskowa Sprzęt, prace budowlane, Patrz wyżej (łączne kwoty) techniczne zarządzanie projektem Utworzenie spółdzielni Patrz wyżej (łączne kwoty) Przyłącza Przyłączenie do sieci + podłączenia lokalne (jeśli ma zastosowanie) - Finansowany przez banki Masa krytyczna 1 miliona euro powinna zostać osiągnięta - Finansowany przez subsydia Patrz wyżej (łączne kwoty) - Finansowany przez program Patrz wyżej (łączne kwoty) oferty udziałów # potrzebnych udziałów Statystycznie (bazując na spółdzielniach w Belgii i zakładając udział o wartości 250 ) jedna rodzina posiada 4 udziały 13

Całkowite przychody - Z systemu wsparcia Patrz wyżej (łączne kwoty) - Z B2B Patrz wyżej (łączne kwoty) - Z B2C Patrz wyżej (łączne kwoty) Całkowite wydatki - Koszty operacyjne Utrzymanie i ubezpieczenie - Koszty zarządzania Patrz wyżej (łączne kwoty) - Wynagrodzenie dla Patrz wyżej (łączne kwoty) właściciela EBITDA EBITDA za każdy udział Spłata pożyczki Amortyzacja Okres zwrotu IRR Wskaźnik finansowy oznaczający zysk przedsiębiorstwa przed potrąceniem odsetek od zaciągniętych kredytów, podatków oraz amortyzacji. Jest dobrym sposobem na ocenę opłacalności działań. EBITDA na udział Roczna rata pożyczki bankowej Roczna amortyzacja inwestycji Okres czasu niezbędny do osiągnięcia zwrotu kosztów inwestycji. Typowy okres zwrotu takich projektów wynosi między 15 a 20 lat. Projekty o okresie zwrotu dłuższym niż 25 lat powinny zostać dokładnie przemyślane. Wewnętrzna stopa zwrotu bazująca na EBITD w odniesienie do zwrotu przez 25 lat. 4.10 Interpretacja wyników - przepływy pieniężne Pierwszy wykres pokazuje zmiany w przepływach pieniężnych przez pierwsze 27 lat. Wykres 2 Przykład zmian w przepływach pienięznych przez pierwsze 27 lat Przychody to przychody ze sprzedaży energii elektrycznej. Przepływ pieniężny netto z działań operacyjnych to przychody minus koszty wytworzenia energii elektrycznej (ubezpieczenie, utrzymanie, odsetki od pożyczki, koszty administracyjne itd.) 14

Przepływ pieniężny netto z działań finansowych to wydatki w związku z działaniami finansowymi - spłaty pożyczki i dywidendy. Przepływ pieniężny netto to suma przepływu pieniężnego z działań operacyjnych i przepływu pieniężnego z działań finansowych, tj. łączna kwota, która przechodzi przez firmę każdego roku. I bardziej szczegółowy podział dla roku 10-tego: Wykres 3 Przykład podziału przepływów pieniężnych dla roku 10-tego Wydatki operacyjne: wszelkie koszty związane z produkcją energii elektrycznej (utrzymanie, ubezpieczenie, zarządzanie, wynagrodzenie dla właściciela) 15

4.11 Interpretacja wyników rentowność Wykres 4 Przykład zmian w zakresie rentowności przez pierwsze 27 lat I bardziej szczegółowy podział dla roku 10-tego: Wykres 5 Przykład podziału zysku dla roku 10-tego 16

5. Pierwsze kroki 5.1 Stworzenie osobowości prawnej spółdzielni W celu stworzenia spółdzielni niezbędne elementy to: Założyciele - założyciele; - statut spółdzielni; - kapitał początkowy; - plan finansowy. Lokalna spółdzielnia powinna być założona i prowadzona przez zmotywowane lokalne podmioty i osoby. Jest to główny czynnik decydujący o sukcesie takiego przedsięwzięcia i jedyny sposób na zagwarantowanie długofalowej rentowności, ciągłych korzyści i nieustannego lokalnego zaangażowania. Zostaną oni wpisani do statutu spółdzielni i będą musieli być obecni (osobiście lub przez pełnomocnika) podczas jej założenia. Założycielami są przeważnie: władze samorządowe; firmy (prywatne lub publiczne) działające w ramach programu społecznej odpowiedzialności biznesu; osoby zaangażowane z istniejącej (lub założonej do tego celu) obywatelskiej grupy lobbingowej, stowarzyszeń, szkół lub innych spółdzielni, które cenią filozofię i wartości lokalnej współpracy; właściciele obiektów; członkowie zespołu projektowego. Można mówić o 2 rodzajach założycieli: Założyciele inwestujący Wśród nich powinny znaleźć się osoby gotowe zaangażować się w projekt finansowo. Założyciele zarządzający Najczęściej będą to lokalni mieszkańcy, którzy wprowadzą nie tylko kapitał, ale utworzą komitet kierujący projektem przez początkowy okres. Decyzja o wstąpieniu do grona założycieli zarządzających zależy od woli danej osoby (lub firmy) do pełnienia aktywnej roli w projekcie. Ważne jest, aby przynajmniej jeden (idealnie od dwóch do dziesięciu) założyciel chciał pełnić tę rolę, ponieważ jest ona niezbędna do założenia spółdzielni. 17

Statut spółdzielni Zespół projektowy powinien rozpocząć pracę w oparciu o szablon statutu spółdzielni (który można pozyskać od innych, podobnych spółdzielni będących w tej samej sytuacji prawnej, z rządowej strony internetowej lub od prawnika). Zespół wraz z założycielami, dostosowuje statut do potrzeb projektu. Zespół projektowy powinien rozważyć uzyskanie akredytacji (jeśli istnieją w regionie). Te umowy mogą być trudne do uzyskania, gdyż wymagają dodatkowych świadczeń i wiążą się z pewnymi ograniczeniami. Niektóre czynności (np. związane ze sprawozdawczością) będą musiały być powtarzane regularnie, aby utrzymać akredytację. Te możliwości powinny zostać dokładnie przedyskutowane z założycielami (i, jeśli to koniecznie, z radcą prawnym). Przykład z Belgii: Zatwierdzone przez National Council of Cooperation Zagadnienie Proponowana Alternatywy i uzasadnienie wartość domyślna Nazwa Nie dotyczy Należy upewnić się, że nie jest już używana. Siedziba Nie dotyczy Czas trwania Nieograniczony Zwykle spółdzielnie nie są zakładane na konkretny okres. Tożsamość Nie dotyczy założycieli Kapitał i cena udziału Początek i koniec roku socjalnego Sposób podziału zysków 18.600-250 Zależnie od kraju - musi określać ilość udziałów i źródło kapitału. 1 stycznia - 31 grudnia Rezerwa prawna - dywidendy - inne projekty Wysoka cena udziału ograniczy możliwość uczestnictwa do osób zamożnych. Inne projekty mogą mieć cele społeczne, środowiskowe lub edukacyjne. Zagwarantuje to zachowanie charakteru spółdzielni. Komitet Pełnomocnictwo (rola i obowiązki), honorarium, skład, kierujący wybory, zebrania, wykluczenie Cel społeczny Działania komercyjne Zgromadzenie Miejsce i data zgromadzenia, organizacja głosów. ogólne Członkowie Warunki wstąpienia (rezygnacji i wykluczenia) - sposób spółdzielni sprzedaży i transferu udziałów itd. Zaleca się zasięgnąć porady radcy prawnego w tym procesie. Kapitał początkowy Kapitał początkowy potrzebny jest do sfinansowania pierwszych działań spółdzielni, dopóki nie pojawią się zewnętrzne źródła finansowania. Forma prawna spółdzielni wymaga pewnego kapitału, a także zakłada, że jego część zostanie uwolniona. Jednakże ten wymagany kapitał najprawdopodobniej nie jest wystarczający, aby sfinansować działania związane z założeniem spółdzielni. 18

Przykład z Belgii: wymagany kapitał = 18600, ¼ musi zostać uwolniona, ale nie mniej niż 6200. Dla spółdzielni à finalité sociale - wymagany kapitał = 6200. Kapitał potrzebny do założenia spółdzielni: 20 tysięcy Koszty, które należy pokryć z początkowego kapitału to: stworzenie osobowości prawnej (opłaty prawne, honorarium dla prawników itd.); finalizacja portfolio z wybranymi lokalizacjami MEW ; szczegółowa analiza techniczna; szczegółowa analiza finansowa; pozyskiwanie funduszy. Powyższe działania zostaną opisane w dalszej części dokumentu. Plan finansowy Można tu użyć planu finansowego skonstruowanego w początkowej fazie projektu po przedyskutowaniu i zaadaptowaniu jego założeń przez założycieli. Należy upewnić się, że po zmianach założeń przedsięwzięcie nadal będzie rentowne. W szczególności ważne jest zatwierdzenie sposobu wyceny wyprodukowanej energii elektrycznej - konsumpcja lokalna vs sprzedaż na rynku energetycznym (zależy głównie od systemu wsparcia odnawialnych źródeł energii). Stworzenie spółdzielni Po zebraniu wszystkich wyżej wspomnianych dokumentów konieczna jest wizyta u notariusza. Wszyscy założyciele powinni być obecni osobiście lub poprzez pełnomocnika (należy pamiętać o zabraniu dokumentów: dowodów osobistych lub pełnomocnictw). 5.2 Finalizacja listy wybranych lokalizacji Ustalenie priorytetu lokalizacji z listy Jest to zajęcie powtarzające się aż do skompletowania listy wybranych projektów, których realizacja będzie możliwa, opłacalna i uzyska finansowanie bankowe. Kryterium akceptowalności przez banki różni się w zależności od kraju i zależy głównie od całkowitej wielkości inwestycji. Opłacalność związana jest głównie z wielkością (im większy obiekt, tym bardziej opłacalny) i ograniczeniami technicznymi (dużo prac budowlanych lub trudności w połączeniu z siecią mogą znacznie opóźnić projekt). Wykonalność związana jest głównie z wielkością (im mniejszy projekt, tym łatwiejszy do realizacji) i trudnością w zdobyciu pozwoleń. Rodzaj umowy z właścicielem Warto jest przedstawić właścicielom zestaw możliwych mechanizmów wynagrodzenia, nawet jeżeli wybrany mechanizm zostanie ukształtowany dopiero później. 19

Kryteria wyboru mechanizmu powinny brać pod uwagę, że wynagrodzenie: powinno być uczciwe względem właściciela, aby załagodzić negatywny wpływ użytkowania jego obiektu przez spółdzielnię (dostęp do nieruchomości, hałas itd.); powinno być zoptymalizowane podatkowo względem właściciela, zależnie od sytuacji (czy jest osobą prywatną, firmą itd.); powinno być uczciwym wydatkiem dla spółdzielni w zamian za przychody generowane przez obiekt i nie powinno znacznie umniejszać opłacalności projektu; powinno zapewnić możliwość ciągłych działań spółdzielni (umowa na okres przynajmniej 20 lat), ale powinno również zapewnić właścicielowi możliwość wycofania. Konkretne formy wynagrodzenia, jakie można rozważyć to: otrzymywanie korzyści zapewnionych przez elektrownię (prowizja lub udziały w spółdzielni (wkład rzeczowy)); długoterminowe umowy eksploatacji (prowizja lub zniżka na energię elektryczną). W planie wczesnego wycofania można dodać możliwość odkupienia przez właściciela prawa użytkowania lub zerwania umowy po wcześniejszym wykupieniu inwestycji za uprzednio określoną cenę (nakład kapitału -- amortyzacja + opłata wyrównawcza obliczana na podstawie utraconych dochodów w trakcie eksploatacji instalacji). Zaleca się zasięgnięcie porady eksperta (prawnika) na temat aspektów prawnych i podatkowych. Podpisanie listów intencyjnych przez właścicieli (w kolejności zgodnej z wyznaczonymi priorytetami lokalizacji) Należy zebrać podpisane dokumenty świadczące o zainteresowaniu właścicieli w formie Listów intencyjnych (wzór dostępny na stronach ). Jest to niewiążący dokument formalizujący zainteresowanie właściciela projektem, a także jego chęć do współpracy ze spółdzielnią. Jest to bardzo ważne, gdyż bez tych dokumentów projekt może zostać zablokowany na późniejszym etapie przez niezdecydowanego właściciela. List intencyjny jest potwierdzeniem dla innych udziałowców (i banków), że projekt jest w zaawansowanym stadium rozwoju. 5.3 Szczegółowa analiza budowlana Projekt techniczny i wnioski o pozwolenia administracyjne Ten krok nie zostanie tutaj szczegółowo opisany, jako że jest częścią publikacji Mikroelektrownie i małe elektrownie wodne. Kompletny podręcznik odbudowy (). Umowy z właścicielami Znane są już przewidywane dochody, zakres eksploatacji, a także proponowane techniczne rozwiązania. Po tych fazach nadchodzi czas, żeby zakończyć negocjacje z właścicielem i sfinalizować umowę. Szczegółowa analiza finansowa Ten krok nie zostanie tutaj szczegółowo opisany, jako że jest częścią publikacji Mikroelektrownie i małe elektrownie wodne. Kompletny podręcznik odbudowy () 20

5.4 Pozyskiwanie funduszy Program oferty udziałów - kampania informacyjna Program oferty udziałów to kampania informacyjna mająca na celu zachęcenie lokalnych mieszkańców do zainwestowania w projekt. Może przyjąć formę: ulotek opisujących projekt, jego historię, cel i korzyści dla społeczności lokalnej; strony internetowej zawierającej dodatkowe informacje na temat genezy projektu, w tym linki do innych spółdzielni i przykłady gmin i podmiotów, którym udało się pomyślnie wprowadzić takie rozwiązania; informacji w prasie lokalnej, radiu, telewizji i mediach społecznościowych; spotkań informacyjnych z mieszkańcami - podstawą stanowią one podstawę starań o fundusze. Wydarzenia informacyjne w miejscach publicznych, gdzie potencjalni inwestorzy mogą porozmawiać bezpośrednio z lokalnymi podmiotami i ich sąsiadami, jeszcze bardziej zwiększają zaufanie w stosunku do projektu i uwydatniają korzyści z niego płynące. Kampania wyjaśni projekt (lokalizacje, technologię, koszty, podmioty zaangażowane, harmonogram), możliwości udziału, ryzyka i spodziewane zyski, sposób zarządzania i zasady spółdzielni, wartości dodane dla regionu itd. Zaleca się, aby szukać pomocy i wsparcia ze strony władz i istniejących grup - samorząd może zaoferować miejsce do przeprowadzenia spotkania, lokalna prasa zareklamuje wydarzenie itd. Dotacje Różnego rodzaju programy w zakresie odbudowy są dostępne w wielu regionach. Programy w zakresie ochrony miejsc o znaczeniu historycznym, jak również programy ożywienia gospodarczego są często finansowane na poziomie lokalnym, miejskim, regionalnym lub państwowym. Wiążą się z różnymi wymaganiami i dopuszczają lub nie dopuszczają możliwości łączenia ich z innymi programami. Procesy aplikacyjne muszą być ściśle przestrzegane, a sam proces wymaga szczegółowego i przemyślanego całościowego podejścia. Ten krok nie został tutaj szczegółowo opisany, jako że jest częścią publikacji Mikroelektrownie i małe elektrownie wodne. Kompletny podręcznik odbudowy (). Pożyczki Kredyt można uzyskać od banków lub z programów finansujących przedsięwzięcia, szczególnie w przypadku projektów ekologicznych lub społecznych. Jednakże zagwarantowanie bankowi, że projekt jest wykonywany starannie, a wszelkie konieczne i możliwe ryzyka zostały zminimalizowane, to czasochłonny i drobiazgowy proces. Jeśli udało się otrzymać fundusze lokalne wystarczające do wyeliminowania ryzyka finansowego, można się zwrócić do instytucji udzielających pożyczek po dalsze wsparcie dla projektu. 21

5.5 Realizacja Kiedy wszystkie etapy zostaną pomyślnie zakończone, spółdzielnia może podjąć ostateczną decyzję w sprawie budowy obiektów. Należy pamiętać również o: zawarciu umów na sprzedaż energii elektrycznej (do użytkowników końcowych lub na rynek energii elektrycznej); rejestracji jako producenta zielonej energii (zależnie od kraju, w związku z obowiązującym systemem wsparcia OZE). 5.6 Produkcja Utrzymanie obiektu Oprócz kontraktu związanego z utrzymaniem obiektu należy dodatkowo przeprowadzać regularne wizyty, a także konserwację prewencyjną. W najlepszym przypadku wszelkie te czynności będzie wykonywał właściciel, jednak zależy to od umowy. Sprzedaż energii elektrycznej W tym zawierają się również sposoby fakturowania i działania z tym związane. System wsparcia Niezależnie od tego czy system wsparcia bazuje na certyfikatach czy taryfie gwarantowanej, konieczna jest obsługa związana z wypełnianiem określonych wymogów tego systemu. Bibliografia Nr Organizacja Tytuł 1 ADEME GUIDE POUR LA REHABILITATION DES MOULINS HYDRAULIQUES EN VUE DE LA PRODUCTION D ELECTRICITE 2 SAW be Cooperative : mode d emploi 3 ESHA Sherpa publications 22

Aneks WZÓR Spółdzielnia energetyczna - projekt dokumentu określającego objęcie udziałów oraz Stowarzyszenie Inicjatyw OZE informacje i wzór deklaracji członkowskiej

24

Spółdzielnia energetyczna - projekt dokumentu określającego objęcie udziałów Przedstawiony poniżej wzór stanowi przykład docelowego dokumentu, który będzie regulował objęcie udziałów w inwestycjach. Dokument obrazuje ideę funkcjonowania spółdzielni. Niniejszy dokument określa szczegóły dotyczące zaproszenia do objęcia udziałów w Spółdzielni X, dalej zwanej spółdzielnią (spółdzielnia ta będzie pierwszym podmiotem w Polsce, w którym małe elektrownie wodne będą własnością społeczności). Spółdzielnia została utworzona na rzecz wspólnoty w konkretnym celu eksploatacji kilku obiektów hydroenergetycznych (zwanych dalej obiektami) w Polsce. CEL: Zebranie kwoty X poprzez zaoferowanie objęcia udziałów służących sfinansowaniu kilku elektrowni wodnych na terenie kraju będących wspólną własnością oraz zapewnienie długofalowego finansowania innych projektów związanych z ochroną środowiska z nadwyżek przychodu generowanego przez obiekty. Powyższe dotyczy następujących obiektów: - obiekty do uzupełnienia Spółdzielnia będzie uzyskiwać przychody poprzez sprzedaż zielonej energii pochodzącej z hydroelektrowni. Jeśli przychód będzie wystarczający spółdzielnia może realizować inne projekty związane z ochroną środowiska w kraju. Inwestowanie w spółdzielni powinno być postrzegane raczej jako inwestycja społeczna niż komercyjna. Projekt WZÓR Projekt dotyczy realizacji projektu pod nazwą MEW. o poniższych parametrach: uzupełnić Inwestorzy powinni być świadomi faktu, że inwestycja którą podejmują wiąże się z uznaniem ich wkładu w rozwój energetyki odnawialnej. W związku z tym nie powinni spodziewać się żadnych komercyjnych zysków innych niż zwrot z inwestycji wypłacany w formie odsetek w okresie funkcjonowania obiektu przewidzianym na 20 lat. Oferta udziałów Każdy udział w spółdzielni ma wartość nominalną X i jest ustalany indywidualnie w odniesieniu do lokalizacji inwestycji i jej parametrów. Minimalny pakiet udziałów dla jednej osoby ma wartość np. 2000 zł. Udziałów nie można zbywać przez minimum 3 lata od momentu uruchomienia obiektu i rozpoczęcia sprzedaży energii (plus 180 dni okresu zawiadomienia o zamiarze zbycia udziałów). Udziały w spółdzielni są określane jako zbywalne. Ich wartość nie może wzrosnąć, może natomiast zmniejszyć się aż do zera w przypadku upadłości spółdzielni. Decyzję o odkupie udziałów przez spółdzielnię podejmuje Zarząd biorąc pod uwagę sytuację finansową przedsiębiorstwa. 25

Dlaczego potrzebujemy Państwa wkładu Przykładowo, całkowita kwota wkładu pochodzącego z udziałów wynosi np. 200 000 zł i jest częścią całkowitego wkładu kapitałowego szacowanego na 400 000 zł. W przypadku otrzymania zgłoszeń na kwotę przekraczającą 200 000 zł, Zarząd zastrzega sobie prawo do obniżenia wartości udziałów i/lub odmowy przyjęcia części wniosków. Jeśli kwota wkładów pochodząca z udziałów nie będzie wystarczająca, spółdzielnia zbada możliwość pozyskania brakującej kwoty kapitału od inwestorów społecznych lub zwiększy wysokość finansowania pochodzącego z kredytu lub dotacji. Środki pozyskane od udziałowców nie będą wykorzystywane do czasu zatwierdzenia pełnego pakietu finansowego i mogą być wykorzystywane tylko po spełnieniu tego warunku. Szacunkowe koszty projektu: Koszty projektu: Projekt nr 1 o nazwie X Nakład inwestycyjny urządzenia i budowa: Opłaty związane z zarządzaniem projektem: Studium wykonalności Pozwolenia Utworzenie spółdzielni & Program oferowania udziałów Finanse Zarządzanie Łącznie koszty Proponowany jest następujący pakiet finansowy: Dotacje (zakładane minimum) (20%) Kredyt (35%) Członkowie spółdzielni X (35%) Całkowita kwota finansowania 500 000 zł 80 000 zł 580 000 zł 116 000 zł 203 000 zł 203 000 zł 580 000 zł WZÓR Wszystkie koszty to wartości szacunkowe i wymagają zweryfikowania w przypadku realizacji konkretnego projektu. Kluczowe czynniki ekonomiczne i techniczne, od których zależy rentowność przedsięwzięcia to m.in.: Terminy i prawdopodobieństwo otrzymania pozwoleń związanych z uruchomieniem obiektu Łączne nakłady inwestycyjne na wyposażenie i prace budowlane oraz plan budowy Hydrologia i uwarunkowania przepływu wody przez elektrownię Cena sprzedaży wytwarzanej energii przez okres 20 lat Sprawność urządzeń w zakresie przetwarzania ruchu wody w energię elektryczną oddawaną do sieci Koszty eksploatacji i utrzymania Inflacja w okresie 20 lat Dostępność kredytów i dotacji Oprocentowanie i okres spłaty kredytu Planowane roczne przychody z tytułu funkcjonowania obiektów szacowane są na około X. Planowany przychód jest oszacowany na podstawie ceny energii i założeń technicznych przyjętych przy projektowaniu elektrowni. Cenę przyjmuje się w oparciu o rozwiązania prawne gwarantujące zakup energii pochodzącej z OZE. Ilość wyprodukowanej energii natomiast szacowana jest na podstawie oceny warunków danej lokalizacji. W niniejszym dokumencie zakłada się, że gwarancja zakupu 26

energii elektrycznej obowiązuje przez okres 15 lat. Kwota przychodów jest oparta na założeniu, że cena energii elektrycznej będzie wynosić X/MWh. Przepływ wody, dla jakiego zaprojektowany jest obiekt został ustalony na podstawie danych hydrologicznych zawartych w studium wykonalności. Spółdzielnia sfinansuje wstępne studium wykonalności, dokona wyboru miejsca i zapewni usługi związane z wykonaniem projektów, koordynacją prac budowlanych, negocjacjami z właścicielami nieruchomości, pozwoleniami, przyłączeniem do sieci, dokonaniem rejestracji wytwórcy energii odnawialnej i inne usługi związane z realizacją projektu. Spółdzielnia będzie zarządzać Programem oferowania udziałów, podwyższaniem kapitału, negocjacjami z dystrybutorem dotyczącymi sprzedaży zielonej energii i kompleksowym zarządzaniem projektem. Ryzyko związane z wszystkimi powyższymi działaniami ponosi spółdzielnia (kapitał założycielski) do momentu gdy: 1. projekt uzyska pozwolenie na budowę i finansowanie 2. projekt doszedł do fazy operacyjnej. Dochód przed opodatkowaniem, szacowany na około X rocznie, wypłacany jest kredytodawcom, udziałowcom oraz przeznaczany na projekty środowiskowe zgodnie ze szczegółami przedstawionymi w dalszej części niniejszego dokumentu. Stopa zwrotu z inwestycji Zyski będą wypłacane członkom jedynie z uwzględnieniem celów Spółdzielni, które mają na względzie dobro wspólnoty i stosownie do ograniczeń wynikających z uregulowań prawnych. Opierając się na opisanych wyżej założeniach o prawdopodobnych dochodach przed opodatkowaniem Zarząd spodziewa się możliwości wypłacenia rocznych odsetek z tytułu udziałów kapitałowych w wysokości X % począwszy od trzeciego roku. WZÓR Planowany zysk nie jest wysoki ani bezpośrednio związany z nadwyżką finansową wygenerowaną przez spółdzielnię. Ostateczny poziom wypłacanych odsetek będzie przedmiotem uchwały zatwierdzonej przez członków. Pozostały dochód zostanie wykorzystany do sfinansowania innych obiektów prośrodowiskowych. Podstawowe informacje: 1. Spółdzielnia X Spółdzielnia na rzecz społeczności. Obowiązuje w niej zasada, że każdy członek ma prawo do jednego głosu niezależnie od wielkości udziałów. Skład Zarządu, który stanowią założyciele jest następujący (należy uzupełnić). Członkowie Zarządu nie otrzymują bezpośrednio żadnych finansowych korzyści od Spółdzielni ani nie są z nim w żaden sposób związani. 2. Założyciele do uzupełnienia 2. Sponsorzy do uzupełnienia 27

Reguły spółdzielczości Zatwierdzona spółdzielnia ma formę bardziej rozwiniętą niż firma. Inaczej prowadzi też swoją działalność. Jej istota polega na braku ograniczeń w zakresie możliwości przystępowania nowych udziałowców, braku akcjonariatu i kapitału spekulacyjnego. Choć mogą zdarzyć się przypadki, że zarejestrowane spółdzielnie nie kierują się zasadą jeden członek, jeden głos, to jednak ich statuty zawierają zasady ograniczające wpływ pojedynczego udziałowca na decyzje podejmowane podczas zgromadzenia członków. Taka sytuacja zwiększa zaangażowanie udziałowców w przedsięwzięcie. Inną naczelną zasadą jest brak celów spekulacyjnych. Harmonogram Należy zapoznać się z poniższą informacją dla inwestorów na temat emisji udziałów i potencjalnego ryzyka, z jakim w opinii Zarządu może wiązać się realizacja projektu. Niniejszy projekt wymaga uzyskania pozwoleń regulowanych przepisami prawnymi. Spółdzielnia Zebrany kapitał początkowy Utworzenie spółdzielni Początek Programu oferowania udziałów Zakończenie Programu oferowania udziałów Obiekt 1 Pozwolenia Rozpoczęcie budowy Oddanie do eksploatacji Obiekt 2 Pozwolenia Rozpoczęcie budowy Oddanie do eksploatacji WZÓR Wymagane prawem decyzje uzyskiwane są w wyniku przeprowadzenia odpowiedniego postępowania administracyjnego, a w przypadku gdyby pozwolenia nie zostały udzielone zadaniem Zarządu jest dokonanie weryfikacji projektu. Wszystkie środki zebrane w tej emisji udziałów będą zdeponowane na rachunku bankowym do czasu podjęcia decyzji o kontynuowaniu działań związanych z projektem. W przypadku decyzji o zaprzestaniu działań środki zebrane w czasie emisji udziałów zostaną w całości zwrócone zaangażowanym stronom. Informacja na temat inwestycji związana z emisją udziałów Dokument zawiera zaproszenie do subskrypcji udziałów w spółdzielni oraz szczegółowe informacje na ten temat. Należy się z nim dokładnie zapoznać. 28

1. Informacja na temat inwestycji Ten dział wymaga uważnej lektury prezentuje zasady przystępowania do spółdzielni (jak zostać jej członkiem, a tym samym udziałowcem). Członkami mogą zostać osoby fizyczne, osoby prawne, stowarzyszenia i inwestorzy z sektora publicznego. 2. Udziały Minimalny pakiet udziałów o jaki można wnioskować wynosi np. 2000 zł, a maksymalny (należy określić). Należy zaznaczyć, że spółdzielnia i jej Zarząd nie gwarantuje, że jakakolwiek konkretna inwestycja dotycząca spółdzielni będzie uprawniona do uzyskania zwolnienia z opodatkowania. W tym zakresie potencjalni inwestorzy powinni uzyskać poradę prawną we własnym zakresie. Wszystkie wnioski podlegają zasadom określonym w Regulaminie spółdzielni. 3. Głosowanie Każdy członek ma jeden głos, bez względu na wielkość i wartość pakietu udziałów. Zaleca się, aby informować członków inwestorów o działaniach spółdzielni oraz przekazywać wszelkie komunikaty za pomocą newslettera, strony internetowej, w rocznych raportach oraz podczas dorocznego walnego zgromadzenia. 4. Wypłata zysku z inwestycji Zgodnie z zapisami Regulaminu spółdzielni odsetki z tytułu udziałów kapitałowych będą wypłacane w wysokości ustalonej uchwałą Walnego Zgromadzenia. 5. Czynniki ryzyka Zarząd wskazuje następujące ryzyka: Cena energii może spaść, ale również wzrosnąć. Zmiany prawa mogą wpłynąć na inwestycję. WZÓR Poziom wody w rzece może wahać się w przypadku nietypowych zjawisk pogodowych, co może prowadzić do ograniczenia przepływu. Realizacja projektu może opóźnić się z przyczyn technicznych, finansowych lub prawnych. Mogą pojawić się zakłócenia w produkcji energii wynikające z przyczyn finansowych lub prawnych. Mogą pojawić się zakłócenia w produkcji energii spowodowane awarią urządzeń mechanicznych lub elektrycznych. Mogą nastąpić okoliczności, w których naturalny spadek rzeki ulega zmianie przyczyniając się do zakłóceń w produkcji energii. 29

Wielkość nakładów inwestycyjnych szacowana jest przed emisją udziałów. Wzrost kosztów inwestycyjnych w późniejszym terminie będzie pokrywany ze środków z dotacji i środków zebranych w tej emisji udziałów. Wnioski o udzielenie niezbędnych pozwoleń mogą zostać rozpatrzone negatywnie. Zarząd będzie podejmował wysiłki, aby uniknąć powyższych ryzyk poprzez praktyki ostrożnego zarządzania. 6. Inwestycja społeczna Inwestycja w spółdzielnię powinna być postrzegana raczej jako inwestycja społeczna niż inwestycja finansowa. Spółdzielnia nie gwarantuje ochrony zainwestowanych środków. Spółdzielnia może wypłacać odsetki wynikające z udziałów. Będzie jednak wypłacać tylko niewielką stawkę oprocentowania, może też powstrzymać się od wypłaty zysków. Należy zaznaczyć, iż: wysokość oprocentowania jest ograniczona prawem przez pierwsze lata udziałowcom wypłacane będą prawdopodobnie jedynie nominalne stawki oprocentowania Udziały w spółdzielni nie są zbywalne i nie mogą być przedmiotem handlu, a ich wartość będzie zawsze maksymalnie odpowiadała ich wartości nominalnej. Wartość udziałów może zmniejszyć się. Spółdzielnia nie podlega regulacjom nadzoru finansowego w zakresie przyjmowania depozytów poprzez emisję udziałów. Wobec tego środki wpłacane w zamian za otrzymane udziały nie są zabezpieczone żadnym programem ochrony zdeponowanych środków ani systemem rozwiązywania sporów. W przypadku zebrania niewystarczającej kwoty środków związanych z realizacją przedsięwzięcia, wpłacone kwoty zostaną w całości zwrócone. Inwestor może wykupić udziały tylko w przypadku posiadania środków, które mogą pozostać zablokowane przez kilka miesięcy lub dłużej bez wypłaty odsetek i bez wzrostu wartości kapitału. Zakupu udziałów powinno się dokonywać tylko w przypadku posiadania środków, których stratę inwestor jest gotowy zaryzykować. 7. Warunki składania wniosków o udziały a. Wniosek Wniosek nie może zostać wycofany po złożeniu. WZÓR Zarząd ma prawo odmówić przyjęcia wniosku. Zarząd może podjąć decyzję o odrzuceniu wniosku lub o przydzieleniu mniejszej od wnioskowanej ilości udziałów. Zarząd ma prawo podejmowania powyższych decyzji bez wskazania przyczyn. Wniosek będzie rozpatrzony podczas najbliższego posiedzenia Zarządu po dacie zakończenia oferowania udziałów, dlatego odpowiedź na wniosek nie będzie natychmiastowa. b. Płatności Zarząd potwierdzi otrzymanie wniosku oraz wpływu środków. Spółdzielnia będzie przechowywać wpłacone środki na wydzielonym rachunku bankowym do czasu rozpatrzenia wniosku przez Zarząd, co będzie miało miejsce po zamknięciu oferty. 30