Dr hab. Zbigniew M. Karaczun CZY I JAK ADAPTOWAĆ SIĘ DO ZMIAN KLIMATU W POLSCE
ZAKRES Co to jest adaptacja Problemy z adaptacją Czy należy adaptować się do zmian klimatu? W jaki sposób adaptować się do zmian klimatu w Polsce?
ADAPTACJA Dostosowanie systemów naturalnych lub stworzonych przez człowieka do obecnych, lub spodziewanych czynników klimatycznych lub efektów zmian klimatu, w taki sposób, aby minimalizować negatywne skutki i wykorzystywać te zmiany, które będą pozytywne IPCC 2001
ADAPTACJA POWINNA W SZCZEGÓLNOŚCI: minimalizować negatywne skutki zmian klimatu poprzez ograniczanie narażenia na czynniki ryzyka lub zmniejszanie wrażliwości systemów narażonych na oddziaływanie, włączać w działanie wszystkie grupy interesu, zarówno instytucje rządowe, jak i bussines oraz organizacje pozarządowe i obywatelskie, wykorzystywać wiele rodzajów działań, zarówno zapobiegawczych, jak i reaktywnych, planowanych i samodzielnych, publicznych i prywatnych. Center for European Policy Studies, 2008
ADAPTACJA Kierunki i sposób rozwoju gospodarczego Nadmierna emisja gazów cieplarnianych ADAPTACJA Negatywne skutki zmian klimatu
PROBLEMY Z ADAPTACJĄ Czy klimat się zmienia? Adaptacja czy redukcja? Decyzję podejmujemy dziś (i dziś też PŁACIMY), a prognozujemy skutki za 30 50 lat Koszty i korzyści publiczne (społeczne) i prywatne W których sektorach działać i w jaki sposób?
CZY NALEŻY ADAPTOWAĆ SIĘ DO ZMIAN KLIMATU?
GLOBALNA EMISJA GHG lata 1970-2004 mld ton CO 2eq /rok CO 2 ze spalania paliw kopalnych i innych źródeł CH 4 z rolnictwa, odpadów i produkcji energii CO 2 z wylesień, rozkładu biomasy i torfu N 2 0 z rolnictwa i innych źródeł F- gazy przemy -słowe Wg IPCC 2007
ZMIANY KONCENTRACJI CO 2 W ATMOSFERZE W LATACH 1000 2000 ORAZ PROGNOZA ZMIAN 850 750 CO2 (ppm) 650 550 450 350 250 1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 Rok IPCC 2007
EKSTREMA POGODOWE JAKO KATASTROFY NATURALNE W LATACH 1950-2002
POLSKA 2009 ROK
POLSKA Wzrost ilości tornad 1991 1 1996 7 2006 52 European Severe Weather Database Wzrost ilości katastrof spowodowanych przez wiatr 2006 55 2007 401 2008 1000 Główny Urząd Nadzoru Budowlanego
POLSKA Do lat 90. susze co 5 lat, obecnie co dwa lata Zmiana gęstości deszczy Zmiana struktury upraw Nowe szkodniki Ploniarka zbożówka i Omacnica prosowianka Szrotówek kasztanowcowiaczek
JAK ADAPTOWAĆ SIĘ DO ZMIAN KLIMATU W POLSCE?
KLUCZOWE PROBLEMY Ochrona klimatu (adaptacja) nie jest tematem dyskusji pomija się zagrożenia Bardzo niski poziom wiedzy dotyczący potencjalnych skutków zmian Niski poziom na ogół odpowiedzialności polityków oraz niski poziom zainteresowania społeczeństwa Brak zrozumienia i przygotowania administracji publicznej Mentalność lepiej dostać odszkodowanie niż podjąć działania adaptacyjne
KLUCZOWE OBSZARY SEKTORY Gospodarka wodna Gospodarka komunalna Budownictwo Rolnictwo Turystyka Ubezpieczenia Ochrona zdrowia i ratownictwo Edukacja
KLUCZOWE OBSZARY REGIONY Wybrzeże Bałtyku Wielkopolska Obszary górskie Gminy na terenach zalewowych Metropolie
KLUCZOWE OBSZARY ZAGADNIENIA Ochrona życia i zdrowia ludzi System zapobiegania katastrofom i szybkiego (oraz skutecznego) reagowania w razie ich wystąpienia Woda pitna Zapobieganie powodziom i suszom Ochrona wybrzeża morskiego Zapewnienie trwałości produkcji rolnej Infrastruktura komunalna Duża rola planowania przestrzennego
JAK TO ROBIĆ Badania naukowe i ekspertyzy diagnoza zagrożeń oszacowanie ryzyka i środków zapobiegania określenie sektorów i regionów określenie celów i priorytetów przygotowanie harmonogramu działań identyfikacja niezbędnych zmian w prawie identyfikacja kosztów i źródeł finansowania Obligatoryjne (np. jako element Planów OŚ) Krajowa strategia adaptacji Regionalne strategie adaptacji
JAK TO ROBIĆ Dobrowolne programy i strategie sektorowe programy i strategie lokalne (gminy) Finansowanie ze środków publicznych tylko wtedy gdy: działania zaplanowane w ramach strategii działania przynoszą korzyści ogólnospołeczne Ubezpieczenia jako ważny instrument system ubezpieczeń wzajemnych w niektórych przypadkach ubezpieczenia obowiązkowe
KOSZTY Brak danych brak badań w tym zakresie Prawdopodobnie bardzo wysokie, bo ilość prac jest znaczna Ale zaniechanie działań spowoduje jeszcze większe straty przykład wybrzeża Bałtyku 6 mld US$ - koszt działań adaptacyjnych 30 mld US$ - koszty zniszczeń przy braku działań
KOSZTY Środki można pozyskać ze sprzedaży części nadwyżki redukcji emisji GHG na rynku międzynarodowym (w tzw. okresie Kioto), ze sprzedaży części uprawnień do emisji (po wejściu w życie systemu aukcyjnego), z opłat za emisję GHG (dla sektorów poza systemem ETS).
ROLA SPOŁECZEŃSTWA Edukacja i podnoszenie świadomości Pobudzanie do tworzenia lokalnych programów adaptacji i struktur reagowania na zagrożenia Uczestniczenie w tworzeniu i wdrażaniu działań wynikających w planów adaptacji Nadzorowanie działania władz Bez aktywności społecznej działania adaptacyjne w Polsce
PODSUMOWANIE Adaptacja jest ważna, ale nie może zastąpić redukcji emisji GHG W Polsce są duże potrzeby adaptacyjne Niezbędne jest rozpoczęcie prac w tym zakresie Skuteczna adaptacja wymaga wspólnego działania różnych grup społecznych Adaptacja będzie kosztowna, ale tańsza niż straty. Są potencjalne źródła niezbędnych funduszy.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki Sekretariat Koalicji Klimatycznej ul. Mazowiecka 11/16 00-052 Warszawa tel. +48 22 827 33 70 www.koalicjaklimatyczna.org