Spis treści 1. Rehabilitacja w chirurgii zagadnienia ogólne... 13 Marek Woźniewski, Jerzy Kołodziej, Maciej Mraz 1.1. Wstęp.... 13 Marek Woźniewski, Jerzy Kołodziej 1.2. Znaczenie rehabilitacji w chirurgii... 15 1.2.1. Charakterystyka leczenia chirurgicznego... 15 1.2.2. Następstwa leczenia chirurgicznego dla funkcji organizmu... 17 1.2.3. Krążeniowe powikłania pooperacyjne..... 20 1.2.4. Czynniki ryzyka u pacjentów poddanych leczeniu chirurgicznemu.. 21 1.2.5. Organizacja rehabilitacji w chirurgii...... 23 1.2.6. Cele i zadania rehabilitacji w chirurgii.... 24 1.2.7. Kinezyterapia... 25 1.2.8. Fizykoterapia... 34 1.2.9. Masaż.... 37 1.2.10. Zewnętrzny ucisk... 38 1.3. Rehabilitacja w okresie przedoperacyjnym... 41 1.4. Rehabilitacja w okresie pooperacyjnym.... 43 1.4.1. Rehabilitacja wczesna.... 43 1.4.2. Rehabilitacja w przypadku pooperacyjnych powikłań płucnych... 48 1.4.3. Rehabilitacja w przypadku pooperacyjnych powikłań naczyniowych. 48 1.4.3.1. Metody zapobiegania pooperacyjnej zakrzepicy żył głębokich... 49 1.5. Odleżyny... 52 Maciej Mraz Piśmiennictwo... 56 7
2. Rehabilitacja w torakochirurgii... 58 Marek Marciniak, Maciej Mraz 2.1. Anatomia topograficzna... 58 2.2. Choroby wymagające leczenia chirurgicznego... 61 2.2.1. Rak płuca... 61 2.2.2. Rak przełyku... 61 2.2.3. Guzy śródpiersia...... 62 2.2.4. Zniekształcenia klatki piersiowej... 62 2.2.5. Następstwa urazów klatki piersiowej..... 63 2.2.6. Odma opłucnej... 63 2.3. Dostępy operacyjne..... 64 2.3.1. Otwarcie klatki piersiowej torakotomia... 64 2.3.2. Przecięcie mostka sternotomia... 65 2.3.3. Wziernikowanie śródpiersia mediastinoskopia... 65 2.3.4. Przymostkowe nacięcie śródpiersia mediastinotomia przymostkowa. 65 2.3.5. Wziernikowanie jamy opłucnej torakoskopia... 66 2.3.6. Dostęp piersiowo-brzuszny torakolaparotomia... 66 2.4. Rodzaje i sposoby leczenia operacyjnego... 66 2.4.1. Operacyjne leczenie raka płuca... 66 2.4.2. Operacyjne leczenie raka przełyku...... 67 2.4.3. Operacyjne leczenie narządów śródpiersia... 67 2.4.4. Operacyjna korekcja zniekształceń klatki piersiowej.... 67 2.5. Rehabilitacja... 68 2.5.1. Psychoterapia... 68 2.6. Rehabilitacja przedoperacyjna... 69 2.6.1. Ćwiczenia oddechowe... 69 2.6.2. Efektywny kaszel...... 73 2.6.3. Pozycje drenażowe..... 74 2.6.4. Nauka stabilizacji rany pooperacyjnej.... 75 2.6.5. Ćwiczenia przeciwzakrzepowe... 75 2.6.6. Ćwiczenia ogólnousprawniające i kondycyjne... 75 2.7. Rehabilitacja pooperacyjna... 79 2.7.1. Doba zerowa... 79 2.7.2. Pierwsza doba pooperacyjna... 81 2.7.3. Stabilizacja rany pooperacyjnej... 84 2.7.4. Zabiegi wspomagające efektywny kaszel... 87 2.7.5. Ćwiczenia ogólnousprawniające... 90 2.7.6. Pionizacja... 91 2.8. Rehabilitacja po resekcji przełyku...... 96 2.9. Rehabilitacja po korekcji zniekształceń przedniej ściany klatki piersiowej... 97 2.9.1. Rehabilitacja po operacji metodą Ravitcha... 98 2.9.1.1. Doba zerowa... 99 8
2.9.1.2. Pierwsza doba pooperacyjna... 100 2.9.2. Rehabilitacja po operacji metodą Nussa.... 101 2.10. Rehabilitacja w przypadku odmy opłucnej... 103 Piśmiennictwo... 107 3. Rehabilitacja w kardiochirurgii... 109 Wojciech Kustrzycki, Grażyna Dąbrowska 3.1. Anatomia i fizjologia..... 109 3.2. Choroby wymagające leczenia chirurgicznego... 110 3.2.1. Choroba wieńcowa...... 110 3.2.2. Leczenie operacyjne..... 110 3.2.3. Leczenie powikłań zawału serca... 114 3.2.4. Nabyte wady zastawkowe... 114 3.2.5. Inne schorzenia serca leczone chirurgicznie... 115 3.3. Rehabilitacja... 115 3.4. Rehabilitacja w okresie przedoperacyjnym... 117 3.5. Rehabilitacja w okresie pooperacyjnym.... 119 3.5.1. Rehabilitacja poszpitalna wczesna... 123 3.5.2. Rehabilitacja poszpitalna późna... 126 3.6. Rehabilitacja pacjentów po transplantacji serca... 129 Piśmiennictwo... 131 4. Rehabilitacja w angiochirurgii... 133 Piotr Szyber, Grażyna Dąbrowska, Marek Woźniewski 4.1. Anatomia układu naczyniowego... 133 4.2. Choroby wymagające leczenia chirurgicznego... 134 4.2.1. Choroby układu tętniczego... 134 4.2.2. Choroby układu żylnego... 134 4.2.3. Choroby układu chłonnego... 135 4.3. Leczenie operacyjne chorób układu naczyniowego...... 136 4.3.1. Leczenie operacyjne chorób układu tętniczego... 136 4.3.2. Leczenie operacyjne chorób układu żylnego... 137 4.3.3. Leczenie chirurgiczne chorób układu chłonnego... 138 4.4. Rehabilitacja... 138 4.5. Rehabilitacja po operacyjnym leczeniu chorób tętnic..... 139 4.5.1. Rehabilitacja przedoperacyjna... 140 4.5.2. Trening marszowy...... 140 4.5.3. Przerywana kompresja pneumatyczna..... 141 4.5.4. Rehabilitacja w okresie pooperacyjnym.... 142 4.5.4.1. Okres szpitalny... 143 4.5.4.2. Okres pooperacyjny późny (ambulatoryjny, sanatoryjny)... 143 9
4.6. Rehabilitacja po operacyjnym leczeniu chorób żył..... 147 4.7. Rehabilitacja po operacjach naczyniowych chorych z obrzękami chłonnymi kończyn... 149 Piśmiennictwo... 152 5. Rehabilitacja w chirurgii jamy brzusznej... 154 Roman Rutowski, Maciej Mraz 5.1. Anatomia topograficzna... 154 5.2. Choroby wymagające leczenia chirurgicznego z uwzględnieniem urazów... 156 5.3. Dostępy operacyjne..... 158 5.4. Rodzaje leczenia operacyjnego... 159 5.5. Rehabilitacja... 160 5.6. Rehabilitacja przedoperacyjna... 160 5.6.1. Ćwiczenia oddechowe... 161 5.6.2. Nauka efektywnego kaszlu... 165 5.6.3. Nauka stabilizacji okolicy przyszłej rany operacyjnej.... 165 5.6.4. Nauka ćwiczeń przeciwzakrzepowych.... 167 5.6.5. Ćwiczenia ogólnousprawniające i kondycyjne... 168 5.7. Rehabilitacja pooperacyjna... 168 5.7.1. Doba zerowa... 169 5.7.2. Pierwsza doba pooperacyjna... 170 5.7.3. Trudności prowadzenia rehabilitacji po niektórych operacjach... 174 5.8. Rehabilitacja po operacjach przepuklin... 175 5.9. Rehabilitacja po operacjach z wyłonieniem przetoki kałowej... 177 5.10. Rehabilitacja po operacjach odbytu..... 180 Piśmiennictwo... 180 6. Rehabilitacja w ginekologii... 182 Jan Kornafel, Rafał Matkowski, Renata Markowska 6.1. Anatomia topograficzna... 182 6.2. Choroby wymagające leczenia chirurgicznego... 184 6.3. Dostępy operacyjne..... 186 6.4. Leczenie chirurgiczne.... 187 6.5. Rehabilitacja... 190 6.6. Rehabilitacja przedoperacyjna... 191 6.7. Rehabilitacja pooperacyjna... 192 6.8. Rehabilitacja po zabiegach metodą przezpochwową..... 193 6.9. Rehabilitacja po laparotomii... 197 6.10. Leczenie balneoklimatyczne... 201 6.11. Nietrzymanie moczu.... 202 10
6.11.1. Biologiczne sprzężenie zwrotne (biofeedback)... 203 6.11.2. Elektrostymulacja...... 204 6.11.3. Metoda behawioralna..... 204 Piśmiennictwo... 205 7. Rehabilitacja w neurochirurgii... 206 Włodzimierz Jarmundowicz, Małgorzata Mraz 7.1. Anatomia topograficzna... 206 7.2. Choroby wymagające leczenia chirurgicznego... 207 7.2.1. Choroby i urazowe uszkodzenia mózgowia... 207 7.2.2. Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego.... 208 7.2.2.1. Dostępy operacyjne..... 210 7.2.2.2. Leczenie operacyjne..... 210 7.2.3. Nowotwory kręgosłupa i rdzenia kręgowego... 213 7.2.3.1. Leczenie operacyjne..... 215 7.2.4. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa..... 215 7.2.4.1. Leczenie operacyjne..... 216 7.2.5. Urazowe uszkodzenia obwodowego układu nerwowego... 216 7.2.5.1. Leczenie operacyjne..... 218 7.3. Rehabilitacja... 218 7.4. Rehabilitacja wczesna.... 220 7.5. Rehabilitacja chorych nieprzytomnych.... 222 7.6. Rehabilitacja przyłóżkowa chorych z ustępującymi objawami uszkodzenia układu nerwowego... 226 7.6.1. Pozycje ułożeniowe..... 228 7.6.2. Ćwiczenia oddechowe.... 230 7.7. Usprawnianie ruchowe i przygotowanie do pionizacji wczesna rehabilitacja funkcjonalna... 232 7.8. Rehabilitacja przyłóżkowa chorych bez objawów deficytu neurologicznego... 234 7.9. Pionizacja i uruchomienie chorych na choroby układu nerwowego.. 236 7.10. Odległa rehabilitacja funkcjonalna chorych na choroby układu nerwowego i rehabilitacja adaptacyjna... 238 7.11. Rehabilitacja chorych po chirurgicznym leczeniu choroby Parkinsona. 238 7.12. Rehabilitacja po chirurgicznym leczeniu uszkodzeń nerwów obwodowych... 239 7.12.1. Okres pierwszy... 239 7.12.2. Okres drugi... 240 7.12.3. Okres trzeci... 240 Piśmiennictwo... 241 Skorowidz... 243 11