SPRAWOZDANIE EWALUACJA PROGRAMU: EUROPEJSKI RYNEK USŁUG SZANSĄ DLA MOBILNYCH REZULTATY PROJEKTU W KONTEKŚCIE POZYSKANYCH PRZEZ UCZESTNIKÓW KOMPETENCJI ZAWODOWYCH I JĘZYKOWYCH 1. Wstęp: O PROJEKCIE. Od stycznia do grudnia 2013 r. w Zespole Szkół Ekonomicznych im. Oskara Langego realizowany jest projekt Europejski rynek usług szansą dla mobilnych, który polega na organizacji zagranicznych staży zawodowych dla naszych uczniów. W sierpniu i wrześniu na praktykę wyjechało 24 uczniów (21 dziewczyn i 3 chłopców) kształcących się w zawodach: technik ekonomista, technik hotelarstwa, technik żywienia i gospodarstwa domowego do organizacji Internationaler Bund e.v we Frankfurcie nad Odrą.. Zespół Szkół Ekonomicznych jako instytucja wysyłająca zapewniła wszystkim uczestnikom odpowiednie przygotowanie językowo-kulturowe i branżowe. Uczestników zaopatrzono w niezbędne pomoce naukowe, zorganizowano przejazd, ubezpieczenie na miejscu stażu oraz opiekę koordynatorów. Organizacja przyjmująca Internationaler Bund /IB/ zapewniła uczestnikom wysokiej jakości praktyki zawodowe zgodne z ich profilem kształcenia, zakwaterowanie i wyżywienie oraz dodatkowe przeszkolenie branżowe w języku niemieckim. Organizacja IB zapewniła także uczestnikom opiekę na miejscu stażu. W ramach przeszkolenia kulturowego odbyły się jednodniowe wycieczki do Berlina i Poczdamu. Uczniom zorganizowano czas wolny (odbyły się liczne animacje językowe, zajęcia integracyjne ). Podstawowe cele projektu pokrywały się z ogólnymi celami akcji mobilnościowych realizowanych w ramach projektów Leonardo da Vinci oraz projektów realizowanych na zasadach Leonardo da Vinci- tj.: wspieranie uczestników projektu w zdobywaniu kwalifikacji ułatwiających rozwój osobisty i zwiększających możliwości zatrudnienia na europejskim rynku pracy zwiększenie atrakcyjności kształcenia zawodowego; zwiększenie mobilności uczestników czyli osób na etapie wstępnego szkolenia zawodowego (15-19 lat). Wszyscy mają równe szanse udziału w projekcie; poprawa znajomości języka obcego, zwłaszcza w zakresie znajomości słownictwa specjalistycznego; rozwój osobisty zwiększenie samodzielności uczestników; rozwój świadomości kulturowej beneficjentów, propagowanie postawy tolerancji i szacunku wobec innych kultur..
2. Kompetencje zawodowe i językowe uczestników - sytuacja na wejściu Kandydaci do wyjazdu na staż, musieli wykazać się odpowiednią wiedzą i umiejętnościami zarówno zawodowymi jak i językowymi. Na etapie eliminacji rozwiązywali test z zakresu wiedzy zawodowej w kilku zawodach, tj. hotelarz, ekonomista, technik żywienia, a także test umiejętności posługiwania się językiem niemieckim /dla osób nie uczących się języka niemieckiego w technikum w j. angielskim/. Dodatkowo z kandydatami przeprowadzono rozmowę kwalifikacyjną, która badała zainteresowanie uczniów podjęciem pracy za granicą, chęć nauki języka i otwartość na nowe doświadczenia w rozmowie przyznawano także punkty za wyniki w nauce i zachowanie oraz znajomość języka niemieckiego. Wszyscy uczniowie mieli na wejściu podstawową wiedzę i umiejętności z zakresu zawodu, w którym zmierzali odbyć praktyki brakowało kompetencji praktycznych i językowych związanych bezpośrednio z pracą w Niemczech, co w przypadku stażu zagranicznego należało uzupełnić Średni wyniki testu dla całej grupy przed wyjazdem na staż wyniósł w części zawodowej 13,42 pkt/20 możliwych (z czego średni wynik dziewczyn, to 13,48 pkt., a chłopców 13,00). W części zawodowej wyniki różniły się od średniej przeciętnie o 2,81 pkt (różnice w grupie chłopców były większe i wynosiły 6 pkt). Średni wynik testu kompetencji językowych wyniósł dla wszystkich uczestników 15,88 pkt. na 25 możliwych (w grupie dziewczyn było to odpowiednio 15,62 a w grupie chłopców 17,67 pkt). 3. Zakres przygotowania pedagogicznego zorganizowanego dla uczestników przed wyjazdem na staż W ramach przygotowań, uczestnicy stażu odbyli 8 godzinne zajęcia branżowe wzbogacone o 3 godzinne warsztaty z pracodawcami w danym zawodzie (pozyskano współpracę pracodawców: BIURO RACHUNKOWE VACATIO, HOTEL DĄBRÓWKA oraz RESTAURACJI RĄCZKA GOTUJE) 32 godziny szkolenia językowego oraz 3 godziny przygotowania historyczno-kulturowego. Wszyscy uczestnicy stażu zostali wyposażeni w niezbędne pomoce naukowe słowniki branżowe z j. niemieckiego, rozmówki polskoniemieckie, książki branżowe pomocne w przygotowaniu do wyjazdu oraz na stażu. 1. Przygotowanie branżowe: W czasie przygotowań dla zawodu technik hotelarstwa oraz technik żywienia i gospodarstwa domowego zostały przypomniane ogólne zasady obsługi konsumentów w restauracji i innych zakładach gastronomicznych. Dodatkowo omówiono sytuacje wyjątkowe gdzie należy stosować inne metody obsługi. Ważnym punktem przygotowań były treści związane z obsługą gości VIP w hotelu i restauracji, a także zasady przygotowania i obsługi przyjęć i spotkań na szczeblu międzynarodowym w ramach stosunków dyplomatycznych z wykorzystaniem protokołu dyplomatycznego. Głównym celem zajęć i warsztatów branżowych było jednak przygotowanie uczestników stażu do codziennej pracy na różnych stanowiskach pracy w hotelu i restauracji, umiejętność pracy w zespole, radzenia sobie ze stresem, ćwiczenie umiejętności praktycznych: dla hotelarzy: ćwiczenie procedur obsługi gości, wypełnianie dokumentów hotelowych, przygotowywanie dokumentacji finansowej-rozliczeniowej dla gości, omawianie sytuacji konfliktowych i sposobów ich rozwiązywania, dla gastronomów: ćwiczenia w noszeniu tac, zastawy stołowej, praca z bielizną stołową, nakrywanie stołów konsumenckich do różnych posiłków i na różne okazje, stosowanie różnych serwisów i metod obsługi, komponowanie menu i jadłospisów okolicznościowych dobieranie napojów do potraw itp., zapoznanie z kuchnią niemiecką. W ramach przygotowania branżowego dla technika ekonomisty położono nacisk na prawne i praktyczne aspekty zakładania działalności gospodarczej w Polsce i w Niemczech. Zwrócono uwagę na różnice i podobieństwa w opodatkowaniu działalności gospodarczej. Omówiono zagadnienia związane
z prowadzeniem dokumentacji finansowo księgowej, kadrowej i handlowej w firmie. Zapoznano uczestników z prawami i obowiązkami pracowników w świetle obowiązujących przepisów prawa pracy, możliwe formy zatrudnienia, zasady obliczania wynagrodzeń i potrąceń. Przedstawiono zakres obowiązków pracownika biurowego, zasady obsługi klienta. 2. Przygotowanie językowe Przygotowanie językowe odbywało się w 2 grupach zróżnicowanych ze względu na zawód a zarazem stopień zaawansowania w znajomości języka. Grupy uczestników były zróżnicowane ponieważ klasy technikum hotelarskiego oraz ekonomicznego uczą się w szkole języka niemieckiego, a grupa gastronomów tego języka nie ma i wiele z wyjeżdżających osób kształcących się w tym zawodzie ostatni kontakt z j. niemieckim miała w gimnazjum. Każda z grup przeszła 32 -godzinne przygotowanie językowe. Zajęcia miały na celu zapoznanie uczniów z językiem branżowym. Wszyscy uczniowie Zespołu Szkół Ekonomicznych zajęcia z języka obcego zawodowego realizuje zawsze w klasie IV i jest to zawsze j. angielski wszyscy uczestnicy stażu potrzebowali więc przeszkolenia w zakresie terminologii zawodowej w j. niemieckim. Stażyści podeszli do przygotowania językowego z dużą odpowiedzialnością, uczniowie chętnie uczestniczyli w zajęciach, przygotowywali się na bieżąco, odrabiali zadania pomimo tego, że zajęcia odbywały się w soboty. 3. Przygotowanie historyczno-kulturowe Przygotowanie kulturowe obejmowało tematykę z zakresu: położenia geograficznego i podziału administracyjnego Niemiec, historii, gospodarki, tradycji i struktury wyznaniowej Niemiec, kuchni regionalnej, obyczajów i odmienności językowej. Omówiono także położenie, główne zabytki oraz znaczenie Frankfurtu, Berlina i Poczdamu (miasta, do których młodzież miała wyjechać w trakcie stażu). 4. Efekty stażu, czyli czego młodzież nauczyła się dodatkowo na miejscu: W trakcie praktyk uczniowie zdobyli cenne doświadczenia zawodowe. Praca w prawdziwym zakładzie gastronomicznym, hotelarskim i w biurze dała stażystom możliwość kontaktu z niemieckim pracodawcą i klientem, pozwoliła im zrozumieć specyfikę i prawdziwe oblicze zawodu jaki wybrali. Uczestnicy projektu poznali systemy i metody pracy na różnych stanowiskach w realiach europejskiego rynku pracy, Zestawienie nabytych kompetencji na podstawie podpisanych umów/programu stażu oraz otrzymanych certyfikatów przedstawia poniższa tabela. TECHNIK EKONOMISTA TECHNIK ŻYWIENIA I GOSPODRASTWA DOMOWEGO TECHNIK HOTELARSTWA STA ŻYSTA: Zna i stosuje przepisy BHP i PPOŻ. Rozróżnia i charakteryzuje formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw niemieckich. Określa działy występujące w firmie. Zna etapy zakładania działalności i formy ubezpieczeń w Niemczech. Potrafi opracować business plan Zna i stosuje przepisy BHP i PPOŻ. Rozróżnia zadania oraz wyposażenie zakładu gastronomicznego rodzaje i kategorie obiektów świadczących usługi gastronomiczne w Niemczech oraz rodzaje usług gastronomicznych, przestrzega drogi i hierarchii służbowej. Posługuje się instrukcjami obsługi Zna i stosuje przepisy BHP i PPOŻ. Rozróżnia zadania oraz wyposażenie zakładu hotelarskiego. Rozróżnia rodzaje i kategorie obiektów świadczących usługi hotelarskie i rodzaje usług
oraz obliczyć wysokość zobowiązania podatkowego. Zna zasady obowiązujące podczas rozmowy kwalifikacyjnej, opracowuje wymagane dokumenty (CV, list motywacyjny, załączniki) zgodnie z normami niemieckich pism DIN -578, DIN-5008 Przygotowuje standardowe formy dokumentacji biurowej oraz opracowuje dokumentację i korespondencję niezbędną do prowadzenia działalności gospodarczej, przechowuje dokumenty. Stosuje przepisy prawa dotyczące tajemnicy służbowej oraz ochrony danych osobowych Korzysta z programów komputerowych do prowadzenia spraw kadrowo-płacowych, ubezpieczeniowych i podatkowych Sporządza ewidencję operacji gospodarczych w programie finansowo księgowym Planuje działania marketingowe, przygotowuje w różnych formach prezentacje materiałów. Korzysta z obcojęzycznych źródeł informacji. Prowadzi sprawy oraz sporządza dokumentację związaną z obrotem zapasami Obsługuje urządzenia biurowe oraz stosuje programy komputerowe wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej. Pisze metodą bezwzrokową. Buduje oraz utrzymuje dobre relacje interpersonalne z członkami zespołu i z klientem. Przestrzega tajemnicy służbowej. Interpretuje i formułuje wypowiedzi zawodowych. Analizuje i interpretuje krótkie teksty pisemne dotyczące wykonywanych czynności. maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji gastronomicznej. Aranżuje salę, nakrywa stół, rozróżnia i dobiera bieliznę oraz zastawę stołową, stosuje techniki dekoracji i przygotowania stołu adekwatnie do rodzaju przyjęcia Rozróżnia surowce, dodatki do żywności i materiały pomocnicze stosowane w produkcji gastronomicznej, Przestrzega zasad racjonalnego wykorzystywania surowców. Rozróżnia metody i techniki sporządzania potraw i napojów. Potrafi ocenić jakość żywności oraz zna zasady jej przechowywania i obróbki. Właściwie dobiera surowce do przygotowania potraw. Stosuje receptury gastronomiczne. Użytkuje sprzęt i urządzenia do sporządzania i ekspedycji potraw i napojów Samodzielnie organizuje i porządkuje stanowisko pracy Ocenia jakość sporządzanych potraw i napojów. Monitoruje krytyczne punkty kontroli w zarządzaniu jakością produkcji gastronomicznej Potrafi zaoferować usługi gastronomiczne w języku niemieckim oraz obsłużyć kasę fiskalną Buduje oraz utrzymuje prawidłowe relacje interpersonalne z członkami zespołu i obsługiwanym klientem. Przestrzega tajemnicy służbowej, zasad etyki i kultury, Potrafi pracować w zespole międzynarodowym, buduje oraz utrzymuje dobre kontakty z pracownikami z różnych kręgów kulturowych, samodzielnie funkcjonuje w obcym kraju radzi sobie ze stresem. Interpretuje i formułuje wypowiedzi zawodowych. Analizuje i interpretuje krótkie teksty pisemne dotyczące wykonywanych czynności. hotelarskich, przestrzega drogi i hierarchii służbowej. Aranżuje salę, nakrywa stół, rozróżnia bieliznę i zastawę stołową, stosuje techniki dekoracji i przygotowania stołu adekwatnie do rodzaju obsługiwanego przyjęcia Potrafi obsłużyć gościa hotelowego korzystającego z hotelowego lobby. Właściwie dobiera surowce do przygotowania napojów Przestrzega wszelkich zasad związanych z przechowywaniem i serwowaniem posiłków zgodnie z obowiązującym jadłospisem Przestrzega zasad rezerwacji usług dla gości indywidualnych i grup, obsługi gości przyjeżdżających i wyjeżdżających. Aranżuje jednostkę mieszkalną, dba o czystość i estetykę zgodnie z właściwą kategoryzacją jednostki hotelowej Buduje oraz utrzymuje prawidłowe relacje interpersonalne z członkami zespołu i obsługiwanym klientem. Przestrzega tajemnicy służbowej. Potrafi pracować w zespole międzynarodowym, buduje oraz utrzymuje dobre kontakty z pracownikami z różnych kręgów kulturowych, samodzielnie funkcjonuje w obcym kraju Interpretuje i formułuje wypowiedzi zawodowych, Analizuje i interpretuje krótkie teksty pisemne dotyczące wykonywanych czynności zawodowych.
5. Ocena kompetencji zawodowych dokonana przez nauczyciela przedmiotów zawodowych: Większość stażystów pozytywnie oceniła swoje uczestnictwo w projekcie. Zawodowo stali się oni bardziej pewni siebie, wykonując ćwiczenia na lekcjach chętnie wymieniają się doświadczeniami i spostrzeżeniami, Uczestnicy wskazują na to, że warto się wysilić aby nabyć nowe umiejętności, które mogą przydać się w przyszłości. Jak sami mówią: są bardziej otwarci na możliwości płynące z rynku pracy bo poznali praktyczny wymiar swoich kompetencji. Testy sprawdzające napisane po stażu wskazują na wyraźny przyrost kompetencji zawodowych po odbytym przygotowaniu branżowym i po stażu. Średni wyniki testu zawodowego dla całej grupy wyniósł 17,79 pkt./20 możliwych (z czego przeciętny wynik dziewczyn to 17,86 pkt., a chłopców: 17,33 pkt.). W części zawodowej wyniki różniły się przeciętnie od średniej o 1,5 pkt (różnice w grupie chłopców były większe i wynosiły 2,52 pkt). Wyniki testu po stażu są wyższe od wyników testu przed stażem średnio o 38% ( w tym w grupie dziewcząt o 36% a w grupie chłopców o 46%). 6. Ocena kompetencji językowych dokonana przez nauczyciela języka obcego: Średni wynik testu kompetencji językowych po stażu wyniósł dla wszystkich uczestników 20,83 pkt./25 możliwych (z czego przeciętny wynik dziewczyn to 21 pkt., a chłopców: 19,67 pkt.). Dodatkowo przeprowadzono test obejmujący swym zakresem terminologię branżową właściwą dla każdego z zawodów uczestnicy stażu dobrze zaliczyli ten test sprawdzający. Wyniki wskazują na dobre opanowanie terminologii branżowej przeciętny wynik 76% (77% dziewczyny, a 70% chłopcy). Przyrost kompetencji językowych jest oczywisty- wyniki testu po stażu były dla całej grupy leprze średnio 46% niż wyniki testu przed stażem ( w tym dziewczyny : napisały lepiej o 46% a chłopcy o 11%). Jak wynika z testów kompetencji uczniowie po zakończeniu stażu potrafią lepiej radzić sobie w sytuacji, gdzie wymagane jest użycie języka niemieckiego i szybciej nawiązują kontakty. Nabyte podczas stażu i w ramach przygotowania językowego umiejętności językowe określono wraz z partnerem IB na poziomie samodzielności zarówno w zakresie porozumiewania się jak i rozumienia tekstu pisanego. 7. Podsumowanie Cele projektu oraz założony program przygotowania zostały zrealizowane co jednoznacznie wynika z: Certyfikatów z praktyk oraz oceny końcowych wystawionych uczestnikom przez partnera Raportów końcowych uczestników Ankiet ewaluacyjnych Wyników testów kompetencji językowych i branżowych. Kompetencje nabyte w ramach projektu zostały uznane przez kierownika zajęć praktycznych w Zespole Szkół Ekonomicznych - wymiar czasowy i zakres przedmiotowy stażu odpowiada szkolnemu regulaminowi praktyk. Podsumowując można jednoznacznie stwierdzić, że dzięki projektom mobilności poprawia się sytuacja młodych absolwentów na europejskim rynku pracy. Uczestnicy projektu przyznają, że po zakończeniu staży znacznie bardziej zainteresowani są przedmiotami zawodowymi, podjęciem pracy za granicą a także nauką języka obcego.