.pl Kastracja świń: kiedy i jak ją przeprowadzać? Autor: prof. dr hab. inż. Damian Knecht Data: 14 lipca 2016 1 / 15
.pl Zabieg kastracji knurków przeprowadza się, aby uwolnić mięso od przykrego knurzego zapachu. Jest on efektem nagromadzenia dużych ilości androsteronu męskiego hormonu płciowego w słoninie, oraz tłuszczu śródmięśniowym znacznej, produkowanego przez jądra. Gromadzi się akurat w tych tkankach, ponieważ jest łatwo rozpuszczalny w tłuszczach. Jak powinna przebiegać kastracja? Należy też zwrócić uwagę na 2 powód przykrego zapachu mięsa knura, to skatol, czyli produkt rozkładu tryptofanu uzyskiwany przez mikroflorę bakteryjną jelita grubego. Związek ten wytwarzany jest w przewodzie pokarmowym nie tylko samców, ale także kastratów. Zabieg kastracji obniża jego poziom w organizmie eliminując intensywność zapachu kurzego. Na przykry zapach mięsa może mieć wpływ także indol. Efektem chirurgicznej kastracji, jest definitywne zaprzestanie produkcji androsteronu. Innym efektem jest poprawa metabolizmu skatolu, przez co jego szkodliwość zostaje zmiejszona. Obecnie kastracja chirurgiczna przeprowadzana bez znieczulenia, dopuszczalna jest wyłącznie u knurków, jeśli ich wiek nie przekracza 7 dni. W Polsce większość świń poddawana jest kastracji bez znieczulenia. 2 / 15
.pl 3 / 15
.pl Obecnie kastracja chirurgiczna przeprowadzana bez znieczulenia, dopuszczalna jest wyłącznie u knurków, jeśli ich wiek nie przekracza 7 dni. (fot. AgroFoto.pl, użytkownik: ZETOREXX85) Zabieg ten stanowi najczęściej stosowaną metodę przeciwdziałającą pojawieniu się mięsie i tkance tłuszczowej świń zapachu knura, to powszechnie używany termin na określenie chirurgicznego zabiegu, pozbawiającego zwierzę zdolności do rozmnażania się. Często stosuje się również termin neutralizacja rozrodczości. Zabieg ten może wykonać jedynie lekarz weterynarii i wymaga on znieczulenia ogólnego. Jądra usuwane są przez nacięcia w mosznie worku, w którym się znajdują. Przeważnie nacięcia pozostawia się bez zszywania, ponieważ jest to niewielki zabieg. Opieka po zabiegu zwykle obejmuje kontrolę powstających blizn, oraz utrzymanie ich w czystości. W czasie zabiegu wykorzystuje się najczęściej następujące narzędzia: kleszcze do kastracji, emaskulator, elastrator czy gumowe krążki zaciskowe. Opieka po zabiegu zwykle obejmuje kontrolę powstających blizn, oraz utrzymanie ich 4 / 15
.pl w czystości. Kleszcze do kastracji prosiąt: wykonane ze stali nierdzewnej. Specjalna konstrukcja ostrza tnącego miażdży naczynia krwionośne i nasieniowody. Długość kleszczy umożliwia kastrację prosiąt o wadze do 35 kg. Emaskulator do kastracji tuczników: narzędzie weterynaryjne do kastracji warchlaków i tuczników. Oprócz odpowiednio wyprofilowanego ostrza tnącego zabezpieczonego przed rozsuwaniem i szarpaniem, posiada zacisk przy ostrzu, który w momencie całkowitego zamknięcia ostrza dodatkowo zaciska nasieniowód. Wykonany jest z najwyższej jakości materiałów jest całkowicie bezpieczny dla zwierząt (pod warunkiem właściwego stosowania). Stosunkowo rzadko stosuje się gumowe krążki kastracyjne. Elastrator do nakładania gumowych krążków zaciskowych: przy pomocy krążków zaciskowych można wykonać bezkrwawą kastrację świń. Urządzenie rozwiera uszczelki, i rozciąga krążek kastracyjny szeroko w 4 kierunkach. Dzięki temu nakładanie krążków jest stosunkowo łatwe i szybkie. Krążki gumowe zaciskowe do kastracji: zaciśnięcie krążka w okolicy nasady worka mosznowego powoduje zatrzymanie zaciśnięcie naczyń krwionośnych jąder, a w dalszej konsekwencji ich martwicę i zanik. Najlepsze efekty przy tej metodzie kastracji uzyskuje się u młodych zwierząt. 5 / 15
.pl 6 / 15
.pl 7 / 15
.pl 8 / 15
.pl Prawo europejskie a kastracja świń. Niektóre kraje europejskie zmieniły lub planują w zakresie tej metody kastracji zmiany w prawie: w Norwegii zakaz kastracji chirurgicznej bez znieczulenia obowiązuje od 2009 r., a w Szwajcarii od 2010 r.; od 2018 r. zobowiązały się do wprowadzenia zakazu kastracji chirurgicznej: Niemcy, Dania, Belgia, Hiszpania i Holandia; w Wielkiej Brytanii kastracja zakazana jest w przypadku specyficznych procedur, m.in. starania się o niektóre certyfikaty przyznawane przez organizacje pozarządowe, stosowana jest bardzo rzadko w Hiszpanii i Portugalii większość świń nie jest kastrowana; w Holandii przy kastracji stosuje się znieczulenie za pomocą CO 2; w Szwecji od tego roku obowiązuje zakaz kastracji bez znieczulenia. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przepisy ww. rozporządzenia nie nakładają w zakresie wykonywania kastracji świń wymagań wyższych niż te określone przepisami Unii Europejskiej i nie zabraniają stosowania kastracji prosiąt przed ukończeniem przez nie 7 dnia życia. 9 / 15
.pl 10 / 15
.pl Przepisy nie zabraniają stosowania kastracji prosiąt przed ukończeniem przez nie 7 dnia życia. Stanowisko to jest zgodne z dotychczasową interpretacją przepisów stosowaną przez Inspekcję Weterynaryjną, która ma odzwierciedlenie w instrukcji Głównego Lekarza Weterynarii nr GIWz.420-46/2010. Rozporządzenie resortu rolnictwa, wprowadza do przepisów krajowych unijną dyrektywę, według której nie ma dolnego limitu wieku w przypadku kastracji prosiąt, aczkolwiek musi tu być zachowany podstawowy warunek: w przypadku prosiąt powyżej 7 dnia życia, podczas zabiegu kastracji musi być zastosowane znieczulenie długotrwałe. Rozporządzenie ministra rolnictwa nie koliduje z unijnymi przepisami, prosięta poniżej 7. roku życia wciąż mogą być kastrowane. Inną metodą, poza zabiegiem chirurgicznym, jest kastracja immunologiczna. Metoda ta jest prawie bezbolesna, mniej kosztowna i poprawia efektywność tuczu knurków, stosowana na szeroką skalę m.in. w Australii i Nowej Zelandii. W 2009 r. Komisja Europejska przyznała pozwolenie do obrotu preparatu Improvac w całej Unii Europejskiej. Uniemożliwia produkcję w jądrach androsteronu hormonu steroidowego mającego zapach moczu. Hormon ten ma pozytywne działanie stymuluje syntezę białek kosztem odkładanego tłuszczu oraz ogranicza ich rozpad, dlatego zmniejsza się o ok. ¹/₅ wydalanie amoniaku, co ma korzystny wpływ na środowisko. Metoda ta określana jest jako szczepienie przeciwko zapachowi płciowemu. Polega na dwukrotnym podaniu biopreparatu tuż za uchem. Igła powinna być skierowana prostopadle do powierzchni 11 / 15
.pl skóry. Nie powinno się szczepić świń, które są mokre lub brudne. Nie należy się obawiać o przestrzeganie okresu karencji, gdyż w tym przypadku karencja nie obowiązuje. Szczepionka nie wpływa na funkcję jąder, a jedynie zapoczątkowuje odpowiedź układu immunologicznego organizmu na podane białko. Jedynym niepożądanym skutkiem ubocznym szczepienia jest niewielki obrzęk w okolicy miejsca wkłucia o rozmiarze do 4 8 cm. Pierwszą dawkę stosuje się najwcześniej po 8. tygodniu życia. Szczepionka nie wpływa na funkcję jąder, a jedynie zapoczątkowuje odpowiedź układu immunologicznego organizmu na podane białko. 2 dawkę podaje się, co najmniej po 4 tygodniach po pierwszej, po 3 dniach dochodzi do zablokowania produkcji substancji powodujących przykry zapach. Co ważne w okresie między podaniem szczepionki a ubojem już obecne w organizmie zwierzęcia substancje zapachowe zanikają. Zastosowanie 2 dawki szczepionki wskazane jest na 4 6 tygodni przed ubojem, jednak wyniki badań pokazują, że już po 2 tygodniach po podaniu 2 dawki mięso było pozbawione zapachu knura. Samce pobierały więcej paszy, lepiej przyrastały, niektórzy producenci stwierdzają wyraźne zmniejszenie wielkości jąder. Na wyższe tempo wzrostu miały wpływ także to, że osobniki są mniej aktywne seksualnie i zdecydowanie mniej agresywne. Istotne jest to, że zwierzęta, które otrzymywały szczepionkę, cechują się wyższą mięsnością i lepszym wykorzystaniem paszy, niż knurki kastrowane chirurgicznie. 12 / 15
.pl 13 / 15
.pl Należy też zwrócić uwagę na 2 powód przykrego zapachu mięsa knura, to skatol, czyli produkt rozkładu tryptofanu uzyskiwany przez mikroflorę bakteryjną jelita grubego. (fot. AgroFoto.pl, użytkownik: dunczyk) Warto wspomnieć, że preparaty immunologiczne, nie mają negatywnego wpływu na zdrowie konsumentów wieprzowiny. Jak zapewnia producent, jest to preparat immunologiczny, dzięki czemu nie wpływa na funkcjonowanie gospodarki hormonalnej u ludzi. Mimo wymienianych zalet nie można zapomnieć o negatywnych konsekwencjach, jakie niesie ze sobą kastracja chemiczna. Pierwszą z nich jest wyższy koszt przeprowadzenia zabiegu. Cena jednej dawki preparatu oscyluje w granicach 10 zł, co dwukrotnie przewyższa koszt zabiegów chirurgicznych. Biorąc jednak pod uwagę wyższą mięsność i brak powikłań, jest to koszt uzasadniony ekonomicznie. Obecność jąder przy tuszach knurów kastrowanych farmakologicznie nie wpływa negatywnie na ocenę tuszy w zakładzie ubojowym. 14 / 15
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org).pl Przed ubojem jednak producent jest zobowiązany do przedstawienia dokumentów (zaświadczenia wystawianego przez lekarza weterynarii), potwierdzających przeprowadzenie kastracji w odpowiednim terminie przed ubojem. Przed ubojem jednak producent jest zobowiązany do przedstawienia dokumentów (zaświadczenia wystawianego przez lekarza weterynarii), potwierdzających przeprowadzenie kastracji w odpowiednim terminie przed ubojem. W przypadku braku takich zaświadczeń lub stwierdzenia ich nieprawidłowości ich mięso nie zostanie przeznaczone do celów spożywczych. Pozytywnym skutkiem stosowania tego rodzaju kastracji jest ograniczenie upadków knurków (spowodowanych przez nieprofesjonalne wykonanie kastracji chirurgicznej, czasami skutkiem bywają przepukliny, wypadanie jelit czy zakażenie rany). Ponadto obserwuje się także wzrost mięsności knurków, w porównaniu do kastracji chirurgicznej. Poważniejszym problemem, wydaje się fakt, iż zwierzęta kastrowane immunologicznie, przez większy okres tuczu, wykazują silną tendencję do obskakiwania słabszych osobników. Może to prowadzić do ich osłabienia, uszkodzeń skóry, a czasami zdarzają się urazy kończyn. Hodowcy skarżą się także czasami na większą podatność świń kastrowanych chemicznie, na infekcje dróg oddechowych. Można także spotkać opinie, świadczące o wyższym poziomie agresji u zwierząt otrzymujących preparat immunologiczny. Skutkuje to stratami, wywołanymi przypadkami agresji, może być również niebezpieczne dla hodowców. Podjęcie decyzji o stosowaniu immunologicznej kastracji należy dokładnie przemyśleć i skalkulować, jest ona jednak cenną alternatywą dla klasycznego zabiegu chirurgicznego. Kastracja (wytrzebienie) jest to jedna z metod, która polega na chirurgicznej amputacji w obrębie pierwszorzędnych (usunięcie gonad), też łącznie z drugorzędnymi cech płciowych zazwyczaj osobników męskich zwierząt domowych, hodowlanych, jak i dzikich. 15 / 15