Zakład Medycyny Nuklearnej Jak do nas trafić? Informacje o zakładzie Informacje dla pacjentów Posiadana aparatura Typy badań Jak się przygotować? Jak do nas trafić? Zakład Medycyny Nuklearnej (ZMN) zlokalizowany jest w przyziemiu Dolnośląskiego Szpitala Specjalistycznego im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej przy ul. Gen. A. E. Fieldorfa 2 we Wrocławiu (poziom B) zejście schodami (od strony parkingu) koło SOR. 1
DOJŚCIE DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH GŁÓWNYM WEJŚCIEM DO SZPITALA, ZJECHAĆ WINDĄ A i B LUB K NA POZIOM -1 I KIEROWAĆ SIĘ PO TABLICACH INFORMACYJNYCH DO ZAKŁADU MEDYCYNY NUKLEARNEJ. Informacje o zakładzie Kierownik: dr n. med. Piotr Janczak specjalista medycyny nuklearnej, endokrynologii i chorób wewnętrznych 2
Personel Zakładu: Lekarz Zbigniew Pussak specjalista medycyny nuklearnej, internista Fizyk medyczny / Inspektor Ochrony Radiologicznej mgr. Sylwia Wiśniewska-Kubka Starsza Pielęgniarka Celina Teodorowicz Starsza Pielęgniarka Agata Mućko-Trzaska Technik elektoradiologii Aldona Słomka Technik elektoradiolog Kuba Chadryś Technik elektoradiolog Krzysztof Wojtczak Rejestracja czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:00 do 14:00 Wydawanie wyników: 8:00 14:00 Kontakt/Rejestracja: 71 306 41 53 lub 71 306 41 37 email: medycyna.nuklearna@szpital-marciniak.wroclaw.pl Zakład Medycyny Nuklearnej ma umowę z NFZ. Skierowanie (refundowane przez NFZ) powinno zawierać: pieczątkę jednostki kierującej na badanie zawierającą NIP, REGON oraz numer umowy z NFZ, pieczątkę lekarza z numerem prawa wykonywania zawodu, dane pacjenta, cel badania. Informacje dla pacjentów 1. Po otrzymaniu skierowania proszę zasięgnąć informacji na temat właściwego przygotowania do badania w naszej rejestracji (tel. (71) 306 41 53 lub (71) 306 41 37) i postarać się zastosować do zaleceń. 2. Prosimy o skonsultowanie z lekarzem prowadzącym naszych zaleceń, zwłaszcza tych dotyczących ewentualnego odstawienia leków! 3. Bezwzględnym przeciwwskazaniem wykonywania badań izotopowych jest ciąża pacjentki. Jeśli nie masz pewności, czy nie jesteś w ciąży - odłóż badanie na później. Kobietom w wieku rozrodczym zaleca się wykonywanie badań w pierwszej połowie cyklu miesięcznego, kiedy prawdopodobieństwo ciąży jest minimalne. Nie powinno się także wykonywać badań tego typu u kobiet karmiących piersią - nie jest to jednak przeciwwskazanie bezwzględne. 3
4. Prosimy o przychodzenie na badania punktualnie w wyznaczonym terminie, ponieważ Państwa spóźnienie przesuwa w czasie badania dalszych osób, powodując przedłużenie ich oczekiwania. 5. Pacjentom w dniu badania nie powinny towarzyszyć małe dzieci i kobiety w ciąży. 6. W dzień badania proszę przynieść ze sobą skierowanie na badanie i dowód osobisty. 7. Prosimy o przyniesienie ze sobą wyników wcześniejszych badań, które mogą być przydatne naszym lekarzom w analizie scyntygramów (dostarczone wyniki zwracamy wraz z wynikiem i opisem naszego badania). 8. Po zakończeniu badania należy zapewnić sobie możliwość przyjęcia dużej ilości płynów w celu przyśpieszenia wydalania preparatu izotopowego z organizmu. 9. Po badaniu izotopowym należy ograniczyć kontakt z dziećmi i kobietami w ciąży (zarówno w domu jak i w środkach transportu publicznego) - dotyczy to szczególnie badań wykonywanych izotopem jodu. Jeśli z jakiegokolwiek powodu chory nie będzie mógł przybyć na badanie w określonym terminie, lub jeśli spodziewane jest spóźnienie należy natychmiast powiadomić o tym fakcie Zakład! Posiadana aparatura Skaner SPECT/CT: Optima NM/CT 640 GE Medical Systems (link) Skaner składający się z dwugłowicowej gamma kamery SPECT zintegrowanej z tomografem CT i wspólnym stołem pacjenta. Wyposażona w kolimatory: LEHR i HEGP. Gamma kamera: NUCLINE TH-33 (link) 4
Cyfrowa gammakamera o wysokiej rozdzielczości, model Nucline TH- 22/33 o małym polu widzenia. Nucline TH jest przeznaczona do statycznego i dynamicznego obrazowania tarczycy, serca i mniejszych narządów. Wyposażona w kolimatory: LEHR i HEGP. USG Aloka Do badań tarczycy. 5
Komora Laminarna: SF 1/10+20-10 Tema Sinergie s.p.a (link) 6
Komora SAFEFLOW 1/10+20-10 zapewnia możliwość przechowywania, pomiaru i pracy ze źródłami promieniotwórczymi oraz radiofarmaceutykami, a także usuwania odpadów. Miernik Aktywności: Atomlab 500 Biodex (link) Miernik do pomiaru dawek podawanych pacjentowi. Radiometr RK-100 Polon-Alfa (link) Radiometr jest przeznaczony do: - pomiaru mocy przestrzennego równoważnika dawki promieniowania X i gamma; - pomiaru mocy dawki promieniowania X i gamma; - pomiaru dawki i przestrzennego równoważnika dawki promieniowania X i gamma. Miernik Aktywności Curiementor (link) Przyrząd pomiarowy, służący do określania aktywności izotopów radioaktywnych. Dyspenser: model u-dds-a Tema Sinergie s.p.a (link) Automatyczny system dozujący przeznaczony jest do automatycznego napełniania strzykawek lub fiolek środkami radiofarmaceutycznymi. Bramka Dozymetryczna: LB 147 Berthold Technologies (link) Monitor skażeń rąk, nóg i ubrania. Miernik progowy promieniowania: URAD-PLUS-S/B Canberra (link) Przenośny osobisty monitor promieniowania. Po ustawieniu, jest skonfigurowany do wykrywania określonych rodzajów promieniowania. Monitor skażeń radioaktywnych: EKO-C Polon-Ekolab (link) Monitor EKO-C jest urządzeniem przenośnym służącym do pomiaru skażeń powierzchni izotopami beta i gamma 7
promieniotwórczymi oraz do pomiaru mocy dawki promieniowania gamma. Typy badań Działalność leczniczo-usługowa: Badania scyntygraficzne wykonywane w ZMN (wymagane skierowanie z poradni specjalistycznej mającej umowę z NFZ!): scyntygrafia tarczycy Tc-99m z ewentualnym wychwytem scyntygrafia tarczycy I-131 z jodochwytnością scyntygrafia kości: a. b. c. d. całe ciało badania planarne trójfazowa (w stanach zapalnych) SPECT I SPECT/CT scyntygrafia nerek dynamiczna (renoscyntygrafia) z możliwością wyliczenia GFR: a. po captoprilu (diagnostyka nadciśnienia tętniczego) b. po furosemidzie scyntygrafia nerek statyczna: planarna i SPECT scyntygrafia przytarczyc: subtrakcyjna i SPECT/CT scyntygrafia wątroby SPECT scyntygrafia naczyniaków wątroby scyntygrafia w poszukiwaniu uchyłku Meckela scyntygrafia w poszukiwaniu krwawienia z przewodu pokarmowego scyntygrafia perfuzyjna płuc ze SPECT/CT płuc (diagnostyka zatorowości płucnej) limfoscyntygrafia limfoscyntygrafia węzłą wartowiniczego (czerniak, rak sutka) scyntygrafia perfuzyjna serca SPECT i GSPECT scyntygrafia MIBG-I-131 ( guzy rdzenia nadnerczy, neuroblastoma) scyntygrafia stanów zapalnych znakowanymi immunoglobulinami scyntygrafia analogami somatostatyny Poradnia Leczenia Radioizotopami (wymagane skierowanie od lekarza specjalisty mającego umowę z NFZ lub lekarza POZ): leczenie I-131 łagodnych chorób tarczycy paliatywne leczenie izotopem strontu i samaru objawów bólowych w przebiegu zmian przerzutowych do układu kostnego. poradnia przygotowana jest do prowadzenia radiosynowiektomii stawów Chorzy otoczeni są wszechstronną opieką, diagnozowani i kontrolowani po podaniu radioizotopu. 8
Jak się przygotować? Badania onkologiczne: W medycynie nuklearnej stosuje się znaczniki, które swoiście gromadzą się w zmianach chorobowych lub - rzadziej - które gromadzą się w prawidłowych tkankach, a w ognisku chorobowym nie występują. Cel Badania: Badania radioizotopowe pozwalają na: - ustalenie położenia guza nowotworowego - określenia stopnia zaawansowania choroby nowotworowej - ustalenie czy występują przerzuty do kości - ocenę, czy zastosowane leczenie jest skuteczne Przygotowanie do Badania: Wykonanie badania nie wymaga szczególnego przygotowania. Ewentualne sugestie, w zależności od typu badania, będą przekazane przez personel Zakładu. Badania układu kostnego (ortopedyczne, onkologiczne): Podstawowym znacznikiem jest MDP. Znacznik ten gromadzi się w układzie kostnym w zależności od przekrwienia i przebudowy. Cel Badania:Badania stosowane są w diagnostyce: - nawet niewielkich urazów kości/ przeciążeń - zapalenia kości - choroby reumatycznej - nowotworów kości i ich zasięgu Przygotowanie do Badania: Po wstrzyknięciu znacznika chory powinien wypić około 2 litrów niegazowanej wody mineralnej. Badanie rozpoczyna się około 2-3 godzin po podaniu znacznika. Badania nerek: Wykonuje się je znacznikami, które są wydalane przez nerki. Cel Badania: Badanie pozwala na ocenę: - ukrwienia nerek, ich czynności i odpływu moczu do pęcherza - utrudnienia w odpływie moczu - uszkodzenia nerki w przebiegu kamicy nerkowej - zapalenia nerek - badanie nerek stosuje się także w diagnostyce nadciśnienia nerkowego (u 5% chorych nadciśnienie jest spowodowane niedokrwieniem nerki) Przygotowanie do Badania: Bezpośrednio przed badaniem chory powinien wypić około 1 litra niegazowanej wody mineralnej. Jeśli badanie wykonywane jest w celu wykluczenia naczynio-nerkowej przyczyny nadciśnienia, stosowany jest test z kaptoprilem: chory przyjmuje 1 godz przed badaniem tabletkę przygotowaną przez personel. Wcześniej powinny być odstawione na kilka dni przyjmowane leki (o konieczności odstawienia leków poinformuje lekarz prowadzący lub specjalista medycyny nuklearnej!). Badania płuc: Badanie polega na podaniu znacznika przedstawiającego przepływ krwi w płucach. Cel Badania: Obraz scyntygraficzny pozwala przede wszystkim na rozpoznanie zatoru tętnicy płucnej - schorzenia, które często jest przyczyną nieswoistych objawów klinicznych - duszności, bólu w klatce piersiowej, krwioplucia. Przygotowanie do Badania: Badanie nie wymaga przygotowania. Badania Kardiologiczne Spoczynkowe i Wysiłkowe: Podstawowym badaniem w radioizotopowej diagnostyce kardiologicznej jest scyntygrafia perfuzyjna (ukrwienia) mięśnia serca techniką SPECT. Scyntygrafia serca jest badaniem dwudniowym, wykonywanym w trybie ambulatoryjnym - nie wymaga hospitalizacji chorego. Badanie polega na porównaniu obrazów serca zarejestrowanych w różnych stanach czynnościowych organizmu: najczęściej w spoczynku (badanie podstawowe) i po obciążeniu (badanie wysiłkowe). Cel Badania: Ocena zaburzeń ukrwienia mięśnia sercowego, za pomocą dożylnie podanych izotopów promieniotwórczych, które gromadzą się w mięśniu sercowym proporcjonalnie do regionalnego przepływu krwi przez tętnice wieńcowe. Badanie perfuzyjne serca, oceniając rezerwę wieńcową, dostarcza istotnych informacji prognostycznych co do przebiegu choroby niedokrwiennej serca. W diagnostyce zawału serca w badaniu perfuzyjnym można ocenić wielkość blizny pozawałowej, stwierdzić obszar niedokrwienia wokół blizny, również ocenić reperfuzję po PTCA lub bypassach. Przygotowanie do Badania: Przygotowanie chorego do badania: przed badaniem z próbą wysiłkową należy 9
odstawić niektóre leki (beta blokery), dlatego konieczny jest kontakt chorego z Zakładem. Pacjent powinien zgłosić się w dniu badania na czczo. Po podaniu znacznika, na polecenie personelu, chory powinien spożyć wysokotłuszczowy posiłek (najlepiej przynieść kanapkę z masłem i wędliną, jajkiem lub tłustym żółtym serem). Badanie Przytarczyc: Badanie wykonuje się z użyciem znacznika MIBI (metajodobenzyloguanidyna) znakowanego technetem-99m. Wykonuje się zazwyczaj dwa badania scyntygraficzne po około 20 minutach oraz po 2 godzinach, a niekiedy także po 4 godzinach. Każde badanie (pierwsze po 20 minutach i drugie po 2 godzinach) trwa około 20 minut, badanie SPECT około 30 minut. Cel Badania: Badanie wykonywane jest przy podejrzeniu gruczolaka przytarczyc. Przygotowanie do Badania: Badanie nie wymaga przygotowania. Limfoscyntygrafia - ocena węzła wartowniczego: Badanie polega na wstrzyknięciu podskórnie preparatu znakowanego izotopowo. Przez naczynia limfatyczne jest on następnie odprowadzany do węzłów chłonnych, gdzie jest rozkładany. Pierwsze obrazowanie wykonywane jest zaraz po podaniu znacznika. W zależności od wskazań lekarza wykonywane są też późniejsze obrazowania po około 2-3 godzinach od podania znacznika. Cel Badania: Diagnostyka różnicowa obrzęku - określenie podłoża obrzęku. Ocena kierunku spływu chłonki przed zabiegiem operacyjnym usunięcia nowotworu złośliwego (czerniaka, raka sutka). Przygotowanie do Badania: Badanie nie wymaga przygotowania. Scyntygrafia naczyniaków wątroby: Badanie polega na podaniu erytrocytów znakowanych technetem 99mTc o aktywności około 925 MBq (25 mci). Badanie wykonuje się bezpośrednio tuż po podaniu znacznika i po 1,5-2 godzinach od podania. Cel Badania: Celem wykonania tego badania jest różnicowanie charakteru zmian ogniskowych w wątrobie rozróżnienie naczyniaka wątroby od innego rodzaju zmian. Przygotowanie do Badania: Badanie nie wymaga przygotowania. Scyntygrafia stanów zapalnych znakowanymi immunoglobulinami (Techimmuna): W badaniu stosuje się znacznik Immunoglobulinę G znakowaną technetem 99mTc. Używana w badaniu jako znacznik, immunoglobulina G (oznaczana skrótowo symbolem IgG), jest naturalnym składnikiem jego układu odpornościowego i uczestniczy w procesach zapalnych toczących się w organizmie. Dlatego też w badaniu tym obserwujemy gromadzenie się znakowanej immunoglobuliny w obszarach gdzie toczą się procesy zapalne. Badanie jest jedno lub dwudniowe. Preparat zostaje wstrzyknięty pacjentowi i po ok. 4 godzinach od podania znacznika wykonuje się badanie, badanie powtarzamy następnego dnia (po 24 godzinach od podania). Cel Badania: Podejrzenie obecności ognisk zalanych Przygotowanie do Badania: Przed badaniem pacjent powinien mieć wykonane badania: kreatynina, ASPAT i ALAT. Pacjent powinien być na czczo przed badaniem, aby możliwe było uwidocznienie jelit i innych struktur jamy brzusznej. Należy mieć ze sobą 1l wody mineralnej niegazowanej. Scyntygrafia analogami somatostatyny (Tectreotyd): W badaniu stosuje się znacznik Tectreotyd znakowany technetem 99mTc. Badanie jest dwudniowe. Preparat zostaje wstrzyknięty pacjentowi i po ok. 4 godzinach od podania znacznika wykonuje się badanie, badanie powtarzamy następnego dnia (po 24 godzinach od podania). Cel Badania: Scyntygrafia ma na celu ocenę procesów chorobowych zachodzących w organizmie. Przygotowanie do Badania: pięć dni przed badaniem nie jeść owoców i warzyw zawierających drobne pestki (pomidory, winogrona, siemię lniane itp.) - w dniu poprzedzającym badanie należy: zjeść lekkie śniadanie o zwykłej porze lekki obiad ok. godziny 12.00 nie jeść kolacji (w przypadku dużego uczucia głodu ok. godziny 17-tej zjeść lekki posiłek). W pierwszym dniu badania pacjent powinnien być na czczo. W drugim dniu badania (po 24h) obowiązuje dieta lekkostrawna. Scyntygrafia rdzenia nadnerczy (MIBG-I131): W badaniu stosuje się nacznik Metajodobenzyloguanidyna-131I (MIBG-131I) jest to radiofarmaceutyk stosowany w diagnostyce nowotworowej. Badanie wykonywane jest 24h, 48h i czasami 72h po podaniu znacznika. Cel Badania: lokalizacjia guzów chromochłonnych (pheochromocytoma) umiejscowionych w nadnerczach i pozanadnerczowo oraz ich przerzutów, w obrazowaniu neuroblastoma, paraganglioma a także rakowiaków (nowotwory przewodu pokarmowego), raka rdzeniastego tarczycy, w diagnostyce mięśnia sercowego przy schorzeniach spowodowanych niedokrwieniem i kardiomiopatii. Przygotowanie do Badania: Przed wykonaniem badania należy zablokować wychwyt tarczycy: stosujemy płyn Lugola 3x10 kropli doustnie (u dzieci odpowiednio mniej) od 3 dnia przed badaniem aż do 3 dnia po badaniu. Przed 10
wykonaniem badania należy zrezygnować z posiłków z czekoladą, wanilią iserów pleśniowych. W porozumieniu z lekarzem prowadzącym odstawić leki: - min. 24h przed badaniem - sympatykomimetyki (dopamina, efydryna), beta 2 stymulatory; - min. 48h przed badaniem - blokery kanału wapniowego (isoptin, werapamil, nitrendypina itp.), blokery neuronów adrenergicznych (rezerpina); - 72h przed badaniem - alfa/beta blokery (labetalol); - 15 dni przed badaniem - alfa blokery. Kobiety w wieku rozrodczym powinny w dniu badania wykonać test ciążowy. Leczenie nadczynności tarczycy: Leczenie polega na przyjęciu kapsułki zawierającej radioaktywny jod. Jod wchłania się do krwi i jest wychwytywany przez tarczycę. Promieniowanie powoduje zahamowanie produkcji hormonów tarczycy, a tym samym leczy nadczynność. Metoda ta zastępuje więc u wielu chorych leczenie operacyjne. Leczenie jest na tyle bezpieczne, że może być stosowane bez pobytu w szpitalu (w warunkach ambulatoryjnych). Cel Badania: Metodę tę stosuje się głównie w leczeniu choroby Gravesa i wola guzowatego. Radioaktywny jod można również stosować w leczeniu znacznego powiększenia tarczycy z zachowaną prawidłowa funkcją. Przygotowanie do Badania: Ewentualne sugestie, w zależności od typu badania, będą przekazane przez lekarza prowadzącego lub lekarza specjalistę medycyny nuklearnej. Leczenie przeciw bólowe: Radioizotop podaje się dożylnie. Gromadzi się on w miejscach przerzutów, powodując ustąpienie odczynu zapalnego i dolegliwości bólowych. Cel Badania: Zmniejszenie dolegliwości bólowych i ustąpienie odczynu zapalnego u chorych z przerzutami do kości. Przygotowanie do Badania: Ewentualne sugestie, w zależności od typu badania, będą przekazane przez lekarza prowadzącego lub lekarza specjalistę medycyny nuklearnej. wróć na początek 11