WSPIERAMY EUROPARLAMENTARZYSTÓW
2 / NAGŁA POTRZEBA WPROWADZANIA DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z KLIMATEM 2 / NAGŁA POTRZEBA WPROWADZANIA DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z KLIMATEM Niepohamowana zmiana klimatu stanowi zagrożenie dla środków do życia, zasobów wody i bezpieczeństwa żywnościowego setek milionów ludzi Prof. Jean Pascal van Ypersele Zmiana klimatu stanowi globalne zagrożenie nie mające porównania z żadnym innym. Niekontrolowana, ma potencjał wywierania wpływu na środowisko na całym świecie i na wszystkich jego mieszkańców. To nie tylko sprawa wzrostu temperatury, zmiana klimatu powoduje zmiany w równowadze energetycznej na całym świecie wywierając wpływ na pogodę, dostawy wody, jakość gruntów, bioróżnorodność, którą cenimy i ekosystemy, które pomagają realizować nasze potrzeby. Ryzyka, jakimi jest obarczana cywilizacja są pierwszej wagi. W przeszłości zawsze istniały bezpieczne zatoki pozwalające się schronić, przed dostrzeżonymi globalnymi zagrożeniami, ale nie dotyczy to zmian klimatu. Procesy przebiegające na Ziemi mają zasięg globalny i są ze sobą powiązane, nawet jeśli rozwiązania polityczne jeszcze takie nie są.
NAUKA, NIE FIKCJA O KLIMACIE Zmiana klimatu to nie science `iction, ma ona już miejsce wokół nas. Nowatorskie badanie przeprowadzone przez Goddard Institute NASA obejmujące przegląd ponad 30.000 `izycznych i biologicznych procesów, pozwoliły na ustanowienie jasnego związku pomiędzy zmianami temperatury spowodowanymi zmianą klimatu a ulegającym zmianie okresom procesów naturalnych, w tym zmiany migracyjne i wydzielanie pyłków przez kwiaty. Badania wykazały, że istotne zmiany w systemach `izycznych i biologicznych zachodzą na wszystkich kontynentach i w większej części oceanów i są logiczną konsekwencją wzrostu temperatury. W roku 2007 Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) opublikował swój czwarty raport będący kompleksowym przeglądem nauki o klimacie sporządzonym przez tysiące specjalistów. Głównym przesłaniem IPCC było, że ocieplenie systemu klimatycznego jest niejednoznaczne. Badanie to pozwoliło wielu ludziom zdać sobie sprawę, że ocieplenie już ma miejsce, a potwierdza to skala tego zagrożenia. Od tego czasu nauka nie stała w miejscu. Kolejne badania wskazywały, że zmiana klimatu będzie szersza i będzie stanowiła większy problem, niż ocenił to IPCC. Na przykład, badania z roku 2008 wskazują, że emisja metanu wzbiera na sile, chociaż wyjaśnienie tej sytuacji nie jest jeszcze jasne. Zidenty`ikowano także nowe gazy budzące zaniepokojenie, dotyczy to m.in. trój`luorku azotu (NF 3 ) stosowanego w nowoczesnych urządzeniach elektronicznych, takich jak telewizory płaskoekranowe, który, jak się ocenia, stanie się istotnym gazem cieplarnianym, ponieważ wykorzystanie takich urządzeń jest coraz szersze, a stężenie NF 3 w atmosferze już wzrosło dwudziestokrotnie w ciągu ostatnich 30 lat. Oczekiwania dotyczące tempa i skali zmian także się pogorszyły. W roku 2007 i 2008 obserwowano najniższy poziom lodu w morzach arktycznych odkąd w roku 1979 dostępne stały się dane satelitarne. Wraz z topnieniem lodu w morzach dochodzi do wzrostu poziomu wody, która jest ciemniejsza niż lód, przyspieszając nagrzewanie się i tworząc błędne koło. Przewidywania IPCC, że lód z mórz może zniknąć pomiędzy rokiem 2040 a 2100 teraz wydają się bardzo ostrożne. Mimo, że istnieją i utrzymują się niepewności dotyczące dokładnego zasięgu i siły zmian klimatu, pogarszające się prognozy wzmacniają wagę szybkiego poszukiwania globalnego porozumienia i wprowadzenia redukcji emisji oraz strategii adaptacyjnych. Pozwoli to na ograniczenie ryzyka, przed jakim stajemy.
PĘTLE PRZYCZYNOWO6SKUTKOWE Nagląca sprawa Nasze środowisko jest nierozerwalnie spójne zmiana jednego elementu spowoduje powstanie efektu domina i sprzężenia zwrotnego. Sprzężenia zwrotne związane z klimatem stanowią podstawę obaw, często stanowiąc punkty krytyczne problemów środowiskowych. Stosunkowo proste zmiany, jak zamiana lodu w wodę lub wzrost pokrywy chmur spowoduje zmianę absorbowanego promieniowania słonecznego, a w związku z tym wpłynie na lokalne i globalne temperatury. Pętle przyczynowo skutkowe bywają jednak często znacznie bardziej skomplikowane. Pochłaniacze węgla to naturalne na ziemi procesy, które pomagają zamortyzować stężenie gazów cieplarnianych w atmosferze. Wiele ziemskich ekosystemów obecnie działa jako pochłaniacze węgla, jednakże czwarty raport IPCC wskazał, że zachowanie to może ulec zmianie w przyszłości. Zasugerował on, że w wyniku niebezpieczeństw związanych z ociepleniem sekwestracja osiągnie szczyt już około roku 2030, a następnie osłabnie. Źle zarządzane ekosystemy potencjalnie mogą nawet stanowić źródło emisji gazów cieplarnianych w drugiej połowie wieku. Utrata lub ograniczenie skuteczności pochłaniaczy węgla stanowi jedno ze sprzężeń zwrotnych będących przedmiotem obaw. Inne przykłady obejmują: topnienie wiecznej zmarzliny (przyspieszane przez szybsze niż oczekiwano topnienie lodów arktycznych) powodując uwolnienie zgromadzonego metanu i utratę zdolności ekosystemu do regeneracji lub ich degradację prowadzącą do pogorszenia się powiązanych kwestii, takich jak zasoby żywności, lokalna i globalna kontrola klimatu oraz zarządzanie zasobami wody. Podstawowy cel ograniczenia przez UE wzrostu temperatury poniżej 2 C (lub jeszcze niżej) oparty jest na odkryciach dokonanych przez IPCC. Przewiduje się, że poza tą granicą ryzyko wymykających się spod kontroli lub katastro`icznych zmian klimatu gwałtowne wzrośnie. Podstawową przyczyną tej sytuacji jest powstawanie błędnych kół, którym nie można przeciwdziałać. Krótko mówiąc odepchnęliśmy system wspierania ziemi zbyt daleko. Niebezpieczeństwo osiągnięcia tych nieodwracalnych punktów krytycznych, kiedyś uznawanych za odległe ryzyko, staje się coraz bardziej realne.
KLIMAT Koszt ludzki Skutki zmian klimatu są widoczne najpierw w systemach naturalnych. Biorąc pod uwagę bliskie związki między działalnością człowieka a naszym środowiskiem, oczekuje się, że zmiana klimatu będzie miała istotny wpływ na zdrowie, bezpieczeństwo i dobrobyt zarówno w świecie rozwiniętym, jak i rozwijającym, a szczególnie właśnie w świecie rozwijającym się. Każdego roku już niemal 250 milionów ludzi na świecie jest dotkniętych katastrofami związanymi ze zmianami klimatu, takimi jak susze i powodzie. Oczekuje się, że w związku ze zmianami klimatu i szerszą niegospodarnością związaną ze środowiskiem, wartość ta wzrośnie o ponad 50% i do roku 2015 wyniesie około 375 milionów. Scenariusz ten całkowicie sparaliżuje obecne wysiłki humanitarne. Bieda Wiele osób jest wrażliwych na to, kim są, gdzie żyją i w jaki sposób kształtują swoje życie, nie zaś na to, jakim zagrożeniom muszą sprostać, czyli zagrożeniom, które zdecydują o tym, czy przetrwają. Podatność na zagrożenia jest często określana przez biedę, która obniża zdolność jednostki lub społeczeństwa do reagowania na niepowodzenia. W bogatych krajach przeciętnie 23 osoby giną w katastrofach, podczas gdy w mniej rozwiniętych krajach liczba ta wynosi 1.052. Ofxam zidenty`ikował cztery globalne trendy, które, jak się oczekuje, spowodują wzrost podatności na biedę. Zmiana klimatu jest kluczowym czynnikiem w przypadku dwóch elementów: rosnącej presji na obszary wiejskie i rozszerzającej się degradacji środowiska zmuszającej ludzi do przeprowadzki. Niektóre szacunki sugerują, że do roku 2050 nawet miliard ludzi będzie zmuszonych do wyprowadzenia się ze swoich domów, co pozbawi ich posiadanych zasobów i środków do życia.
Zdrowie W latach dziewięćdziesiątych XX w. około 600.000 osób zmarło na całym świecie w wyniku klęsk żywiołowych związanych z pogodą, z czego ok. 95% tych zgonów miała miejsce w krajach rozwijających się. Wpływy na zdrowie związane ze zmianami klimatu są różnorodne i stanowią bezpośrednią konsekwencję emisji, zmian temperatury, powodzi i susz. Korzyści dla zdrowia związane z redukcją emisji gazów cieplarnianych o 30% przez UE zostały oszacowane na 20 76 miliardów euro. Dalsza zmiana klimatu wpłynie na najbardziej podstawowe czynniki kształtujące zdrowie: żywność, powietrze i wodę. Obszary o słabej infrastrukturze zdrowotnej, głównie w krajach rozwijających się, najsłabiej będą w stanie poradzić sobie z tym problemem. Dyrektor Generalna WHO dr Margaret Chan Kon`likt Niedostatki zasobów i degradacja środowiska są coraz częściej uznawane za czynniki odgrywające istotną rolę w tworzeniu lub nasilaniu kon`liktów wewnątrz lub między krajami. Jedna z ocen wskazuje, że 46 krajów stanie wobec wysokiego ryzyka gwałtownych kon`liktów, jeśli zmiany klimatu zostaną dodane do tradycyjnych zagrożeń dla bezpieczeństwa. W konsekwencji wyczerpywania się i rosnącego zapotrzebowania lub nierównej dystrybucji zasobów naturalnych mogą pojawić się kon`likty w kwestii dostępu do nich. Kon`likty już wybuchły w kwestii zmiany kierunku przepływu wód, budowy tam, nawadniania, degradacji ziemi oraz poszerzania się obszarów pustynnych. Kon`likty rzadko są powodowane przez jeden tylko czynnik, a zmiany spowodowane klimatem nie będą stanowiły jedynego zapalnika kon`liktów. Spowoduje to jednak zwiększenie istniejących różnic i poziomu rywalizacji. Energia, dostęp do wody, bezpieczeństwo żywnościowe oraz choroby zakaźne zostały wskazane jako istotne ogniwa kon`liktów na tle środowiskowym.
www.ieep.eu/briefingsonclimate Design: Aloof Design