Język polski klasa IV Wymagania na ocenę śródroczną

Załącznik nr 1 Ocena Dopuszczająca Język polski klasa IV Wymagania na ocenę śródroczną Wymagania Uczeń: - zna części mowy [rzeczownik, czasownik, przyimek] - zna podstawowe zasady ortograficzne - zna pojęcie nadawcy i odbiorcy - zna typy zdań pojedynczych - zna znaki interpunkcyjne [przecinek, kropka, znak zapytania, wykrzyknik] i stosuje je - potrafi zrozumiale przeczytać tekst - pisze pracę pisemną tak, aby błędy językowe, stylistyczne, logiczne, ortograficzne nie przekreślały wartości pracy i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie - przy pomocy nauczyciela rozróżnia części mowy i wskazać w tekście przyimek - odmienia rzeczowniki i czasowniki - wyróżnia głoski i litery Dostateczna - zna zasady ortograficzne - zna elementy świata przedstawionego - zna pojęcia: bezokolicznik, forma osobowa, forma nieosobowa - zna nazwy przypadków - zna czasy i osoby czasownika - w wypowiedziach ustnych i pisemnych przestrzega zasad poprawności w zakresie budowy zdań - przy małej pomocy nauczyciela wypowiada się w szkolnych formach pisemnych - wymienia elementy świata przedstawionego w tekście literackim - tworzy bezokoliczniki od czasowników w formie osobowej i odwrotnie - odróżnia przyimek od innych części mowy - rozróżnia głoski i litery - odmienia rzeczowniki i czasowniki Dobra - zna zasady ortograficzne - zna różne części mowy - zna głoski i litery - poprawnie czyta, stosując zasady prawidłowego przestankowania - poprawnie sporządza plan ramowy

- posługuje się słownikiem ortograficznym - poprawnie wskazuje czasowniki i rzeczowniki - oddziela temat od końcówki - rozróżnia głoskę i literę - określa spółgłoski Bardzo dobra - zna nazwy niektórych stanów psychicznych i ich przejawy - zna prawidłowy układ graficzny wypowiedzi pisemnej [stosuje akapity] - zna wszystkie odmienne i nieodmienne części mowy - zna nazwy przypadków - zna samogłoski i spółgłoski - redaguje prace pisemne, które są poprawne pod względem stylistycznym, językowym, ortograficznym - potrafi posługiwać się poznanymi w klasie czwartej formami wypowiedzi [opowiadanie, opis, dialog, list] - samodzielnie sporządza plan odtwórczy lektury i kompozycyjny własnej wypowiedzi - płynnie czyta nowy tekst - wskazuje różnicę między osobową a nieosobową formą czasownika. - poprawnie stosuje formy liczby, rodzaju, czasu - rozróżnia czas przyszły złożony od prostego - biegle odmienia rzeczownik przez przypadki - oddziela temat od końcówki. - odróżnia głoskę od litery, spółgłoskę od samogłoski. - określa spółgłoski Celująca - zna wszystkie terminy z zakresu kształcenia językowego oraz nauki o języku [przewidziane w programie do klasy czwartej] - zna normy gramatyczne, ortograficzne i interpunkcyjne - twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania - proponuje rozwiązania wykraczające poza materiał programowy - wykazuje się swoimi uzdolnieniami literackimi i teatralnymi w szkole i poza nią - posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń Język polski klasa IV Wymagania na ocenę roczną Ocena Dopuszczająca Wymagania - zna części mowy, które występują w zdaniu w roli podmiotu i

orzeczenia - zna różnice między językiem potocznym a językiem literackim - wskazuje podmiot i orzeczenie - porządkuje wyrazy w kolejności alfabetycznej - dostrzega niektóre wyróżniki wiersza[ zwrotka, wers, rym] - prawidłowo dzieli wyrazy na sylaby Dostateczna - zna różnice miedzy zdaniem pojedynczym a złożonym - zna środki stylistyczne - zna główne części zdania - wskazuje epitety, porównania, wersy, strofy i rymy - odróżnia postacie i wydarzenia realistyczne od fantastycznych - dzieli podane zdania na pojedyncze i złożone - dzieli wyrazy na sylaby - rozpoznaje rzeczownik w funkcji podmiotu i czasownik w roli orzeczenia Dobra - zna główne części zdania - zna różnice między zdaniem pojedynczym a złożonym - zna tropy stylistyczne - ocenia zachowanie bohaterów literackich oraz formułować ogólne wnioski o utworach - wskazuje w wierszu epitet, porównanie, rymy, wersy, strofy - wypowiada się ustne i pisemne,unikając błędów językowo - stylistycznych, logicznych, ortograficznych - poprawnie odmienia i stopniuje przymiotniki - wskazuje podmiot i orzeczenie - układa zdania pojedyncze i złożone - poprawnie dzieli wyrazy na sylaby Bardzo dobra - zna środki stylistyczne - zna znaczenie takich terminów literackich takich jak: epitet, porównanie, wers, rym, osoba mówiąca - zna główne części zdania - zna zasady akcentowania w języku polskim - wykazuje się bardzo dobrą znajomością przeczytanego tekstu - gromadzi słownictwo na dany temat i umiejętnie posługuje się nim - samodzielnie i sprawnie posługuje się słownikiem ortograficznym - analizuje utwór poetycki - odmienia przymiotnik - wyróżnia w zdaniu podmiot o orzeczenie

- rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone - buduje zdanie z podanych związków wyrazowych Celująca - zna terminy z zakresu kształcenia kulturowo- literackiego językowego [przewidziane w programie nauczania dla klasy IV] - samodzielnie podejmuje działalność literacką lub kulturalną i prezentować wysoki poziom merytoryczny i artystyczny [udział w akademiach, gazetka szkolna] - odczytuje różne teksty kultury [w tym kształtować swą tożsamość narodową i postawę obywatelska] - wskazuje różnice w sposobie przekazu między radiem, filmem, teatrem i literaturą Język polski klasa V Wymagania na ocenę śródroczną Ocena Dopuszczająca Wymagania - zna części mowy - zna zasady ortograficzne - zna głoski i litery - zna pojęcie nadawcy i odbiorcy - zna elementy świata przedstawionego - w sposób zrozumiały czyta tekst - względnie poprawnie wypowiada się pod względem językowym i rzeczowym [jego wypowiedzi ustne świadczą o zrozumieniu przez niego analizowanego zagadnienia] - porządkuje wydarzenia w tekście - redaguje prace pisemną w taki sposób, aby popełniane w wypowiedziach błędy nie przekreślały wartości pracy - rozróżnia części mowy - wyróżnia głoski, litery, sylaby Dostateczna - zna zasady poprawności w zakresie budowy zdań - zna zasady ortograficzne - zna odmienne części mowy - zna różnice między czasownikiem w formie osobowej i nieosobowej - zna główne części zdania - zna samogłoski im spółgłoski

Dobra - redaguje wypowiedzi pisemne, w których na ogół przestrzega zasad poprawności w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii - w miarę samodzielnie wypowiada się w szkolnych formach wypowiedzi - poprawnie czyta tekst - tworzy bezokolicznik od czasownika w formie bezosobowej i odwrotnie - rozróżnia czasowniki dokonane i niedokonane - odmienia czasownik i rzeczownik. - rozpoznaje rzeczownik w roli podmiotu i określenia rzeczownika - odróżnia przyimek - rozpoznaje czasownik w roli orzeczenia i określenia czasownika - odmienia przymiotnik - rozpoznaje w zdaniu liczebnik - dzieli wyraz na głoski - odróżnia samogłoski od spółgłosek - rozróżnia rodzaje głosek - zna różne formy wypowiedzi pisemnej [opowiadanie twórcze, opis postaci z elementami charakterystyki] - zna różnice między czasownikiem dokonanym i niedokonanym - zna osoby, liczby, czasy i tryby czasownika - zna pojęcie: temat, końcówka - zna odmienne części mowy - zna głoski - poprawnie czyta tekst, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania - redaguje wypowiedzi pisemne, które mogą zawierać jedynie nieliczne błędy - samodzielnie poprawia większość własnych błędów - podejmuje próby wypowiadania się w formach trudniejszych niż określone podstawa programową: opowiadanie twórcze, opis postaci z elementami charakterystyki. - określa formę gramatyczną czasowników - stosuje w zdaniu czasownik w formie osobowej i nieosobowej - tworzy czasownik dokonany od niedokonanego, wyróżnić cząstkę tworzącą ten czasownik - poprawnie odmienia czasownik typu: umiem, rozumiem, idę - omawia budowę form trybu rozkazującego i przypuszczającego. - wyjaśnia różnice w odmianie podanych rzeczowników, wyodrębnia temat i końcówkę - uzasadnia pisownię rzeczownika, odwołując się do odmiany - wskazuje w zdaniu przyimki i wyrażenia przyimkowe - tworzy przysłówki od przymiotników - określa formę gramatyczną rzeczownika i przymiotnika - zastępuje słowem liczebnik i odwrotnie - stosuje w zdaniu liczebnik w odpowiednim przypadku - określa cechy głoski

Bardzo dobra Celująca - zna poprawną kompozycję sprawozdania, listu charakterystyki - zna zasady pisowni cząstki by z czasownikami - zna tryby czasownika - zna odmienne i nieodmienne części mowy - zna samogłoski i spółgłoski - zna narządy mowy, które biorą udział w powstawaniu głosek - zna właściwą kompozycję poznanych form wypowiedzi pisemnych - wypowiada się ustnie i pisemnie, jego wypowiedzi są całkowicie poprawne pod względem stylistycznym, ortograficznym, językowym - posługuje się poznanymi formami wypowiedzi [sprawozdanie, opis, list, zaproszenie, charakterystyka]. - redaguje charakterystykę postaci literackiej i rzeczywistej - samodzielnie sporządza notatki - bezbłędnie układa plan lektury - wskazuje różnicę między formą osobową i nieosobową czasownika, między czasownikiem dokonanym i niedokonanym. - określa znaczenie trybów czasownika - biegle odmienia czasownik - w odmianie rzeczownika wyróżnia temat oboczny - określić rolę przyimka w zdaniu - wskazuje podobieństwa i różnice między przymiotnikami i przysłówkami - podaje poprawne formy liczebników - wskazuje różnicę między samogłoską i spółgłoską - omawia zależność brzmienia głoski od ruchów i pozycji narządów mowy - zna różne źródła informacji i posługuje się nimi - zna elementy dzieła filmowego - twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania - proponuje rozwiązania wykraczające poza materiał programowy - poprawnie wypowiada się, jego ustne i pisemne są bezbłędne oraz cechują się dojrzałością myślenia - analizuje ofertę mediów kierowaną do dzieci i młodzieży, kierując się wskazanymi kryteriami Język polski klasa V Wymagania na ocenę roczną Ocena Dopuszczająca Wymagania - zna części zdania oraz części mowy

- zna typy wypowiedzeń - zna zasady podziału wyrazu na sylaby - zna zasady poprawnej pisowni zwrotów grzecznościowych liście - wskazuje podmiot, orzeczenie i określenia - odmienia rzeczownik, czasownik, przymiotnik - odróżnia zdanie od równoważnika, zdanie pojedyncze od złożonego Dostateczna - zna elementy świata przedstawionego - zna środki stylistyczne [epitety, porównania i przenośnie] - zna typy wypowiedzeń - zna zasady podziału wyrazu na sylaby - wymienia elementy świata przedstawionego - odróżnia zdarzenia, postacie fantastyczne od realistycznych - wskazuje w utworze lirycznym epitety, porównania i przenośnie - rozróżnia zdanie i równoważnik oraz podać przykłady typów zdań - wpisuje zdanie w podany wykres - dzieli zdania na pojedyncze i złożone - dzieli wyraz na sylaby Dobra - zna gatunki literackie [mit, legenda, bajka, nowela] - zna rodzaje zdań złożonych - zna typy wypowiedzeń - zna budowę zdania pojedynczego rozwiniętego - ocenia i wartościuje problemy i zjawiska dotyczące języka, literatury i kultury - nazwa cechy gatunkowe mitu, legendy, bajki i noweli - poprawnie sporządza plan ramowy i szczegółowy lektury - przekształca zdanie na równoważnik zdania i odwrotnie - podaje przykłady współrzędnego o podrzędnego zespołu składniowego - wykonuje wykresy zdania pojedynczego rozwiniętego - przekształca zdanie pojedyncze na złożone - układa zdania złożone podrzędnie i współrzędnie - poprawnie akcentuje wyrazy Bardzo dobra - zna cechy gatunkowe bajki - zna środki stylistyczne charakterystyczne dla wiersza - zna typy wypowiedzeń - zna części zdania - zna rodzaje zdań złożonych - zna zasady akcentowania wyrazów - swobodnie analizuje i ocenia postępowanie oraz poglądy bohaterów

- posługuje się Słownikiem ortograficznym, Słownikiem wyrazów bliskoznacznych - porównuje cechy gatunkowe bajki i baśni. - analizuje utwór liryczny - klasyfikuje rodzaje wypowiedzeń [podaje przykłady] - wyróżnia w zdaniu zespoły składniowe i nazwać je - nazwa części zdania oraz wskazuje sposób ich wyrażenia - układa zdania pojedyncze rozwinięte - przeprowadza klasyfikację zdań złożonych Celująca - zna stosunki zachodzące między wyrazami [związek główny, związki nadrzędno- podrzędne] - zna różnice między utworem literackim a jego wersją filmową - zna cechy charakterystyczne dla języka literackiego, potocznego, gwary - potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości. - samodzielnie redaguje wartościowe prace pisemne na podany temat, dzięki czemu osiąga sukcesy w konkursach literackich - podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach - posługuje się frazeologizmami Język polski - klasa VI Wymagania na ocenę śródroczną Ocena Dopuszczająca Wymagania - zna różne formy wypowiedzi pisemnej - zna pojęcie akapitu, nadawcy i odbiorcy - zna odmienne i nieodmienne części mowy - zna różnicę między czasownikiem w formie osobowej i nieosobowej - zna przypadki - zrozumiale czyta tekst - redaguje prace pisemne, a popełnione błędy nie przekraczają wartości prac, jaki włożył w ich napisanie - formułuje wypowiedzi ze świadomością celu - wskazuje w tekście narratora - przy pomocy nauczyciela rozpoznaje części mowy i określa ich funkcję w zdaniu - rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy - wyróżnia czasowniki w formie osobowej i nieosobowej - odmienia rzeczownik

Dostateczna - zna różne formy wypowiedzi pisemnej [opowiadanie z dialogiem, streszczenie, opis, sprawozdanie, charakterystykę postaci, list, zaproszenie, telegram] - zna odmienne i nieodmienne części mowy - zna rodzaje przyimków - zna stopnie przymiotnika - przestrzega poprawnościowych wypowiedziach pisemnych zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, stosowania poznanego słownictwa i ortografii - posługuje się następującymi formami wypowiedzi: opowiadanie z dialogiem, streszczenie, opis, sprawozdanie, charakterystyka postaci, list, zaproszenie, telegram - zrozumiale czyta tekst - wyróżnia w tekście czasowniki w formie osobowej i nieosobowej - określa funkcję czasowników w zdaniu - odmienia rzeczowniki, oddziela temat od końcówki, wskazuje tematy oboczne - rozpoznaje w zdaniu zaimki, przysłówki, przymiotniki i liczebniki - stopniuje przymiotniki - rozróżnia przyimki proste i złożone Dobra Bardzo dobra - zna elementy świata przedstawionego - zna poprawną kompozycje opowiadania, listu, charakterystyki - zna rodzaje zaimków - zna odmienne części mowy - zna stopnie przymiotnika - zna typy liczebnika - poprawnie czyta wskazany tekst literacki - wypowiada się w trudniejszych formach: opowiadanie twórcze z dialogiem, elementami opisu, list literacki, charakterystyka, sprawozdanie ze spektaklu teatralnego, filmu - opowiada losy bohaterów - omawia element świata przedstawionego. - poprawnie pisze plan ramowy i szczegółowy - wymienia rodzaje zaimków - wyróżnia przysłówki oraz wskazuje sposób ich utworzenia - poprawnie stopniuje przymiotniki, wie, czemu służy stopniowanie - podaje przykłady różnych typów liczebników i odmienić je - zna poprawną kompozycję różnych form wypowiedzi pisemnych [np. charakterystyki, autocharakterystyki, opowiadania] - zna zasady ortograficzne i interpunkcyjne - zna odmienne części mowy - zna rodzaje zaimków - zna stopnie przymiotnika

- zna typy liczebnika - zna zasady poprawnej pisowni nie z przymiotnikami - poprawnie wypowiada się na dany temat oraz redaguje różne formy wypowiedzi pisemnej - samodzielnie wnioskuje, myśli logicznie - biegle posługuje się słownikami i encyklopedią - samodzielnie sporządza notatki - bezbłędnie pisze charakterystykę postaci, charakterystykę porównawczą, autocharakterystykę - określa motywację czynów bohatera oraz ocenia jego postępowanie - wzbogaca opowiadania twórcze dialogami, elementami opisów, charakterystyki - ten sam tekst potrafi przedstawić w różnej formie - wyjaśnia, od czego zależą formy odmiany rzeczownika - wymienia rodzaje zaimków, omówić ich odmianę, funkcję w zdaniu - stopniuje przymiotniki, nazwa rodzaj ich stopniowania - poprawnie zapisuje nie z przymiotnikami - rozpoznaje różne typy liczebnika oraz określa ich formy gramatyczne i funkcję w zdaniu - stosuje w zdaniu rzeczownik w różnych funkcjach składniowych Celująca - zna typy notatek [wykres, tabela] - zna związki znaczeniowe pomiędzy wyrazami - zna różnice między językiem literackim a gwarą w zakresie słownictwa i fonetyki - twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia oraz zainteresowania - proponuje oryginalne rozwiązania, wykraczające poza materiał programowy - bezbłędnie wypowiada się oraz redaguje prace pisemne, które cechują się dojrzałością myślenia - tworzy proste scenariusze filmowe i teatralne - samodzielnie redaguje notatki w różnych okolicznościach i formach Język polski klasa VI Wymagania na ocenę roczną Ocena Dopuszczająca Wymagania - zna typy wypowiedzeń - zna różnice między zdaniem pojedynczym i złożonym - zna różnicę między prozą i poezją - zna rożne rodzaje tekstów użytkowych [telegram, zaproszenie,

zawiadomienie, instrukcja] - odróżnia zdania pojedyncze od złożonych i określić ich rodzaj - odróżnia budowę zdania pojedynczego i złożonego - odróżnia osobę mówiącą od autora - wskazuje w utworze postacie i wydarzenia komiczne i dramatyczne - dostosowuje zapis do formy wypowiedzi pisemnej - odczytuje teksty użytkowe Dostateczna Dobra Bardzo dobra - zna przewidziane programem gatunki literackie oraz teksty użytkowe - zna elementy świata przedstawionego - zna wszystkie części zdania - zna rodzaje orzeczeń - zna typy wypowiedzeń - zna różnicę między zdaniem złożonym podrzędnie i współrzędnie - wyróżnia elementy świata przedstawionego - odróżnia podmiot liryczny od bohatera utworu - poprawia popełnione błędy przy pomocy nauczyciela oraz gromadzi słownictwo na zadany temat - porównuje orzeczenie czasownikowe z imiennym, wskazuje na różnice między zdaniem i równoważnikiem - omawia sposób wyrażenia podmiotu - rozpoznaje zdanie bezpodmiotowe - nazwa części zdania - układa zdania złożone - rozróżnia zdania złożone podrzędnie i współrzędnie - zna środki stylistyczne - zna główne części zdania - zna związki składniowe - zna zasady ortograficzne - zna sposoby tworzenia wyrazów pochodnych - wskazuje poznane w wierszu środki stylistyczne - samodzielnie poprawia większość swoich błędów - redaguje teksty użytkowe - omawia sposób wyrażenia orzeczenia i podmiotu - wyróżnia w zdaniu związki wyrazów i nazwać je - tworzy związek zgody, rządu i przynależności - układa zdania złożone współrzędnie - od podanego wyrazu podstawowego tworzy wyrazy pochodne będące różnymi częściami mowy - wyjaśnia pisownię podanego wyrazu odwołując się do wiadomości ze słownictwa - zna terminy z zakresu wiedzy o epice, wierszu - zna gatunki literackie charakterystyczne dla epiki, dramatu

Celująca - zna tropy stylistyczne - zna rodzaje orzeczeń - zna wszystkie części zdania - zna związki składniowe - zna rodzaje zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie - zna budowę słowotwórcza wyrazu - redaguje list do postaci literackiej oraz różne teksty użytkowe - bezbłędnie pisze sprawozdanie ze spaceru, wycieczki - posługuje się terminami w zakresie wiedzy o epice, wierszu, gatunkach literackich - samodzielnie dokonuje analizy i interpretacji wiersza - wyodrębnia tropy stylistyczne - odróżnia obrazowanie realistyczne od fantastycznego - rozpoznaje zdanie z orzeczeniem imiennym i omawia jego budowę - podaje przykłady różnych sposobów wyrażania orzeczenia, podmiotu, przydawki i dopełnienia - wyróżnia w zdaniu związek zgody, rządu i przynależności - przeprowadza klasyfikację zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, narysować ich wykresy - przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazów pochodzących od wyrażeń przyimkowych i od czasowników - wskazuje przyrostek i przedrostek - podaje przykłady wyrażeń z obocznymi tematami - podaje przykłady wyrazów utworzonych za pomocą różnych formantów - zna budowę słowotwórczą wyrazu - zna znaczenie wyrazów na podstawie prostej etymologii lub analizy słowotwórczej - potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości, nie powielając cudzych poglądów - podejmuje działalność literacką, kulturalną - rozróżnia realne, przenośne i symboliczne znaczenie związku wyrazów - dostrzega i komentuje wybrany problem w utworze literackim - świadomie posługuje się w rozmowie środkami komunikacji niewerbalnej Załącznik nr 2 Ocena Dopuszczająca Historia klasa IV Wymagania na ocenę śródroczną Wymagania Uczeń: - zna pojęcie: źródła historyczne - zna pojęcia: źródła materialne, źródła pisane, archeologia, wykopaliska, archeolog, muzeum, eksponat, skansen

Dostateczna - zna historię swojego życia(datę urodzin, najważniejsze wydarzenia swojego życia - zna pojęcia: genealogia, drzewo genealogiczne, rodzina, herb rodzinny - zna słowa hymnu narodowego Polski - wie skąd wywodzi się nazwa naszego kraju Polska - zna symbole narodowe Polski oraz państwa sąsiadujące z Polską i ich stolice - zna legendę związaną ze swoim miastem oraz herb rodzinnego miasta - zna pojęcie: zabytki, wymienia zabytki znajdujące się w miejscowości lub regionie - zna jednostki służące do podziału czasu zegarowego i kalendarzowego - zna pojęcia: wiek, tysiąclecie - wskazuje narodziny Chrystusa, jako wydarzenie rozpoczynające nową erę - zna warunki życia człowieka pierwotnego, sposoby zdobywania przez niego pożywienia(zbieractwo, myślistwo) - zna nazwy pierwszych narzędzi rolniczych oraz materiał z jakiego zostały wykonane(drewno, kości, kamień) - zna pojęcia koczowniczy tryb życia, osiadły tryb życia - wie jak nazywa się pierwsza osada: Biskupin oraz zna zajęcia jej mieszkańców - dokonuje podziału źródeł historycznych na pisane i materialne - wskazuje przykłady źródeł pisanych np. listy, dokumenty; i materialnych np. obrazy, zdjęcia, budowle; - opowiada w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi o historii swojego życia - rysuje prosty schemat drzewa genealogicznego swojej rodziny - pokazuje na mapie Polskę oraz państwa sąsiadujące - pokazuje na mapie swoją miejscowość - potrafi rozpoznać na ilustracjach zabytki znajdujące się w jego miejscowości - zaznacza na taśmie czasu wydarzenia p.n.e. i wydarzenia w n.e. - określa wiek wydarzeń - wskazuje na mapie Biskupin lub pobliskie Gniezno - opowiada o zajęciach mieszkańców Biskupina - potrafi omówić warunki życia człowieka pierwotnego oraz sposoby zdobywania przez niego pożywienia - zna pojęcie: historia - zna zadania stojące przed muzeum (gromadzenie, przechowywanie, konserwacja zabytków) - wskazuje dzień 18 urodzin jako moment przełomowy w życiu każdego człowieka, staje się pełnoprawnym obywatelem - zna plemiona zamieszkujące dawną Polskę - zna, rozpoznaje i wymienia zabytki znajdujące się w rodzinnej miejscowości - zna różne przyrządy służące dawniej i współcześnie do określania

pomiaru czasu - przedstawia i rozpoznaje w wyglądzie człowieka pierwotnego cechy ludzkie i cechy zwierzęce - zna okoliczności odkrycia pierwszej osady Biskupin oraz warunki życia jej mieszkańców, rozumie pojęcie handel wymienny - zna legendę związaną ze swoim miastem oraz herb rodzinnego miasta - wyjaśnia znaczenie pojęcia: historia - wyjaśnia rolę muzeum w przekazywaniu wiedzy historycznej - wyjaśnia związki rodzinne na przykładzie swojej rodziny - umiejętnie wskazuje prawa i obowiązki wszystkich członków rodziny - potrafi rozpoznać na ilustracji zabytki swojej miejscowości - projektuje herb swojego miasta - przedstawia pochodzenie nazwy Polska na podstawie wyrazu Polanie - samodzielnie sporządza taśmę czasu - chronologicznie porządkuje podane wydarzenia - wskazuje na mapie tereny, na których pojawił się człowiek pierwotny(ameryka Środkowa) - wskazuje wpływ umiejętności uzyskania ognia na zmianę warunków człowieka pierwotnego - opowiada o wyglądzie osady Biskupin - przedstawia zajęcia mieszkańców osady w Biskupinie - opowiada w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi legendę związaną z rodzinną miejscowością Dobra - zna okoliczności wydarzeń historycznych oraz pojęcia: przyczyna, skutek - zna pojęcia kronika, rocznik, materiały pisarskie: (tabliczki gliniane, papirus, pergamin) - zna różnicę pomiędzy skansenem a muzeum - zna znaczenie pamiątka rodzinna - zna krainy historyczno-geograficzne dawnej Polski - zna warunki człowieka pierwotnego i jego całkowite uzależnienie od otaczającej przyrody - zna wygląd osady w Biskupinie oraz wierzenia jego mieszkańców - rysuje i objaśnia schemat przyczynowo skutkowy - wyjaśnia rolę muzeum w przekazywaniu wiedzy historycznej - oblicza upływ czasu od podanych wydarzeń historycznych - rysuje herb swojego miasta - wskazuje na mapie siedzibę Polan(Gniezno, dorzecze środkowej Warty) - przedstawia i omawia zasady podziału czasu na czas naszej ery i przed naszą erą - w kilku zdaniowej wypowiedzi przedstawia wygląd osady w

Biskupinie oraz opowiada o warunkach życia jej mieszkańców Bardzo dobra - zna pojęcie historia, zna odpowiedź na pytanie: Kto tworzy historię? - wie, na czym polega praca archeologa - zna stanowiska archeologiczne swojej miejscowości i regionu oraz dokonywane tam odkrycia - zna i rozumie pojęcie społeczeństwo, pełnoprawny obywatel - zna znaczenie pojęcia pamiątka rodzinno-historyczna oraz jej systematykę - zna pochodzenie hymnu narodowego Polski - zna zabytki swojej miejscowości - zna pierwsze dokonania ludzi pierwotnych - zna pierwsze wynalazki człowieka (koło garncarskie, umiejętność wytopu metali - zna zajęcia mieszkańców osady w Biskupinie oraz i ich wierzenia - rozumie pojęcie historia - zna schemat przyczynowo- skutkowy - zna znaczenie związków i więzi łączących rodzinę i ród - zna krainy historyczno- geograficzne dawnej Polski - zna nazwiska ciekawych ludzi związanych z rodzinną miejscowością - umieszcza na mapie tereny zamieszkiwane dawniej przez plemiona w szczególności przez Polan - konstruuje odpowiednie pytania: przyczyna- dlaczego?; skutek- z jakim skutkiem, jaki był efekt - rysuje i objaśnia schemat przyczynowo-skutkowy - wyjaśnia rolę muzeum w przekazywaniu wiedzy historycznej, przedstawiając własną opinię o zwiedzanej ekspozycji muzealnej - przedstawia systematykę- podział pamiątek Celująca - zna najważniejsze dla swojej miejscowości wydarzenia historyczne - zna zabytki znajdujące się w rodzinnej miejscowości i regionie - zna biografię wybitnych Polaków związanych z rodzinną miejscowością lub regionem i ich wkład w życie rodzinnej miejscowości - zbiera informację na temat tradycji i pamiątek rodzinnych - opowiada o ciekawych ludziach, którymi szczyci się rodzinna miejscowość - przygotowuje trasę wycieczki do ciekawych zakątków swojej miejscowości Jestem przewodnikiem - wskazuje związek powstawania kalendarzy i zegarów z obserwacją przyrody oraz ruchem słońca i księżyca - samodzielnie przygotowuje folder zapraszający do zwiedzania Biskupina lub scenkę przedstawiającą wywiad z przewodnikiem po

Biskupinie - w kilku zdaniowej wypowiedzi prezentuje doniosłość odkrycia osady w Biskupinie - wymienia znane stanowiska archeologiczne regionu i potrafi scharakteryzować kilkuzdaniową wypowiedzią dokonane tam odkrycia Historia klasa IV Wymagania na ocenę roczną Ocena Dopuszczająca Wymagania Uczeń: - zna prawa i obowiązki władcy, insygnia królewskie jako symbole władzy - zna pojęcie: gród - zna miejsca powstawania grodów ze względu na ukształtowanie terenu; - zna pojęcia: zakon, klasztor - zna zajęcia zakonników( np. szerzenie wiary chrześcijańskiej, przepisywanie ksiąg, nauczanie, uprawa roli) - zna wygląd miasta średniowiecznego i jego lokalizacja na podstawie

ilustracji - zna pojęcie rycerz, zamek, zajęcia w czasie wojny i pokoju rycerzy - wymienia obyczaje szlachty polskiej XVI-XVIII w. - wymienia cechy życia w pałacach magnackich XVII-XVIII w. - zna charakter zabudowy wiejskiej XVII w. - zna wielkie wynalazki XIX i X wieku - potrafi przedstawić podstawowe obowiązki i prawa władcy - wymienia insygnia władzy królewskiej - omawia warunki powstawania grodów - przedstawia na podstawie schematu w podręczniku rozkład zajęć zakonników - przedstawia na podstawie ilustracji miejsca lokalizacji miast oraz wymienia ich głównych mieszkańców - zna pojęcie:,,rycerz,,,paź,,,giermek - na podstawie ilustracji opisuje w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi wygląd dworku szlacheckiego - na podstawie ilustracji opisuje wygląd chaty chłopskiej i wymienia jego główne zajęcia - potrafi wymienić najważniejszy wynalazek XIX w. (maszyna parowa, żarówka, telefon) oraz przedstawia najważniejsze wynalazki XX wieku (komputer) Dostateczna - zna wygląd, elementy obronne grodu - zna znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę, zadania stojące przed zakonnikami - zna elementy obronne miasta średniowiecznego - zna mieszkańcy miast i wymienia ich zajęcia - opisuje rycerzy i ich stroje - omawia wygląd dworku szlacheckiego - omawia wygląd pałacu magnackiego - wymienia zajęcia mieszkańców wsi - omawia wpływ wynalazków na życie człowieka - przedstawia krąg współpracowników władcy (urzędników bez używania nazw oraz omawia zadania wojska, drużyny książęcej) - opisuje wygląd grodu i wskazuje jego elementy obronne - wyjaśnia pojęcia grodu - opisuje wygląd zakonnika, zna pojęcie:,,habit oraz przedstawia główne zajęcia zakonników - wskazuje elementy obronne miasta średniowiecznego - wymienia grupy społeczne średniowiecznego miast - wymienia elementy obronne zamku i omawia ich funkcje (np.: fosa, brama, most zwodzony) - na podstawie ilustracji opisuje strój rycerza - omawia sposoby spędzania czasu wolnego przez mieszkańców dworku i pałaców magnackich

- wymienia obowiązki chłopów wobec właściciela wsi - przedstawia wynalazki służące człowiekowi w różnych dziedzinach życia Dobra Bardzo dobra - omawia rolę wojska w służbie władcy - wymienia pierwsze grody i podgrodzia na ziemiach polskich - wymienia zakony i ich zadania - przedstawia lokalizację i wygląd miast - omawia dzień powszedni w mieście średniowiecznym - przedstawia lokalizację, funkcję i wygląd zamków - omawia czas wolny mieszkańców zamku - przedstawia mieszkańców dworku szlacheckiego i magnackiego, ich zajęcia oraz czas wolny - omawia wygląd chłopskiej zagrody - omawia zmiany w wyglądzie miast i wsi - wymienia pierwsze urzędy (kasztelan, wojewoda) oraz określa zakres ich obowiązków - opowiada o zajęciach mieszkańców grodu i podgrodzia, zna zróżnicowania społeczne; mieszkańcy grodu a podgrodzia - zna pojęcie,,cech - wymienia nazwy kilku rzemieślników - przedstawia zadania stojące przed zakonnikami - przedstawia miejsca lokalizacji miast, opisuje proces przekształcania się grodu w miasto - ukazuje możliwości spędzenia czasu wolnego mieszkańców miast w dni powszednie i święta - wymienia mieszkańców zamku i przedstawia ich zajęcia w czasie pokoju i wojny - przedstawia obowiązki rycerza - opowiada o zajęciach mieszkańców dworków szlacheckich i pałaców magnackich - opisuje wygląd zagrody chłopskiej, zna pojęcie:,,strzecha, opowiada o dniu powszechnym chłopa i jego czasu wolnego - wskazuje na mapie Polski pierwsze grody Gniezno, Kraków, Poznań, Legnica - nazywa towary wytwarzane przez rzemieślników - wymienia pierwsze urzędy X-XII wieku - wymienia zajęcia mieszkańców grodu i podgrodzia - przedstawia usytuowanie i wygląd klasztoru - omawia wygląd i zabudowę rynku - omawia stroje rycerzy, herby i zwyczaje - omawia narzędzia wykorzystywane w pracy przez chłopów w XVII w. - omawia zmiany w wyglądzie architektonicznym miast i wsi oraz zajęć mieszkańców - wskazuje przyczyny ścisłej współpracy władcy z urzędnikami - przedstawia znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę

- omawia zabudowę rynku średniowiecznego z jego typowymi elementami: bramy, ratusz, pręgierz, waga, kościół - przedstawia grupy społeczne zamieszkujące miasto średniowieczne, ze szczególnym uwzględnieniem rzemieślników i kupców - wskazuje zawody rzemieślnicze wykonywane współcześnie i zanikające - opisuje strój rycerza - opisuje ceremonię pasowania na rycerza i turniej rycerski - przedstawia rolę herbów rycerskich - omawia zasady wychowania dzieci w rodzinach szlacheckich i magnackich, zna pojęcia: mecenat, guwernantka - wymienia i omawia narzędzia wykorzystywane w pracy przez chłopów w XVII wieku - wskazuje zagrożenia wynikające z postępu technicznego (np. degradacja środowiska naturalnego) - omawia dwór władcy, krąg jego współpracowników - omawia wygląd, funkcję i znaczenie grodów - omawia duchowość i zajęcia zakonników - wymienia słynne miasta polskie 500 lat temu - wymienia budowle charakterystyczne dla średniowiecznego miasta - wymienia sławnych polskich rycerzy - omawia wychowanie dzieci w rodzinach szlacheckich i magnackich - przedstawia pracę chłopów XVII w., a praca rolników w czasach współczesnych - wymienia zmiany zaistniałe w życiu codziennym mieszkańców wsi i miast w XIX i XX w. - objaśnia wpływ wynalazków XIX i XX w. na życie człowieka - przedstawia znaczenie grodu jako ośrodka życia politycznego, gospodarczego i kulturalnego - opowiada w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi o funkcjonowaniu dworu królewskiego - przedstawia najpiękniejsze budowle klasztorne regionu - wyjaśnia pojęcie dokumentu lokacyjnego - wskazuje na mapie Polski średniowiecznej najważniejsze miasta i odszukuje tych samych miast na mapie Polski współczesnej - wskazuje rzemieślników i kupców jako grupy najsilniejsze ekonomicznie i odgrywające ważną rolę w mieście - wymienia i przedstawia sylwetki słynnych polskich rycerzy, np. Zawisza Czarny - opisuje strój szlachcica wymieniając dokładnie jego elementy - dokonuje porównania pozycji społecznej szlachty i magnaterii, poprzez ukazywanie różnic majątkowych - porównuje pracę chłopów w XVIII w. z pracą rolników w czasach współczesnych

Historia klasa V Wymagania na ocenę śródroczną Ocena Dopuszczająca Wymagania Uczeń: - czas w historii - zna podstawowe jednostki podziału czasu - zna wybrane elementy cywilizacji - zna rolnicze cywilizacje Wschodu, rola wielkich rzek w rozwoju rolnictwa - zna górzyste kraje śródziemnomorskie - wymienia miasta starożytne (Ateny, Babilon, Rzym) - opisuje życie codzienne w Mezopotamii i Egipcie- wybrane elementy

życia codziennego (jedzenie, ubiór, domostwa, rozrywki) - opisuje życie codzienne w Grecji i Rzymie - zna wybrane zwyczaje związane z ważnymi wydarzeniami i etapami w życiu człowieka - zna życie rodzinne i szkolne Greków i Rzymian, życie niewolnika i jego pozycję społeczną - zna wierzenia Egipcjan i Mezopotamii - zna greckie wyobrażenia bogów- opowiada wybrane mity greckie - zna pojęcie: religia żydowska - omawia narodziny religii chrześcijańskiej - zna pojęcia: despotyzm, demokracja - omawia pojawienie się sztuki teatralnej w Grecji - zna rolę sportu w życiu starożytnych Greków - opisuje architekturę grecką (świątynie greckie) - zna dorobek materialny i naukowy cywilizacji Wschodu - zna rodzaje pisma - zna jednostki służące do podziału czasu zegarowego i kalendarzowego - zna pojęcia wiek, tysiąclecie - wskazuje narodziny Chrystusa jako wydarzenie początku naszej ery, zaznacza to wydarzenie na taśmie czasu - podaje główne jednostki podziału czasu: dzień, miesiąc, rok, stulecie, tysiąclecie oraz odpowiednio je szereguje np.: od najkrótszej do najdłuższej - określa wiek wydarzeń stosując znaki rzymskie, (np.: 1410r. XV w.) - wymienia przynajmniej jedno osiągnięcie cywilizacji mające wpływ na dalszy rozwój człowieka - wymienia rolnicze cywilizacje Wschodu (Egipt, Mezopotamia) - wymienia górzyste cywilizacje Wschodu: Grecja, Rzym, Palestyna - wskazuje na mapie Ateny, Babilon, Rzym - przedstawia wybrane elementy życia codziennego w Egipcie, Mezopotamii, Grecji i Rzymie - krótko przedstawia wybrane zwyczaje związane z ważnymi etapami w życiu człowieka: dzieciństwo, ślub, pochówek - opowiada o stosunku ludzi do bogów, wyjaśnia pojęcia: kapłan, świątynia, procesja, sfinks, faraon - tłumaczy pojęcia:,,mit, mitologia, wymienia najważniejszych bogów państw starożytnych - wymienia tytuły największych dzieł Homera ( Iliada, Odyseja) - wskazuje na mapie Palestynę, wyjaśnia pojęcia i nazwy: Jahwe, Hebrajczycy, Żydzi, Biblia - tłumaczy pojęcia despotyzm, omawia charakter władzy faraona; - wyjaśnia pojęcie demokracja - wyjaśnia, w jaki sposób z obrzędów ku czci Dionizosa narodziła się sztuka teatralna - umieszcza na taśmie czasu datę pierwszych igrzysk olimpijskich starożytnych oraz igrzysk nowożytnych - wskazuje na mapie Olimpie

- potrafi na podstawie ilustracji opowiedzieć, jak wyglądały świątynie i budowle użyteczności publicznej w Grecji i Rzymie, rozpoznać wybrane budowle starożytne, np.: Koloseum, Partenon - wymienia znane osiągnięcia naukowe ludów starożytnego Wschodu, stanowiące istotny wkład w rozwój cywilizacji - przedstawia różne rodzaje pism używanych w świecie starożytnym (klinowe, obrazkowe, hieroglify, pismo alfabetyczne) Dostateczna - zna podział dziejów ludzkości na epoki: prehistoria, starożytność, średniowiecze, nowożytność, czasy współczesne - wymienia wybrane elementy cywilizacji - zna rodzaje uprawianych roślin - zna podstawowe zajęcia ludności w górzystych krajach śródziemnomorskich - ukazuje różnice wynikających z zamożności i pozycji społecznej (mieszkańców starożytnych, które miały odzwierciedlenie w życiu codziennym) - zna dzieła Homera - opisuje igrzyska w Olimpii - zna style w architekturze greckiej - zna najważniejsze osiągnięcia cywilizacyjne Chin, Indii i innych ludów starożytnych przyjęte przez współczesnych ludzi - rysuje taśmę czasu i wskazuje na niej odcinki odpowiadające wiekom naszej ery i przed naszą erą - wymienia w kolejności chronologicznej główne epoki w dziejach ludzkości - lokalizuje na mapie Europy rolnicze cywilizacje Wschodu-Egipt i Mezopotamia oraz główne rzeki: Nil, Eufrat i Tygrys oraz górzyste cywilizacje Wschodu (Rzym, Grecja, Palestyna) oraz Morze Śródziemne - na podstawie tekstu podręcznika wskazuje różnice w poziomie życia w obrębie społeczeństw państw starożytnych (Egipt, Mezopotamia, Grecja, Rzym) - ukazuje różnice miedzy położeniem (prawami) dzieci o kobiet w czasach starożytnych a mężczyznami - wyjaśnia, jaką rolę odgrywali kapłani i ich pozycję społeczną; - dokonuje charakterystyki sztuki życia, za którą byli odpowiedzialni wybrani bogowie - opowiada dzieje wojny trojańskiej oraz o przygodach Odyseusza - wyjaśnia pojęcia związane z religia żydowską oraz chrześcijańską: Jahwe, Ziemia Obiecana, Kanon, Mojżesz, Stary Testament, Nowy Testament, Arka Przymierza, Dekalog - dokonuje krótkiej charakterystyki teatru ateńskiego - wyjaśnia pojęcia pięciobój, wymienia dyscypliny sportowe starożytne - wymienia style w architekturze greckiej (joński, koryncki, dorycki) oraz krótko je charakteryzuje korzystając z ilustracji - omawia różne materiały pisarskie używane w świecie starożytnym - wyjaśnia, na czym polega znaczenie pisma w życiu człowieka

(zarówno w starożytności, jak i współcześnie) Dobra - zna technikę uprawy roli, podstawowe narzędzia, system nawadniania - omawia środowisko geograficzne krajów śródziemnomorskich (Grecja, Rzym, Fenicja, Palestyna) - omawia nauczanie i wychowanie w Atenach i Sparcie - zna wybrane formy oddawania czci bogom - zna symbole igrzysk olimpijskich (koła olimpijskie, znicz olimpijski) - opisuje budownictwo rzymskie na wybranych przykładach (Panteon, amfiteatry, cyrki, łuki triumfalne) - zna łaciński rodowód współczesnego alfabetu polskiego - wymienia w kolejności chronologicznej główne epoki w dziejach ludzkości ( prehistoria, starożytność, średniowiecze, nowożytność, czasy współczesne) - porządkuje chronologicznie wydarzenia na taśmie czasu - wyjaśnia pojęcie: epoka - oblicza ile lat minęło od poszczególnych wydarzeń - wyjaśnia pojęcie:,,cywilizacja - wyjaśnia związek miedzy warunkami naturalnymi a zajęciami ludności - wyszukuje w tekście i omawia rodzaje zajęć mieszkańców miast starożytnych - opowiada o życiu codziennym mieszkańców państw starożytnych (ubiór, jedzenie, czas wolny rozrywki) - ukazuje różnice miedzy położeniem (prawami) dzieci i kobiet w czasach starożytnych a współcześnie - wyjaśnia sposób kształcenia w Atenach i Sparcie, wymienia różnice - wymienia i opisuje podstawowych bogów Egiptu i Mezopotamii, Grecji i Rzymu - dokonuje charakterystyki ewolucji stosunku Rzymian do wierzeń chrześcijańskich (od prześladowań do uznania za religię panującą) - wyjaśnia podstawowe pojęcia związane ze sztuka teatralną, a mające swoje źródło w starożytności (teatr, dramat, komedia) - tłumaczy, na czym polega związek judaizmu, a chrześcijaństwem (co przyjęli chrześcijanie od żydów) - rozumie i umie wytłumaczyć zasadniczą różnicę między rządami w Egipcie a demokracją grecką (przeciwstawne rządy: despotycznedemokracja) - podaje przykłady stosowania w najbliższym otoczeniu procedur demokratycznych: wybory samorządu klasowego, szkolnego, terytorialnego - oblicza ile lat, stuleci upłynęło między igrzyskami starożytnymi a nowożytnymi oraz ile lat do czasów współczesnych - rozpoznaje wybrane budowle starożytne, wskazuje, gdzie się znajdują i jakie było ich przeznaczenie - wskazuje, który z alfabetów starożytnych jest najpowszechniej stosowany współcześnie, wyjaśnia, dlaczego alfabet polski jest oparty

na alfabecie łacińskim Bardzo dobra Celująca - zna rolę morza w życiu starożytnych - opowiada treść różnych, wybranych przez siebie mitów na podstawie lektury,,mitologia Jan Parandowski - omawia wpływ architektury starożytnej na sztukę nowożytną - objaśnia rolę Rzymian jako twórców doskonałego prawa - objaśnia języki romańskie - wymienia epoki w kolejności chronologicznej podając początek i koniec każdej z nich posługując się datami lub wydarzeniami - potrafi wytłumaczyć, jaka jest różnica w numeracji lat naszej ery i przed naszą erą oraz dlaczego lata przed nasza erą biegną odwrotnie - podaje przykładowe osiągnięcia cywilizacyjne - opowiada, jak wyglądał sposób uprawy ziemi w Egipcie i Mezopotamii - opisuje wygląd Babilonu, Aten, Rzymu stosując pojęcia: Agora, termy, Forum Romanum, akwedukty, Koloseum, Akropol itp. - przedstawia system edukacji w Rzymie - rozumie i tłumaczy pojęcia: monogamia, poligamia, monoteizm, politeizm - prezentuje klasie w formie opowiadania, ilustracji, komiksu,,,żywego obrazu dowolne mity z Mitologii - wskazuje, gdzie w regionie (okolicy) znajdują się pozostałości kultury żydowskiej np.: dawne synagogi, cmentarze, eksponaty, działy judaistyczne w muzeach regionalnych - wyjaśnia znaczenie podstawowych pojęć związanych z życiem politycznym: republika (Rzeczpospolita), parlament (sejm, senat), wybory, władze lokalne (samorządowe) - wyjaśnia podobieństwa i różnice miedzy teatrem antycznym i współczesnym, dokonuje charakterystyki współczesnej sztuki teatralnej: uwypuklenie tych elementów, które są nawiązaniem do antyku budowle teatralne(amfiteatry) repertuar teatrów (dramat, komedia)sztuki antyczne - wymienia elementy współczesnego ceremoniału olimpijskiego, które nawiązują do starożytności (zapalenie znicza, honorowe miejsce reprezentacji Grecji w defiladzie otwierającej igrzyska) - potrafi wytłumaczyć na podstawie konkretnych przykładów, dlaczego prawo rzymskie stało się wzorcem dla późniejszych pokoleń - wyjaśnia pojęcie: języki romańskie; wymienia współczesne języki romańskie - rządy w starożytności a współcześnie - bogactwo dorobku cywilizacyjnego - elementy tradycji międzynarodowego ruchu olimpijskiego nawiązujące do antyku - pojęcie filozofii; Główne pytania stawiane przez filozofów starożytnych o początek świata, sens życia ludzkiego

- obecność języka łacińskiego i greckiego w języku współczesnym na podstawie wybranych pojęć i przedmiotów - podaje na wybranych przykładach różnice w życiu ludzi w poszczególnych epokach - potrafi w kilkuzdaniowej wypowiedzi określić bogactwo dorobku cywilizacyjnego, którego spadkobiercami są współcześni ludzie - wymienia występujące w środowisku lokalnym (np.: w miejscowości i okolicy lub regionie) wybrane osiągnięcia cywilizacyjne z różnych czasów (np.: wykopaliska archeologiczne, ruiny zamków, budowle zabytkowe, dzieła sztuki w muzeach, najnowsze osiągnięcia cywilizacyjne, np.: współczesne obiekty) - tłumaczy niezbędność systemu nawadniania pól - wyjaśnia rolę morza w życiu starożytnych oraz opowiada na podstawie tekstu podręcznika, ilustracji (ewentualnie samodzielnie zgromadzonych materiałów) w jaki sposób żeglowano w starożytności - umieszcza na taśmie czasu stulecia, których dotyczą opisy poszczególnych miast, oblicza, ile czasu (stuleci) dzieli je od siebie oraz od współczesności - omawia różnice i podobieństwa miedzy miastami starożytnymi a współczesnymi pod względem ulic, reprezentacyjnych budowli, zajęć ludności - opowiada o różnicach między życiem codziennym w czasach współczesnych a w czasach starożytnej Grecji, Rzymu czy Babilonu - ukazuje związek miedzy sposobem kształcenia i wychowania a postawą obywateli państw - dokonuje charakterystyki ważniejszych bogów greckich i ich rzymskich odpowiedników - tłumaczy, dlaczego Żydzi osiedlili się w Polsce (np.: na podstawie Encyklopedii Historycznej) - potrafi wcielić się w rolę wyznaczoną przez nauczyciela np.: przedstawia metodą dramy fragment obrad zgromadzenia ludowego, sądu skorupkowego) - samodzielnie poszukuje w wydawnictwach encyklopedycznych wybranych informacji na temat igrzysk olimpijskich ery nowożytnej (daty, miejsca igrzysk, sukcesy Polaków) - samodzielnie lub korzystając z różnych źródeł informacji poszukuje budowli wzorowanych na architekturze starożytnej w swojej miejscowości lub regionie, opisuje ich wygląd wymieniając charakterystyczne elementy - w sposób precyzyjny podaje problemy, nad którymi zastanawiali się filozofowie- wymienia ich nazwiska i doktryny życiowe - podaje przykłady stosowania pojęć łacińskich i greckich we współczesnym języku polskim, posługuje się,,słownikiem wyrazów obcych

Historia klasa V Wymagania na ocenę roczną Ocena Dopuszczająca Wymagania Uczeń: - omawia upadek państwa rzymskiego końcem starożytności - wymienia plemiona polskie - wymienia władców: Mieszko I książę z rodu Piastów Bolesław Chrobry pierwszy król Polski Bolesław Krzywousty i jego testament Władysław Łokietek władca zjednoczonego państwa polskiego Kazimierz Wielki ostatni z dynastii Piastów Królowa Jadwiga i Władysław Jagiełło twórcami nowej dynastii - zna podział społeczeństwa średniowiecznego na stany - omawia życie na dworze magnackim - omawia pracę na roli - omawia prace w warsztacie rzemieślniczym - omawia handel w średniowieczu - omawia budownictwo średniowieczne - objaśnia materiał i technikę pisarską piśmiennictwo średniowieczne na wybranych przykładach - wyjaśnia pojęcia,,barbarzyńcy - wymienia główne plemiona polskie, wyjaśnia skąd pochodzi nazwa Polski - zna datę chrztu Mieszka I - zna rok koronacji Bolesława Chrobrego na króla Polski i datę zjazdu gnieźnieńskiego; - wyjaśnia, dlaczego Bolesław Krzywousty dokonał podziału na dzielnice, zna rok podziału Polski na dzielnice (1138r.) - wie, kto sprowadził do Polski Krzyżaków, opisuje strój Krzyżaków - zna datę bitwy pod Grunwaldem - wyjaśnia pojęcie społeczeństwo, objaśnia na czym polegała n nierówność w stosunkach między ludźmi epoki średniowiecza - przedstawia i omawia obyczaje dworskie i rycerskie - wymienia główne metody uprawy roli (żarowa, trójpolówka) - wymienia rodzaje rzemiosł średniowiecznych, podaje przykłady takich, które przetrwały do dnia dzisiejszego oraz takich, które już nie występują - wyjaśnia pojęcia: targ, jarmark, kramy, kupcy - wymienia style w budownictwie średniowiecznym (romański, gotycki) - wymienia rodzaj materiału pisarskiego używanego w średniowieczu (pergamin) oraz technika pisarska Dostateczna - omawia rozłam w kościele

- omawia chrzest Polski - omawia zjazd w Gnieźnie - zna podział dzielnicowy, Testament Bolesława Krzywoustego - zna legendę związana z Władysławem Łokietkiem - omawia życie Zakonu Krzyżackiego - zna pojęcia wasal- senior - omawia wygląd dworu monarchów i możnowładców - zna metody uprawy roli(żarowa, trójpolówka) - zna pojęcie cechu i jego rola - wymienia towary, którymi handlowano w średniowieczu - wymienia przykłady budowli średniowiecznej, sakralnej i świeckiej - omawia znaczenie druku - wyjaśnia, dlaczego upadek Rzymu przyjmowany jest za koniec epoki starożytnej i początek średniowiecza - rysuje schemat rozłamu kościoła, krótko go charakteryzuje - umieszcza na taśmie czasu upadek Rzymu oraz datę rozłamu chrześcijaństwa - wskazuje na mapie obszary zamieszkujące przez dawne plemiona; - zaznacza na taśmie czasu chrzest Mieszka I - zaznacza na taśmie czasu rok 1000 i 1025 - odczytuje z mapy nazwy dzielnic oraz imiona ich władców, zaznacza na taśmie czasu rok 1138 i określa, które to stulecie - zna i opowiada legendę związaną z Władysławem Łokietkiem i Ojcowem, wyjaśnia pojęcie,,grota Łokietka - wskazuje na mapie Malbork jako siedzibę Krzyżaków - wyjaśnia, dlaczego Polska i Litwa zawarły unię, nazywa dynastię, której początek w Polsce dał Władysław Jagiełło - rysuje schemat przedstawiający hierarchię społeczeństwa średniowiecznego, wymienia stany średniowieczne - wyjaśnia pojęcia: senior- wasal; - wymienia narzędzia oraz etapy prac polowych, wyjaśnia pojęcia,,metoda uprawy roli: żarowa, trójpolowa ; - wyjaśnia pojęcia: cech, czeladnik, mistrz; krótko opisuje zadania cechu - wymienia towary, którymi handlowano w średniowieczu - wyjaśnia pojęcie wymiany handlowej zarówno w średniowieczu, jak i w czasach współczesnych - wyjaśnia pojęcia związane z architekturą sakralną i świecką (zamki, klasztory, kościoły, katedry) - wyjaśnia przełomowe znaczenie druku Dobra - objaśnia pojawienie się odstępstw od wiary (herezja) - zna znaczenie chrztu dla dziejów Polski - zna rządy Bolesława Chrobrego - wymienia dzielnice Polski i ich władcy - zna zasługi Władysława Łokietka - omawia Unię Polsko- Litewska - zna zajęcia poszczególnych stanów

- omawia życie dworskie, stosunki i obyczaje panujące na dworze - wymienia elementy życia codziennego w średniowieczu - wymienia narzędzia służące do uprawy roli i etapy prac polowych - objaśnia drogę od ucznia (terminatora, czeladnika do mistrza) - wymienia szlaki handlowe, warunki podróżowania - podaje czas panowania stylu romańskiego i stylu gotyckiego - wymienia rodzaje szkół, charakter kształcenia - określa, jakie ludy nazywano barbarzyńcami i wyjaśnia krótko ich rolę w upadku Rzymu - omawia wzrost znaczenia papiestwa - na podstawie mapy współczesnego świata wskazuje zasięg chrześcijaństwa oraz islamu - oblicza ile stuleci upłynęło między powstaniem islamu oraz czasami współczesnymi - wyjaśnia przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I - wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego - potrafi omówić skutki podziału dzielnicowego, objaśnia pojęcie: senior, dzielnica senioralna - oblicza upływ czasu (w latach i stuleciach) między śmiercią Bolesława Krzywoustego a koronacją Władysława Łokietka i panowaniem Kazimierza Wielkiego - opowiada o bitwie pod Grunwaldem - wyjaśnia, na czym polegały różnice prawne między stanami - podaje nazwę dokumentu, w którym zawarto ideę równości ludzi - wymienia oprócz prac polowych inne zajęcia ludności wiejskiej - opisuje drogę od ucznia (terminatora, czeladnika do mistrza) - wskazuje główne szlaki handlowe średniowiecznej Europy oraz wymienia nazwy towarów, którymi najczęściej handlowano - zaznacza na taśmie czasu poprzez podanie stuleci, okres panowania stylu romańskiego i stylu gotyckiego - opowiada o charakterze i wyglądzie szkół średniowiecznychprzedmioty, sposoby wykładu, obyczaje szkolne Bardzo dobra - opisuje rozłam kościoła - wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego - zna pojęcie senior - omawia rozwój państwa polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego - zna różnice prawne miedzy stanami społeczeństwa średniowiecznego - zna elementy kultury dworskiej - wymienia różnice w życiu codziennym mieszkańców średniowiecza w zależności od pozycji społecznej - wymienia różnice między życiem na wsi w średniowieczu a współcześnie - zna sposób zdobywania zawodu w średniowieczu a współcześnie - wymienia budowle romańskie i gotyckie - zna gatunki pisarskie średniowiecza ( psałterze, roczniki, kroniki, żywoty świętych)