REURIS Revitalisation of Urban River Spaces Rewitalizacja miejskich przestrzeni nadrzecznych Paweł Łabaj Główny Instytut Górnictwa (GIG) (w ramach Międzynarodowej Wystawy Kwiatów, 8 12 września 2011 r. ) This project is implemented through the CENRAL EUROPE Programme co-financed by the ERDF.
Istota projektu REURIS to pierwsza w Europie Środkowej próba stworzenia, we współpracy transnarodowej, pełnego zestawu zasad rewitalizacji przestrzeni nadrzecznych i zilustrowania tych zasad poprzez praktyczne wdroŝenie
Partnerzy REURIS Bydgoszcz Bydgoszcz Leipzig Plzen Leipzig Katowice Katowice Stuttgart Stuttgart Brno Plzen Brno Page 3
Główne działania ania i rezultaty Pakiet zadaniowy WP1 Zarządzanie projektem, koordynacja działań Produkt kluczowy - WP2 Komunikacja wewnątrz projektu, zarządzanie wiedzą, upowszechnianie wyników WP3 Rozwój metod planowania działań rewitalizacyjnych WP4 Akcje pilotowe projekty i inwestycje Publikacja Poradnika Dobrych Praktyk REURIS Ponadnarodowy podręcznik planowania rewitalizacji Tom 1: Metody dotychczas istniejące Tom 2: Partycypacja społeczna Tom 3: Zagadnienia finansowe Tom 4: Planowanie kooperatywne Poradnik szczegółowych zasad i metod rewitalizacji Page 4
BudŜet projektu (EUR): 3 409 303 Pakiet zadaniowy WP1 Zarządzanie projektem, koordynacja działań WP2 Komunikacja wewnątrz projektu, zarządzanie wiedzą, upowszechnianie wyników WP3 Rozwój metod planowania działań rewitalizacyjnych WP4 Akcje pilotowe projekty, inwestycje koszt (EUR) udział % 458 853 13,46 300 220 8,81 300 220 24,15 1 826 965 53,59
Akcje pilotowe w miastach Dolina rzeki Ślepiotki w Katowicach częściowa renaturyzacja małej rzeki w przestrzeni podmiejskiej, wykorzystanie porzuconego terenu nadrzecznego dla zwiększenia retencji, odtworzenie lokalnego korytarza ekologicznego; Stary Kanał Bydgoski przywrócenie zabytkowego załoŝenia hydrotechnicznego, poprawa siedlisk ptaków, wzbogacenie nadwodnej szaty roślinnej (w tym w obrębie zabytkowego parku); Stara Ponavka w Brnie sztuczna odnoga rzeki, teren poprzemysłowy, wykreowanie zielonego korytarza (projekt, akcja bezinwestycyjna);
Akcje pilotowe w miastach Rzeki: Mze, Radbuza, Uhlava, Uslava w Pilznie wykreowanie lokalnego biocentrum w śródmiejskiej przestrzeni nadrzecznej; Dolina rzeki Feuerbach w Stuttgarcie renaturyzacja koryta rzecznego oraz terenów przyległych ( korytarza potoku ) w dawnej przestrzeni przemysłowej, odtworzenie siedlisk oraz korytarza ekologicznego; Rzeki i kanały w Lipsku renaturyzacja linii brzegowej na terenach uprzednio dotkniętych wydobyciem węgla brunatnego, odtworzenie siedlisk łęgowych oraz ciągłości ekosystemów nadrzecznych.
Jest dopływem Kłodnicy, ma 8 km długości Zlewnia (12 km2) jest połoŝona w całości w granicach Katowic, jednak zarówno górny jak dolny fragment jest pokryty lasami, a tylko środkowa część zurbanizowana. Na obszarze zlewni mieszka około 45.000 ludzi Ślepiotka
Panewniki Brynów Medyków Śląska Ligota Piotrowicka Zadole Kościuszki Ochojec Jankego Piotrowice
Koncepcja i projekt inwestycji w dolinie Ślepiotki W ramach projektu REURIS wypracowano koncepcję inwestycji pilotowej, a następnie pod koniec 2009 roku projekt techniczny. Wykonanie prac w terenie rozpoczęło się wiosną i trwało do końca 2010 roku. Planowane prace objęły: modyfikację koryta rzecznego z uŝyciem naturalnego materiału dla zwiększenia zróŝnicowania siedliskowego odtworzenie mokradła dla zwiększenia retencji wody i zapewnienia siedlisk dla roślinności łęgowej i zwierząt, w tym płazów odnowienie odprowadzeń wód deszczowych z równoczesnym wykorzystaniem fragmentu starego koryta Ślepiotki do retencjonowania wody przed odprowadzeniem do Ślepiotki przywrócenie naturalnej okrywy roślinnej (leśnej i łąkowej) na zboczach i dnie doliny oraz usunięcie roślin inwazyjnych; urządzenie obiektów rekreacyjnych: plac zabaw, zielony amfiteatr, ścieŝki edukacyjne i spacerowe, zejścia na dno doliny, mostki, place edukacyjne, punkty widokowe
Ogólna sekwencja prac nad odtworzeniem siedlisk przyrodniczych w dolinie Ślepiotki 2009-2010: koncepcja i projekt prac odtworzeniowych uwzględniająca rezultat badania istniejących siedlisk, w tym szczegółowej analizy istniejących zbiorowisk roślinnych, badań glebowych, rozpoznania warunków wodno-gruntowych, historii zmian ukształtowania terenu oraz porównawczej analizy podobnych miejsc w otoczeniu Lipiec-sierpień 2010: nasadzenia roślin Od przedwiośnia 2011 roku: obserwacja i analiza rezultatów nasadzeń, przedsięwzięcia ograniczające rozwój roślin inwazyjnych
Wprowadzony materiał roślinny: 25 gatunków roślin zielnych charakterystycznych dla lasu łęgowego 25 gatunków roślin zielnych charakterystycznych dla lasu grądowego 13 mokradłowych gatunków bylin 14 gatunków roślin ruderalnych wprowadzonych dla umocnienia odsłoniętych fragmentów zbocza doliny 34 gatunki bylin łąkowych 14 rodzimych gatunków drzew i krzewów łącznie - wprowadzone 123 dzikie, rodzime gatunki roślin: ponad 12000 sztuk roślin zielnych, 358 sztuk drzew i krzewów dodatkowo: 80 sztuk drzew i krzewów owocowych naleŝących do tradycyjnych odmian
Marzanka wonna Galium odoratum gotowa do transportu z Suszca do doliny Ślepiotki Gospodarstwo F & W Szendery w Suszcu
Przywrotnik pasterski Alchemilla pastoralis prawei gotowy do wprowadzenia do doliny Ślepiotki Gospodarstwo F & W Szendery w Suszcu
W ramach projektu REURIS w dolinie Ślepiotki zainicjowano odbudowę kilku rodzajów w siedlisk łąka świeŝa (z klasy Molinio- Arrhentheretea, ziołorośla (Filipendulo-Geranietum) las grądowy (Tilio-Carpinetum) las łęgowy (Alno-Fraxinetum), okresowo zalewane mokradła nadrzeczne murawa ciepłolubna na zboczu doliny KaŜde siedlisko/zbiorowisko zostało zainicjowane przez wprowadzenie 5-7 gatunków charakterystycznych
Fragment mapy nasadzeń roślin w dolinie Ślepiotki 46/100: symbol gatunku rośliny / liczba okazów Barwne plamy symbolizują rodzaje siedlisk przyrodniczych: Ŝółty łaka świeŝa, jasnoniebieski mokradło, ciemnozielony las łęgowy, jasnozielony grąd, lilowy zbiorowisko ruderalne
Główne źródło materiału roślinnego: nasiona z zasobów banków genów na Śląsku (zarówno z polskiej jak czeskiej części regionu) Cykl produkcyjny: 3 lata (od roku 2007) Ŝywotność nasion: od 40 do 70% Prawie 16500 siewek wyprodukowanych w gospodarstwie szkółkrskim F & W Szendery w Suszcu
Nasiona w duŝych torebkach, dostarczone z banku genów w Republice Czeskiej
Rezultaty istotne dla przestrzeni miasta: odtworzona stabilna okrywa roślinna z wykorzystaniem właściwych temu miejscu gatunków bylin, krzewów i drzew; koryto Ślepiotki ponownie umocnione z wykorzystaniem rozwiązań bioinŝynieryjnych, z uŝyciem naturalnego kamienia i rodzimych gatunków roślin; uwzględniono potrzebne zwiększenia róŝnorodności siedliskowej oraz ustanowienia strefy buforowej chroniącej potok przed powierzchniowych spływem zanieczyszczeń; utworzone quasi-naturalne mokradło dla zwiększenia retencji wód deszczowych przed ich odprowadzeniem do potoku i dla utworzenia ziemno-wodnego siedliska przyrodniczego; stworzona publicznie dostępna, przyrodnicza ścieŝka edukacyjna; poprawione działanie i estetyczna jakość urządzeń oprowadzających wody deszczowe z przyległego terenu, zapewniona łączność hydrauliczna między mokradłami zajmującymi dno doliny i korytem Ślepiotki
Promocja Projektu
www.reuris.gig.eu
Dziękuję za uwagę Paweł Łabaj Główny Instytut Górnictwa