Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. Pakiet informacyjny

Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. Pakiet informacyjny NAZWA ORAZ DANE DO KONTAKTU Z FIRMĄ Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. (CDM) ul. Wołoska 18, 02-675 Warszawa Internet: www.cdmpekao.com.pl Infolinia: 801 140 490 (opłata za jeden impuls) NAZWA PODMIOTU DOMINUJĄCEGO W GRUPIE KAPITAŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY CDM CDM jest Spółką zależną od Banku Pekao S.A., który należy do grupy kapitałowej UniCredit SpA. NAZWA ORGANU, KTÓRY UDZIELIŁ ZEZWOLENIA NA PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI MAKLERSKIEJ CDM prowadzi działalność na podstawie zezwolenia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (Obecnie Komisja Nadzoru Finansowego) pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa. JĘZYKI, W KTÓRYCH CDM ŚWIADCZY SWOJE USŁUGI CDM informuje, że językiem, w którym Klient może kontaktować się z CDM i w którym sporządzane będą dokumenty oraz przekazywane informacje jest język polski. SPOSOBY KOMUNIKAOWANIA SIĘ Z FIRMĄ INWESTYCYJNĄ za pośrednictwem CDMInternet www.cdm24.pl ; za pośrednictwem TeleCDM pod nr 801 140 490 (opłata za jeden impuls) lub +48 22 591 24 90 - dla tel. komórkowych i zagranicy (stawka według taryfy operatora), w godzinach 7:00-22:00; osobiście w Punkcie Obsługi Klientów (wykaz placówek POK dostępny jest na stronie www.cdmpekao.com.pl). ZAKRES ŚWIADCZONYCH USŁUG PRZEZ CDM: 1. wykonywanie zleceń na rachunek dającego zlecenie 2. oferowanie instrumentów finansowych 3. prowadzenie rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pieniężnych 4. przechowywanie i rejestrowanie zmian stanu posiadania instrumentów finansowych 5. wymiana walutowa, w przypadku gdy jest to związane z działalnością maklerską 6. przyjmowanie i przekazywanie zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych ZASADY OCHRONY AKTYWÓW KLIENTÓW CDM jest uczestnikiem prowadzonego przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. systemu rekompensat, którego celem jest zapewnienie Klientom wypłat środków pieniężnych do równowartości w PLN 3 000 euro w 100% wartości środków objętych systemem rekompensat oraz w 90% nadwyżki ponad tę kwotę, z tym że, górna granica środków objętych systemem rekompensat to równowartość 22 000 euro w PLN oraz wartości utraconych instrumentów finansowych w przypadku: ogłoszenia upadłości CDM, prawomocnego oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości ze względu na to, że majątek CDM nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, twierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego, że CDM nie jest w stanie, z powodów ściśle związanych z sytuacją finansową, wykonać ciążących na nim zobowiązań wynikających, z roszczeń Klientów i nie jest możliwe ich wykonanie w najbliższym czasie. ZASADY ŚWIADCZENIA USŁUG PRZEZ CDM Szczegółowe zasady świadczenia usług zawiera Regulamin świadczenie usług maklerskich, będący integralną częścią umowy zawieranej pomiędzy Klientem i CDM. ZAKRES, CZĘSTOTLIWOŚĆ RAPORTÓW Potwierdzenia zawarcia transakcji są przekazywane Klientom nie później niż do końca następnego dnia roboczego po wykonaniu zlecenia. Zakres, częstotliwość oraz forma raportów ze świadczonych usług maklerskich określona jest przez CDM Pekao SA w Regulaminie świadczenia usług i Umowie zawieranej z Klientem. RYZYKA ZWIĄZANE Z INWESTOWANIEM W INSTRUMENTY FINANSOWE 1. Akcje Akcje są instrumentami o charakterze udziałowym. Oznacza to, że posiadaczowi akcji jako współwłaścicielowi spółki, przysługują wynikające z tego tytułu określone prawa, które dzieli się na prawa majątkowe i korporacyjne. Pierwsza grupa obejmuje przede wszystkim prawo do dywidendy oraz prawo do odpowiedniej części majątku spółki w przypadku jej likwidacji, zaś do uprawnień korporacyjnych zalicza się m.in. prawo do udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki oraz prawo głosu. Ze względu na fakt, że akcje emitowane są na czas nieokreślony prawa te nie mają ograniczenia czasowego. Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu akcji brak pewności co do kierunku kształtowania się ceny akcji w przyszłości potencjalnie skutkując stratą części bądź całości zainwestowanego kapitału. Ryzyko zmienności kurs rynkowy w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Ryzyko zawieszenia obrotu akcjami lub ich wykluczenia z obrotu na GPW na podwyższenie ryzyka inwestycyjnego wpływa również możliwość zawieszenia notowań, wycofania lub to wynika z aktualnego stanu prawnego oraz regulacji GPW. Ryzyko związane z sytuacją makroekonomiczną i międzynarodową kraju, określonym stanem prawnym i podatkowym oraz możliwością ich zmian, a także tendencjami zachodzącymi w innych segmentach rynku finansowego (m.in. wahania kursów walutowych, zmiany stóp procentowych). W praktyce precyzyjna prognoza wpływu tych ryzyk na kształtowanie się kursu akcji i jego wyeliminowanie jest niemożliwe, co należy brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Ryzyko zarządzania zachodzi w sytuacji złego zarządzania spółką będącą emitentem akcji, co ma wpływ na wartość wyemitowanych przez nią instrumentów finansowych. Ryzyko operacyjne wynika ze zmienności stopnia dochodów emitenta instrumentu finansowego, co nie pozostaje bez wpływu na rynkową wycenę jego walorów. Ryzyko finansowe jest spowodowane faktem, iż przedsiębiorstwo w celu finansowania projektów inwestycyjnych wykorzystuje częściowo kapitał obcy. Ma miejsce efekt dźwigni finansowej, którego niekorzystne działanie występuje wtedy gdy udział kapitału obcego w kapitale spółki jest zbyt duży i spółka nie jest w stanie dotrzymać warunków zobowiązań. Ma to wpływ na wycenę akcji wyemitowanych przez spółkę. Ryzyko przymusowego wykupu polega na konieczności zbycia posiadanych akcji w drodze wezwania do sprzedaży. Ryzyko to wynika z aktualnego stanu prawnego. Ryzyko walutowe - w przypadku akcji nabywanych na rynkach zagranicznych dodatkowym elementem niepewności jest ryzyko kształtowania się kursów walut obcych w czasie, powodujące że inwestycja w te instrumenty może mieć efekt odmienny od założonego. Rozważając inwestowanie na rynkach zagranicznych należy wziąć pod uwagę odmienne uregulowania prawne i podatkowe obowiązujące w krajach emitenta bądź na rynku, na którym dokonujemy inwestycji. 2. Prawa do akcji W myśl ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, prawo do akcji (zwane w skrócie PDA) to papier wartościowy, z którego wynika uprawnienie do otrzymania, niemających formy dokumentu, akcji nowej emisji spółki publicznej, powstające z chwilą dokonania przydziału tych akcji i wygasające z chwilą zarejestrowania akcji w depozycie papierów wartościowych albo z dniem uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego odmawiającego wpisu podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru przedsiębiorców. Będąc przedmiotem obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, PDA spełniają swoją podstawową funkcję jaką jest wypełnienie luki czasowej, jaka istnieje pomiędzy chwilą przydzielenia akcji inwestorowi, a chwilą rejestracji przydzielonych akcji w sądzie, co stanowi podstawę do rozpoczęcia obrotu akcjami na giełdzie. Z inwestowaniem w PDA związane są wszystkie czynniki ryzyka charakterystyczne dla inwestycji w akcje. Ponadto: Ryzyko niedojścia emisji do skutku niedojście do skutku emisji akcji może być spowodowane niezgłoszeniem przez Zarząd Emitenta do sądu rejestrowego wniosku o zarejestrowanie podwyższenia kapitału zakładowego w ciągu 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia prospektu lub uprawomocnieniem się postanowienia sądu rejestrowego odmawiającego zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego w drodze emisji akcji. 3. Prawa poboru Zgodnie z ogólną regułą zawartą w Kodeksie Spółek Handlowych dotychczasowi akcjonariusze spółki mają prawo pierwszeństwa objęcia nowych akcji w stosunku do liczby posiadanych akcji (prawo poboru), z wyjątkiem sytuacji kiedy działając w interesie spółki walne zgromadzenie pozbawi akcjonariuszy prawa poboru akcji w całości lub w części. Dzięki wykorzystaniu tego instrumentu, po dokonaniu emisji nowych akcji przez spółkę, akcjonariusze mają możliwość zachowania dotychczasowego udziału w kapitale spółki. 32 33

Ryzyko ceny emisyjnej cena emisyjna może zostać ustalona po dniu przyznania Prawa Poboru, co uniemożliwia oszacowanie wartości Prawa Poboru w dniu jego nabycia. Ryzyko wygaśnięcia Prawa Poboru w przypadku niewykonania Prawa Poboru w ustalonym terminie wygasa, co skutkuje całkowitą utratą ulokowanych w nim środków. 4. Obligacje skarbowe Obligacja jest instrumentem dłużnym, którego emitent (dłużnik) zobowiązuje się wobec inwestora (wierzyciela) do zwrócenia pożyczonej kwoty wraz z odsetkami w ściśle określonym terminie. Typowa obligacja określa: datę wymagalności pożyczonej kwoty oraz ustaloną w umowie wysokość odsetek. Termin wymagalności nominału zwany jest datą wykupu. Obligacje Skarbu Państwa są zatem papierami dłużnymi, potwierdzającymi udzielenie przez nabywcę pożyczki ich Emitentowi, czyli Skarbowi Państwa, reprezentowanemu przez Ministra Finansów. Skarb Państwa występujący w roli dłużnika jest jednocześnie gwarantem wykupu obligacji od nabywców i wypłacenia obiecanych odsetek. Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu obligacji brak pewności co do kierunku kształtowania się ceny obligacji w przyszłości potencjalnie skutkując stratą części bądź całości zainwestowanego kapitału. Ryzyko zmienności kurs rynkowy w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Ryzyko zawieszenia obrotu obligacjami lub ich wykluczenia z obrotu na podwyższenie ryzyka inwestycyjnego wpływa również możliwość zawieszenia notowań, wycofania lub to wynika z aktualnego stanu prawnego. Ryzyko związane z sytuacją makroekonomiczną i międzynarodową kraju, określonym stanem prawnym i podatkowym oraz możliwością ich zmian, a także tendencjami zachodzącymi w innych segmentach rynku finansowego (m.in. wahania kursów walutowych, zmiany stóp procentowych). W praktyce precyzyjna prognoza wpływu tych ryzyk na kształtowanie się kursu obligacji i jego wyeliminowanie jest niemożliwe, co należy brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Ryzyko niewypłacalności lub bankructwa emitenta przyszła sytuacja finansowa emitenta cechuje się niepewnością, co w skrajnie pesymistycznym scenariuszu może oznaczać bankructwo emitenta, a dla inwestora częściową lub całkowitą utratę zainwestowanych środków. Ryzyko opóźnienia w realizacji wypłat odsetek lub wykupu występuje w przypadku pogarszającej się sytuacji finansowej emitenta lub jego niesolidności. Ryzyko stopy procentowej - polega na możliwości zmiany ceny obligacji w sytuacji zmian stóp procentowych na rynku. Cena obligacji zmienia się przeciwnie do zmian stóp procentowych. Ryzyko reinwestycji brak możliwości reinwestowania przychodów odsetkowych według oczekiwanej stopy zwrotu. Ryzyko inflacji zwane również ryzykiem siły nabywczej. Ma miejsce gdy siła nabywcza dochodu z inwestycji zmienia się znacznie na skutek zmian stopy inflacji. Ryzyko płynności polegająca na niemożliwości kupna lub sprzedaży instrumentu bez znaczącego wpływu na jego cenę. Ryzyko walutowe - dotyczy obligacji denominowanych w walutach obcych. Ryzyko to wyraża się niepewnością co do wartości przepływów gotówkowych, w zależności od kursu wymiany walut obowiązującego w momencie dokonywania płatności. Ryzyko przedterminowego wykupu przez emitenta występuje w przypadku obligacji z opcją przedterminowego wykupu przez emitenta i oznacza, że nie da się z całą pewnością przewidzieć jakie przepływy gotówkowe wystąpią w okresie do wykupu. W przypadku spadku rynkowych stóp procentowych istnieje bowiem ryzyko, że emitent wykona opcję wykupu narażając inwestora na ryzyko reinwestycji otrzymanego dochodu po niższych stopach. 5. Obligacje korporacyjne Obligacje korporacyjne są dłużnymi papierami wartościowymi emitowanymi przez podmioty gospodarcze posiadające osobowość prawną na podstawie Ustawy o Obligacjach. Stanowią zobowiązanie podmiotu gospodarczego do dokonywania płatności z tytułu naliczonych odsetek oraz do zapłaty należności głównej (wykupu według wartości nominalnej). Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu obligacji - brak pewności co do kierunku kształtowania się ceny obligacji w przyszłości potencjalnie skutkując stratą części bądź całości zainwestowanego kapitału. Ryzyko zmienności kurs rynkowy w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Ryzyko zawieszenia obrotu obligacjami lub ich wykluczenia z obrotu na podwyższenie ryzyka inwestycyjnego wpływa również możliwość zawieszenia notowań, wycofania lub to wynika z aktualnego stanu prawnego. Ryzyko związane z sytuacją makroekonomiczną i międzynarodową kraju, określonym stanem prawnym i podatkowym oraz możliwością ich zmian, a także tendencjami zachodzącymi w innych segmentach rynku finansowego (m.in. wahania kursów walutowych, zmiany stóp procentowych). W praktyce precyzyjna prognoza wpływu tych ryzyk na kształtowanie się kursu obligacji i jego wyeliminowanie jest niemożliwe, co należy brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Ryzyko zarządzania zachodzi w sytuacji złego zarządzania spółką będącą emitentem obligacji, co ma wpływ na wartość wyemitowanych przez nią instrumentów finansowych. Ryzyko operacyjne wynika ze zmienności stopnia dochodów emitenta instrumentu finansowego, co nie pozostaje bez wpływu na rynkową wycenę jego walorów. Ryzyko finansowe jest spowodowane faktem, iż przedsiębiorstwo w celu finansowania projektów inwestycyjnych wykorzystuje częściowo kapitał obcy. Ma miejsce efekt dźwigni finansowej, którego niekorzystne działanie występuje wtedy gdy udział kapitału obcego w kapitale spółki jest zbyt duży i spółka nie jest w stanie dotrzymać warunków zobowiązań. Ma to wpływ na wycenę obligacji wyemitowanych przez spółkę. Ryzyko niewypłacalności lub bankructwa emitenta przyszła sytuacja finansowa emitenta cechuje się niepewnością, co w skrajnie pesymistycznym scenariuszu może oznaczać bankructwo emitenta, a dla inwestora częściową lub całkowitą utratę zainwestowanych środków. Ryzyko opóźnienia w realizacji wypłat odsetek lub wykupu występuje w przypadku pogarszającej się sytuacji finansowej emitenta lub jego niesolidności. Ryzyko stopy procentowej - polega na możliwości zmiany ceny obligacji w sytuacji zmian stóp procentowych na rynku. Cena obligacji zmienia się przeciwnie do zmian stóp procentowych. Ryzyko reinwestycji brak możliwości reinwestowania przychodów odsetkowych według oczekiwanej stopy zwrotu. Ryzyko inflacji zwane również ryzykiem siły nabywczej. Ma miejsce gdy siła nabywcza dochodu z inwestycji zmienia się znacznie na skutek zmian stopy inflacji. Ryzyko walutowe - dotyczy obligacji denominowanych w walutach obcych. Ryzyko to wyraża się niepewnością co do wartości przepływów gotówkowych, w zależności od kursu wymiany walut obowiązującego w momencie dokonywania płatności. Ryzyko przedterminowego wykupu przez emitenta występuje w przypadku obligacji z opcją przedterminowego wykupu przez emitenta i oznacza, że nie da się z całą pewnością przewidzieć jakie przepływy gotówkowe wystąpią w okresie do wykupu. W przypadku spadku rynkowych stóp procentowych istnieje bowiem ryzyko, że emitent wykona opcję wykupu narażając inwestora na ryzyko reinwestycji otrzymanego dochodu po niższych stopach. 6. Kontrakty terminowe Kontrakt terminowy jest instrumentem finansowym, zobowiązującym obydwie strony do zawarcia w przyszłości transakcji na warunkach określonych w kontrakcie. Wystawiający kontrakt zajmuje krótką pozycję (sprzedaje kontrakt) i zobowiązuje się do dostarczenia przedmiotu kontraktu w dniu wygaśnięcia kontraktu. Nabywa kontraktu zajmuje natomiast pozycję długą, zobowiązując się przy tym do zapłacenia ustalonej ceny po dostarczeniu przedmiotu kontraktu. W praktyce, większość kontraktów znajdujących się w obrocie na GPW rozliczania jest pieniężnie. Obrót kontraktami dokonywany jest w tzw. seriach, a ostatnim dniem obrotu każdą serią jest trzeci piątek danego miesiąca wykonania. Kurs kontraktu podawany jest w punktach, a cenę ustala się mnożąc kurs przez odpowiedni mnożnik, którego wartość różni się w zależności od tego, na jaki instrument bazowy kontrakt opiewa. Z zajęciem pozycji (kupnem lub sprzedażą) kontraktu wiąże się konieczność wniesienia depozytu, którego wysokość ustala Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Depozyt stanowi część wartości transakcji, co umożliwia osiąganie zysków przy zaangażowaniu relatywnie małej kwoty (dźwignia finansowa). Ryzyko instrumentu bazowego wynika z ryzyk dotyczących instrumentu finansowego w oparciu o kwotowania którego dokonuje się wycena i/lub rozliczenie kontraktu terminowego. Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu kontraktu brak pewności co do kierunku kształtowania się ceny kontraktu w przyszłości potencjalnie skutkując stratą części bądź całości zainwestowanego kapitału. W sytuacjach nadzwyczajnych strata może przekraczać wartość zainwestowanych początkowo środków. Ryzyko zmienności kurs rynkowy w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Inwestycja w kontrakty terminowe wiąże się z koniecznością wniesienia depozytów zabezpieczających stanowiących jedynie ułamkową część wielkości całego zobowiązania wynikającego ze standardu tego typu instrumentu finansowego (tzw. dźwignia finansowa). Powoduje to zwielokrotnienie ryzyka inwestycyjnego w przypadku gwałtownych i znaczących zmian kursu instrumentu pochodnego. Ryzyko bazy oznacza, iż cena instrumentu pochodnego może odbiegać od wartości teoretycznej instrumentu bazowego. Ryzyko zawieszenia obrotu kontraktami lub ich wykluczenia z obrotu na podwyższenie ryzyka inwestycyjnego wpływa również możliwość zawieszenia notowań, wycofania lub to wynika z aktualnego stanu prawnego. Ryzyko dywidendy w przypadku kontraktów opartych o indeksy cenowe płatności dywidendowe komponentów indeksu wpływają ujemnie na wycenę instrumentu bazowego, a w konsekwencji kontraktu terminowego na dany indeks. 7. Warranty Ze względu na podmiot emitujący warranty dokonuje się podziału na warranty subskrypcyjne i warranty opcyjne. Pod względem konstrukcji warrant subskrypcyjny przypomina prawo poboru, różnica polega zaś na tym, że prawo poboru może zostać objęte wyłącznie przez osoby już posiadające akcje spółki, natomiast warrant może zostać objęty przez dowolny podmiot prawa. W przeciwieństwie do warrantów subskrypcyjnych, które mogą być emitowane przez spółki akcyjne wyłącznie na własne akcje przyszłej emisji, warranty opcyjne mogą być emitowane przez banki i inne instytucje finansowe (np. domy maklerskie) na akcje innych spółek znajdujące się już w obrocie publicznym. Cena warrantu zależy od wartości tzw. instrumentu bazowego, na który został on wyemitowany. Czynniki ryzyka związane z inwestowaniem w warranty subskrypcyjne są tożsame z czynnikami ryzyka odpowiednimi dla kontraktów opcyjnych z perspektywy Klienta zajmującego pozycję długą w europejskiej opcji kupna. 34 35

8. Opcje Opcje to pochodne instrumenty finansowe, skutkujące prawem (posiadacza opcji) i zobowiązaniem (wystawcy opcji) do zakupu (opcja kupna) lub sprzedaży (opcja sprzedaży) określonego instrumentu bazowego po ustalonej cenie w dniu wykonania opcji. Z jednej strony jest zatem prawo, a z drugiej zobowiązanie; różne są zatem profile zysku i ryzyka wystawcy i posiadacza opcji. Innymi słowy: opcje charakteryzują się niesymetrycznością profili zysku i ryzyka. Wystawienie opcji wiąże się z konieczność wniesienia depozytu zabezpieczającego, którego wysokość określa KDPW. Z kolei nabycie opcji wymusza konieczność zapłacenia premii jej wystawcy. W przypadku opcji notowanych na GPW premia stanowi równowartość kursu transakcyjnego przemnożonego o odpowiedni mnożnik. Wartość mnożnika różni się w zależności od typu instrumentu bazowego. Wartość opcji nie zależy jedynie od wartości instrumentu bazowego ale także od takich czynników jak: termin do wygaśnięcia, wysokość stopy procentowej aktywów uznawanych za pozbawione ryzyka, wysokość dywidendy (o ile jest wypłacana) z instrumentu bazowego, zmienność instrumentu bazowego. Ryzyko instrumentu bazowego wynika z ryzyk dotyczących instrumentu finansowego w oparciu o kwotowania którego dokonuje się wycena i/lub rozliczenie opcji. Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu opcji brak pewności co do kierunku kształtowania się ceny opcji w przyszłości potencjalnie skutkując stratą części bądź całości zainwestowanego kapitału. W przypadku wystawienia opcji kupna w strata może być nieograniczona. Ryzyko zmienności kurs rynkowy w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Sprzedaż opcji wiąże się z koniecznością wniesienia depozytów zabezpieczających stanowiących jedynie ułamkową część wielkości całego zobowiązania wynikającego ze standardu tego typu instrumentu finansowego (tzw. dźwignia finansowa). Powoduje to zwielokrotnienie ryzyka inwestycyjnego w przypadku gwałtownych i znaczących zmian kursu instrumentu pochodnego. Ryzyko upływu czasu cena opcji jest uzależniona od czasu, jaki pozostał do wygaśnięcia opcji. Zbliżanie się terminu wygaśnięcia opcji może powodować spadek wartości opcji nawet przy niezmienionym poziomie ceny instrumentu bazowego. Upływ czasu działa więc na niekorzyść nabywców opcji kupna i nabywców opcji sprzedaży. Ryzyko zawieszenia obrotu opcjami lub ich wykluczenia z obrotu na podwyższenie ryzyka inwestycyjnego wpływa również możliwość zawieszenia notowań, wycofania lub to wynika z aktualnego stanu prawnego. Ryzyko dywidendy w przypadku opcji kupna. opartych o akcje spółek wypłacających dywidendy lub o indeksy cenowe, płatności dywidendowe wpływają ujemnie na wycenę instrumentu bazowego,a w konsekwencji opcji na dany instrument. 9. Certyfikaty inwestycyjne Certyfikaty inwestycyjne, to papiery wartościowe emitowane przez zamknięte fundusze inwestycyjne. Ich wycena oraz ryzyko ściśle związane są ze składem portfela inwestycyjnego funduszu, przy czym paleta dostępnych instrumentów jest znacznie większa niż w przypadku funduszy otwartych i obejmuje m.in. transakcje terminowe, prawa pochodne, waluty, a nawet udziały spółek z o.o., a więc lokaty niedostępne z mocy prawa dla funduszy otwartych. W zależności od konstrukcji instrumentu możemy wyróżnić dwa podstawowe rodzaje produktów strukturyzowanych: 1. Produkty gwarantujące ochronę kapitału - pozwalają inwestorowi partycypować w zyskach, jakie generuje wbudowany w produkt wskaźnik rynkowy, zapewniając jednocześnie całkowitą ochronę nominalnej wartości zainwestowanej kwoty w dniu wykupu certyfikatu. 2. Produkty nie gwarantujące pełnej ochrony kapitału - w porównaniu z pierwszą kategorią pozwalają inwestorom na większy udział inwestora w zyskach generowanych przez produkt wbudowany, lecz jednocześnie dopuszczają możliwość poniesienia straty części bądź całości zainwestowanego kapitału (w zależności od wzoru określającego kwotę rozliczenia). Nieograniczony zbiór możliwych konstrukcji strategii inwestycyjnych certyfikatów strukturyzowanych czyni niemożliwe określenie generalnego profilu ryzyka. Notowane produkty strukturyzowane, za sprawą ograniczonej płynności, w krótkim horyzoncie mogą odznaczać się znaczącą zmiennością oraz ograniczoną płynnością. W przypadku certyfikatów strukturyzowanych nominowanych w walutach obcych dodatkowym elementem niepewności jest ryzyko kształtowania się kursów walut obcych w czasie, powodujące że inwestycja w te instrumenty może mieć efekt odmienny od założonego. 11. Jednostki indeksowe Jednostki indeksowe to instrumenty finansowe klasyfikowane jako instrumenty pochodne, których cena odzwierciedla zmiany wartości danego indeksu. Jednostki indeksowe pozwalają na inwestycję równoważną nabyciu wszystkich komponentów danego indeksu bez konieczności zakupu poszczególnych akcji wchodzących w jego skład. Na warszawskiej giełdzie notowane są jednostki indeksowe, które odzwierciedlają zmiany indeksu WIG20. Jednostki indeksowe, podobnie jak kontrakty terminowe zaliczane są do grupy derywatów. Do podstawowych różnic pomiędzy tymi instrumentami można zaliczyć: niższy mnożnik jednostek indeksowych od mnożnika kontraktów terminowych indeks WIG20 (0.1x zamiast 10x); strona zawierająca pozycję długą opłaca całą wartość jednostki, a nie jedynie depozyt zabezpieczający; termin wykonania jednostki jest zdecydowanie dłuższy od terminu wykonania kontraktów (kilkanaście lat, a nie kilka miesięcy); strona zawierająca pozycję długą ma prawo wyboru formy zamknięcia pozycji przed datą wygaśnięcia: sprzedać jednostki bądź jej wykonanie; strona zawierająca pozycję krótką może zostać wylosowana do wykonania jednostki. Z inwestowaniem w jednostki indeksowe są związane wszystkie czynniki ryzyka scharakteryzowane w przypadku inwestycji w akcje. Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu jednostek indeksowych brak pewności co do kierunku kształtowania się ceny jednostek indeksowych w przyszłości potencjalnie skutkując stratą części bądź całości zainwestowanego kapitału. W sytuacjach nadzwyczajnych strata może przekraczać wartość zainwestowanych początkowo środków. Ryzyko zmienności kurs rynkowy w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Sprzedaż jednostek indeksowych wiąże się z koniecznością wniesienia depozytów zabezpieczających stanowiących jedynie ułamkową część wielkości całego zobowiązania wynikającego ze standardu tego typu instrumentu finansowego, dlatego wysokość straty może przekroczyć wartość pierwotnie zainwestowanego kapitału. Ryzyko przymusowego wykonania strona zawierająca pozycję krótką może zostać wylosowana do wykonania jednostki w niesprzyjającym dla niej momencie czasu. Ryzyko ceny rozliczeniowej strona zawierająca pozycję długą chcąc wykonać posiadaną jednostkę musi złożyć deklarację wykonania po nieznanej sobie cenie rozliczeniowej (cena rozliczeniowa z otwarcia na następnej sesji D+1). Z inwestowaniem w Certyfikaty Inwestycyjne związane są wszystkie czynniki ryzyka charakterystyczne dla inwestycji w dany typ aktywów. Ponadto: Ryzyko zarządzającego wiąże się z możliwością podęcia błędnej decyzji przez zarządzającego funduszem co do selekcji rodzaju aktywów do portfela inwestycyjnego funduszu oraz momentu podjęcia decyzji inwestycyjnej. Ryzyko polityki inwestycyjnej brak możliwości bieżącego określenia dokładnych parametrów inwestycyjnych, w tym poziomu ryzyka oraz aktualnego składu portfela inwestycyjnego danego funduszu. 10. SCoD Produkty strukturyzowane są konstrukcją łączącą w sobie wiele typów instrumentów finansowych, a ich wycena jest uzależniona od wartości określonego wskaźnika rynkowego (np. kursu akcji lub koszyków akcji, wartości indeksów giełdowych, kursów walut). Instytucja finansowa będąca emitentem produktu zobowiązuje się w stosunku do nabywcy (inwestora), że w terminie wykupu instrumentu wypłaci mu kwotę rozliczenia kalkulowaną wg określonego wzoru. Formuła określająca zasady wypłaty ułatwia posiadaczom takich instrumentów śledzenie bieżącej wartości danego instrumentu. 36 37

KOSZTY Za świadczone usługi CDM pobiera od Klientów opłaty i prowizje zgodnie z odpowiednią taryfą opłat i prowizji, na zasadach określonych w Regulaminie świadczenia usług maklerskich. CDM, wykonując swoje zobowiązania publiczno-prawne, może pobierać podatki i inne opłaty należne od Klientów jako płatnik. Kwestie te reguluje szczegółowo ustawa - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. 2005 r. Nr 8 poz. 60 z późn. zm.) oraz inne ustawy i rozporządzenia podatkowe, obowiązujące na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. RYZYKO PRAWNE I PODATKOWE Nie bez wpływu na celowość oraz efektywność inwestycji pozostaje także ryzyko prawne, w szczególności związane z możliwością zmian uregulowań dotyczących obrotu instrumentami finansowymi, przepisów dotyczących spółek, prowadzenia działalności gospodarczej, przepisów podatkowych, celnych i innych. Wszystkie one mogą powodować polepszenie lub pogorszenie warunków działania emitentów i inwestorów i w ten sposób powodują niepewność efektów inwestycji. W szczególności należy zwrócić uwagę na ryzyko podatkowe, wynikające z wątpliwości interpretacyjnych związanych ze stosowaniem przepisów prawa podatkowego, w tym w szczególności ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. 2010 r. Nr 51 poz. 307), która reguluje zarówno obowiązki Klientów - podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, jak i obowiązki CDM - płatnika zryczałtowanego podatku dochodowego. Klienci CDM ponoszą pełną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe wynikające z opisanej ustawy, w tym również z tytułu opisanych ryzyk podatkowych, także w sytuacjach, gdy CDM z tych lub innych przyczyn nie wykona lub wykona niewłaściwe swoje obowiązki, jako płatnik podatku (patrz: ustawa - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. 2005 r. Nr 8 poz. 60 z późn. zm.). W sytuacjach ściśle określonych w przepisach CDM ponosi solidarną odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe Klienta, jeśli dotyczy to jego obowiązków, jako płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych. W pozostałych sytuacjach CDM ponosi odpowiedzialność cywilnoprawną, na zasadach ogólnych. CDM, zarówno w zakresie obowiązków płatnika podatku, jak i w przypadkach, gdy nie ponosi bezpośredniej odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe Klientów (np. informacja PIT-8C) dochowuje należytej staranności i ostrożności przy interpretowaniu opisanych przepisów i ich stosowaniu na potrzeby obowiązków podatkowych wobec Klientów. Stanowisko jakie w sprawach opisanych przepisów reprezentuje CDM nie jest dla Klientów wiążące i mają oni prawo do własnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, a co za tym idzie do samodzielnej eliminacji opisanych ryzyk, w porozumieniu z osobistym doradcą podatkowym, właściwym organem podatkowym i innymi uprawnionymi podmiotami. Powyższe ryzyka nie mogą być rozpatrywane w oderwaniu od przepisów podatkowych stosowanych w krajach innych niż Rzeczypospolita Polska, jeśli Klient posiada status nierezydenta i powinny być rozstrzygane w świetle prawa podatkowego obowiązującego w miejscu zamieszkania (rezydencji podatkowej) Klienta, jak również umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, jakie zawarła Rzeczpospolita Polska. ww. umowy pisemnie lub za pomocą elektronicznych nośników informacji potwierdza otrzymanie informacji o istniejących konfliktach interesów oraz potwierdza wolę zawarcia ww. umowy. 5. W przypadku powstania konfliktu interesów po zawarciu z Klientem umowy o świadczenie usługi maklerskiej ust. 4 stosuje się odpowiednio, z tym, że CDM poinformuje Klienta o konflikcie interesów niezwłocznie po jego stwierdzeniu oraz CDM powstrzyma się od świadczenia danej usługi maklerskiej do czasu otrzymania wyraźnego oświadczenia Klienta o kontynuacji lub rozwiązaniu umowy. 6. CDM nie ponosi żadnej odpowiedzialności z tytułu występowania lub wystąpienia konfliktów interesów. Regulacje wewnętrzne, o których mowa w ust. 3, zapewniają, że w przypadku powstania danego konfliktu interesów nie dojdzie do naruszenia interesów Klienta. 7. Na żądanie Klienta mogą zostać przekazane Klientowi, przy użyciu trwałego nośnika informacji lub za pośrednictwem strony internetowej CDM, szczegółowe informacje dotyczące zasad postępowania CDM w przypadku powstania konfliktu interesów określone w Regulaminie Zarządzania Konfliktem Interesów w Centralnym Domu Maklerskim Pekao S.A. PODSTAWOWE ZASADY ROZPATRYWANIA SKARG 1. Skargi dotyczące świadczenia usług przez CDM, Klient powinien złożyć niezwłocznie od powzięcia informacji o fakcie niewykonania lub nienależytego wykonania czynności, której skarga dotyczy, a w każdym razie nie później niż w terminie dwóch miesięcy od daty, w której dana czynność powinna być wykonana. 2. Skargi Klientów wymagają formy pisemnej i mogą być składane bezpośrednio w POK, za pośrednictwem poczty elektronicznej lub przesyłane do siedziby CDM. Do skargi powinny być dołączone kopie dokumentów (zleceń), których skarga dotyczy. 3. Klient powinien złożyć skargę w takiej formie, która pozwoli w sposób niewątpliwy ustalić Jego tożsamość. Skargi niezawierające danych pozwalających na identyfikację wnoszącego skargę pozostawia się bez rozpatrzenia 4. Wszystkie skargi powinny zawierać jednoznaczne instrukcje dotyczące czynności, jakich żąda Klient. W sytuacji, gdy treść skargi nasuwa wątpliwości, co do jej przedmiotu, CDM występuje do Klienta o złożenie wyjaśnienia lub uzupełnienia, z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie skargi bez rozpoznania. 5. Klient jest zobowiązany do współpracy z CDM podczas procesu rozpatrywania skargi oraz w zakresie realizacji zgłoszonych żądań lub naprawienia szkody i może ponieść skutki uchybienia temu obowiązkowi, polegające w szczególności na przyczynieniu się do powstania szkody. 6. CDM rozpatruje złożoną skargę w terminie jednego miesiąca od dnia jej otrzymania. 7. W sprawach szczególnie skomplikowanych termin wymieniony w ust. 6 może ulec przedłużeniu o jeden miesiąc. 8. O sposobie rozpatrzenia skargi Klient jest powiadamiany listem poleconym. Dodatkowo, na żądanie Klienta dopuszcza się możliwość przesłania korespondencji pocztą wewnętrzną Systemu. 9. W przypadku nieuwzględnienia skargi lub rozpatrzenia skargi niezgodnie z żądaniem Klienta, Klient może złożyć odwołanie od decyzji CDM w terminie jednego miesiąca od dnia otrzymania odpowiedzi na złożoną skargę. 10. Odpowiedź CDM na odwołanie Klienta jest decyzją ostateczną w ramach postępowania skargowego. 11. Niezależnie od postępowania skargowego, Klientowi przysługuje prawo do wniesienia powództwa do właściwego sądu powszechnego. KONFLIKT INTERESÓW 1. Przez konflikt interesów rozumie się znane CDM okoliczności mogące doprowadzić do powstania sprzeczności między interesem CDM, osoby powiązanej z CDM i obowiązkiem działania przez CDM w sposób rzetelny, z uwzględnieniem najlepiej pojętego interesu Klienta, jak również znane CDM okoliczności mogące doprowadzić do powstania sprzeczności między interesami kilku Klientów CDM. 2. CDM w swojej działalności zawsze kieruje się zasadą unikania konfliktów interesów ze swoimi Klientami i partnerami oraz zasadą działania w sposób rzetelnyi profesjonalny, zgodny z zasadami uczciwego obrotu i zgodnie z najlepiej pojętymi interesami Klientów. 3. Realizując tę zasadę CDM stosuje w swojej działalności przede wszystkim Regulamin Zarządzania Konfliktem Interesów w Centralnym Domu Maklerskim Pekao SA oraz Regulamin uniemożliwiający przepływ informacji poufnych oraz stanowiących tajemnicę zawodową, a także Regulamin prowadzenia działalności inwestycyjnej przez pracowników. Wskazane regulacje oraz organizacja wewnętrzna CDM zapewniają, że w przypadku powstania konfliktu interesów związanych ze świadczeniem przez CDM danej usługi maklerskiej na rzecz Klienta nie dojdzie do naruszenia interesu Klienta oraz zapewniają unikanie konfliktów interesów m.in. w sytuacji, w której CDM pośredniczy w zawieraniu transakcji przez Klientów dotyczących instrumentów finansowych i jednocześnie świadczy usługi dotyczące tych instrumentów finansowych na rynku pierwotnym (np. członek konsorcjum) i wtórnym (np. sponsor emisji, podmiot pośredniczący przy wezwaniu) lub świadczy usługi doradcze emitentowi tych instrumentów finansowych. 4. W przypadku powstania konfliktu interesów wynikającego z prowadzonej działalności CDM przed zawarciem umowy o świadczenie danej usługi maklerskiej poinformuje Klienta pisemnie lub za pomocą elektronicznych nośników informacji o istniejących konfliktach interesów związanych ze świadczeniem danej usługi maklerskiej. Informacja ta zawiera dane pozwalające Klientowi na podjęcie świadomej decyzji co do zawarcia umowy o świadczenie usług maklerskich przez CDM oraz obejmuje jedynie stwierdzenie faktu istnienia konfliktu interesów i z uwagi na konieczność przestrzegania przez CDM tajemnicy zawodowej i informacji poufnej nie zawiera wskazania treści konfliktów interesów. Klient przed zawarciem 38 39

POLITYKA KLASYFIKACJI I REKLASYFIKACJI KLIENTA W CDM PEKAO S.A. Rozdział 1 Cel Polityki W związku z wejściem w życie nowelizacji Ustawy oraz nowych aktów wykonawczych implementujących zapisy Dyrektywy MiFID oraz Dyrektywy CDM wprowadził Politykę klasyfikacji i reklasyfikacji Klienta w CDM Pekao S.A.. Celem Polityki jest zdefiniowanie sposobów klasyfikowania i reklasyfikacji Klientów w zakresie świadczonych na ich rzecz Usług maklerskich. Rozdział 2 Definicje Definicje i skróty użyte w niniejszej Polityce oznaczają: 1. CDM Centralny Dom Maklerski Pekao S.A., 2. Polityka niniejsza Polityka klasyfikacji i reklasyfikacji Klienta w CDM Pekao S.A., 3. Ustawa Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2005 r., nr 183, poz. 1538 z późn. zm.), 4. Rozporządzenie Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2009 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (Dz.U. z 2009 r., nr 204, poz. 1577), 5. Klient osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, na której rzecz CDM świadczy Usługę maklerską, 6. Usługa maklerska wykonywanie przez CDM na rzecz Klienta czynności wskazanych w art. 69 ust. 2 pkt 1 6 Ustawy, których przedmiotem są papiery wartościowe, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 Ustawy, lub inne niedopuszczone do obrotu zorganizowanego instrumenty finansowe, oraz w art. 69 ust. 2 pkt 7 Ustawy, które to czynności obejmują: 1) przyjmowanie i przekazywanie zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, 2) wykonywanie zleceń, o których mowa w lit. a, na rachunek dającego zlecenie, 3) nabywanie lub zbywanie na własny rachunek instrumentów finansowych, 4) zarządzanie portfelami, w których skład wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, 5) doradztwo inwestycyjne, 6) oferowanie instrumentów finansowych, 7) świadczenie usług w wykonaniu zawartych umów o subemisje inwestycyjne i usługowe lub zawieranie i wykonywanie innych umów o podobnym charakterze, jeżeli ich przedmiotem są instrumenty finansowe, 7. Instrumenty finansowe instrumenty finansowe w rozumieniu Ustawy, tj.: 1) papiery wartościowe, 2) niebędące papierami wartościowymi: a) tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania, b) instrumenty rynku pieniężnego, c) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne, d) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, e) opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez dostawę, pod warunkiem, że są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu, f) niedopuszczone do obrotu na rynku regulowanym ani w alternatywnym systemie obrotu opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar, które mogą być wykonane przez dostawę i które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych, g) instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego, h) kontrakty na różnicę, i) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych, uprawnień do emisji oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także wszelkiego rodzaju inne instrumenty pochodne odnoszące się do aktywów, praw, zobowiązań, indeksów oraz innych wskaźników, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych, 8. Dyrektywa MiFID Dyrektywa 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych, 9. Dyrektywa Dyrektywa Komisji 2006/73/WE z dnia 10 sierpnia 2006 r. wprowadzająca środki wykonawcze do Dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tejże dyrektywy. Rozdział 3 Ogólne Zasady Klasyfikacji Klientów Klientom CDM, na rzecz których są świadczone Usługi maklerskie, przypisywane są następujące kategorie: 1. Klient detaliczny, 2. Klient profesjonalny, 3. Uprawniony kontrahent. Rozdział 4 Klasyfikacja Klientów CDM przeprowadza klasyfikację Klientów przed zawarciem umowy o świadczenie Usług maklerskich. Jako Klienci profesjonalni zostaną zaklasyfikowani Klienci będący: 1. bankiem, 2. firmą inwestycyjną, 3. zakładem ubezpieczeń, 4. funduszem inwestycyjnym lub towarzystwem funduszy inwestycyjnych, 5. funduszem emerytalnym lub towarzystwem emerytalnym, 6. towarowym domem maklerskim, 7. podmiotem zawierającym, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, na własny rachunek, transakcje na rynkach kontraktów terminowych, opcji lub innych instrumentów pochodnych albo na rynkach pieniężnych wyłącznie w celu zabezpieczenia pozycji zajętych na tych rynkach, lub działającym w tym celu na rachunek innych członków takich rynków, o ile odpowiedzialność za wykonanie zobowiązań wynikających z tych transakcji ponoszą uczestnicy rozliczający tych rynków, 8. inną niż wskazana w punkcie 1 7 instytucją finansową, 9. inwestorem instytucjonalnym innym niż wskazani powyżej, prowadzącym regulowaną działalność na rynku finansowym, 10. podmiotem prowadzącym poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej działalność równoważną do działalności prowadzonej przez podmioty wskazane powyżej, 11. przedsiębiorcą spełniającym co najmniej dwa z poniższych wymogów, przy czym równowartość kwot wskazanych w euro jest obliczana przy zastosowaniu średniego kursu euro ustalanego przez Narodowy Bank Polski na dzień sporządzenia przez danego przedsiębiorcę sprawozdania finansowego: 1) suma bilansowa tego przedsiębiorcy wynosi co najmniej 20 000 000 euro, 2) osiągnięta przez tego przedsiębiorcę wartość przychodów ze sprzedaży wynosi co najmniej 40 000 000 euro, 3) kapitał własny lub fundusz własny tego przedsiębiorcy wynosi co najmniej 2 000 000 euro, 12. jednostką administracji rządowej lub samorządowej, organem publicznym, który zarządza długiem publicznym, bankiem centralnym, Bankiem Światowym, Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Europejskim Bankiem Centralnym, Europejskim Bankiem Inwestycyjnym lub inną organizacją międzynarodową pełniącą podobne funkcje, 13. innym inwestorem instytucjonalnym, którego głównym przedmiotem działalności jest inwestowanie w instrumenty finansowe, w tym podmioty zajmujące się sekurytyzacją aktywów lub zawieraniem innego rodzaju transakcji finansowych, 14. podmiotem innym niż wskazane powyżej, który na swój wniosek został przez CDM uznany za Klienta profesjonalnego. Do kategorii Uprawnionych kontrahentów CDM zalicza Klientów profesjonalnych, o których mowa w punkcie 1 10 oraz 12 13 powyżej, z którymi CDM zawiera transakcje lub którzy pośredniczą przy zawieraniu transakcji w ramach świadczenia usługi wykonywania zleceń, usługi przyjmowania i przekazywania zleceń lub w ramach nabywania lub zbywania instrumentów finansowych na własny rachunek. CDM może zaliczyć do kategorii Uprawnionych kontrahentów Klienta profesjonalnego, o którym mowa w punkcie 11 powyżej, lub jednostkę administracji samorządowej, wyłącznie pod warunkiem udzielenia przez te podmioty zgody na piśmie. Do kategorii Klientów detalicznych CDM zalicza Klientów będących osobami fizycznymi oraz przedsiębiorców niespełniających kryteriów, o których mowa w punkcie 11 powyżej. Ponadto, CDM może przyznać kategorię Klienta detalicznego również pozostałym Klientom, o których mowa w punkcie 1-14 powyżej. Przed zawarciem umowy o świadczenie Usług maklerskich CDM informuje Klienta o przyznanej kategorii, poziomie ochrony danej kategorii Klientów oraz możliwości wystąpienia z wnioskiem o reklasyfikację. Rozdział 5 Reklasyfikacja Klientów Nadana Klientowi kategoria może być zmieniona w wyniku: 1. wystąpienia Klienta z wnioskiem o zmianę kategorii, 2. zmiany kategorii przez CDM w wyniku okresowej weryfikacji klasyfikacji Klientów. Klientowi przysługuje prawo do złożenia wniosku o zmianę kategorii przyznanej przez CDM. Formularze wniosków dostępne są na stronie internetowej CDM i w Punktach Obsługi Klienta. Wypełnione druki należy składać w Punktach Obsługi Klienta CDM Pekao S.A. W przypadku złożenia wniosku o zmianę kategorii, która skutkuje podwyższeniem poziomu ochrony, tj. zmianą kategorii z Klienta profesjonalnego na Klienta detalicznego lub z Uprawnionego kontrahenta na Klienta profesjonalnego albo Klienta detalicznego, zmiana następuje niezwłocznie po otrzymaniu przez CDM przedmiotowego wniosku. W przypadku, gdy Klient detaliczny występuje z wnioskiem o przyznanie mu kategorii Klienta profesjonalnego, zobowiązany jest do oświadczenia, czy spełnia następujące kryteria: 1. Klient zawierał transakcje odrębnie w zakresie wszystkich dostępnych instrumentów finansowych w ramach świadczonych mu przez CDM Usług maklerskich o wartości stanowiącej co najmniej równowartość w złotych 50 000 euro każda, na odpowiednim rynku, ze średnią częstotliwością co najmniej 10 transakcji na kwartał w ciągu czterech ostatnich kwartałów, 2. wartość portfela instrumentów finansowych Klienta (łącznie ze środkami pieniężnymi wchodzącymi w jego skład) wynosi co najmniej równowartość w złotych 500 000 euro, 3. Klient pracuje lub pracował w sektorze finansowym przez co najmniej rok na stanowisku, które wymaga wiedzy zawodowej dotyczącej transakcji w zakresie instrumentów finansowych lub Usług maklerskich, które miałyby być świadczone przez CDM na jego rzecz na podstawie zawieranej umowy. CDM może uzależnić rozpatrzenie wniosku o przyznanie kategorii Klienta profesjonalnego od terminu dostarczenia do CDM dokumentów potwierdzających spełnianie kryteriów określonych powyżej. Każdorazowo po rozpatrzeniu wniosku o zmianę przypisanej Klientowi kategorii, CDM powiadamia Klienta o swojej decyzji w formie pisemnej. W przypadku uwzględnienia wniosku Klienta, CDM informuje o poziomie ochrony przyznawanej przez CDM dla danej kategorii Klientów. Klient zobowiązany jest do przekazywania CDM informacji o zmianie danych, które mają wpływ na możliwość traktowania Klienta jako Klienta profesjonalnego albo Uprawnionego kontrahenta. 40 41

Rozdział 6 Ochrona Klientów Detalicznych Klient detaliczny objęty jest najwyższym poziomem ochrony w zakresie świadczonych przez CDM Usług maklerskich. Stosowane przez CDM wobec Klienta detalicznego środki wykonawcze obejmują: 1. informowanie Klienta o metodach zarządzania konfliktami interesów oraz informowanie przy użyciu trwałego nośnika o istniejących konfliktach interesów związanych ze świadczeniem danej Usługi maklerskiej na rzecz Klienta, 2. dostarczanie wyczerpujących (rzetelnych, niebudzących wątpliwości i niewprowadzających w błąd) informacji o: 1) CDM, 2) Usługach maklerskich świadczonych na rzecz Klientów, 3) kosztach i opłatach związanych ze świadczeniem Usług maklerskich, 4) instrumentach finansowych oferowanych w ramach świadczonej Usługi maklerskiej wraz z ryzykami powiązanymi z tymi instrumentami, 3. przeprowadzanie oceny wiedzy i doświadczenia Klienta w odniesieniu do: 1) Usług maklerskich, które mają być świadczone na rzecz Klienta lub 2) inwestowania w instrumenty finansowe w ramach świadczonych przez CDM Usług maklerskich, 4. przeprowadzanie oceny wiedzy i doświadczenia Klienta w zakresie inwestowania w instrumenty finansowe oraz weryfikowanie celów inwestycyjnych i sytuacji finansowej Klienta na potrzeby świadczenia przez CDM usługi doradztwa inwestycyjnego, 5. wdrożenie odpowiednich zasad postępowania przy przyjmowaniu i przekazywaniu korzyści finansowych i niepieniężnych przez CDM, 6. doręczenie Polityki wykonywania zleceń oraz działania w najlepiej pojętym interesie Klienta w przypadku, gdy ma ona zastosowanie do Usług maklerskich świadczonych Klientowi. Rozdział 7 Ochrona Klientów Profesjonalnych Klient profesjonalny jest objęty niższym poziomem ochrony niż Klient detaliczny. Stosowane przez CDM wobec Klienta profesjonalnego środki wykonawcze obejmują: 1. informowanie Klienta o metodach zarządzania konfliktami interesów oraz informowanie przy użyciu trwałego nośnika o istniejących konfliktach interesów związanych ze świadczeniem danej Usługi maklerskiej na rzecz Klienta, 2. dostarczanie wyczerpujących (rzetelnych, niebudzących wątpliwości i niewprowadzających w błąd) informacji o: 1) CDM, 2) Usługach maklerskich świadczonych na rzecz Klientów, 3) kosztach i opłatach związanych ze świadczeniem Usług maklerskich, 4) instrumentach finansowych oferowanych w ramach świadczonej Usługi maklerskiej wraz z ryzykami powiązanymi z tymi instrumentami, 3. przeprowadzenie na prośbę Klienta oceny wiedzy i doświadczenia Klienta w odniesieniu do: 1) Usług maklerskich, które mają być świadczone na rzecz Klienta lub 2) w zakresie inwestowania w instrumenty finansowe w ramach świadczonych przez CDM Usług maklerskich, 4. przeprowadzanie oceny wiedzy i doświadczenia Klienta w zakresie inwestowania w instrumenty finansowe oraz weryfikowanie celów inwestycyjnych i sytuacji finansowej Klienta na potrzeby świadczonej przez CDM usługi doradztwa inwestycyjnego, 5. wdrożenie odpowiednich zasad postępowania przy przyjmowaniu i przekazywaniu korzyści finansowych i niepieniężnych przez CDM, 6. doręczenie Polityki wykonywania zleceń oraz działania w najlepiej pojętym interesie Klienta w przypadku, gdy ma ona zastosowanie do usług świadczonych Klientowi. Rozdział 8 Ochrona Uprawnionych Kontrahentów Klient profesjonalny, o którym mowa w punkcie 1 10 oraz 12 13 Rozdziału 4 Klasyfikacja Klientów, z którym CDM, w ramach świadczenia usługi wykonywania zleceń, usługi przyjmowania i przekazywania zleceń lub w ramach nabywania lub zbywania instrumentów finansowych na własny rachunek, zawiera transakcje lub pośredniczy w ich zawieraniu, jest Uprawnionym kontrahentem, objętym najniższym poziomem ochrony. CDM informuje Uprawnionego kontrahenta o metodach zarządzania konfliktami interesów oraz przy użyciu trwałego nośnika informuje o istniejących konfliktach interesów związanych ze świadczeniem danej Usługi maklerskiej na rzecz Klienta. Rozdział 9 Informacje Uzupełniające W przypadkach określonych w regulaminach, na podstawie których świadczone są poszczególne Usługi maklerskie, CDM może traktować wszystkich Klientów w sposób jednolity jako Klientów detalicznych i z uwagi na powyższe stosować identyczne środki ochrony dla wszystkich Klientów. Przed zawarciem umowy o świadczenie Usług maklerskich CDM przekazuje Klientowi Politykę. CDM dokonuje corocznych przeglądów Polityki. Aktualna wersja Polityki dostępna jest na stronie internetowej CDM. Polityka wykonywania zleceń oraz działania w najlepiej pojętym interesie Klienta w Centralnym Domu Maklerskim Pekao S.A. 1. Polityka wykonywania zleceń oraz działania w najlepiej pojętym interesie Klienta w Centralnym Domu Maklerskim Pekao S.A., zwana dalej Polityką, określa zasady realizacji zleceń nabycia i zbycia instrumentów finansowych zdefiniowane w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2009 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust 2. ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych. 2. Postanowienia Polityki stosuje się do Klientów detalicznych i profesjonalnych, na rzecz których świadczone są usługi maklerskie w zakresie realizacji zleceń na instrumentach finansowych. Postanowień Regulaminu nie stosuje się wobec uprawnionych kontrahentów. 3. Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. zwany dalej CDM prowadzi działalność w zakresie wykonywania zleceń Klientów w sposób zapewniający niezwłoczne, uczciwe i należyte wykonanie zleceń Klientów, zgodnie z najlepiej pojętym interesem Klienta. 4. CDM wykonuje zlecenia Klientów niezwłocznie po ich przyjęciu, w kolejności ich przyjmowania, chyba że co innego wynika z warunków wykonania zlecenia określonych przez Klienta, charakteru zlecenia, panujących warunków rynkowych lub jeśli taka kolejność byłaby sprzeczna z interesem Klienta. 5. CDM wykonując zlecenie Klienta bierze pod uwagę następujące kryteria: 1) cenę instrumentu finansowego po jakiej może być wykonane zlecenie, 2) czas zawarcia transakcji, 3) prawdopodobieństwo wykonania zlecenia i jego rozliczenia, 4) wielkość zlecenia, 5) koszty związane z wykonaniem zlecenia, 6) inne aspekty mające istotny wpływ na wykonanie zlecenia. 6. CDM niezwłocznie informuje Klienta o wszelkich istotnych okolicznościach uniemożliwiających właściwe wykonanie zlecenia złożonego przez Klienta. 7. CDM nie łączy zleceń Klientów ze zleceniami innych Klientów, chyba że Klient w Umowie zawartej z CDM lub składając zlecenie zgodził się na łączenie zleceń. 8. CDM realizuje zlecenia dotyczące instrumentów finansowych bezpośrednio wykorzystując następujące miejsca wykonania: 1) giełdowy rynek regulowany GPW S.A., 2) pozagiełdowy rynek regulowany BondSpot S.A., 3) alternatywny system obrotu organizowany przez GPW S.A., 4) alternatywny system obrotu organizowany przez BondSpot S.A. 9. Na zasadach określonych w Regulaminie świadczenia usług maklerskich może realizować zlecenia pomiędzy Klientami poza obrotem zorganizowanym. 10. Zlecenia do dyspozycji maklera, wykonywane są przez CDM zgodnie z zasadami obrotu obowiązującymi na rynku, mając na uwadze najlepiej pojęty interes Klienta. 11. Zlecenia nabycia i zbycia instrumentach finansowych notowanych na zagranicznych rynkach regulowanych, których CDM nie jest członkiem, przekazywane są do realizacji pośrednikowi, z którym CDM zawarł umowę w zakresie nabywania lub zbywania instrumentów finansowych na rzecz Klientów, i który zapewnia profesjonalne standardy w zakresie niezwłocznej i uczciwej realizacji zleceń zgodnie z zapisami Dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r., Dyrektywy 2006/31/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. oraz Dyrektywy 2006/73/WE z dnia 10 sierpnia 2006 r. 12. Zlecenia dotyczące strukturyzowanych certyfikatów depozytowych przekazywane są do realizacji Emitentowi strukturyzowanych certyfikatów depozytowych. 13. Zlecenia dotyczące eurobligacji i bonów skarbowych przekazywane są do realizacji w Banku Pekao S.A. 14. Zlecenia dotyczące obligacji korporacyjnych i komunalnych, które nie mogą zostać wykonane na rynkach o których mowa w pkt. 8 i 10 Polityki przekazywane są do realizacji w Banku Pekao S.A. 15. CDM wykonując usługę przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia Tytułów Uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania działa na zlecenie towarzystw funduszy inwestycyjnych i dla tych zleceń nie stosuje się zasad Polityki. 16. W przypadku, gdy CDM wykonuje zlecenie na podstawie szczegółowych instrukcji określonych przez Klienta, na jakich zlecenie ma zostać wykonane, to do zlecenia nie stosuje się obowiązku działania na warunkach najbardziej korzystnych dla Klienta. 17. CDM przekazuje Klientowi Politykę przed podpisaniem z Klientem umowy o świadczenie usług maklerskich. 18. Polityka przekazywana jest jako cześć pakietu informacyjnego. Polityka jest zamieszczona na stronach internetowych CDM. 19. CDM dokonuje okresowych przeglądów Polityki nie rzadziej niż raz na rok. Przegląd dokonywany jest każdorazowo, gdy zaistnieją okoliczności, które mogą wpłynąć na możliwość CDM do uzyskiwania możliwie najlepszego wyniku dla Klienta, w zakresie wykonywania zleceń i działania na warunkach najbardziej korzystnych dla Klienta. Polityka może być zmieniona, w celu odzwierciedlenia ww. okoliczności. Klienci zostaną natychmiast poinformowani o znaczących zmianach w Polityce na piśmie lub w inny sposób przewidziany przepisami prawa i treścią umowy o świadczenie usług maklerskich. 20. Złożenie przez Klienta zlecenia po uprzednim przedstawieniu mu przez CDM informacji na temat Polityki uznaje się za akceptację Klienta treści niniejszego dokumentu. 42 43