DOM MAKLERSKI PEKAO PAKIET INFORMACYJNY MiFID SPIS TREŚCI

Transkrypt

1 DOM MAKLERSKI PEKAO PAKIET INFORMACYJNY MiFID SPIS TREŚCI I. Informacja o Domu Maklerskim Pekao 2 II. Ryzyka związane z inwestowaniem w instrumenty finansowe 4 III. Ogólne zasady przyjmowania i przekazywania opłat, prowizji lub świadczeń niepieniężnych innych niż pobierane od Klienta lub przekazywane na rzecz Klienta 3 IV. Ryzyko prawne i podatkowe 9 V. Podstawowe zasady rozpatrywania skarg 9 VI. Konflikt interesów 20 VII. Polityka klasyfikacji i reklasyfikacji Klienta w Domu Maklerskim Pekao 22 VIII. Polityka wykonywania zleceń oraz działania w najlepiej pojętym interesie Klienta w Domu Maklerskim Pekao 27

2 I. INFORMACJE O DOMU MAKLERSKIM PEKAO NAZWA ORAZ DANE TELEADRESOWE Dom Maklerski Pekao (Dom Maklerski, DM) ul. Wołoska 8, Warszawa Internet: Infolinia: (połączenie bezpłatne), (wg taryfy operatora) NAZWA PODMIOTU DOMINUJĄCEGO W GRUPIE KAPITAŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY DOM MAKLERSKI UniCredit S.p.A. z siedzibą w Rzymie. NAZWA ORGANU, KTÓRY UDZIELIŁ ZEZWOLENIA NA PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI MAKLERSKIEJ Komisja Nadzoru Finansowego pl. Powstańców Warszawy, Warszawa. SPOSOBY I JĘZYK KOMUNIKOWANIA SIĘ Z DOMEM MAKLERSKIM za pośrednictwem Pekao24Makler-Internet: za pośrednictwem Pekao24Makler-Telefon: (połączenie bezpłatne) lub (wg taryfy operatora) dla połączeń z telefonów komórkowych i zagranicy, w dni robocze w godzinach 7:00-22:00; osobiście w Punktach Przyjmowania Zleceń albo punktach usług maklerskich (wykaz placówek PPZ/punktów usług maklerskich dostępny jest na stronie Dokumenty i informacje będą przekazywane w języku polskim obowiązującym w komunikacji z Domem Maklerskim. ZAKRES ŚWIADCZONYCH USŁUG PRZEZ DOM MAKLERSKI. wykonywanie zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych na rachunek dającego zlecenie 2. oferowanie instrumentów finansowych 3. prowadzenie rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pieniężnych 4. przechowywanie i rejestrowanie zmian stanu posiadania instrumentów finansowych 5. wymiana walutowa, w przypadku gdy jest to związane z działalnością maklerską 6. sporządzanie analiz inwestycyjnych, analiz finansowych oraz innych rekomendacji o charakterze ogólnym dotyczących transakcji w zakresie instrumentów finansowych ZASADY OCHRONY AKTYWÓW KLIENTÓW. Dom Maklerski jest uczestnikiem prowadzonego przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. systemu rekompensat, którego celem jest zapewnienie Klientom wypłat środków pieniężnych do równowartości w złotych euro w 00% wartości środków objętych systemem rekompensat oraz w 90% nadwyżki ponad tę kwotę, z tym że górna granica środków objętych systemem rekompensat to równowartość euro w złotych oraz wartości utraconych instrumentów finansowych w przypadku: głoszenia upadłości Domu Maklerskiego, prawomocnego oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości ze względu na to, że majątek Domu Maklerskiego nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, stwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego, że Dom Maklerski nie jest 2

3 w stanie, z powodów ściśle związanych z sytuacją finansową, wykonać ciążących na nim zobowiązań wynikających z roszczeń Klientów i nie jest możliwe ich wykonanie w najbliższym czasie. 2. Środki pieniężne Klientów deponowane są w Banku Pekao S.A. Dom Maklerski może zdeponować środki pieniężne Klientów w innych bankach krajowych. Środki pieniężne Klientów deponowane są odrębnie od środków pieniężnych Domu Maklerskiego. W celu zapewnienia ochrony środków pieniężnych Klientów Domu Maklerskiego, Dom Maklerski dokonuje okresowej oceny podmiotu, w którym zostały zdeponowane środki pieniężne Klientów oraz sposobu świadczenia usług przez te podmioty. 3. W odniesieniu do zagranicznych instrumentów finansowych będących w posiadaniu Klientów Domu Maklerskiego, które Dom Maklerski rejestruje na rachunkach inwestycyjnych Klientów, Dom Maklerski korzysta z usług podmiotów przechowujących zagraniczne instrumenty finansowe na podstawie odrębnych umów zawartych z Domem Maklerskim ( Podmiot Przechowujący ). 4. Dom Maklerski dokłada najwyższej staranności, żeby Podmiot Przechowujący rejestrował zagraniczne instrumenty finansowe należące do Klientów Domu Maklerskiego odrębnie od instrumentów finansowych należących do tego podmiotu lub Domu Maklerskiego, o ile przepisy prawa obowiązujące na rynku zagranicznym na to zezwalają oraz z zastrzeżeniem postanowień pkt Dom Maklerski zastrzega, że Podmiot Przechowujący oraz Broker wykonujący zlecenia kupna lub sprzedaży zagranicznych instrumentów finansowych, w celu wykonywania usług na rzecz Domu Maklerskiego mogą we własnym zakresie i według własnego wyboru korzystać z usług podmiotów trzecich, z którymi Dom Maklerski nie ma relacji umownej. Zagraniczne instrumenty finansowe lub środki pieniężne Klienta mogą zostać przekazane przez Podmiot Przechowujący do przechowywania innemu podmiotowi przechowującemu (Powiernik). Dom Maklerski nie ponosi odpowiedzialności za działania lub zaniechania Powiernika. Dom Maklerski w szczególności nie gwarantuje sposobu przechowywania instrumentów finansowych w sposób określony w pkt Dom Maklerski zastrzega, że Podmiot Przechowujący może rejestrować zagraniczne instrumenty finansowe należące do Klientów Domu Maklerskiego na rachunku lub rachunkach zbiorczych prowadzonych na imię Banku Pekao S.A. Domu Maklerskiego Pekao. W związku z tym, Dom Maklerski niniejszym informuje Klientów o zidentyfikowanych ryzykach związanym z takim sposobem przechowywania zagranicznych instrumentów finansowych: a) W przypadku ogłoszenia upadłości przez Podmiot Przechowujący lub Powiernika, jeśli zagraniczne instrumenty finansowe nie były przechowywane w sposób określony w pkt. 4, mogą nie zostać wydzielone z masy upadłościowej Podmiotu Przechowującego lub Powiernika i tym samym mogą nie podlegać ochronie przed wierzycielami Podmiotu Przechowującego lub Powiernika. b) W przypadku ogłoszenia upadłości przez Podmiot Przechowujący lub Powiernika, jeśli a. podmiot ten rejestruje zagraniczne instrumenty finansowe należące do Klientów Domu Maklerskiego w sposób określony w pkt. 4 na rachunku zbiorczym oraz b. w krajach, w których Podmiot Przechowujący lub Powiernik świadczy swoje usługi na rzecz Domu Maklerskiego obowiązują szczególne przepisy prawne wprowadzające limity określające maksymalną wartość środków gwarantowanych Klientom takiego podmiotu w przypadku ogłoszenia upadłości przez ten podmiot, wartość środków gwarantowanych poszczególnym Klientom Domu Maklerskiego jest ograniczona do proporcjonalnego udziału wartości zagranicznych instrumentów finansowych należących do poszczególnych Klientów w wartości wszystkich zagranicznych instrumentów finansowych zarejestrowanych na danym rachunku zbiorczym. c) W przypadku ogłoszenia upadłości przez Bank Pekao SA, zagraniczne instrumenty finansowe przechowywane na rachunku zbiorczym prowadzonym na imię Banku Pekao S.A. Domu Maklerskiego Pekao, mogą nie podlegać ochronie przed wierzycielami Banku Pekao S.A. 3

4 d) W przypadku obowiązywania szczególnych przepisów prawa w krajach, w których Podmiot Przechowujący lub Powiernik świadczą swoje usługi na rzecz Domu Maklerskiego, uzyskanie pewnych praw lub pożytków z zagranicznych instrumentów finansowych może się wiązać z koniecznością ujawnienia tożsamości finalnego beneficjenta z tych instrumentów finansowych. W przypadku nieudzielania przez Klienta zgody dla DM na ujawnienie danych osobowych w zakresie wymaganym przepisami prawa obowiązującymi na takim rynku zagranicznym, prawa lub pożytki z takich zagranicznych instrumentów finansowych przepadają. 7. W celu zapewnienia ochrony zagranicznych instrumentów finansowych Klientów, Dom Maklerski dokonuje okresowej oceny Podmiotu Przechowującego oraz sposobu świadczenia usług przez ten Podmiot Przechowujący. ZASADY ŚWIADCZENIA USŁUG PRZEZ DOM MAKLERSKI Szczegółowe zasady świadczenia usług zawiera Regulamin świadczenia usług maklerskich, będący integralną częścią umowy zawieranej pomiędzy Klientem i Domem Maklerskim. ZAKRES, CZĘSTOTLIWOŚĆ RAPORTÓW Potwierdzenia zawarcia transakcji są przekazywane Klientom nie później, niż do końca następnego dnia roboczego po wykonaniu zlecenia. Zakres, częstotliwość oraz forma raportów ze świadczonych usług maklerskich określona jest przez Dom Maklerski w Regulaminie świadczenia usług maklerskich i Umowie zawieranej z Klientem. ZASADY PRZECHOWYWANIA I ARCHIWIZACJI DOKUMENTÓW Zgodnie z postanowieniami Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 września 202 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych, (Dz. U. 202 poz. 078) Dom Maklerski przechowuje i archiwizuje dokumenty związane ze świadczeniem usług maklerskich przez okres 5 lat, licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym je sporządzono lub otrzymano. II. RYZYKA ZWIĄZANE Z INWESTOWANIEM W INSTRUMENTY FINANSOWE 1. Akcje Charakterystyka Akcje są instrumentami o charakterze udziałowym. Oznacza to, że posiadaczowi akcji jako współwłaścicielowi spółki, przysługują wynikające z tego tytułu określone prawa, które dzieli się na prawa majątkowe i korporacyjne. Pierwsza grupa obejmuje przede wszystkim prawo do dywidendy oraz prawo do odpowiedniej części majątku spółki w przypadku jej likwidacji, zaś do uprawnień korporacyjnych zalicza się m.in. prawo do udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki oraz prawo głosu. Ze względu na fakt, że akcje emitowane są na czas nieokreślony, prawa te nie mają ograniczenia czasowego. Ryzyka Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu akcji brak pewności co do kierunku kształtowania się ceny akcji w przyszłości potencjalnie skutkujący stratą części, bądź całości zainwestowanego kapitału. Ryzyko zmienności kurs rynkowy, w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom, powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Ryzyko płynności polega na niemożliwości kupna lub sprzedaży instrumentu bez znaczącego wpływu na jego cenę. Ryzyko zawieszenia obrotu akcjami lub ich wykluczenia z obrotu na GPW na podwyższe- 4

5 nie ryzyka inwestycyjnego wpływa również możliwość zawieszenia notowań, wycofania lub wykluczenia instrumentów finansowych z obrotu na rynku regulowanym. Taka sytuacja w znaczący sposób może wpłynąć na rynkową wycenę instrumentów finansowych. Ryzyko to wynika z aktualnego stanu prawnego oraz regulacji GPW. Ryzyko związane z sytuacją makroekonomiczną i międzynarodową kraju, określonym stanem prawnym i podatkowym oraz możliwością ich zmian, a także tendencjami zachodzącymi w innych segmentach rynku finansowego (m.in. wahania kursów walutowych, zmiany stóp procentowych). W praktyce precyzyjna prognoza wpływu tych ryzyk na kształtowanie się kursu akcji i jego wyeliminowanie jest niemożliwe, co należy brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Ryzyko zarządzania zachodzi w sytuacji złego zarządzania spółką będącą emitentem akcji, co ma wpływ na wartość wyemitowanych przez nią instrumentów finansowych. Ryzyko operacyjne wynika ze zmienności stopnia dochodów emitenta instrumentu finansowego, co nie pozostaje bez wpływu na rynkową wycenę jego walorów. Ryzyko finansowe jest spowodowane faktem, iż przedsiębiorstwo w celu finansowania projektów inwestycyjnych wykorzystuje częściowo kapitał obcy. Ma miejsce efekt dźwigni finansowej, którego niekorzystne działanie występuje wtedy, gdy udział kapitału obcego w kapitale spółki jest zbyt duży i spółka nie jest w stanie dotrzymać warunków zobowiązań. Ma to wpływ na wycenę akcji wyemitowanych przez spółkę. Ryzyko przymusowego wykupu polega na konieczności zbycia posiadanych akcji w drodze wezwania do sprzedaży. Ryzyko to wynika z aktualnego stanu prawnego. Ryzyko walutowe w przypadku akcji nabywanych na rynkach zagranicznych dodatkowym elementem niepewności jest ryzyko kształtowania się kursów walut obcych w czasie, powodujące że inwestycja w te instrumenty może mieć efekt odmienny od założonego. Rozważając inwestowanie na rynkach zagranicznych należy wziąć pod uwagę odmienne uregulowania prawne i podatkowe obowiązujące w krajach emitenta bądź na rynku, na którym dokonujemy inwestycji. W przypadku korzystania z usługi krótkiej sprzedaży należy uwzględnić ryzyko kosztu pożyczki papierów wartościowych. Korzystanie z usługi krótkiej sprzedaży wiąże się z koniecznością wniesienia zabezpieczenia w wartości proporcjonalnej do wartości zajętej krótkiej pozycji. W związku z codzienną aktualizacją wartości zarówno tego zabezpieczenia jak i wartości zajmowanej krótkiej pozycji, istnieje konieczność uzupełniania zabezpieczenia w przypadku trendu rynkowego niezgodnego z oczekiwaniem inwestora. Dodatkowo, w przypadku zawarcia umowy pożyczki papierów wartościowych pojawia się ryzyko konieczności dokonania zwrotu tej pożyczki w terminie narzuconym przez pożyczkodawcę (w przypadku złożenia przez pożyczkodawcę żądania zwrotu pożyczonych papierów wartościowych) lub konieczności zamknięcia pozycji krótkiej w terminie określonym administracyjnie regulacjami firmy inwestycyjnej. Obie te okoliczności mogą sprawić, że zamknięcie pozycji może nastąpić w niesprzyjających warunkach rynkowych, przy czym ryzyko związane ze zmianą kursu akcji w przypadku krótkiej sprzedaży jest nieograniczone i potencjalnie może przekroczyć wartość inwestycji, ponieważ kurs akcji może rosnąć w nieskończoność, zmuszając inwestora do zamknięcia pozycji (odkupu) po cenie wyższej od ceny, po której została dokonana transakcja krótkiej sprzedaży (otwarcie pozycji). 2. Prawa do akcji Charakterystyka W myśl ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, prawo do akcji (zwane w skrócie PDA) to papier wartościowy, z którego wynika uprawnienie do otrzymania, niemających formy dokumentu, akcji nowej emisji spółki publicznej, powstające z chwilą dokonania przydziału tych akcji i wygasające z chwilą zarejestrowania akcji w depozycie papierów wartościowych albo z dniem uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego odmawiającego wpisu podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru przedsiębiorców. Będąc przedmiotem obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych 5

6 w Warszawie, PDA spełniają swoją podstawową funkcję, jaką jest wypełnienie luki czasowej, istniejącą pomiędzy chwilą przydzielenia akcji inwestorowi, a chwilą rejestracji przydzielonych akcji w sądzie, co stanowi podstawę do rozpoczęcia obrotu akcjami na giełdzie. Ryzyka Z inwestowaniem w PDA związane są wszystkie czynniki ryzyka charakterystyczne dla inwestycji w akcje. Ponadto: Ryzyko niedojścia emisji do skutku niedojście do skutku emisji akcji może być spowodowane niezgłoszeniem przez Zarząd Emitenta do sądu rejestrowego wniosku o zarejestrowanie podwyższenia kapitału zakładowego, w ciągu 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia prospektu lub uprawomocnieniem się postanowienia sądu rejestrowego odmawiającego zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego w drodze emisji akcji. 3. Prawa poboru Charakterystyka Zgodnie z ogólną regułą zawartą w Kodeksie Spółek Handlowych dotychczasowi akcjonariusze spółki mają prawo pierwszeństwa objęcia nowych akcji w stosunku do liczby posiadanych akcji (prawo poboru), z wyjątkiem sytuacji kiedy działając w interesie spółki walne zgromadzenie pozbawi akcjonariuszy prawa poboru akcji w całości lub w części. Dzięki wykorzystaniu tego instrumentu, po dokonaniu emisji nowych akcji przez spółkę, akcjonariusze mają możliwość zachowania dotychczasowego udziału w kapitale spółki. Ryzyka Ryzyko ceny emisyjnej cena emisyjna może zostać ustalona po dniu przyznania Prawa Poboru, co uniemożliwia oszacowanie wartości Prawa Poboru w dniu jego nabycia. Ryzyko wygaśnięcia Prawa Poboru w przypadku niewykonania Prawa Poboru w ustalonym terminie, Prawo Poboru wygasa, co skutkuje całkowitą utratą ulokowanych w nim środków. 4. Obligacje skarbowe Charakterystyka Obligacja jest instrumentem dłużnym, którego emitent (dłużnik) zobowiązuje się wobec inwestora (wierzyciela) do zwrócenia pożyczonej kwoty wraz z odsetkami w ściśle określonym terminie. Typowa obligacja określa: datę wymagalności pożyczonej kwoty oraz ustaloną w umowie wysokość odsetek. Termin wymagalności nominału zwany jest datą wykupu. Obligacje Skarbu Państwa są zatem papierami dłużnymi, potwierdzającymi udzielenie przez nabywcę pożyczki ich Emitentowi, czyli Skarbowi Państwa, reprezentowanemu przez Ministra Finansów. Skarb Państwa występujący w roli dłużnika, jest jednocześnie gwarantem wykupu obligacji od nabywców i wypłacenia obiecanych odsetek. Ryzyka Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu obligacji brak pewności co do kierunku kształtowania się ceny obligacji w przyszłości potencjalnie skutkujący stratą części bądź całości zainwestowanego kapitału. Ryzyko zmienności kurs rynkowy w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Ryzyko płynności polega na niemożliwości kupna lub sprzedaży instrumentu bez znaczącego wpływu na jego cenę. Ryzyko zawieszenia obrotu obligacjami lub ich wykluczenia z obrotu na podwyższenie ryzyka inwestycyjnego wpływa również możliwość zawieszenia notowań, wycofania lub wykluczenia instrumentów finansowych z obrotu na rynku regulowanym. Taka sytuacja w znaczący sposób może wpłynąć na rynkową wycenę instrumentów finansowych. Ryzyko to wynika z aktualnego stanu prawnego. Ryzyko związane z sytuacją makroekonomiczną i międzynarodową kraju, określonym 6

7 stanem prawnym i podatkowym oraz możliwością ich zmian, a także tendencjami zachodzącymi w innych segmentach rynku finansowego (m.in. wahania kursów walutowych, zmiany stóp procentowych). W praktyce precyzyjna prognoza wpływu tych ryzyk na kształtowanie się kursu obligacji i jego wyeliminowanie jest niemożliwa, co należy brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Ryzyko niewypłacalności lub bankructwa emitenta przyszła sytuacja finansowa emitenta cechuje się niepewnością, co w skrajnie pesymistycznym scenariuszu może oznaczać bankructwo emitenta, a dla inwestora częściową lub całkowitą utratę zainwestowanych środków. Ryzyko opóźnienia w realizacji wypłat odsetek lub wykupu występuje w przypadku pogarszającej się sytuacji finansowej emitenta lub jego niesolidności. Ryzyko stopy procentowej polega na możliwości zmiany ceny obligacji w sytuacji zmian stóp procentowych na rynku. Cena obligacji zmienia się przeciwnie do zmian stóp procentowych. Ryzyko reinwestycji brak możliwości reinwestowania przychodów odsetkowych według oczekiwanej stopy zwrotu. Ryzyko inflacji zwane również ryzykiem siły nabywczej. Ma miejsce, gdy siła nabywcza dochodu z inwestycji zmienia się znacznie na skutek zmian stopy inflacji. Ryzyko płynności polegające na niemożliwości kupna lub sprzedaży instrumentu bez znaczącego wpływu na jego cenę. Ryzyko walutowe dotyczy obligacji denominowanych w walutach obcych. Ryzyko to wyraża się niepewnością, co do wartości przepływów gotówkowych, w zależności od kursu wymiany walut obowiązującego w momencie dokonywania płatności. Ryzyko przedterminowego wykupu przez emitenta występuje w przypadku obligacji z opcją przedterminowego wykupu przez emitenta i oznacza, że nie da się z całą pewnością przewidzieć, jakie przepływy gotówkowe wystąpią w okresie do wykupu. W przypadku spadku rynkowych stóp procentowych istnieje bowiem ryzyko, że emitent wykona opcję wykupu narażając inwestora na ryzyko reinwestycji otrzymanego dochodu po niższych stopach. 5. Obligacje korporacyjne Charakterystyka Obligacje korporacyjne są dłużnymi papierami wartościowymi emitowanymi przez podmioty gospodarcze posiadające osobowość prawną na podstawie Ustawy o Obligacjach. Stanowią zobowiązanie podmiotu gospodarczego do dokonywania płatności z tytułu naliczonych odsetek oraz do zapłaty należności głównej (wykupu według wartości nominalnej). Ryzyka Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu obligacji brak pewności co do kierunku kształtowania się ceny obligacji w przyszłości potencjalnie skutkujący stratą części bądź całości zainwestowanego kapitału. Ryzyko zmienności kurs rynkowy w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Ryzyko płynności polega na niemożliwości kupna lub sprzedaży instrumentu bez znaczącego wpływu na jego cenę. Ryzyko zawieszenia obrotu obligacjami lub ich wykluczenia z obrotu na podwyższenie ryzyka inwestycyjnego wpływa również możliwość zawieszenia notowań, wycofania lub wykluczenia instrumentów finansowych z obrotu na rynku regulowanym. Taka sytuacja w znaczący sposób może wpłynąć na rynkową wycenę instrumentów finansowych. Ryzyko to wynika z aktualnego stanu prawnego. Ryzyko związane z sytuacją makroekonomiczną i międzynarodową kraju, określonym stanem prawnym i podatkowym oraz możliwością ich zmian, a także tendencjami zachodzącymi w innych segmentach rynku finansowego (m.in. wahania kursów walutowych, zmiany stóp procentowych). W praktyce precyzyjna prognoza wpływu tych ryzyk na kształtowanie 7

8 się kursu obligacji i jego wyeliminowanie jest niemożliwa, co należy brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Ryzyko zarządzania zachodzi w sytuacji złego zarządzania spółką będącą emitentem obligacji, co ma wpływ na wartość wyemitowanych przez nią instrumentów finansowych. Ryzyko operacyjne wynika ze zmienności stopnia dochodów emitenta instrumentu finansowego, co nie pozostaje bez wpływu na rynkową wycenę jego walorów. Ryzyko finansowe jest spowodowane faktem, iż przedsiębiorstwo w celu finansowania projektów inwestycyjnych wykorzystuje częściowo kapitał obcy. Ma miejsce efekt dźwigni finansowej, którego niekorzystne działanie występuje wtedy, gdy udział kapitału obcego w kapitale spółki jest zbyt duży i spółka nie jest w stanie dotrzymać warunków zobowiązań. Ma to wpływ na wycenę obligacji wyemitowanych przez spółkę. Ryzyko niewypłacalności lub bankructwa emitenta przyszła sytuacja finansowa emitenta cechuje się niepewnością, co w skrajnie pesymistycznym scenariuszu może oznaczać bankructwo emitenta, a dla inwestora częściową lub całkowitą utratę zainwestowanych środków. Ryzyko opóźnienia w realizacji wypłat odsetek lub wykupu występuje w przypadku pogarszającej się sytuacji finansowej emitenta lub jego niesolidności. Ryzyko stopy procentowej polega na możliwości zmiany ceny obligacji w sytuacji zmian stóp procentowych na rynku. Cena obligacji zmienia się przeciwnie do zmian stóp procentowych. Ryzyko reinwestycji brak możliwości reinwestowania przychodów odsetkowych według oczekiwanej stopy zwrotu. Ryzyko inflacji zwane również ryzykiem siły nabywczej. Ma miejsce, gdy siła nabywcza dochodu z inwestycji zmienia się znacznie na skutek zmian stopy inflacji. Ryzyko walutowe dotyczy obligacji denominowanych w walutach obcych. Ryzyko to wyraża się niepewnością, co do wartości przepływów gotówkowych, w zależności od kursu wymiany walut obowiązującego w momencie dokonywania płatności. Ryzyko przedterminowego wykupu przez emitenta występuje w przypadku obligacji z opcją przedterminowego wykupu przez emitenta i oznacza, że nie da się z całą pewnością przewidzieć, jakie przepływy gotówkowe wystąpią w okresie do wykupu. W przypadku spadku rynkowych stóp procentowych istnieje bowiem ryzyko, że emitent wykona opcję wykupu narażając inwestora na ryzyko reinwestycji otrzymanego dochodu po niższych stopach. 6. Kontrakty terminowe Charakterystyka Kontrakt terminowy jest instrumentem finansowym, zobowiązującym obydwie strony do zawarcia w przyszłości transakcji na warunkach określonych w kontrakcie. Wystawiający kontrakt zajmuje krótką pozycję (sprzedaje kontrakt) i zobowiązuje się do dostarczenia przedmiotu kontraktu w dniu wygaśnięcia kontraktu. Nabywca kontraktu zajmuje natomiast pozycję długą, zobowiązując się przy tym do zapłacenia ustalonej ceny, po dostarczeniu przedmiotu kontraktu. W praktyce, większość kontraktów znajdujących się w obrocie na GPW rozliczana jest pieniężnie. Obrót kontraktami dokonywany jest w tzw. seriach, a ostatnim dniem obrotu każdą serią, jest trzeci piątek danego miesiąca wykonania. Kurs kontraktu podawany jest w punktach, a cenę ustala się mnożąc kurs przez odpowiedni mnożnik, którego wartość różni się w zależności od tego, na jaki instrument bazowy kontrakt opiewa. Z zajęciem pozycji (kupnem lub sprzedażą) kontraktu wiąże się konieczność wniesienia zabezpieczenia, którego wysokość ustala Dom Maklerski w oparciu o zabezpieczenie wymagane przez odpowiednią izbę rozliczeniową KDPW_CCP. Zabezpieczenie stanowi część wartości transakcji, co umożliwia osiąganie zysków przy zaangażowaniu relatywnie małej kwoty (dźwignia finansowa). Ryzyka Ryzyko instrumentu bazowego wynika z ryzyk dotyczących instrumentu finansowego, którego kwotowania stanowią podstawę wyceny i/lub rozliczenia kontraktu terminowego. 8

9 Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu kontraktu brak pewności, co do kierunku kształtowania się ceny kontraktu w przyszłości potencjalnie skutkujący stratą części bądź całości zainwestowanego kapitału. W sytuacjach nadzwyczajnych strata może przekraczać wartość zainwestowanych początkowo środków. Ryzyko zmienności kurs rynkowy w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Inwestycja w kontrakty terminowe wiąże się z koniecznością wniesienia zabezpieczenia, stanowiącego jedynie ułamkową część wielkości całego zobowiązania wynikającego ze standardu tego typu instrumentu finansowego (tzw. dźwignia finansowa). Powoduje to zwielokrotnienie ryzyka inwestycyjnego w przypadku gwałtownych i znaczących zmian kursu instrumentu pochodnego. Ryzyko płynności polega na niemożliwości kupna lub sprzedaży instrumentu bez znaczącego wpływu na jego cenę. Ryzyko bazy oznacza, iż cena instrumentu pochodnego może odbiegać od wartości teoretycznej instrumentu bazowego. Ryzyko zawieszenia obrotu kontraktami lub ich wykluczenia z obrotu na podwyższenie ryzyka inwestycyjnego wpływa również możliwość zawieszenia notowań, wycofania lub wykluczenia instrumentów finansowych z obrotu na rynku regulowanym. Taka sytuacja w znaczący sposób może wpłynąć na rynkową wycenę instrumentów finansowych. Ryzyko to wynika z aktualnego stanu prawnego. Ryzyko dywidendy w przypadku kontraktów opartych o indeksy cenowe płatności dywidendowe komponentów indeksu wpływają ujemnie na wycenę instrumentu bazowego, a w konsekwencji kontraktu terminowego na dany indeks. 7. Warranty Charakterystyka Ze względu na podmiot emitujący warranty dokonuje się podziału na warranty subskrypcyjne i warranty opcyjne. Pod względem konstrukcji warrant subskrypcyjny przypomina prawo poboru, różnica polega zaś na tym, że prawo poboru może zostać objęte wyłącznie przez osoby już posiadające akcje spółki, natomiast warrant może zostać objęty przez dowolny podmiot prawa. W przeciwieństwie do warrantów subskrypcyjnych, które mogą być emitowane przez spółki akcyjne wyłącznie na własne akcje przyszłej emisji, warranty opcyjne mogą być emitowane przez banki i inne instytucje finansowe (np. domy maklerskie) na akcje innych spółek znajdujące się już w obrocie publicznym. Cena warrantu zależy od wartości tzw. instrumentu bazowego, na który został on wyemitowany. Ryzyka Czynniki ryzyka związane z inwestowaniem w warranty subskrypcyjne są tożsame z czynnikami ryzyka, odpowiednimi dla kontraktów opcyjnych z perspektywy Klienta zajmującego pozycję długą w europejskiej opcji kupna. 8. Opcje Charakterystyka Opcje to pochodne instrumenty finansowe, skutkujące prawem (posiadacza opcji) i zobowiązaniem (wystawcy opcji) do zakupu (opcja kupna) lub sprzedaży (opcja sprzedaży) określonego instrumentu bazowego po ustalonej cenie w dniu wykonania opcji. Z jednej strony jest zatem prawo, a z drugiej zobowiązanie; różne są zatem profile zysku i ryzyka wystawcy i posiadacza opcji. Innymi słowy: opcje charakteryzują się niesymetrycznością profili zysku i ryzyka. Wystawienie opcji wiąże się z konieczność wniesienia depozytu zabezpieczającego, którego wysokość określa KDPW_CCP. Z kolei nabycie opcji wymusza konieczność zapłacenia premii jej wystawcy. W przypadku opcji notowanych na GPW premia stanowi równowartość kursu transakcyjnego przemnożonego o odpowiedni mnożnik. Wartość mnożnika różni się w zależności od typu instrumentu bazowego. 9

10 Wartość opcji nie zależy jedynie od wartości instrumentu bazowego ale także od takich czynników jak: termin do wygaśnięcia, wysokość stopy procentowej aktywów uznawanych za pozbawione ryzyka, wysokość dywidendy (o ile jest wypłacana) z instrumentu bazowego, zmienność instrumentu bazowego. Ryzyka Ryzyko instrumentu bazowego wynika z ryzyk dotyczących instrumentu finansowego, którego kwotowania stanowią podstawę wyceny i/lub rozliczenia opcji. Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu opcji brak pewności co do kierunku kształtowania się ceny opcji w przyszłości potencjalnie skutkujący stratą części bądź całości zainwestowanego kapitału. W przypadku wystawienia opcji kupna strata może być nieograniczona. Ryzyko zmienności kurs rynkowy w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Sprzedaż opcji wiąże się z koniecznością wniesienia depozytów zabezpieczających, stanowiących jedynie ułamkową część wielkości całego zobowiązania wynikającego ze standardu tego typu instrumentu finansowego (tzw. dźwignia finansowa). Powoduje to zwielokrotnienie ryzyka inwestycyjnego w przypadku gwałtownych i znaczących zmian kursu instrumentu pochodnego. Ryzyko płynności polega na niemożliwości kupna lub sprzedaży instrumentu bez znaczącego wpływu na jego cenę. Ryzyko upływu czasu cena opcji jest uzależniona od czasu, jaki pozostał do wygaśnięcia opcji. Zbliżanie się terminu wygaśnięcia opcji może powodować spadek wartości opcji nawet przy niezmienionym poziomie ceny instrumentu bazowego. Upływ czasu działa więc na niekorzyść nabywców opcji kupna i nabywców opcji sprzedaży. Ryzyko zawieszenia obrotu opcjami lub ich wykluczenia z obrotu na podwyższenie ryzyka inwestycyjnego wpływa również możliwość zawieszenia notowań, wycofania lub wykluczenia instrumentów finansowych z obrotu na rynku regulowanym. Taka sytuacja w znaczący sposób może wpłynąć na rynkową wycenę instrumentów finansowych. Ryzyko to wynika z aktualnego stanu prawnego. Ryzyko dywidendy w przypadku opcji kupna opartych o akcje spółek wypłacających dywidendy lub o indeksy cenowe, płatności dywidendowe wpływają ujemnie na wycenę instrumentu bazowego, a w konsekwencji opcji na dany instrument. 9. Certyfikaty inwestycyjne Charakterystyka Certyfikaty inwestycyjne to papiery wartościowe emitowane przez zamknięte fundusze inwestycyjne. Ich wycena oraz ryzyko ściśle związane są ze składem portfela inwestycyjnego funduszu, przy czym paleta dostępnych instrumentów jest znacznie większa niż w przypadku funduszy otwartych i obejmuje m.in. transakcje terminowe, prawa pochodne, waluty, a nawet udziały spółek z o.o., a więc lokaty niedostępne z mocy prawa dla funduszy otwartych. Ryzyka Z inwestowaniem w Certyfikaty Inwestycyjne związane są wszystkie czynniki ryzyka charakterystyczne dla inwestycji w dany typ aktywów. Ponadto: Ryzyko zarządzającego wiąże się z możliwością podjęcia błędnej decyzji przez zarządzającego funduszem co do selekcji rodzaju aktywów do portfela inwestycyjnego funduszu oraz momentu podjęcia decyzji inwestycyjnej. Ryzyko polityki inwestycyjnej brak możliwości bieżącego określenia dokładnych parametrów inwestycyjnych, w tym poziomu ryzyka oraz aktualnego składu portfela inwestycyjnego danego funduszu. Ryzyko płynności polega na niemożliwości kupna lub sprzedaży instrumentu bez znaczącego wpływu na jego cenę. 0

11 10. Produkty strukturyzowane Charakterystyka Produkty strukturyzowane są konstrukcją łączącą w sobie wiele typów instrumentów finansowych, a ich wycena jest uzależniona od wartości określonego wskaźnika rynkowego (np. kursu akcji lub koszyków akcji, wartości indeksów giełdowych, kursów walut). Instytucja finansowa będąca emitentem produktu zobowiązuje się w stosunku do nabywcy (inwestora), że w terminie wykupu instrumentu wypłaci mu kwotę rozliczenia kalkulowaną wg określonego wzoru. Formuła określająca zasady wypłaty ułatwia posiadaczom takich instrumentów śledzenie bieżącej wartości danego instrumentu. W zależności od konstrukcji instrumentu możemy wyróżnić dwa podstawowe rodzaje produktów strukturyzowanych:. Produkty gwarantujące ochronę kapitału pozwalają inwestorowi partycypować w zyskach, jakie generuje wbudowany w produkt wskaźnik rynkowy, zapewniając jednocześnie całkowitą ochronę nominalnej wartości zainwestowanej kwoty w dniu wykupu certyfikatu. 2. Produkty nie gwarantujące pełnej ochrony kapitału w porównaniu z pierwszą kategorią pozwalają inwestorom na większy udział inwestora w zyskach generowanych przez produkt wbudowany, lecz jednocześnie dopuszczają możliwość poniesienia straty części bądź całości zainwestowanego kapitału (w zależności od wzoru określającego kwotę rozliczenia). Ryzyka Nieograniczony zbiór możliwych konstrukcji strategii inwestycyjnych certyfikatów strukturyzowanych czyni niemożliwe określenie generalnego profilu ryzyka. Notowane produkty strukturyzowane, za sprawą ograniczonej płynności, w krótkim horyzoncie mogą odznaczać się znaczącą zmiennością oraz ograniczoną płynnością. W przypadku certyfikatów strukturyzowanych nominowanych w walutach obcych dodatkowym elementem niepewności jest ryzyko kształtowania się kursów walut obcych w czasie, powodujące że inwestycja w te instrumenty może mieć efekt odmienny od założonego. 11. Jednostki indeksowe Charakterystyka Jednostki indeksowe to instrumenty finansowe klasyfikowane jako instrumenty pochodne, których cena odzwierciedla zmiany wartości danego indeksu. Jednostki indeksowe pozwalają na inwestycję równoważną nabyciu wszystkich komponentów danego indeksu bez konieczności zakupu poszczególnych akcji wchodzących w jego skład. Na warszawskiej giełdzie notowane są jednostki indeksowe, które odzwierciedlają zmiany indeksu WIG20. Jednostki indeksowe, podobnie jak kontrakty terminowe zaliczane są do grupy derywatów. Do podstawowych różnic pomiędzy tymi instrumentami można zaliczyć: niższy mnożnik jednostek indeksowych od mnożnika kontraktów terminowych indeks WIG20 (0.x zamiast 0x); strona zawierająca pozycję długą opłaca całą wartość jednostki, a nie jedynie depozyt zabezpieczający; termin wykonania jednostki jest zdecydowanie dłuższy od terminu wykonania kontraktów (kilkanaście lat, a nie kilka miesięcy); strona zawierająca pozycję długą ma prawo wyboru formy zamknięcia pozycji przed datą wygaśnięcia: sprzedaż jednostki bądź jej wykonanie; strona zawierająca pozycję krótką może zostać wylosowana do wykonania jednostki. Ryzyka Z inwestowaniem w jednostki indeksowe są związane wszystkie czynniki ryzyka scharakteryzowane w przypadku inwestycji w akcje. Ryzyko płynności polega na niemożliwości kupna lub sprzedaży instrumentu bez

12 znaczącego wpływu na jego cenę. Ryzyko przyszłego kształtowania się kursu jednostek indeksowych brak pewności co do kierunku kształtowania się ceny jednostek indeksowych w przyszłości potencjalnie skutkujący stratą części bądź całości zainwestowanego kapitału. W sytuacjach nadzwyczajnych strata może przekraczać wartość zainwestowanych początkowo środków. Ryzyko zmienności kurs rynkowy w krótkim okresie może podlegać znaczącym wahaniom powodując istotną fluktuację wartości zainwestowanego kapitału. Sprzedaż jednostek indeksowych wiąże się z koniecznością wniesienia depozytów zabezpieczających stanowiących jedynie ułamkową część wielkości całego zobowiązania wynikającego ze standardu tego typu instrumentu finansowego, dlatego wysokość straty może przekroczyć wartość pierwotnie zainwestowanego kapitału. Ryzyko przymusowego wykonania strona zawierająca pozycję krótką może zostać wylosowana do wykonania jednostki w niesprzyjającym dla niej momencie czasu. Ryzyko ceny rozliczeniowej strona zawierająca pozycję długą chcąc wykonać posiadaną jednostkę musi złożyć deklarację wykonania po nieznanej sobie cenie rozliczeniowej (cena rozliczeniowa z otwarcia na następnej sesji D+). 12. ETF Charakterystyka Fundusze ETF (Exchange Traded Funds; ETFy) to fundusze inwestycyjne, których celem jest jak najdokładniejsze odwzorowywanie wyników określonego indeksu rynkowego. Tytuły uczestnictwa ETF podobnie jak akcje są notowane na giełdzie. Dzięki temu są wyceniane na bieżąco i płynne można je kupić lub sprzedać każdego dnia podczas sesji giełdowej. Obecnie na GPW notowane są trzy rodzaje funduszy ETF: ETF na indeks WIG20, ETF na indeks DAX, ETF na indeks S&P500. Ryzyka Inwestycje w fundusze ETF niosą ze sobą pewien stopień ryzyka finansowego, które może się różnić w zależności od danego funduszu. Tytuły uczestnictwa ETF mogą rosnąć lub spadać z uwagi na zmieniające się warunki gospodarcze, polityczne lub rynkowe, albo z uwagi na sytuację indywidualną emitenta. Inwestorzy narażeni są na ryzyko odzyskania na koniec inwestycji kwoty niższej od zainwestowanej. Płynność i kurs notowanych tytułów uczestnictwa może podlegać znacznym wahaniom. Ryzyko zawieszenia notowań lub wykluczenia z obrotu. Fundusze ETF inwestujące w akcje zwykłe i inne kapitałowe papiery wartościowe podlegają ryzyku rynkowemu. Emitent może czasowo zawiesić obliczanie Wartości Aktywów Netto na tytuł uczestnictwa jednego lub większej liczby ETF. Emitent może w każdej chwili zdecydować o rozwiązaniu dowolnego funduszu ETF. Emitent może zdecydować w dowolnym momencie o połączeniu lub podziale dowolnego funduszu ETF. W przypadku funduszy ETF opartych o indeksy zagraniczne istnieje ryzyko walutowe. Ryzyko czasowego zawieszenia umarzania tytułów uczestnictwa ETF. 13. Transakcje nabycia instrumentów finansowych zawierane bez posiadania przez Klienta pełnego pokrycia (z wykorzystaniem odroczonego terminu płatności OTP) Charakterystyka Usługa OTP (odroczony termin płatności) umożliwia realizację zleceń kupna bez posiadania przez Klienta w momencie ich składania pełnego pokrycia w środkach pieniężnych lub należnościach z tytułu zawartych sprzedaży. Dzięki temu, Klient może w dniu zawarcia transakcji zaangażować środki 2

13 pieniężne w wysokości odpowiadającej jedynie części wartości transakcji resztę spłacając w dniu rozliczenia transakcji: dla obligacji po dwóch dniach, dla akcji po trzech dniach rozliczeniowych. Usługa OTP dotyczy jedynie wskazanych przez Dom Maklerski instrumentów finansowych i nie obejmuje transakcji instrumentami pochodnymi. Dom Maklerski określa i Podaje Do Wiadomości Klientów wymaganą minimalną wysokość wskaźnika pokrycia zleceń kupna w środkach pieniężnych dla instrumentów finansowych, w stosunku do których dopuszcza składanie zleceń kupna z wykorzystaniem usługi OTP. W momencie składania zlecenia Klient powinien posiadać co najmniej 30 proc. wartości zlecenia lub wartość Podaną Do Wiadomości Klientów. Brakującą kwotę Klient uzupełnia najpóźniej w dniu rozliczenia transakcji, co w praktyce tworzy efekt dźwigni finansowej (analogia krótkoterminowego kredytowania zakupu). Ryzyka Istniejąca dźwignia finansowa niesie ze sobą ryzyko zwielokrotnienia strat w przypadku niekorzystnego zachowania się kursu. Ryzyko powstania ujemnego salda na rachunku Klienta. Ryzyko płynności kursu papierów wartościowych notowanych na GPW. W przypadku niedotrzymania przez Klienta terminu zapłaty i nieuzupełnieniu środków pieniężnych na rachunku inwestycyjnym w dniu rozliczenia transakcji, Dom Maklerski może zaprzestać przyjmowania od Klienta zleceń kupna bez pełnego pokrycia. Dom Maklerski może sprzedać papiery wartościowe znajdujące się na rachunku Klienta celem pokrycia istniejących zobowiązań Klienta z tytułu nieopłaconej transakcji zawartej z wykorzystaniem OTP. Lista papierów wartościowych, dla których możliwe jest składanie zleceń z wykorzystaniem OTP może się zmieniać. Wskaźniki pokrycia zleceń kupna dla poszczególnych papierów wartościowych, dla których możliwe jest składanie zleceń z wykorzystaniem OTP, mogą zostać zmienione. Limit zobowiązań z tytułu realizacji zleceń składanych z wykorzystaniem OTP może być ograniczony. WAŻNA INFORMACJA Ponadto dla każdej z opisanych kategorii instrumentów finansowych i usług maklerskich może wystąpić ryzyko podatkowe związane ze złożonością przepisów podatkowych, jak również możliwością swobodnego ich interpretowania przez podatników, płatników podatku oraz organy podatkowe. Fakt ten stanowi istotne źródło ryzyka związanego ze składanymi zeznaniami podatkowymi oraz rozliczeniem podatku od zysków kapitałowych, w związku z czym zaleca się Klientowi skonsultowanie jego indywidualnej sytuacji podatkowej z profesjonalnym doradcą podatkowym lub właściwym organem podatkowym. III. OGÓLNE ZASADY PRZYJMOWANIA LUB PRZEKAZYWANIA OPŁAT, PROWIZJI LUB ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH INNYCH NIŻ POBIERANE OD KLIENTA LUB PRZEKAZYWANE NA RZECZ KLIENTA W związku ze świadczeniem usług maklerskich Dom Maklerski może przyjmować lub przekazywać:. opłaty, prowizje i świadczenia niepieniężne przyjmowane od Klienta lub osoby działającej w jego imieniu albo przekazywanych Klientowi lub osobie działającej w jego imieniu; 2. opłaty lub prowizje niezbędne dla świadczenia danej usługi maklerskiej na rzecz Klienta; 3

14 3. opłaty, prowizje i świadczenia niepieniężne w celu poprawienia jakości usługi maklerskiej świadczonej na rzecz Klienta. Za świadczone usługi Dom Maklerski pobiera od Klientów opłaty i prowizje zgodnie z odpowiednią Taryfą prowizji i opłat, na zasadach określonych w Regulaminie świadczenia usług maklerskich. Każdorazowo aktualna i szczegółowa wysokość przyjmowanych opłat i prowizji, zostanie ujawniona Klientowi na Jego wniosek złożony w Punkcie Przyjmowania Zleceń albo punkcie usług maklerskich. Opłaty i prowizje pobierane od Klientów mogą być wykorzystane na pokrycie kosztów bieżących ponoszonych przez Dom Maklerski w bezpośrednim związku z prowadzeniem działalności maklerskiej. Są to m.in.: opłaty i prowizje na rzecz podmiotów organizujących rynki regulowane (GPW S.A., BondSpot S.A.) oraz rozrachunek i rozliczenie transakcji (KDPW S.A. i KDPW_CCP S.A.); opłaty i prowizje na rzecz podmiotów pośredniczących w wykonaniu zleceń na zagranicznych rynkach regulowanych oraz opłaty za obsługę rachunku zagranicznych instrumentów finansowych; koszty serwisów informacyjnych (Reuters, PAP, SDIG); koszty utrzymania i obsługi sieci teleinformatycznej (platforma transakcyjna, intranet, Internet, telefonia stacjonarna i komórkowa) oraz sieci obsługi Klienta, opłaty pocztowe, koszty obsługi prawnej koszty marketingowe i promocyjne, koszty funkcjonowania sieci sprzedaży. Dom Maklerski może przyjmować także opłaty, prowizje i świadczenia niepieniężne inne iż wskazane w pkt. -3. Na pisemne żądanie Klienta, Dom Maklerski przekazuje Klientowi informację o opłatach, prowizjach i świadczeniach innych niż wskazane w pkt. -3, w tym o ich istocie i wysokości lub sposobie ustalania ich wysokości. Ogólne zasady przyjmowania lub przekazywania opłat, prowizji lub świadczeń niepieniężnych innych niż pobierane od Klienta lub przekazywane na rzecz Klienta są przedstawione w niniejszym Rozdziale w części Otrzymywanie lub przekazywanie płatności z udziałem podmiotu trzeciego za czynności związane z usługami maklerskimi. Opłaty na rzecz GPW W związku z wykonywaniem usługi wykonywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych w zakresie kosztów związanych z uczestnictwem w rynku regulowanym organizowanym przez GPW, Dom Maklerski jest zobowiązany do zapłaty opłat i prowizji: za dostęp do systemu informatycznego GPW opłaty jednorazowe i kwartalne (zgodnie z pkt. Załącznika Nr do Regulaminu Giełdy), opłaty za wykorzystanie systemu informatycznego GPW opłaty kwartalne (zgodnie z pkt. 2 Załącznika Nr do Regulaminu Giełdy), opłaty operacyjne na rynku kasowym (zgodnie z pkt. 3 Załącznika Nr do Regulaminu Giełdy), opłaty operacyjne na rynku terminowym (zgodnie z pkt. 4 Załącznika Nr do Regulaminu Giełdy), okazjonalnie inne opłaty (zgodnie z pkt. 6 Załącznika Nr do Regulaminu Giełdy). Najważniejsze opłaty operacyjne na rynku kasowym GPW wynoszą: dla akcji, praw do akcji i ETF: opłata stała: 0,20 zł od zlecenia opłata naliczana od wartości zlecenia - do 00 tys zł 0,033% - pomiędzy 00 tys zł a 2 mln zł 0,024% - powyżej 2 mln zł 0,00% łącznie nie więcej niż 880 zł od zlecenia dla dłużnych instrumentów finansowych w zakresie obrotu sesyjnego: opłata od wartości zlecenia 0,00% 4

15 dla innych instrumentów finansowych w zakresie obrotu sesyjnego: opłata stała: 0,30 zł od zlecenia opłata naliczana od wartości zlecenia 0,025% łącznie nie więcej niż 880 zł od zlecenia Najważniejsze opłaty operacyjne na rynku terminowym GPW wynoszą: dla kontraktów terminowych opłata stała od kontraktu: kontrakt na WIG20,60 zł kontrakty na pozostałe indeksy,60 zł kontrakty na akcje 0,34 zł kontrakty na kursy walut 0,08 zł dla opcji: opcje na indeksy: - od wartości transakcji 0,60% - opłata minimalna od opcji 0,20 zł - opłata maksymalna od jednej opcji,20 zł opcje na akcje: - od wartości transakcji 0,60% - opłata minimalna od opcji 0,04 zł - opłata maksymalna od jednej opcji 0,24 zł pozostałe opcje: - od wartości transakcji 0,60% - opłata minimalna od opcji 0,20 zł - opłata maksymalna od jednej opcji,20 zł Pełna treść Regulaminu Giełdy wraz z cennikiem obowiązującym członków GPW dostępna jest na stronie GPW pod adresem: Opłaty na rzecz BondSpot W związku z wykonywaniem usługi wykonywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych w zakresie kosztów związanych z uczestnictwem w regulowanym rynku pozagiełdowym organizowanym przez BondSpot S.A., Dom Maklerski jest zobowiązany do zapłaty opłat i prowizji: opłata za korzystanie z pierwszego terminala opłata kwartalna zł opłata za korzystanie z każdego następnego terminala opłata kwartalna.000 zł zryczałtowana opłata transakcyjna pobierana od członków uprawnionych do działania na rynku na rachunek Klienta od transakcji zawartych na rachunek własny lub na rachunek Klienta w danym miesiącu o łącznej wartości do zł 500 zł opłaty od wartości obrotu dla instrumentów dłużnych, z wyłączeniem transakcji pakietowych i negocjowanych 0,005% opłaty od wartości transakcji pakietowych i negocjowanych, których przedmiotem są instrumenty dłużne: dla każdej transakcji o wartości do 50 tys. zł 0,005% dla każdej transakcji o wartości powyżej 50 tys. zł jednakże nie większej niż 0 mln zł 0,005% dla każdej transakcji o wartości powyżej 0 mln zł 500 zł + 0,0025% od nadwyżki powyżej 0 mln zł opłata za rozpatrzenie wniosku o dopuszczenie do działania na rynku.000 zł opłata za rozpatrzenie wniosku o zakończenie działania członka na rynku.000 zł opłata za rozpatrzenie wniosku o anulowanie transakcji.000 zł opłata za anulowanie transakcji na wniosek członka, pobierana od strony transakcji występującej o dokonanie anulowania transakcji zł Pełna treść Regulaminu Alternatywnego Systemu Obrotu organizowanego przez BondSpot S.A. wraz z cennikiem obowiązującym członków dostępna jest na stronie BondSpot S.A. pod adresem: 5

16 Opłaty na rzecz KDPW i KDPW_CCP Dom Maklerski, będąc uczestnikiem KDPW S.A. i KDPW_CCP S.A. ponosi następujące opłaty związane z rozrachunkiem i rozliczeniem transakcji/operacji na instrumentach finansowych: depozytowe za otwarcie konta formalnego, za prowadzenie konta podmiotowego, za prowadzenie depozytu instrumentów rynku kasowego (zgodnie z pkt. -3 Załącznika Nr do Regulaminu KDPW), rozrachunkowe (zgodnie z pkt. 4 Załącznika Nr do Regulaminu KDPW), za obsługę komunikatów/instrukcji (zgodnie z pkt. 5 Załącznika Nr do Regulaminu KDPW), pożyczkowe (zgodnie z pkt. 6 Załącznika Nr do Regulaminu KDPW), specjalne (zgodnie z pkt. 7 Załącznika Nr do Regulaminu KDPW), za dodatkowe usługi (zgodnie z pkt. 8 Załącznika Nr do Regulaminu KDPW), za uczestnictwo (zgodnie z pkt. Załącznika Nr do Regulaminu rozliczeń transakcji), z tytułu rozliczenia transakcji (zgodnie z pkt. 2 Załącznika Nr do Regulaminu rozliczeń transakcji), związane z instrumentami pochodnymi (zgodnie z pkt. 3 Załącznika Nr do Regulaminu rozliczeń transakcji), za zarządzanie i administrowanie środkami wniesionymi z tytułu wpłat do funduszu rozliczeniowego, funduszy zabezpieczających Alternatywnego Systemu Obrotu (ASO), funduszu zabezpieczającego pożyczki na zlecenie a także środkami wniesionymi na poczet depozytów zabezpieczających (zgodnie z pkt. 4 Załącznika Nr do Regulaminu rozliczeń transakcji), za dodatkowe usługi (zgodnie z pkt. 5 Załącznika Nr do Regulaminu rozliczeń transakcji), z tytułu zarządzania systemem rekompensat (zgodnie z par. 20 Regulaminu funkcjonowania systemu rekompensat KDPW). Najważniejsze opłaty związane z instrumentami finansowymi ponoszone na rzecz KDPW S.A. oraz KDPW_CCP S.A: za prowadzenie depozytu instrumentów rynku kasowego naliczane od wartości rynkowej papierów wartościowych wg stanów na zakończenie poszczególnych dni kalendarzowych dla obligacji Skarbu Państwa 0,0006 % dla pozostałych papierów wartościowych (w tym akcji) 0,00033% z tym, że: dla papierów wartościowych dla których centralny depozyt prowadzony jest w zagranicznych izbach rozrachunkowych od 0,00052% do 0,033 % za rozrachunek transakcji zawartej w obrocie zorganizowanym 4 zł, jednakże jeśli rozrachunek transakcji objęty jest funduszem rozliczeniowym albo funduszem zabezpieczającym ASO zł, za rozrachunek transakcji zawartej w ramach obrotu pierwotnego 4 zł, z tytułu rozliczenia transakcji 0,0035% wartości transakcji, lecz nie mniej niż 0,2 zł i nie więcej niż 3,5 zł za rozliczenie transakcji, z tytułu rejestracji transakcji w kontraktach terminowych: na akcje 0,34 zł za kontrakt (lecz nie więcej niż 340 zł za transakcję w liczbie przekraczającej.000 kontraktów), na waluty 0,08 zł za kontrakt, innych niż ww. 0,80 zł za kontrakt, w indeksowych jednostkach udziałowych 0,0075% wartości transakcji, lecz nie mniej niż 0,2 zł i nie więcej niż 50 zł za rozliczenie transakcji, w kontraktach opcyjnych 0,2% wartości premii, lecz nie mniej niż 0,2 zł i nie więcej niż 2 zł od pozycji, za zamknięcie pozycji w związku z wygaśnięciem: kontraktów terminowych na akcje 0,34 zł za kontrakt, kontraktów terminowych na waluty 0,08 zł za kontrakt, 6

17 kontraktów terminowych innych niż ww. 0,80 zł za kontrakt, za obsługę wykonania opcji lub indeksowych jednostek udziałowych rozliczanych pieniężnie 0,2% wartości rozliczenia, nie mniej niż 0,2 zł i nie więcej niż 2 zł od pozycji. Opłaty związane z rynkami zagranicznymi Dom Maklerski ponosi koszty związane z usługą wykonywania zleceń nabycia lub zbycia zagranicznych instrumentów finansowych, które w zależności od rynku mogą się wahać w przedziale od 0,05% do 0,7% wartości transakcji z minimalnymi wartościami oscylującymi w granicach równowartości od 30 do 90 złotych. Dodatkowymi kosztami transakcyjnymi są lokalne opłaty i podatki, które są wymagane na niektórych rynkach. Dom Maklerski ponosi również koszty transferu walut, koszty przyjęcia transferu instrumentów finansowych (wahające się w zależności od rynku od CHF 0,70 do CHF 300) oraz koszty przechowywania zdeponowanych papierów wartościowych maksymalnie 0,02% w skali roku, powiększane o ewentualne opłaty lokalne, pobierane miesięcznie, nie mniej niż CHF 875 kwartalnie. Dla transakcji, których przedmiotem są zagraniczne instrumenty finansowe, zawieranych na rynkach, na których naliczane są podatki transakcyjne, opłaty skarbowe lub inne opłaty specjalne specyficzne dla danego rynku należy doliczyć stosowna opłatę, pobieraną najpóźniej w momencie rozliczenia transakcji. Opłaty związane z serwisami informacyjnymi W związku z dystrybucją danych giełdowych i udostępnianiem Klientom serwisów informacyjnych, Dom Maklerski ponosi na rzecz podmiotów uprawnionych do rozpowszechniania tych danych: opłaty dystrybucyjne powiększone o koszty techniczne opłaty za korzystanie z przeglądu notowań za każdą stację roboczą, w zależności od zakresu prezentowanych danych: pełny karnet zleceń w czasie rzeczywistym (GPW i NewConnect) 74,05 zł 5 ofert w czasie rzeczywistym (GPW i NewConnect) 88,0 zł oferta w czasie rzeczywistym w zależności od liczby abonentów; opłata jest wyliczana w oparciu o poniższy taryfikator: oferta (GPW) 2,40 od do.000 abonentów,95 od.00 do abonentów,20 od 3.00 do abonentów 0,70 od 2.50 do abonentow 0,30 ponad abonentów oferta (NewConnect),24 od do.000 abonentów 0,9 od.00 do abonentów 0,2 od 3.00 do abonentów 0,07 od 2.50 do abonentow 0,03 ponad abonentów Otrzymywanie lub przekazywanie płatności z udziałem podmiotu trzeciego za czynności związane z usługami maklerskimi Ogólne zasady przyjmowania lub przekazywania opłat, prowizji lub świadczeń niepieniężnych innych niż pobierane od Klienta lub przekazywane na rzecz Klienta, a także opłat i prowizji innych niż niezbędne dla świadczenia usług maklerskich na rzecz Klienta ( Płatności z udziałem podmiotu trzeciego ) 7

18 Umowy i porozumienia zawierane przez Dom Maklerski mogą przewidywać otrzymywanie lub przekazywanie płatności z udziałem podmiotu trzeciego za czynności związane z usługami maklerskimi. W szczególności płatności z udziałem podmiotu trzeciego mogą być otrzymywane lub przekazywane w następujących kategoriach umów i porozumień: umowy dotyczące dystrybucji instrumentów finansowych w ramach ofert publicznych i obrotu pierwotnego, umowy dotyczące transakcji rynku wtórnego dotyczące nabywania znacznych pakietów akcji spółek publicznych (wezwanie), inne umowy i porozumienia dotyczące usług maklerskich zawierające świadczenie pieniężne i niepieniężne od podmiotu trzeciego w postaci: a) szkoleń pracowników (w tym wyjazdów szkoleniowych); b) materiałów szkoleniowych, w tym materiałów dotyczących sytuacji rynkowej; c) aplikacji i systemów informatycznych; d) materiałów reklamowych i informacyjnych. Płatności z udziałem podmiotu trzeciego są każdorazowo analizowane przez Dom Maklerski pod kątem ich zgodności z regulacjami Rozporządzenia MF z dnia 24 września 202 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (Dz. U. 202 poz. 078) ( Rozporządzenie ), w szczególności w zakresie ich wpływu na poprawienie jakości usług maklerskich świadczonych na rzecz Klientów, a także w zakresie zgodności z zobowiązaniem Domu Maklerskiego do działania w sposób rzetelny i profesjonalny oraz zgodnie z najlepiej pojętym interesem Klienta. Płatności z udziałem podmiotu trzeciego niezgodne z regulacjami Rozporządzenia są klasyfikowane jako niedozwolone i nie są pobierane. Na pisemne żądanie Klienta Dom Maklerski przedstawia szczegółowe informacje na temat płatności z udziałem podmiotu trzeciego za czynności związane z daną usługą maklerską oraz instrumentem finansowym stanowiącym jej przedmiot na zasadach określonych w odpowiednich regulacjach Domu Maklerskiego. Podatki Dom Maklerski, wykonując swoje zobowiązania publiczno-prawne, może pobierać podatki i inne opłaty należne od Klientów. Kwestie te reguluje szczegółowo ustawa Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. 202 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz inne ustawy, rozporządzenia i umowy międzynarodowe, obowiązujące na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Podstawowa stawka podatku dochodowego, który Dom Maklerski może pobierać jako płatnik od odchodów z: odsetek od środków pieniężnych, odsetek i dyskonta od papierów wartościowych, dywidend oraz innych dochodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, oraz innych dochodów, o których mowa w wymienionych przepisach, wynosi 9% dochodu (przychodu). Poza stawką opisaną powyżej DM może stosować w przypadku osób nie posiadających rezydencji podatkowej w na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej inne stawki podatku dochodowego określone w umowach międzynarodowych. IV. RYZYKO PRAWNE I PODATKOWE Nie bez wpływu na celowość oraz efektywność inwestycji pozostaje także ryzyko prawne, w szczególności związane z możliwością zmian uregulowań dotyczących obrotu instrumentami finansowymi, przepisów dotyczących spółek, prowadzenia działalności gospodarczej, przepisów podatkowych, celnych i innych. Wszystkie one mogą powodować polepszenie lub pogorszenie warunków działania emitentów i inwestorów i w ten sposób powodują niepewność efektów inwestycji. 8

19 W szczególności należy zwrócić uwagę na ryzyko podatkowe, wynikające z wątpliwości interpretacyjnych związanych ze stosowaniem przepisów prawa podatkowego, w tym w szczególności ustawy z dnia 26 lipca 99 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. 200 r. Nr 5 poz. 307), która reguluje zarówno obowiązki Klientów podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, jak i obowiązki Domu Maklerskiego płatnika zryczałtowanego podatku dochodowego. Klienci Domu Maklerskiego ponoszą pełną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe wynikające z opisanej ustawy, w tym również z tytułu opisanych ryzyk podatkowych, także w sytuacjach, gdy Dom Maklerski z tych lub innych przyczyn nie wykona lub wykona niewłaściwe swoje obowiązki, jako płatnik podatku (patrz: ustawa Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U r. Nr 8 poz. 60 z późn. zm.). W sytuacjach ściśle określonych w przepisach, Dom Maklerski ponosi solidarną odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe Klienta, jeśli dotyczy to jego obowiązków, jako płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych. W pozostałych sytuacjach Dom Maklerski ponosi odpowiedzialność cywilnoprawną, na zasadach ogólnych. Dom Maklerski, zarówno w zakresie obowiązków płatnika podatku, jak i w przypadkach, gdy nie ponosi bezpośredniej odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe Klientów (np. informacja PIT-8C) dochowuje należytej staranności i ostrożności przy interpretowaniu opisanych przepisów i ich stosowaniu na potrzeby obowiązków podatkowych wobec Klientów. Stanowisko jakie w sprawach opisanych przepisów reprezentuje Dom Maklerski nie jest dla Klientów wiążące i mają oni prawo do własnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, a co za tym idzie do samodzielnej eliminacji opisanych ryzyk, w porozumieniu z osobistym doradcą podatkowym, właściwym organem podatkowym i innymi uprawnionymi podmiotami. Powyższe ryzyka nie mogą być rozpatrywane w oderwaniu od przepisów podatkowych stosowanych w krajach innych niż Rzeczpospolita Polska, jeśli Klient posiada status nierezydenta i powinny być rozstrzygane w świetle prawa podatkowego obowiązującego w miejscu zamieszkania (rezydencji podatkowej) Klienta, jak również umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, jakie zawarła Rzeczpospolita Polska. V. PODSTAWOWE ZASADY ROZPATRYWANIA SKARG. Skargi dotyczące świadczenia usług przez Dom Maklerski, Klient powinien złożyć niezwłocznie od powzięcia informacji o fakcie niewykonania lub nienależytego wykonania czynności, której skarga dotyczy, a w każdym razie nie później niż w terminie 60 dni od daty, w której dana czynność powinna być wykonana. 2. Skargi Klientów wymagają formy pisemnej i mogą być składane bezpośrednio w PPZ albo w punktach usług maklerskich, za pośrednictwem poczty wewnętrznej Systemu lub przesyłane listownie do siedziby Domu Maklerskiego. Do skargi powinny być dołączone kopie dokumentów (zleceń), których skarga dotyczy. 3. Klient powinien złożyć skargę w takiej formie, która pozwoli w sposób niewątpliwy ustalić Jego tożsamość. Skargi niezawierające danych pozwalających na identyfikację wnoszącego skargę pozostawia się bez rozpatrzenia. 4. Wszystkie skargi powinny zawierać jednoznaczne instrukcje dotyczące czynności, jakich żąda Klient. Jeżeli treść skargi nasuwa wątpliwości co do jej przedmiotu, Dom Maklerski występuje do Klienta o złożenie wyjaśnienia lub uzupełnienia, z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie skargi bez rozpoznania. 5. Klient jest zobowiązany do współpracy z Domem Maklerskim podczas procesu rozpatrywania skargi oraz w zakresie realizacji zgłoszonych żądań lub naprawienia szkody i może ponieść skutki uchybienia temu obowiązkowi, polegające w szczególności na przyczynieniu się do powstania szkody. 6. Dom Maklerski rozpatruje złożoną skargę w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania. 7. W sprawach szczególnie skomplikowanych termin wymieniony w pkt 6 może ulec przedłużeniu o 30 dni. 8. O sposobie rozpatrzenia skargi Klient jest powiadamiany: za pośrednictwem poczty wewnętrznej Systemu, o ile skarga została złożona w ten sposób, 9

20 listem poleconym i dodatkowo, na żądanie Klienta pocztą wewnętrzną Systemu, w przypadku złożenia skargi w PPZ albo punkcie usług maklerskich lub listownie. 9. W przypadku nieuwzględnienia skargi lub rozpatrzenia skargi niezgodnie z żądaniem Klienta, Klient może złożyć odwołanie od decyzji Domu Maklerskiego w terminie 30 dni od dnia otrzymania odpowiedzi na złożoną skargę. 0.Odpowiedź Domu Maklerskiego na odwołanie Klienta jest decyzją ostateczną w ramach postępowania skargowego..niezależnie od postępowania skargowego, Klient może: wnieść powództwo do właściwego sądu powszechnego; zawrzeć ugodę na podstawie negocjacji przeprowadzonych z DM; zwrócić się o pomoc do miejskich lub powiatowych rzeczników konsumenta; przedstawić DM propozycję zawarcia pisemnej umowy w sprawie poddania sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego (zapisu na sąd polubowny). 2.DM podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. VI. KONFLIKT INTERESÓW. Przez konflikt interesów rozumie się znane Domowi Maklerskiemu okoliczności mogące doprowadzić do powstania sprzeczności między interesem Domu Maklerskiego, innych podmiotów z Grupy, osoby powiązanej z Domem Maklerskim i obowiązkiem działania przez Dom Maklerski w sposób rzetelny, z uwzględnieniem najlepiej pojętego interesu Klienta, jak również znane Domowi Maklerskiemu okoliczności mogące doprowadzić do powstania sprzeczności między interesami kilku Klientów Domu Maklerskiego. 2. Konflikt interesów może wystąpić nawet mimo braku nieetycznego lub nieprawidłowego działania, jeśli wywoła wrażenie nieprawidłowości, które może podważyć zaufanie do Domu Maklerskiego, innych podmiotów Grupy lub do osoby pozostającej w konflikcie. 3. Dom Maklerski w swojej działalności zawsze kieruje się zasadą unikania konfliktów interesów ze swoimi Klientami i partnerami oraz zasadą działania w sposób rzetelny i profesjonalny, zgodny z zasadami uczciwego obrotu i zgodnie z najlepiej pojętymi interesami Klientów. 4. Realizując tę zasadę Dom Maklerski stosuje w swojej działalności przede wszystkim Regulamin Zarządzania Konfliktem Interesów w Domu Maklerskim Pekao oraz Regulamin kontroli przepływu i uniemożliwienia wykorzystywania informacji poufnych i przestrzegania tajemnicy zawodowej w Domu Maklerskim Pekao, a także Regulamin prowadzenia działalności inwestycyjnej przez osoby powiązane z Domem Maklerskim. Stosowanie ww. regulacji wewnętrznych oraz organizacja wewnętrzna Domu Maklerskiego zapewniają, że w przypadku powstania konfliktu interesów związanych ze świadczeniem przez Dom Maklerski danej usługi maklerskiej na rzecz Klienta nie dojdzie do naruszenia interesu Klienta oraz zapewniają unikanie konfliktów interesów m.in. w sytuacji, w której Dom Maklerski pośredniczy w zawieraniu transakcji przez Klientów, dotyczących instrumentów finansowych i jednocześnie świadczy usługi dotyczące tych instrumentów finansowych na rynku pierwotnym (np. członek konsorcjum) i wtórnym (np. sponsor emisji, podmiot pośredniczący przy wezwaniu) lub świadczy usługi doradcze emitentowi tych instrumentów finansowych. 5. W przypadku powstania konfliktu interesów wynikającego z prowadzonej działalności, Dom Maklerski przed zawarciem umowy o świadczenie danej usługi maklerskiej poinformuje Klienta o istniejących konfliktach interesów związanych ze świadczeniem danej usługi maklerskiej, pisemnie lub w inny uzgodniony z Klientem sposób, gwarantujący otrzymanie informacji przez Klienta i przechowywanie jej w stanie niezmienionym przez okres, w którym Klient powinien mieć do niej dostęp. Informacja ta zawiera dane pozwalające Klientowi na podjęcie świadomej decyzji co do zawarcia umowy o świadczenie usług maklerskich przez Dom Maklerski oraz obejmuje jedynie stwierdzenie faktu istnienia konfliktu interesów i z uwagi na konieczność przestrzegania przez Dom Maklerski tajemnicy zawodowej i infor- 20