Temat: Ryby kręgowce wodne. Ryby są organizmami żyjącymi w wodzie, zarówno słodkiej, jak i słonej. Tylko niektóre gatunki potrafią, przez ograniczony czas, przetrwać poza środowiskiem wodnym (podskoczek mułowy, piskorz). Są zmiennocieplne i mogą żyć w wodach tropikalnych, ale także w wodach arktycznych. Ryby żyją samotnie lub stadnie w ławicach. Taki tryb życia ułatwia im żerowanie, ale też stanowi ochronę przed drapieżnikami. www.youtube.com/watch?v=rpjh98ug5qu
1. Przystosowania do życia w wodzie. Kształt ciała: Opływowy i wydłużony u ryb drapieżnych, szybko pływających np. miecznika, rekina. Spłaszczony bocznie u ryb żyjących wśród podwodnych skał np. ustnik. Spłaszczony u ryb żyjących przy dnie np. płaszczki. Pokrycie ciała skóra pokryta jest łuskami i śluzem, co zmniejsza tarcie w czasie pływania. Posiadanie płetw umożliwiają poruszanie się i zachowanie równowagi. Występowanie pęcherza pławnego - pozwala na zmianę zanurzenia. Skrzela umożliwiają oddychanie pod wodą.
2. Budowa i funkcjonowanie ryb.
Pokrycie ciała Ciało ryb pokryte jest wielowarstwowym naskórkiem i skórą właściwą. Naskórek wytwarza śluz (gruczoły śluzowe) oraz zawiera komórki barwnikowe, które decydują o ubarwieniu ciała funkcja ochronna. Skóra właściwa jest bardzo mocna i wytwarza łuski, chroniące przed urazami mechanicznymi. Szkielet Ryby dzielimy na chrzęstnoszkieletowe (rekiny, płaszczki) i kostnoszkieletowe. Ryby kostnoszkieletowe mają szkielet giętki i lekki, ale wrażliwy na urazy. Ryby kostnoszkieletowe mają szkielet mocniejszy, ale cięższy. Dlatego większość tych ryb posiada pęcherz pławny. U ryb czaszka połączona jest nieruchomo z kręgosłupem, co ułatwia pokonywanie oporu wody. Kręgosłup ma dwa odcinki: tułowiowy, łączący się z żebrami oraz ogonowy pozbawiony żeber. W mięśniach wielu gatunków występują ości drobne skostnienia zwiększające sztywność ciała.
Pęcherz pławny To narząd hydrostatyczny, czyli pozwalający na regulowanie głębokości zanurzenia w wodzie. Jest wypełniony mieszaniną gazów podobną do składu powietrza (tlen, azot i dwutlenek węgla). Jego ujście znajduje się w przełyku ryby. Niektórym rybom pęcherz pławny służy do odbierania fal dźwiękowych i wydawania głosu lub oddychania powietrzem atmosferycznym. Ryby nie posiadające pęcherza (tuńczyk) muszą stale być w ruchu, by nie opaść na dno.
Układ pokarmowy Większość ryb to drapieżniki (szczupak) lub wszystkożercy (sardynka). Tylko niektóre żywią się wyłącznie roślinami (karp). Ryby posiadają jamę gębową, wyposażoną zazwyczaj w zęby. Nie wytwarzają śliny, bo pokarm dostaje się do wnętrza z wodą. Kolejne elementy to: przełyk, żołądek, jelito cienkie, do którego uchodzą przewody wątroby i trzustki i jelito grube, zakończone odbytem lub kloaką. Układ oddechowy U ryb występują skrzela znajdujące się w komorach skrzelowych. Każde skrzele składa się z łuku skrzelowego i osadzonych na nim dwóch szeregów listków skrzelowych. Na powierzchni każdego listka znajdują się fałdy i blaszki skrzelowe. Woda wpływając do jamy gębowej, omywa skrzela, które odbierają z wody tlen. Odtleniona woda jest wypychana na zewnątrz szczelinami skrzelowymi.
Układ krwionośny Układ krwionośny ryb jest zamknięty. Krew płynie w jednym kierunku, co umożliwiają zastawki. Serce ryb jest stosunkowo małe i składa się z kilku pęcherzyków. Układ nerwowy Ryby posiadają mózg składający się z 5 części. Poszczególne części mózgu są rozwinięte w różnym stopniu, w zależności od tego, który zmysł ryby wykorzystują najbardziej. Najważniejszym narządem zmysłu jest linia boczna składająca się z receptorów odbierających ruchy wody. Inne narządy zmysłów to oczy i komórki węchowe. Niektóre ryby posiadają narządy elektryczne wytwarzają pole elektryczne.
3. Rozmnażanie ryb. Ryby są zazwyczaj rozdzielnopłciowe. U wielu gatunków występuje dymorfizm płciowy, który przejawia się różną barwą, kształtem oraz wielkością ciała samców i samic. Czas rozrodu ryb, różny dla różnych gatunków, to tarło. Niektóry ryby wędrują tysiące kilometrów, by dotrzeć do miejsca tarła np. łososie. U większości ryb występuję zapłodnienie zewnętrzne. Samica składa jaja ikrę, która jest zapładniana przez plemniki wydalane do wody przez samce. Z ikry wylęga się narybek (jajorodność). Większość ryb chrzęstnoszkieletowych i niektóre kostnoszkieletowe są jajożyworodne ich jaja rozwijają się w ciele samicy. Młode wylęgają się w drogach rodnych i dopiero, samodzielnie, wydostają się na zewnątrz.
Zachowania opiekuńcze ryb Pielęgnica Właściwie pielęgnicowate, to duża grupa ryb o charakterystycznym sposobie opieki nad potomstwem. Wszystkie opiekują się ikrą, a później narybkiem. Niektóre tracą życie, poświęcając się rosnącym małym rybkom. Ciernik Budują z kamieni lub muszli gniazda, w których składają ikrę. Konik morski Samce na brzusznej stronie ciała mają torbę lęgową, do której samice składają ikrę. www.youtube.com/watch?v=rmk NER4N2Wg
4. Znaczenie ryb. Są ważnym elementem łańcucha pokarmowego są pożywieniem dla innych zwierząt; jako drapieżniki ograniczają ilość innych zwierząt. Są wartościowym źródłem pożywienia ryby zawierają wartościowe białko, ale także cenne witaminy: A i D, minerały: jod, wapń, fosfor, potas oraz kwasy omega 3. Dostarczają też kawioru. Wykorzystuje się je jako surowiec do produkcji leków np. tran.
Znaczenie ryb Są wskaźnikami czystości wód (bioindykatorami) występowanie lub brak określonych gatunków w danym zbiorniku lub cieku świadczy o stopniu jego zanieczyszczenia. Wiele gatunków ryb dostarcza nie tylko mięsa, ale także surowców do produkcji pasz (mączki rybnej), klejów czy karmy dla zwierząt. Wiele gatunków ryb, zwłaszcza tropikalnych, hoduje się w akwariach. Roślinożerne ryby słodkowodne zapobiegają zarastaniu zbiorników wodnych.