Janusz Kaczmarek Lasy Państwowe w regionie kujawsko-pomorskim Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu
Ustawa o lasach z 28 września 1991 roku Lasy państwowe Lasy niepaństwowe Lasy 1992 2001: Ustawa o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju
Fundamenty Ustawy o lasach Lasy Państwowe państwowa jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, reprezentująca Skarb Państwa Zasada samofinansowania się lasów Opodatkowanie od powierzchni drzewostanów >40 lat, a nie od zysku Idea zrównowaŝonego rozwoju Fundusz Leśny SłuŜba leśna 10-letnie plany urządzenia lasu
Cele gospodarki leśnej zachowanie lasów ochrona lasów ochrona gleb i terenów naraŝonych na zanieczyszczenia oraz o znaczeniu społecznym ochrona wód produkcja na zasadzie racjonalnej gospodarki
Zasady gospodarki leśnej powszechna ochrona lasów trwałość utrzymania lasów ciągłość i zrównowaŝone wykorzystanie wszystkich funkcji lasów powiększanie zasobów leśnych
RDLP w Toruniu 432 tys. ha lasów Skarbu Państwa 56 tys. ha lasów nadzorowanych innej własności 27 nadleśnictw
Nadleśnictwa
RDLP w Toruniu Nadleśnictwa utworzone po 1992 r.: Toruń Cierpiszewo Woziwoda Trzebciny
Siedziba Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu powstała 1 lutego 1925 r. Gmach oddano do uŝytku w 1930 r. Projekt Kazimierza Ulatowskiego (przychodnia na ul. Uniwersyteckiej oraz Kościół Chrystusa Króla na ul. Kościuszki w Toruniu)
PołoŜenie według regionalizacji przyrodniczo-leśnej Krainy przyrodniczo-leśne: Wielkopolsko-Pomorska (III) Dzielnice: Borów Tucholskich Pojezierza Krajeńskiego Poj. Chełmińsko-Dobrzyńskiego Kotliny Toruńsko-Płockiej Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej Bałtycka (I) Dzielnica Pojezierza Iławsko-Brodnickiego
Główne kompleksy leśne Bory Tucholskie Puszcza Bydgoska Lasy Gostynińsko- Włocławskie Lasy Pojezierza Brodnickiego
Typy siedliskowe lasu Udział powierzchniowy gatunków Inne 1% Bór świeŝy 39% Olsza 3% Buk 1% Inne 6% Las świeŝy 8% Las mieszany świeŝy 18% Bór mieszany świeŝy 29% Brzoza 3% Dąb, klon, jesion 5% Sosna 87%
Zasoby
Zasoby naszych lasów 1992 2010 Powierzchnia leśna (tys. ha) Przeciętny wiek drzewostanów (lat) Przeciętna zasobność brutto (m 3 /ha) Przeciętny przyrost roczny (m 3 /ha/rok) roczne pozyskanie drewna (mln m 3 /rok) 402,7 432,9 55 62 172 237 3,13 3,82 1,07 1,86 grubizna na pniu brutto (mln m 3 ) 69 mln m 3 98,5 mln m 3
Hodowla lasu
Hodowla lasu Drzewostany nasienne wyłączone - 894 ha, gospodarcze - 13,6 tys. ha Drzewa mateczne - 574 szt. Plantacje nasienne i plantacyjne uprawy nasienne - 115 ha Uprawy pochodne - 6041 ha Szkółki leśne - 38 szt. połączone w 27 gospodarstw szkółkarskich
Roczna produkcja szkółkarska 67 mln sadzonek (w tym 32 mln iglastych, 35 mln liściastych) Hodowla lasu Roczny rozmiar prac hodowlanych: Odnowienia i zalesienia - 3,2 tys. ha Pielęgnacja lasu (czyszczenia, trzebieŝe i pielęgnacja gleby) - 17,8 tys. ha
Przebudowa drzewostanów Rębnie rębnie złoŝone: 65% rębnia zupełna: 35% Produkcja szkółkarska: zwiększanie produkcji gatunków liściastych o 13% Skład gatunkowy drzewostanów: spadek udziału sosny na korzyść gatunków liściastych o 3% (4000 ha)
Hodowla lasu Zrębowo-przerębowy sposób zagospodarowania lasu prowadzący do zmiany struktury gatunkowej odnowień na korzyść gatunków liściastych 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Rębnia zupełna Rębnie złoŝone
Krajowy Program Zwiększania Lesistości Realizacja: 1995-2020 Zwiększenie lesistości kraju do 30% w 2020 r. (obecnie 29,1%) Pozostało 195 ha w LP Lasy Państwowe Właściciele prywatni Plan do zalesienia 8 100 ha 16 100 ha Zalesiono 7 905 ha 7 400 ha Wykonanie 98,0 % 46,0 %
Ochrona lasu
Główne zagroŝenia lasów Antropogeniczne: poŝary lasu, przemysł: Zakłady Azotowe Anwil, Cementownia Kujawy Lafarge (III strefa uszkodzeń ok. 200 ha), spadek poziomu wód gruntowych, stepowienie (Kopalnia Konin) Abiotyczne: huraganowe wiatry śniegołomy przymrozki susze
Główne zagroŝenia lasów Biotyczne: owady, np.: brudnica, boreczniki, barczatka, strzygonia, cetyńce, korniki, przypłaszczek. grzyby: huba korzeni, opieńka, choroby grzybowe sadzonek w szkółkach leśnych, ssaki: szkody w drzewostanach w wyniku Ŝerowania jeleni, saren, danieli, ostatnio coraz dotkliwsze ze strony łosi, gryzoni (w tym bobrów)
Główne zagroŝenia lasów Brudnica mniszka
PoŜary lasu Średnio 286 poŝarów rocznie (ostatnie 10 lat) 141 poŝarów w 2010 r. (11,96 ha), straty 25 tys. zł średnia powierzchnia spalona 0,08 ha najbardziej palne nadleśnictwa: Włocławek Dobrzejewice śołędowo Solec Kujawski Bydgoszcz
4 500 4 000 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 PoŜary lasu na obszarze RDLP w Toruniu Powierzchnia poŝarów w lasach w latach 1992-2010 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Lider Polskiej Ekologii 1998 Odnowienie poŝarzyska z 1992 r. w Nadleśnictwie Cierpiszewo
Infrastruktura przeciwpoŝarowa 54 dostrzegalnie przeciwpoŝarowe 2 samoloty gaśnicze 1 samolot patrolowy 1 śmigłowiec 745 punków czerpania wody 23 lekkie samochody terenowe 738 radiotelefonów
Inne problemy zaśmiecanie Śmieci uprzątnięte z lasów: 6822 m 3 Koszty 680 tys. zł Coroczne wspólne akcje ze szkołami i organizacjami pozarządowymi: Sprzątanie Świata, Konkurs Czysty las i inne
Inne problemy szkodnictwo leśne KradzieŜe drewna 432 przypadki miąŝszość (wartość) 1063 m 3 (157 tys. zł) wykrywalność 46% Kłusownictwo 14 przypadków Bezprawne korzystanie z lasu KradzieŜ i zniszczenie mienia nadleśnictwa 4908 przypadków 94 przypadki
ObniŜanie się poziomu wód gruntowych na Kujawach Dawny kanał łączący Jezioro Ostrowskie z Gopłem Jez. Ostrowskie
Skutki niedostatku wody: zarastanie i zanik zbiorników i cieków wodnych 2000 r. 2008 r. Jezioro Skrzynka (Nadleśnictwo Miradz)
Skutki niedostatku wody: przekształcanie siedlisk wilgotnych i błotnych wysychające bagno dawne stawy rybne
Przeciwdziałanie deficytowi wody w lasach Nadleśnictwo Dąbrowa Rzeka Sinowa poprawa lokalnych warunków wodnych na obszarze leśnym Inwestycja z 1999 roku, koszt ogólny 93,5 tys. zł, w tym Ekofundusz 89 tys. zł Wykonano 4 budowle piętrzące (do wysokości 1 m) w postaci zastawek drewnianych, ze stałym przelewem, w systemie kaskadowym. Powstały 4 zbiorniki o łącznej objętości 1500 m 3
Przeciwdziałanie deficytowi wody w lasach Nadleśnictwo Tuchola Odtworzenie stawów zalewowych dla celów retencji leśnej w Piszczku Inwestycja z 2006 r., koszt ogólny 170 tys. zł, w tym NFOŚIGW 130 tys. zł Pojemność zbiorników 8,1 tys. m 3, pow. lustra wody 6,8 tys. m 2 Zbiorniki mają zapewniony stały, kontrolowany dopływ wody z cieku podstawowego za pomocą urządzenia piętrzącego zastawki drewnianej wykonanej na rzece Kicz
Przeciwdziałanie deficytowi wody w lasach Nadleśnictwo Osie Zbiornik Jabłonowiec odtworzenie zbiornika wodnego o powierzchni lustra ok. 20 ha i objętości 40 tys. m 3 wody Zadanie wykonano w 1998 r., koszt budowy drewnianej zastawki... 1800 zł (!)
Przeciwdziałanie deficytowi wody w lasach Nadleśnictwo Przymuszewo Odbudowa systemu nawadniającego łąki w dolinie rzeki Kulawy - rekonstrukcja systemu nawadniającego z XIX w. Odtworzono m.in. 2550 mb rowów doprowadzających wodę, 4 zastawki, kładkę do przepędu owiec Odtworzenie wilgotnych łąk o powierzchni 12,69 ha Koszt 322 tys. zł, w tym 267 tys. zł z Ekofunduszu Projekt jest finalistą XIV edycji konkursu Ekofunduszu na ochronę obszarów wodno-błotnych
Przed inwestycją Po inwestycji
Lider Polskiej Ekologii 2009 Budowa systemu nawadniającego w dolinie rzeki Kulawy na terenie Nadleśnictwa Przymuszewo
Projekt: Zwiększenie moŝliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych realizacja w latach 2007-2013 w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura I Środowisko Ilość nadleśnictw biorących udział w projekcie Zbiorniki małej retencji, budowle piętrzące i in. Liczba obiektów szt. Objętość retencjonowanej wody m 3 Planowane nakłady zł (netto) 11 163 1 621 431 9 391 150
UŜytkowanie lasu
Pozyskanie i sprzedaŝ drewna Roczne pozyskanie drewna 1,85 mln m 3 W tym grubizny 1,73 mln m 3 papierówka 48,8% tartaczne 41,5% opał 8,4% inne 1,3% fot. T. Chrzanowski 570 odbiorców fot. T. Chrzanowski
SprzedaŜ drewna Portal Leśno-Drzewny System e-drewno
Łowiectwo
Gospodarka łowiecka 291 obwodów łowieckich w zasięgu RDLP 214 polnych 77 leśnych 8 Ośrodków Hodowli Zwierzyny Lasów Państwowych optymalizacja liczebności populacji zwierzyny grubej
Gospodarka łowiecka Stan zwierzyny grubej w RDLP w Toruniu: Jelenie 8 tys. szt. Daniele 3,3 tys. szt. Sarny 40 tys. szt. Dziki 15 tys. szt. Łosie 200 szt.
Gospodarka łowiecka Wymierne efekty selekcji populacyjnej i osobniczej: poprawa jakości osobniczej OHZ Runowo OHZ Lutówko
Gospodarka łowiecka Wymierne efekty selekcji populacyjnej i osobniczej: wzrost jakości trofeów łowieckich Nadleśnictwo Gniewkowo
Gospodarka łowiecka Uczestnictwo w programie odbudowy populacji zwierzyny drobnej (2010-2014) OHZ Mszano (N-ctwo Brodnica)
Ekologizacja gospodarki leśnej Pozostawianie drewna martwych drzew Nowe technologie Ochrona i dokumentacja cennych fragmentów rodzimej przyrody Tworzenie stref przejściowych (ekotony) Stosowanie gatunków biocenotycznych Utrzymanie wody w lesie (mała retencja)
Rentowność RDLP w Toruniu Średnia z ostatnich 6 lat 12,4% Przychody z drewna 91,5% Inne przychody 8,5%
Zasoby ludzkie Nadleśnictwa Zatrudnienie ogółem Pracownicy umysłowi 1992 2011 4976 1283 1704 1200 Biuro dyrekcji Zatrudnienie ogółem 1992 2011 96 61
Choroby zawodowe W 2010 r. boreliozę orzeczono u ponad 64 osób w RDLP Łącznie 180 osób Choroby zawodowe leśników orzekane w całej Polsce przez Państwowego Inspektora Sanitarnego 2006 2007 2008 Borelioza 187 267 389 Zespół wibracyjny Kleszczowe zapalenie mózgu 5 1 1 3 2 3
Technologie Tradycyjną pilarkę wypierają maszyny wielooperacyjne harwestery 11 sztuk w RDLP pozyskują ok. 10% drewna Konie i ciągniki rolnicze są zastępowane przez skidery, forwardery i przyczepy samozaładowcze
Leśne Kompleksy Promocyjne Bory Tucholskie Lasy Gostynińsko- Włocławskie
Leśne Kompleksy Promocyjne Zadania: Dokładne rozpoznanie stanu biocenozy leśnej Integrowanie celów badawczych i doświadczalnictwa na potrzeby LP Prowadzenie szkoleń SłuŜby Leśnej i edukacji ekologicznej społeczeństwa
Edukacja leśna
Edukacja Infrastruktura: 2 ośrodki edukacji 17 izb leśnych 40 wiat edukacyjnych 39 ścieŝek dydaktycznych 196 innych obiektów związanych lub niezwiązanych z gospodarką leśną Efekty: ok. 120 tys. osób rocznie 1093 zajęć terenowych 236 lekcji w szkołach 440 lekcji w izbach edukacyjnych
Inwestycje
Leśniczówki
Nowa leśniczówka i osada inŝ. nadzoru Chorągiewka (Nadleśnictwo Cierpiszewo)
Nowa leśniczówka Kamionka (Nadleśnictwo Lutówko)
Nowa leśniczówka Zielonka (Nadleśnictwo Bydgoszcz)
Modernizacja leśniczówki Czystochleb (Nadleśnictwo Golub-Dobrzyń)
Inne osady SłuŜby Leśnej
Modernizacja osady podleśniczych Ruda (Nadleśnictwo Brodnica)
Przebudowa dworku Wąkole (Nadleśnictwo Dobrzejewice)
Modernizacja osady podleśniczego Wawrowice (Nadleśnictwo Brodnica)
Szkółki leśne
Deszczownia automatyczna (Nadleśnictwo Dobrzejewice)
Szkółka kontenerowa (Nadleśnictwo Dobrzejewice)
Drogi leśne
Przebudowa drogi poŝarowej (Nadleśnictwo Skrwilno)
Przebudowa drogi leśnej Leśnictwo Zimne Zdroje (N. Trzebciny)
Przebudowa drogi leśnej poŝarowej i technologicznej (Nadleśnictwo Toruń)
Przebudowa drogi leśnej poŝarowej i technologicznej (Nadleśnictwo Przymuszewo)
Infrastruktura przeciwpoŝarowa
Budowa masztów antenowych i montaŝ systemów bezprzewodowej transmisji obrazu (N-ctwo Zamrzenica, śołędowo i Trzebciny)
Punkt alarmowo-dyspozycyjny (Nadleśnictwo Dobrzejewice)
Infrastruktura turystyczna
Wiaty i miejsca postoju pojazdów (Nadleśnictwo Dąbrowa)
Pole namiotowe w Drzewiczu Modernizacja roku (Nadleśnictwo Przymuszewo)
Siedziby nadleśnictw
siedziba Nadleśnictwa Trzebciny
siedziba Nadleśnictwa Rytel
Wyłuszczarnia nasion
wyłuszczarnia nasion w Klosnowie (Nadleśnictwo Rytel)
Ochrona przyrody Ochrona przyrody
Rezerwaty przyrody 102 rezerwaty o łącznej powierzchni 7,3 tys. ha na gruntach LP 42 nowe rezerwaty od 1992 r. Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego są najstarszym rezerwatem przyrody w Polsce
Rezerwat przyrody Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego
Rezerwat przyrody Dolina Drwęcy
Rezerwat przyrody Wronie
Rezerwat przyrody Las Piwnicki
Rezerwat przyrody Dolina Osy
UŜytki ekologiczne 2260 uŝytków ekologicznych o łącznej pow. 5711 ha
UŜytek ekologiczny śurawieniec (Nadleśnictwo Golub-Dobrzyń)
UŜytek ekologiczny Opólnica (Nadleśnictwo Dobrzejewice)
819 pomników przyrody pojedyncze drzewa grupy drzew aleje głazy narzutowe pomniki powierzchniowe Pomniki przyrody
Pomnikowy jesion (Nadleśnictwo Szubin)
Strefy ochrony gniazdowania ptaków 81 stref wokół gniazd rzadkich gatunków ptaków bielik bocian czarny orlik krzykliwy puchacz kania ruda
Obszary Natura 2000 8 Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków Bagienna Dolina Drwęcy Błota Rakutowskie Bory Tucholskie Dolina Dolnej Wisły Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego Ostoja Nadgoplańska Wielki Sandr Brdy świrownia Skoki 39 Specjalnych Obszarów Ochrony Siedlisk
Obszary Natura 2000 na terenie RDLP w Toruniu obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO)
Obszar specjalnej ochrony ptaków Bory Tucholskie
Obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Dolnej Wisły
Inne formy ochrony przyrody Obszary chronionego krajobrazu Zespoły przyrodniczokrajobrazowe Stanowisko dokumentacyjne Parki krajobrazowe Ochrona gatunkowa
Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego
Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Drwęcy
Wspieranie bioróŝnorodności Monitoring liczebności gatunków chronionych Trop wilka Nadleśnictwo Lutówko Ślady Ŝerowania bobrów Nadleśnictwo Trzebciny
Wspieranie bioróŝnorodności Minimalizacja fragmentacji siedlisk Udział w projektowaniu przejść dla zwierząt Monitoring wykorzystania przejść Współdziałanie z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Bydgoszczy
Certyfikacja gospodarki leśnej Certyfikat FSC Forest Stewardship Council nadany w 2002 r. (audyty wznawiające w 2007 i 2010 r.) Zasady FSC mówią m.in. o: respektowaniu prawa ochronie przyrody i bioróŝnorodności ochronie praw miejscowej ludności i pracowników racjonalnym gospodarowaniu zasobami w sposób trwały
Zadania na przyszłość ze środków UE Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Rekultywacja na cele przyrodnicze terenów zdegradowanych, powojskowych i popoligonowych (11,2 mln zł) Zwiększanie moŝliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy (9 mln zł) Program ochrony i restytucji cisa pospolitego (1,3 mln zł) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzenie instrumentów zapobiegawczych (18 mln zł) (dane netto)
Nadleśnictwo Dąbrowa
Nadleśnictwo Golub-Dobrzyń
Nadleśnictwo Brodnica
Nadleśnictwo Jamy
Nadleśnictwo Golub-Dobrzyń
Nadleśnictwo Trzebciny
Nadleśnictwo Przymuszewo
Nadleśnictwo Szubin
Nadleśnictwo Runowo
Dziękuj kuję za uwagę