czy przyszłość to kontynuacja teraźniejszości?

czy przyszłość to kontynuacja teraźniejszości?

czyli o poszukiwaniu odpowiedzi na kilka pytań: Ile lasów potrzebujemy? Komu i dlaczego lasy są potrzebne? Jakich lasów potrzebujemy? Jak należy lasy zagospodarować: jak użytkować i jednocześnie je chronić? Czy możemy się obejść bez drewna? Jakie zagrożenia czekają lasy w XXI wieku? Czy lasy państwowe są zagrożone?

www.npl.ibles.pl

Ile lasów potrzebujemy?

Wg Polityki Leśnej Państwa: w 2020 roku powinniśmy osiągnąć 30% lesistości kraju, tzn. zwiększyć powierzchnię lasów z 9,1 mln ha i lesistości 29,8% do ok. 9,3 mln ha, co oznacza, że należy zalesić ok. 200 000 ha gruntów; w 2050 roku powinniśmy osiągnąć 33% lesistości, a to oznacza zalesienie ok. 1,1 mln ha gruntów.

Jaka jest podaż gruntów? W Polsce występuje łącznie ok. 2,3 mln ha gruntów marginalnych, na których produkcja rolnicza nie jest opłacalna. Realistyczna podaż gruntów do zalesień wynosi jednak ok. 1,5 mln ha. Rzeczywiście dostępnych gruntów będzie zaledwie ok. 700 tys. ha.

Powierzchnia gruntów przewidzianych do zalesień Lp Województwo sektor państwowy Powierzchnia gruntów przewidzianych do zalesienia w latach 2001-2020 (tys. ha) sektor niepaństwowy razem 1 2 3 4 5 1 Dolnośląskie 18,1 15,6 33,7 2 Kujawsko-pomorskie 2,4 10,7 13,1 3 Lubelskie 7,3 56,7 64,0 4 Lubuskie 10,6 8,8 19,4 5 Łódzkie 2,5 56,1 58,6 6 Małopolskie 0,9 31,1 32,0 7 Mazowieckie 2,5 72,7 75,2 8 Opolskie 3,0 8,0 11,0 9 Podkarpackie 4,2 31,4 35,6 10 Podlaskie 5,9 31,4 37,3 11 Pomorskie 5,9 13,7 19,6 12 Śląskie 2,9 24,3 27,2 13 Świętokrzyskie 1,6 54,1 55,7 14 Warmińsko-mazurskie 25,1 24,9 50,0 15 Wielkopolskie 19,6 91,1 110,7 16 Zachodniopomorskie 17,5 19,4 36,9 POLSKA 130,0 550,0 680,0

Może zmienić cele zalesień? pasywną filozofię zwiększania wskaźnika lesistości zamienić na realizację celów gospodarczych i środowiskowych, tzn. uczynić z zalesień aktywny czynnik rozwoju: produkcję drewna, ochronę różnorodności biologicznej, tworzenie korytarzy ekologicznych, poprawę retencji wodnej, ochronę przed erozją, osłonę przed wiatrem i hałasem, rekreację

Zalesienia prorozwojowe: ekonomicznie aktywne

włączyć zadrzewienia i leśną rekultywację?

FAO, Terms and Definitions, Global Forest Resources Assessment, 2004 Na zasoby leśne kraju składają się lasy, inne tereny zadrzewione oraz drzewa poza lasem Forest resources include those found in forests and other wooded land as trees outside forests

Narodowy Program Leśny panel ekspertów KLIMAT (18.06.2013) Rekomendacja (19): Poddać weryfikacji Krajowy Program Zwiększania Lesistości z punktu widzenia zmian klimatycznych, potrzeb zwiększenia produkcji drewna, tworzenia korytarzy ekologicznych i zmniejszania fragmentacji leśnych kompleksów, tworzenia nowych baz surowcowych we współpracy z przemysłem drzewnym. Do produkcji drewna poza ekosystemami leśnymi zaangażować Lasy Państwowe (leśnictwo plantacyjne). We współpracy z samorządami, rozwojem regionalnym, energetyką, rolnictwem i rozwojem wsi ( ) podjąć prace nad Krajowym Programem Zadrzewień. Potrzebna jest wspólna polityka zalesieniowa i zadrzewieniowa resortów odpowiedzialnych za użytkowanie ziemi, planowanie przestrzenne i rozwój regionalny.

co należałoby zmienić Zmienić filozofię zalesień: zalesienia i zadrzewienia są inwestycją w rozwój gospodarczy, ochronę zasobów leśnych, ochronę środowiska i ochronę przyrody

Komu i dlaczego lasy są potrzebne?

Las jest dzisiaj obiektem zainteresowań humanistów wielu specjalności (panel ekspertów DZIEDZICTWO (10-11.04.2014): językoznawców historyków gospodarki historyków sztuki etnologów antropologów socjologów literaturoznawców kulturoznawców architektów filozofów etnografów pisarzy artystów sztuki wizualnej muzyków mistrzów sztuki kulinarnej duchownych

Wraz ze ścięciem pierwszego drzewa rozpoczęła się kultura, ścięcie ostatniego będzie jej końcem Motto opracowania: Wartość lasu w dziejach prof. Tadeusz Janicki (UAM, Poznań)

Prof. Jarosław Szaban Wymiar kulturowy użytkowania lasu ; plakat Andrzeja Pągowskiego do filmu Siekierezada )

co należałoby zmienić zwiększyć udział i wpływy grup społecznych oraz głównych interesariuszy na zarządzanie lasami

Jakich lasów potrzebujemy?

oczywiście: WIELOFUNKCYJNYCH!

każdy las w każdym miejscu i czasie pełni jednocześnie różne funkcje w sposób naturalny (Zasady Hodowli Lasu, 2003, 5) W lasach, z natury wielofunkcyjnych ) (Instrukcja Urządzania Lasu 2012, 25 p.1)

Wzrost jednych funkcji lasu ogranicza funkcje pozostałe, co rodzi konflikty między nimi Polityka Leśna Państwa, rozdz. I, p. 5

Funkcje lasu nie są ze sobą w konflikcie. Konflikty wywołują użytkownicy lasu, którzy realizują sprzeczne ze sobą cele w tym samym miejscu i czasie

leśnictwo wielofunkcyjne!

Panel ekspertów DZIEDZICTWO Propozycje niektórych Rekomendacji: Zarządzanie lasami powinno uwzględniać mnogość wizji lasów i społeczne zróżnicowanie ich postrzegania przez użytkowników. Przedmiotem edukacji zarówno formalnej jak i społecznej powinno być drewno jako produkt lasu/drzew i nośnik historycznych zdobyczy cywilizacyjnych oraz medium wartości kulturotwórczych. W ochronie przyrody, las jest kluczowym punktem odniesienia. Dlatego zarządzanie lasami, niezależnie od ich aktualnych funkcji i organów administracyjnych, powinno być jednorodne, spójne i niepodzielne.

co należałoby zmienić Zarządzanie lasami państwowymi Skarbu Państwa powinno być niezależną politycznie służbą społecznie nadzorowaną i obejmować ochronę przyrody w lasach

Jak należy lasy zagospodarowywać: jak użytkować i jednocześnie je chronić?

Użytkowaniem lasu jest: pozyskanie drewna i użytków niedrzewnych; korzystanie z usług ekosystemowych; pozyskiwanie informacji i wiedzy; czerpanie doznań estetycznych i artystycznej inspiracji; ustanawianie rezerwatów i ochrona przyrody; odpoczynek i poprawianie zdrowia somatycznego i psychicznego; utrzymywanie w lasach obiektów dziedzictwa kulturowego;

co należałoby zmienić zdefiniować na nowo pojęcie użytkowanie lasu

co należałoby zmienić rozwój gospodarki leśnej przez różnicowanie zagospodarowania

co należałoby zmienić Strategicznymi planami ozwoju objąć cały sektor leśno-drzewny i ochronę przyrody w lasach

Czy w XXI wieku możemy się obejść bez drewna?

co należałoby zmienić opinie o wycinaniu drzew programy edukacyjne metody promocji drewna zwiększyć produkcję drewna

Jakie zagrożenia czekają lasy w XXI wieku?

Kluczowe zmiany warunków środowiska na koniec XXI w wg IPCC (2004) Koncentracja CO2 prawdopodobniej podwoi się; Średnia temperatura wzroście o ok. 1,5 4,5C; Opady wzrosną/zmniejszą średnio o ok. 3-5%; Poziom morza podniesie się o ok. 45 cm.

Prawdopodobne zmiany klimatu

Zmiany długości okresu wegetacyjnego

Potencjalne reakcje ekosystemów leśnych Zmiany w lokalizacji lasów Zmiany w strukturze lasów Zmiany w produkcyjności lasów

Prawdopodobne zmiany naturalnego zasięgu występowania sosny zwyczajnej w końcu XXI wieku (Sykes&Prentice 1995)

co trzeba zmienić potrzebna jest adaptacja lasów i gospodarki leśnej do zmian klimatycznych promować zalesienia, zadrzewienia i drewno

Czy lasy państwowe są zagrożone?

Gwałtowna nowelizacja ustawy o lasach styczeń 2014 przekazanie przez LP dotacji do budżetu może wpłynąć na ich rentowność i doprowadzić do tego, że przedsiębiorstwo będzie deficytowe. Taka sytuacja może doprowadzić do sprywatyzowania lasów państwowych PAP, 08-01-2014 (Gazeta Prawna)

Narodowy Program Leśny Panel ekspertów WARTOŚĆ (15 października 2013) REKOMENDACJA 12: Las jest dobrem narodowym. Potrzebna jest mobilizacja wszystkich sił politycznych oraz społeczna zgoda na konstytucyjne uznanie lasów w Polsce jako dziedzictwa narodowego, które, będąc trwałą własnością publiczną, nie podlega prywatyzacji.

Narodowy Program Leśny Panel ekspertów WARTOŚĆ (15 października 2013) REKOMENDACJA 25: Istnieje pilna potrzeba określenia prawnych ram: z jednej strony wkładu finansowego, pochodzącego z nadwyżek wypracowanych przez Lasy Państwowe, w rozwój gospodarki kraju i ochrony przyrody w Polsce, z drugiej określenia zobowiązań państwa wobec Lasów Państwowych jako inwestora w dobra publiczne i w tworzenie ogólnospołecznych wartości.

Narodowy Program Leśny Panel ekspertów WARTOŚĆ (15 października 2013) REKOMENDACJA 26: Zaliczenie lasów do strategicznych zasobów naturalnych kraju (ustawa z 2001 roku) należy wzmocnić poprzez zapis konstytucyjny, traktując lasy jako dobro wspólne o samoistnej wartości. Jedynie zapis konstytucyjny może oddalić groźbę prywatyzacji lasów publicznych i chronić skutecznie ich narodowy charakter.

Art. 1. W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm. ).dodaje się art. 74a w brzmieniu: Art. 74a. 1. Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa są dobrem wspólnym i podlegają szczególnej ochronie. 2. Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa nie podlegają przekształceniom własnościowym, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie. 3. Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa są udostępniane dla ludności na równych zasadach. Zasady udostępniania i gospodarowania lasami określa ustawa.

co należy zmienić doprowadzić do nowelizacji Art. 74 Konstytucji RP: Art. 74. 1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. 2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Szczególnej ochronie podlegają lasy jako dziedzictwo narodowe. 3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska oraz wstępu do lasów państwowych na równych zasadach 4. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska. 5. Lasy państwowe podlegają zarządowi jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa w zakresie w jakim ustawa nie przekazuje zarządu innemu organowi władzy publicznej dla potrzeb realizacji celu publicznego uniemożliwiającego prowadzenie trwale zrównoważonej gospodarki leśnej. 6. Przeniesienie własności lasów państwowych może nastąpić jedynie na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu, gdy jest to uzasadnione celami publicznymi lub celami trwale zrównoważonej gospodarki leśnej.

czemu to właśnie lasy państwowe mają zostać w sposób szczególny potraktowanym dobrem wspólnym? takim dobrem mogą być też kopaliny, grunty, zabytki, dzieła sztuki, instalacje transportowe i energetyczne, placówki służby zdrowia, kultury i oświaty Prof. P. Winczorek: Z konstytucją do lasu (Gazeta Wyborcza, 19 lutego 2014)

co trzeba zmienić nowa edukacja leśna społeczeństwa pilnie potrzebna!

Dziękuję za uwagę