Drugie domy szansa na ocalenie wsi zanikających?

Transkrypt

1 Drugie domy szansa na ocalenie wsi zanikających? Monika Wesołowska Zakład Geografii Społeczno-Ekonomicznej Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie

2 Klasyfikacja wsi ze względu na zmiany w zaludnieniu w latach Źródło: opracowanie własne

3 Wsie ze spadkiem zaludnienia liczba ludność liczba ludność liczba ludność liczba ludność liczba ludność liczba ludność liczba ludność niejednostajnie regresywne (od 1 do 5 okresów spadku/wzrostu zaludnienia) < > jednostajnie regresywne zanikające (6 okresów spadku zaludnienia) < > Źródło: opracowanie własne

4 Położenie obszarów wsi zanikających na tle regionów administracyjnych, historycznych i fizyczno-geograficznych Obszar wsi zanikających Liczba wsi podlaski 599 Region fizyczno-geograficzny Wysoczyzny Podlasko- Białoruskie Niziny Środkowopolskie mazowiecki 525 Niziny Środkowopolskie Region historyczny Podlasie Mazowsze Mazowsze Małopolska świętokrzyski 389 Wyżyna Małopolska Małopolska Niziny Środkowopolskie łódzki 343 Wyżyna Małopolska 282 Wyżyna Lubelsko-Lwowska lubelski Wyżyna Wołyńsko-Podolska poleskołukowski Niziny Polesie 116 Środkowopolskie Ziemia Sieradzka Małopolska Małopolska Podlasie opolski 53 Niziny Środkowopolskie Górny Śląsk Region administracyjny (województwo) podlaskie mazowieckie lubelskie mazowieckie łódzki podlaskie świętokrzyskie łódzkie mazowieckie śląskie łódzkie śląskie lubelskie lubelskie opolskie śląskie Źródło: opracowanie własne

5 Możliwości rozwoju wsi zanikających Wbrew wielu koncepcjom rozwoju obszarów wiejskich nie maleje znaczenie czynników związanych z rentą położenia. ( ) Konkretna lokalizacja jest istotnym potencjałem rozwojowym wsi lub obszaru wiejskiego pod warunkiem, że zostanie w porę dostrzeżona i odpowiednio wykorzystana K.Heffner (2016) szukanie tożsamości wsi, nowej drogi rozwoju: odnowa wsi, rewitalizacja wiejska idylla, turystyka, rekreacja, dewastacja, wtórna sukcesja roślinności, celowe zalesianie, rolnictwo farmerskie, funkcja ochronna????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????

6 Lokalizacja wsi zanikających względem czasu dostępności do miast >100 tys. Czas (min.) liczba wsi % , , , , , , , , , , , ,2 Źródło: opracowanie własne na podstawie Rosik i in. 2012

7 Wsie zanikające na tle typów krajobrazu dla potrzeb rekreacji Źródło: Richling A., 2010 Możliwości rozwoju wsi zanikających Typ krajobrazu Liczba wsi % , , , , , ,2

8

9 Możliwości rozwojowe wsi zanikających Ocena komponentów wpływających na rozwój funkcji rolniczej Punkty przyznawane do oceny potencjalnych kierunków rozwoju dostępność do ośrodka regionalnego wartość krajobrazu dla rozwoju funkcji rekreacyjnej WRPP powierzchnia liczba działek ocena ocena (pkt) działki rolnej (ha) rolnych ocena w km ocena punkty ocena >60 1 >2,5 1 1<8, <60 0 <2,5 0 0>8, >

10 Liczba % charakterystyka wsi ,7 wsie o najwyższej ocenie, możliwy rozwój wielofunkcyjny w oparciu o endogeniczne zasoby 2 wsie charakteryzujące się wysoką jakością rolniczej przestrzeni produkcyjnej, dalszy rozwój w oparciu o funkcję ,0 rolniczą, preferowany model zrównoważony i endogeniczny 3 wsie o wysokiej jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej i krajobrazu, możliwy rozwój rolnictwa w połączeniu z 169 5,7 funkcją turystyczną (agroturystyka, drugie domy), wskazany rozwój zrównoważony i endogeniczny 4 wsie z przeciętną oceną poszczególnych komponentów, rozwój rolnictwa socjalnego, przy pomocy z zewnątrz ,2 możliwy rozwój wielofunkcyjny (model egzogeniczny, endogeniczny i zrównoważony) 5 wsie cechujące się wysoką wartością krajobrazu, możliwy rozwój funkcji rekreacyjnej (drugie domy). Możliwy 100 3,4 rozwój w oparciu o model endogeniczny, wielofunkcyjny i zrównoważony 6 wsie charakteryzujące się stosunkowo dobrą dostępnością do ośrodków regionalnych, możliwy rozwój funkcji 215 7,3 mieszkaniowej lub innych funkcji w powiązaniu z rynkiem miejskim. Możliwy rozwój wielofunkcyjny ,0 wysoka jakość krajobrazu, wsie skazane na zanikanie, wyparte przez funkcję ochronną ,6 brak potencjału endogenicznego do rozwoju, wsie skazane na zanikanie

11 Mieszkania zamieszkane czasowo i niezamieszkane na obszarach wiejskich (2011) mieszkania zamieszkane czasowo mieszkania niezamieszkane % potencjalnych drugich mieszkań w ogóle mieszkań zlokalizowanych na wsi Dolnośląskie ,1 Kujawsko-pomorskie ,3 Lubelskie ,4 Lubuskie ,5 Łódzkie ,5 Małopolskie ,7 Mazowieckie ,6 Opolskie ,4 Podkarpackie ,4 Podlaskie ,9 Pomorskie ,3 Śląskie ,9 Świętokrzyskie ,3 Warmińsko-mazurskie ,6 Wielkopolskie ,7 Zachodniopomorskie ,1 Źródło: Mieszkania 2013, GUS

12 Przykłady degradacji tkanki osadniczej Źródło: fotografie autora

13 Przykłady adaptacji regionalnych budynków we wsiach zanikających na cele rekreacyjne Źródło: fotografie autora