Mirosław GAJER WYKORZYSTANIE SPREADÓW W STRATEGIACH GRY NA RYNKU FOREX Streszczenie W artykule zaproponowano now technik gry na rynku forex. Rozwaana technika gry bazuje na tzw. spreadach, czyli złoonych instrumentach finansowych polegajcych na jednoczesnym otwieraniu przeciwnych pozycji (długiej i krótkiej) na silnie wzajemnie skorelowanych instrumentach finansowych. Jednak w odrónieniu od klasycznej wersji gry na spreadach autor zaproponował jednoczesne otwieranie pozycji długich lub krótkich a na szeciu głównych parach dolarowych. W rezultacie otrzymuje si zupełnie nowy instrument finansowy o interesujcych właciwociach statystycznych, w przypadku którego istniejce trendy wydaj si mie o wiele bardziej stabilny i trwały charakter ni w przypadku pojedynczych par walutowych notowanych na rynku forex. Słowa kluczowe: rynek wymiany walutowej, korelacje par walutowych, strategie gry Wstp Niniejszy artykuł zawiera analiz zaproponowanej przez autora taktyki gry na midzynarodowym rynku wymiany walut forex (ang. foreign exchange). Rynek forex jest rynkiem zdecentralizowanym, w którym uczestnicz banki, rónego rodzaju fundusze inwestycyjne i inne instytucje finansowe dokonujce transakcji zwizanych z wymian walut 1. Rynek ten działa nieustannie przez cał dob od poniedziałku do pitku i charakteryzuje si bardzo du płynnoci i obrotem przekraczajcym obecnie 3 biliony dolarów amerykaskich dziennie (ponad 10 razy wicej ni roczny PKB Polski). Ocenia si, e około 90% transakcji na tym rynku ma charakter czysto spekulacyjny. Dawniej dostp do tego rynku był zarezerwowany jedynie dla duych potentatów finansowych, obecnie jednak, dziki rozpowszechnieniu si sieci Internet i elektronicznych platform obrotu, jest on dostpny praktycznie dla Dr in. Mirosław Gajer, adiunkt w Wyszej Szkole Finansów i Prawa w Bielsku- Białej. 1 K. Kochan, Forex w praktyce. Vademecum inwestora walutowego, Wydawnictwo Onepress, Warszawa 2006. 29
kadego (wystarczy nawet kwota o równowartoci 100 dolarów amerykaskich - w przypadku brokerów oferujcych tzw. mikroloty, odpowiadajce 1000 jednostek waluty bazowej). Niezwykle istotnym czynnikiem w inwestowaniu na rynku forex jest mechanizm d wigni finansowej, polegajcy na tym, e broker udziela nam poyczki, która moe nawet kilkaset razy przewysza posiadany przez gracza kapitał, co pozwala na osiganie w krótkim czasie ponadprzecitnych zysków (np. podwojenie posiadanego kapitału w przecigu kilkudziesiciu minut) niestety równie szybko na rynku forex mona straci cały posiadany kapitał 2. To wszystko sprawia, e rynek forex jest rynkiem niezwykle wymagajcym i z cał pewnoci inwestowanie na nim nie jest zajciem dla pocztkujcych graczy. W sieci Internet mona znale wrcz niezliczon ilo publikacji i wypowiedzi zawierajcych propozycje rónych strategii inwestycyjnych, majcych rzekomo przynosi w sposób systematyczny zyski. Jednak zdecydowana wikszo z nich nie jest podparta adnymi wiarygodnymi statystycznymi dowodami. Nawet gdyby jaka strategia dawała ponadprzecitny zysk w oparciu o dane historyczne, to nie ma absolutnie adnej gwarancji, e sprawdzi si ona równie w przeszłoci, poniewa parametry stochastyczne rynku nieustannie si zmieniaj, a wszelkie przebiegi notowa par walutowych maj charakter silnie niestacjonarny 3. Bezporedni motywacj do napisania niniejszego artykułu stanowi ksika J. Bernsteina zatytułowana Inwestor jednosesyjny 4. Uwag autora zwrócił zwłaszcza jej rozdział noszcy tytuł Spready. W rozdziale tym J. Bernstein opisuje mało znan technik gry opart na tzw. spreadach, rozumianych tutaj jako dynamicznie zmieniajca si rónica pomidzy cenami notowa rónych walorów finansowych. Otwarcie pozycji typu spread moe polega np. na jednoczesnym otwarciu pozycji długiej na marcowych kontraktach na olej opałowy oraz pozycji krótkiej na takich samych kontraktach kwietniowych. Jeeli rónica cen pomidzy kontraktami marcowymi a kwietniowymi bdzie 2 J. Dicks, Forex dla pocztkujcych. Pierwsze kroki na rynku walutowym, Wydawnictwo Onepress, Warszawa, 2007. 3 J. Klepacki, Polski rynek walutowy. Szanse i zagroenia, Scientific publishing Group, Warszawa 2005. 4 J. Bernstein, Inwestor jednosesyjny Day trading: systemy inwestycyjne, strategie, wskaniki i metody analityczne, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002. 30
si powiksza, inwestor osignie z tego tytułu okrelony zysk. Jednak w przypadku przeciwnym zanotuje strat. Pozycje typu spread mona otwiera równie na rónego typu kontraktach. Na przykład spreadem bdzie otwarcie pozycji długiej na kontraktach na złoto i jednoczenie pozycji krótkiej na kontraktach na srebro, poniewa ceny tych metali s ze sob silnie dodatnio skorelowane. Zdecydowanie najsilniejsze korelacje cen obserwowane s w przypadku kontraktów na róne gatunki ropy naftowej. Na przykład kontrakty na rop w gatunku WTI, pochodzc z Zatoki Meksykaskiej, s zwykle wyceniane nieco wyej ni kontrakty na pochodzc z Morza Północnego rop w gatunku Brent, czasem jednak dochodzi do zrównania cen kontraktów na oba gatunki ropy. W takiej sytuacji mona otwiera pozycj dług na kontraktach na rop WTI i jednoczenie pozycj krótk na kontraktach na rop Brent, majc nadziej, e w niezbyt odległej przyszłoci sytuacja powróci do normy i ropa w gatunku WTI ponownie stanie si drosza od ropy Brent. 1. Multispready na rynku forex Jest faktem powszechnie znanym, e notowania rónych par walutowych s ze sob do silnie skorelowane i kady silniejszy ruch na jednej z par walutowych znajduje natychmiast swoje odzwierciedlenie na pozostałych. Na stronach internetowych (np. pod adresem http://www.mataf.net) publikowane s na bieco informacje o aktualnych wartociach współczynników korelacji rónych par walutowych wyliczonych w oparciu o notowania godzinne i dzienne. W przypadku szeciu podstawowych krosów dolarowych (EUR/USD, GBP/USD, USD/CHF, USD/JPY, AUD/USD i USD/CAD ) ich notowania s silnie ze sob skorelowane, co zostało pokazane w tab. 1, gdzie wartoci współczynników korelacji obliczone dla danych godzinnych zostały podane w procentach. Otwarcie zaproponowanego przez autora multispreadu polega na jednoczesnym otwarciu szeciu pozycji długich lub jednoczesnym otwarciu szeciu pozycji krótkich na wszystkich wymienionych szeciu krosach dolarowych. W przypadku otwarcia szeciu pozycji długich, gdy dojdzie do osłabienia dolara amerykaskiego wzgldem pozostałych walut wiata, odnotujemy zysk na nastpujcych parach walutowych: EUR/USD, GBP/USD i AUD/USD. Jednoczenie poniesiemy strat w przypadku par walutowych, w których dolar amerykaski wymieniany 31
jest na pierwszym miejscu, czyli: USD/CHF, USD/JPY i USD/CAD. Okazuje si, e odnotowane zyski i poniesione jednoczenie straty w duej mierze wzajemnie si kompensuj, w wyniku czego dostajemy swego rodzaju oscylator, który na przemian przyjmował bdzie wartoci ujemne i dodatnie. Tabela 1. Wartoci współczynników korelacji dla szeciu podstawowych krosów dolarowych EUR/USD GBP/USD USD/CHF USD/JPY AUD/USD USD/CAD EUR/USD 100 87,1-96,8 74,7 88,2-91,4 GBP/USD 87,1 100-90,2 91,7 65,1-93,0 USD/CHF -96,8-90,2 100-76,4-80,7 93,7 USD/JPY 74,7 91,7-76,4 100 55,1-84,7 AUD/USD 88,2 65,1-80,7 55,1 100-70,6 USD/CAD -91,4-93,0 93,7-84,7-70,6 100 ródło: opracowanie własne 2. Analiza wyników symulacji komputerowych W celu rozwaenia rónych moliwoci inwestowania w oparciu o złoony instrument finansowy, który autor nazwał multispreadem, przeprowadzone zostały odpowiednie symulacje. załoono, e w dniu 31.01.2007 otwarto jednoczenie pozycje długie na wszystkich szeciu krosach dolarowych. Jako cen zakupu kadej z par walutowych przyjto ceny otwarcia w wymienionym dniu, które wynosiły odpowiednio: EUR/USD = 1,4717 GBP/USD = 1,9949 USD/CHF = 1,0841 USD/JPY = 112,54 AUD/USD = 0,8771 USD/CAD = 0,9807 32
Rozwaane symulacje zostały przeprowadzone za okres od 02.01.2008 do 26.03.2008, a na ich potrzeby, jako ceny notowa poszczególnych par walutowych, przyjto ceny otwarcia z kolejnych dni. Rysunek 1. Wykres oscylatora uzyskanego ze złoenia szeciu par walutowych ródło: opracowanie własne Rezultaty przeprowadzonych eksperymentów zostały zilustrowane na rys. 1, gdzie pokazano na wykresie stan rachunku inwestora (wyraony w punktach) w kolejnych dniach badanego okresu. Wida, e w rezultacie złoenia szeciu par walutowych otrzymano swego rodzaju oscylator, który w badanym okresie wielokrotnie przeszedł przez zero. Dzieje si tak dlatego, e ruchy na poszczególnych parach walutowych w znacznym stopniu wzajemnie si kompensuj. Podsumowanie Artykuł stanowi oryginalna propozycj nowej techniki inwestowania na rynku forex. Okazuje si bowiem, e łczc ze sob inwestycje na szeciu silnie skorelowanych ze sob parach walutowych mona uzyska nowy instrument pochodny, którego wykres ma interesujce właciwoci statystyczne. Przede wszystkim uzyskany w ten sposób proces stochastyczny wydaje si by w znacznie wikszym stopniu zbliony do procesu stacjonarnego, poniewa jego wykres zdaje si oscylowa wokół zera. Zatem potencjalna technika gry mogłaby polega na obserwacji rozwaanego wykresu i w przypadku jego silnego odchylenia od zera 33
otwieraniu pozycji krótkiej bd długiej, odpowiednio dla wartoci dodatnich i ujemnych wykresu, w nadziei, e wykres niebawem powróci w okolice zera. Inna z moliwych technik gry mogłaby polega na poruszaniu si zgodnie z aktualnie panujcym trendem na wykresie zagregowanych szeciu par walutowych, poniewa panujce na nim trendy wydaj si mie o wiele bardziej trwały i stabilny charakter ni w przypadku pojedynczych par walutowych. Literatura [1]. Bernstein J., Inwestor jednosesyjny Day trading: systemy inwestycyjne, strategie, wskaniki i metody analityczne, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002. [2]. Kochan K., Forex w praktyce. Vademecum inwestora walutowego, Wydawnictwo Onepress, Warszawa, 2006. [3]. Dicks J., Forex dla pocztkujcych. Pierwsze kroki na rynku walutowym, Wydawnictwo Onepress, Warszawa, 2007. [4]. Klepacki J., Polski rynek walutowy. Szanse i zagroenia, Scientific publishing Group, Warszawa, 2005. USING SPREADS IN THE GAME ON THE FOREX MARKET Summary In the paper there is proposed a new technique of game on the forex market. This technique is based on so called spreads that are compound financial instruments based on two opposite positions (long and short) that are opened on strongly correlated financial instruments. On the contrary to the classical version of game based on spreads the author proposed simultaneous opening of long or short positions on the main dollar crosses. In the result a totally new financial instrument is obtained that posses interesting statistical properties because the existing trends seem to have more constant and stabile character than in the case of single currency pairs. This fact give a big potential according to the possible investments on the forex market. Key words: foreign exchange market, currency pairs correlations, game strategies 34