Jak to naprawić propozycje planu pracy oraz zajęć Temat przewodni: rozwiązywanie konfliktu Ilość spotkań: 5 po 45 min (o długości i ilości spotkań więcej przeczytasz w Pomocniczku) Jeśli pracujesz z pacynką, podział Waszych ról zależy od Ciebie. Kursywą zaznaczone są propozycje wypowiedzi nauczyciela lub/i pacynki. Kto je wypowiada, decydujesz sam/a. Podobnie kto czyta lub opowiada tekst. W podjęciu decyzji związanych z prowadzeniem zajęć może pomóc Ci lektura Pomocniczka zamieszczonego na stronie. Sugerujemy zapoznać się z jego zawartością, zanim zaczniesz pracować. Niektóre sformułowania zawarte w scenariuszach mogą być niejasne bez tej lektury. Część zajęć prezentujemy wariantywnie do wyboru. Te, których nie wykonasz w danym momencie możesz przeprowadzić na innym spotkaniu z Opowieściami z Pacynkowa lub w trakcie innych Waszych zajęć. Zestaw materiałów podany przed każdym scenariuszem odnosi się do wszystkich ćwiczeń. Ich ostateczny dobór zależy od tego, na co się zdecydujesz. Nauczyciel/ka lub pacynka może również wykonać zaproponowane przez nas zadania plastyczne. RAMOWY PLAN PRACY Spotkanie I Potrzeby Spotkanie II Co to jest konflikt? Spotkanie III Dlaczego się kłócimy? Spotkanie IV Stolik zgody Spotkanie V Współpraca
SZCZEGÓŁOWY PLAN PRACY Spotkanie I Potrzeby MATERIAŁY ich ostateczny dobór uzależniony jest od wyboru ćwiczenia: Ø małe ikony potrzeb, które znajdziesz w naszym panelu w części Ćwiczenie graficzne w ilości dla każdego uczestnika zajęć Ø duże ikony potrzeb, które znajdziesz w naszym panelu w części Ćwiczenie graficzne w jednym komplecie Ø kartki A3 dla każdego uczestnika po jednej Ø nożyczki Ø klej 1. Ćwiczenie wstępne, rytuał rozpoczęcia lub pytanie o samopoczucie. W Pomocniczku piszemy o tzw. rytuałach rozpoczęcia możesz, ale nie musisz ich wykonywać. 2. Proponujemy, aby całe zajęcia zogniskować wokół omówienia zagadnienia potrzeb. Wykorzystaj do tego naszą propozycję Ćwiczenia graficznego dostępną w panelu. 3. Pokaż dzieciom duże ikony potrzeb. Omów, czym są potrzeby. Podaj konkretne przykłady. 4. Wykonaj wg wskazówek w dziale Ćwiczenie graficzne zadanie Piramidy lub Kwiatu potrzeb. 5. Podsumuj zajęcia, np.: Widzę, że każda piramida jest inna. To znaczy, że różnie układamy nasze potrzeby. UWAGA: Zachowaj wydrukowane duże ikony potrzeb. Najlepiej byłoby, by na stałe zawisły w sali. Jeśli nie jest to możliwe, zachowaj je. Jeśli prace dzieci też mogą pozostać w sali przez jakiś czas, byłoby to również pomocne.
Spotkanie II Co to jest konflikt? MATERIAŁY ich ostateczny dobór uzależniony jest od wyboru ćwiczenia: Ø materiały plastyczne zgodne z wybraną techniką np.: kredki, gazety, materiały śmieciowe (nakrętki) Ø dzwonki chromatyczne Ø poduszki, gazety lub baloniki 1. Ćwiczenie wstępne, rytuał rozpoczęcia lub pytanie o samopoczucie. W Pomocniczku piszemy o tzw. rytuałach rozpoczęcia możesz, ale nie musisz ich wykonywać. 2. Zapytaj dzieci i porozmawiaj: Ø Czy znają jakieś inne określenia słowa kłótnia? Spróbuj wprowadzić określenia: konflikt, spór, wymiana, niezgodność zdań, sprzeczka itp. Ø Co myślicie o kłótni? Ø Dlaczego ludzie się kłócą? Postaraj się, by padło jak najwięcej zróżnicowanych odpowiedzi. Daj się wypowiedzieć możliwie każdemu, kto chce. Zbierz odpowiedzi. Pamiętaj o sugerowanych przez nas zasadach zbierania odpowiedzi zamieszczonych w Pomocniczku. Dobrze jest podkreślić różnorodność wypowiedzi, np.: Słyszę, że dajecie wiele bardzo różnych przykładów konfliktów. Wydaje się, że ludzie często się o coś sprzeczają, kłócą. 3. Usiądźcie w kręgu. Zróbcie rundki, dokańczając następujące zdania (możesz wybrać dowolną ich ilość): Kłócę się z kimś, gdy... Kłócę się z kimś, bo... Gdy się z kimś kłócę, to Kiedy się kłócę, czuję Kiedy się kłócę, chcę Uwaga: Jeśli ktoś nie chce mówić, nie zmuszaj. Próbuj uzyskać różnorodność wypowiedzi. Dzieci często powtarzają to, co ktoś już powiedział. Podsumuj zebrane odpowiedzi wg naszych zasad, np.: Słyszę, że macie różne odczucia związane ze sporami. 4. Wykonaj jedno lub maksymalnie dwa z poniższych ćwiczeń do wyboru: Ø Wykonajcie pracę plastyczną na temat konfliktu, wybierz dowolną technikę, dostosowaną do waszych możliwości (konflikt można skomponować z guzików, nakrętek, wełny, plasteliny itp.) Po wykonaniu prac poproś dzieci o
pokazanie uczuć, które wyrażają ich prace. Porozmawiajcie na temat: Jak się czujecie podczas kłótni? Ø Wymieniaj kolejno uczucia związane z kłótnią, które wcześniej nazwały dzieci, uczestnicy zabawy niech spróbują znaleźć dla nich odpowiedni dźwięk na dzwonkach chromatycznych. Ø Zaproponuj dzieciom, aby przedstawiły tańcem uczucia towarzyszące kłótni. Pokażcie, jaki taniec pasuje do kłótni, a jaki do zgody. Odegrajcie kłótnię w parach lub zespołach 3-4 osobowych za pomocą pantomimy. To ćwiczenie warto wykorzystać do zwrócenia uwagi na to, że konfliktom nierzadko towarzyszy przemoc. Należy zwrócić uwagę na to, że choć się tak dzieje, nie jest to właściwy sposób na rozwiązywanie spraw ze względu na zagrożenie życia. Podkreśl, że w Waszej grupie nie ma na to zgody i miejsca. Ø Dzieci stają w kręgu i pokazują uczucia, które towarzyszą im, gdy się z kimś kłócą. Ø Zaproponuj dzieciom zabawę pomagająca rozładować napięcie, które może zgromadzić się w dzieciach rozmawiających o kłótni bitwę na poduszki (gazetowe kulki, balony). Poduszki powinny być niewielkie, lekkie, miękkie. Ustalcie przed zabawą ważną zasadę: poduszkami (kulkami) tylko rzucamy w przeciwników (nikogo nie bijemy). To ćwiczenie również można wykorzystać do zwrócenia uwagi na to, że konfliktom nierzadko towarzyszy przemoc. Należy zwrócić uwagę na to, że choć się tak dzieje, nie jest to właściwy sposób na rozwiązywanie spraw ze względu na zagrożenie życia. Podkreśl, że w Waszej grupie nie ma na to zgody i miejsca. 5. Podsumuj zajęcia, odwołując się do tego, co robiliście na spotkaniu, np.: Rozmawialiśmy dziś o tym, co to jest konflikt, kłótnia, sprzeczka nie są to dla nas przyjemne sytuacje, ale niestety ciągle się z nimi spotykamy. Będziemy jeszcze o tym rozmawiać na naszych kolejnych spotkaniach. UWAGA: Poświęć te zajęcia przyjrzeniu się naturze konfliktu, a nie temu, jak go rozwiązywać. Spróbuj wydobyć jak najwięcej cech kłótni, ale nie omawiaj ich szeroko. Nie moralizuj.
Spotkanie III Dlaczego się kłócimy? TEKST Ø Monika Staniszewska Jak to naprawić dostępny w panelu MATERIAŁY ich ostateczny dobór uzależniony jest od wyboru ćwiczenia: Ø małe ikony potrzeb, które znajdziesz w naszym panelu w części Ćwiczenie graficzne w ilości dla każdego uczestnika zajęć Ø wydrukuj rysunek do tekstu Jak to naprawić w ilości dla każdego uczestnika zajęć, znajdziesz go w panelu, w dziale Ilustracja do tekstu Ø jeśli nie ma ich w sali, przygotuj duże ikony potrzeb Ø nożyczki Ø gazety, poduszki 1. Ćwiczenie wstępne, rytuał rozpoczęcia lub pytanie o samopoczucie. 2. Przypomnij o tym, o czym rozmawialiśmy przy okazji zajęć o potrzebach. Przypomnij, co znaczą i zaprezentuj ich duże symbole. Jeśli w sali są prace dzieci, przypomnij o nich. 3. Niech każde dziecko wytnie swoje ikony potrzeb. Rozdaj dzieciom przygotowane ilustracje. Uprzedź dzieci, że za chwilę będziesz czytać lub opowiadać historię Tomka, a przygotowane materiały będą nam pomocne przy tej lekturze. 4. Czytaj tekst, lecz co jakiś czas przerywaj go, zadając pytania o potrzeby i uczucia. W dziale Tekst z pytaniami zaprezentowaliśmy propozycję miejsc, w których należałoby się zatrzymać. Po zadaniu pytania, niech dzieci położą odpowiednią potrzebę przy danym bohaterze. Jeśli jest taka sama może być pośrodku. Pamiętaj, że niekiedy odpowiedzi mogą być różne, dzieci dostrzegą różne potrzeby za takim zachowaniem. Nie szukaj na siłę jednej odpowiedzi. Oprócz potrzeb zapytaj również o uczucia. Kiedy będziesz pytać o potrzeby aut, poproś o podniesienie symbolu danej potrzeby do góry. 5. Podsumuj lekturę, np. Jak wiele uczuć i potrzeb pojawiło się w trakcie tego ćwiczenia. Konflikt to trudna sprawa. Jeśli nie wykonałaś/eś wcześniej tego ćwiczenia, proponujemy je na koniec tych zajęć: 6. Zaproponuj dzieciom zabawę pomagająca rozładować napięcie, które może zgromadzić się w dzieciach rozmawiających o kłótni bitwę na poduszki (gazetowe kulki, balony). Poduszki powinny być niewielkie, lekkie, miękkie. Ustalcie przed zabawą ważną zasadę: poduszkami (kulkami) tylko rzucamy w przeciwników (nikogo nie bijemy). To ćwiczenie również można wykorzystać do zwrócenia uwagi na to, że konfliktom nierzadko towarzyszy przemoc. Należy zwrócić uwagę na to, że choć się
tak dzieje, nie jest to właściwy sposób na rozwiązywanie spraw ze względu na zagrożenie życia. Podkreśl, że w Waszej grupie nie ma na to zgody i miejsca.
Spotkanie IV Stolik zgody TEKST Ø Christine Merz i Betina Gotzen-Beek Małgosia i kłótnia w przedszkolu lub Katarzyna Klimowicz, Ola Klimowicz Dokąd na wakacje dostępny w panelu w dziale Propozycja zajęć. 1. Przeczytaj jeden z zaproponowanych przez nas tekstów. Możesz jak na poprzednich zajęciach znowu pytać o potrzeby i uczucia bohaterów. 2. Proponujemy dzieciom wybranie jakiegoś miejsca w Sali, które będzie służyło do rozmowy w sytuacjach konfliktowych. Możesz je jakoś nazwać np. Stolikiem zgody lub Dywanem porozumienia. Na środku kładziemy zabawkę lub jakiś inny przedmiot i zapraszamy dwoje chętnych dzieci do odegrania sporu. Ochotnicy siadają naprzeciwko siebie. Mają sobie wyobrazić, że chcą bawić się tą samą zabawką w jaki sposób rozwiążą ten problem? Prowadzący pomaga osiągnąć porozumienie. Jeśli widzisz, że dzieci sobie nie radzą, pytaj grupę o sposoby rozwiązania. Kiedy sytuację uznacie za rozwiązaną, zaproś następną parę, ale tym razem połóż na stole dwie kartki na jednej napisz Jedziemy w góry, na drugiej Jedziemy nad morze. Zadaniem dzieci jest zamodelowanie sporu o cel wyjazdu na wakacje. W zależności od czasu możesz podsunąć inne przedmioty sporu: Ø Zabawa w chowanego zabawa w berka Ø Dwa różne filmy tu najlepiej wciągnąć do sporu dziewczynkę i chłopca Ø Pies czy rybki jakie zwierzę wybrać do posiadania w domu (symulacja konfliktu rodzeństwa) Ø Jaki prezent kupić koledze Ø Chcę chodzić po drzewach nie chcę chodzić po drzewach Ø Chcę teraz poczytać chcę się teraz bawić Ø Chcę się teraz bawić chcę teraz jeść Jeśli uważasz to za dobry pomysł, możesz powiększać grupę spierających się. Przy każdym sporze zachęcaj dzieci do wyrażania swoich uczuć i potrzeb, np.: Jaka Twoja potrzeba Bartku jest w tym, że nie masz ochoty teraz się bawić? Dlaczego Marysiu chcesz kupić psa? (w domyśle Marysia ma potrzebę zabawy z psem, a może też bycia dla niego ważnym; w przypadku rybek nie będzie to możliwe). 3. Podsumuj ćwiczenie. Ustal z dziećmi, czy chcą mieć takie miejsce na stałe w klasie. Jeśli tak należałoby ustalić zasady dla tego miejsca, co jest dozwolone, a co nie, np. nie ma zgody na przemocowe rozwiązywanie konfliktu. Być może jednak wystarczający jest Wasz kodeks już istniejący.
Spotkanie V Współpraca TEKST do wyboru Ø Roksana Jędrzejewska-Wróbel seria Plastelinek książeczka: Wojna o biały fartuch Ø Zofia Stanecka, Marianna Oklejak Basia i przedszkole MATERIAŁY ich ostateczny dobór uzależniony jest od wyboru ćwiczenia: Ø Szaliki, piłka, kartki, laski gimnastyczne (kijki, sznurki), klocki 1. Ćwiczenie wstępne, rytuał rozpoczęcia lub pytanie o samopoczucie. 2. Przeczytaj jeden z zaproponowanych tekstów. 3. Po lekturze można jedynie krótko podsumować: Kiedy ludzie potrafią się ze sobą dogadać, to może to przynieść ciekawe efekty. 4. Przeprowadź jedną lub więcej z podanych zabaw, które uczą współpracy. Zadania można wykonać najszybciej, gdy partnerzy się nie kłócą, lecz ze sobą współpracują. Ø Łączymy dzieci w pary i związujemy ich wewnętrzne nogi miękkimi szalikami. Właśnie te związane nogi będą musiały poprowadzić piłkę do bramki (tzn. piłka musi się przetoczyć pod krzesełkiem). Pary startują kolejno. Ø Dzieci w parach stoją w szeregach naprzeciwko siebie w odległości 3-4 metrów. Porozkładaj między parami kartki, które będą symbolizować kamienie wystające z zimnej, górskiej rzeki. Zadaniem par jest przejście z jednego brzegu rzeki na drugi bez zamoczenia nóg, czyli nie spadając z kamienia. Pary,,przeprawiają się przez rzekę" z dwu stron jednocześnie, spotykają się więc gdzieś po środku na kamieniach. Muszą zadbać o to, aby nie zrzucić partnera przy mijaniu. Ø W parach dzieci trzymają za końce laski gimnastycznej (kijka, sznurka) i nie wypuszczając jej z ręki wykonują różne zadania, np. przechodzą przez przeszkody. Jeszcze trudniej jest wykonywać polecenia jeśli dzieci połączą się w czwórki. Ø Dzieci w grupach 4 osobowych budują wieże. Kto zbuduje najwyższą w określonym czasie? Potrzebna jest tu współpraca. Obserwuj dzieci w czasie ćwiczeń czy się kłócą czy nie, jak współpracują. Omów ćwiczenia, zwracając uwagę na to, co jest potrzebne, co pomaga, a co przeszkadza, kiedy musimy współpracować. Powiedz o swoich obserwacjach, ale bez oceny. Inne historie edukacyjne dotyczące konfliktu: Ø Zofia Stanecka, Marianna Oklejak Basia i przedszkole Ø Paulette Bourgeois, Brenda Clark Franklin wybacza siostrzyczce
Ø Christine Merz i Betina Gotzen-Beek Małgosia i kłótnia w przedszkolu Ø Anna Kozłowska Zaczarowane bajki, które leczą dla dzieci i dorosłych rozdział O mądrym żółwiu Tartarudze, jego żonie żółwicy Czułej i o dzieciach: Okrąglutkiej i Promyczku Ø Roksana Jędrzejewska-Wróbel seria Plastelinek książeczki: Wojna o biały fartuch, Rodzeństwo starsze i młodsze Ø Rafał Królikowski Bajkoterapia czyli dla małych i dużych o tym, jak bajki mogą pomagać rozdział Fik i Mik Ø Karolina Święcicka Baśniowe mikstury rozdział O dwóch myszkach i ich dziwnym bracie Ø Doris Brett Bajki, które leczą cz 2 rozdział 12 Rodzeństwo jak ułatwić dziecku trudne życie z bratem lub siostrą Ułóż własny scenariusz zajęć chętnie zamieścimy go w naszych materiałach.