ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH
ONZ 26.06.1945: podpisanie Karty Narodów Zjednoczonych na konferencji w San Francisco (USA) 24.10.1945: wejście w życie Karty Narodów Zjednoczonych po złożeniu instrumentów ratyfikacyjnych przez USA, Wielką Brytanię, Francję, Chiny i ZSRR oraz większość państw uczestniczących w konferencji w San Francisco 16.10.1945: podpisanie Karty przez Polskę (traktowana jako państwo założycielskie) Obecnie: 193 państw członkowskich
Karta Narodów Zjednoczonych Karta NZ: traktat wielostronny stanowiący swoistą konstytucję świata określenie zasad, na których powinny być oparte relacje między państwami
Karta Narodów Zjednoczonych Podstawowe zasady: (1) suwerenna równość wszystkich państw (2) rozwiązywanie sporów międzynarodowych na drodze pokojowej, bez groźby użycia siły
Karta Narodów Zjednoczonych Główny cel ONZ: zapewnić międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo
Karta Narodów Zjednoczonych Metody realizacji: (1) określenie metod pokojowego rozwiązywania sporów (2) ONZ jako organizacja kolektywnego (zbiorowego) bezpieczeństwa (3) operacje pokojowe
Metody pokojowego rozwiązywania sporów Metody pokojowego rozwiązywania sporów (art. 33 Karty NZ): (1) rokowania (negocjacje) bezpośrednie rozmowy między stronami konfliktu (2) instytucja dobrych usług metoda tradycyjna; nie jest zdefiniowana w art. 33; stworzenie stronom konfliktu warunków do rozwiązania sporu przez stronę trzecią (np. stworzenie kanału komunikacyjnego, zaoferowanie miejsca na spotkanie) bez sugerowania sposobu rozwiązania konfliktu (3) badania ustalenie faktów przez niezależną grupę badaczy bez sugerowania sposobu rozwiązania konfliktu
Metody pokojowego rozwiązywania sporów (4) pośrednictwo (mediacja) sugerowanie sposobu rozwiązania konfliktu przez stronę trzecią (5) pojednanie podobieństwo z pośrednictwem, strona trzecią jest komisja bądź ciało międzynarodowe (6) arbitraż zastosowanie określonych reguł prawnych do rozwiązania konfliktu przez panel sędziów lub arbitrów (7) rozstrzygnięcie sądowe rozstrzygnięcie sporu przez trybunał międzynarodowy, brak ograniczeń co do stosowania reguł prawnych w porównaniu do arbitrażu (8) odwołania się do organizacji lub układów regionalnych
ONZ jako organizacja kolektywnego bezpieczeństwa ONZ jako organizacja kolektywnego (zbiorowego) bezpieczeństwa - zdefiniowana w rozdziale VII Karty NZ zatytułowanym Akcja w razie zagrożenia pokoju, naruszenia pokoju i aktów agresji : - decyzje podejmowane przez Radę Bezpieczeństwa - możliwość podjęcia działań przez ONZ wobec agresora - przewidziane instrumenty: sankcje gospodarcze, przerwanie komunikacji, zerwanie stosunków dyplomatycznych, podjęcie działań militarnych (demonstracja, blokada, inne działania wojskowe)
Operacja pokojowe - inne nazwy: dyplomacja prewencyjna, obecność ONZ - praktyka ONZ, nie są zdefiniowane w Karcie NZ - działalność kojarzona z ONZ - realizowane od samego początku istnienia ONZ - gł. cel: zapewnienie pokoju i przeciwdziałanie eskalacji konfliktu - gł. forma aktywności sił pokojowych: rozdzielenie stron konfliktu - warunki operacji pokojowej: zgoda stron konfliktu, użycie broni przez siły pokojowe jedynie w samoobronie
System instytucjonalny ONZ - Zgromadzenie Ogólne: organ główny o charakterze przedstawicielskim przedstawiciele wszystkich państw członkowskich sesja zwyczajna rozpoczyna się każdego roku we wtorek trzeciego tygodnia września kompetencje: omawia wszelkie kwestie określone przez Kartę NZ z wyjątkiem tych, które są zarezerwowane dla Rady Bezpieczeństwa; wybiera niestałych członków Rady Bezpieczeństwa oraz członków innych organów; z rekomendacji Rady Bezpieczeństwa wybiera Sekretarza Generalnego ONZ oraz nowe państwa członkowskie siedziba: Nowy Jork
System instytucjonalny ONZ Rada Bezpieczeństwa: organ główny ponoszący przede wszystkim odpowiedzialność za pokój i bezpieczeństwo międzynarodowe kluczowy organ w strukturze instytucjonalnej ONZ skład: 5 stałych (Chiny, Francja Wielka Brytania, Rosja i USA) i 10 niestałych (wybierani na 2 lata przez Zgromadzenie Ogólne) głosowanie w sprawach ważnych: 9 głosów za w tym wszyscy stali członkowie (stali członkowie dysponują prawem weta) siedziba: Nowy Jork
System instytucjonalny ONZ - Rada Gospodarczo-Społeczna: główna platforma debaty na temat zrównoważonego rozwoju problemy gospodarcze, społeczne i z zakresu ochrony środowiska skład: 54 państwa wybierane na trzyletnią kadencję przez Zgromadzenie Ogólne - Rada Powiernicza nie funkcjonuje obecnie z uwagi na brak terytoriów powierniczych
System instytucjonalny ONZ - Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości: główny organ sądowy ONZ rozstrzyga przedłożone mu spory skład: 15 niezawisłych sędziów siedziba: Haga
System instytucjonalny ONZ - Sekretariat: skład: Sekretarz Generalny i personel siedziba: Nowy Jork Sekretarz Generalny: najwyższy funkcjonariusz ONZ; zarządzanie Sekretariatem, nadzór nad personelem, wykonuje zadania zlecone przez organy ONZ, podejmuje działania z własnej inicjatywy; wybierany na pięć lat przez Zgromadzenie Ogólne z rekomendacji Rady Bezpieczeństwa Sekretarz Generalny od 2007 r. - Ban Ki-moon (Korea Południowa)
System ONZ System ONZ: (1) organy główne ONZ (2) inne organy i programy ONZ (3) wyspecjalizowane agencje i autonomiczne organizacje w ramach systemu
System ONZ Przykłady: (2) UNCTAD - Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju UNICEF - Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (3) MOP Międzynarodowa Organizacja Pracy UNECSO - Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury WHO Światowa Organizacja Zdrowia