Test b Pozytywizm a powieść Test podsumowujący rozdział III............................................ Imię i nazwisko.................................... Data Klasa 1. Czytaj uważnie tekst i zadania. 2. W zadaniach 1., 2., 6., 8. oraz 11. znajdują się cztery odpowiedzi A, B, C, D. Wybierz tylko jedną z nich i zamaluj kratkę z odpowiadającą jej literą w karcie odpowiedzi. 3. Jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem. 4. Rozwiązania zadań od 3. do 5., 7., 9., 10. oraz od 12. do 17. zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj. 5. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów, jaką można uzyskać za właściwą odpowiedź. Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać maksymalnie 35 punktów. Tekst do zadań od 1. do 11. Eliza Orzeszkowa O powieści Fragment artykułu Kilka uwag nad powieścią Jednym z obszernych działów piśmiennictwa jest powieść. Niezmiernie rozpowszechniona, przeróżnych rozmiarów i odcieni, najbardziej może jest wypływem ogólnego, społecznego nastroju. Wnika ona w najtajniejsze zakątki serc ludzkich i od pałaców do najniższych sfer towarzystwa wszędzie roztacza wspaniałe albo posępne, miłosne albo rozpaczne obrazy dramatu ludzkiego życia. Człowiek, który podejmie się pokazywać światu serca bliźnich, piórem malować ich postacie i snuć nicie przeróżnych istnień, człowiek taki, powieściopisarz, powinien więcej może niż autor w innej piśmiennictwa gałęzi wsłuchać się w głos swojego czasu, zrozumieć najtajniejsze głębie ducha współczesnych. Jak zwierciadło, które blado lub krzywo odbija przedmioty, ulec musi zniszczeniu, tak powieść, w której społeczność nie pozna siebie, zapomnieniu prędkiemu ulegnie. Mało jest czuć w piersi natchnienie i w umyśle bogactwo wiedzy posiadać. Ażeby napisać powieść, w której by drgały wszystkie tętna człowiecze, trzeba długo żyć między ludźmi, trzeba ich kochać i nienawidzić, wielbić i pogardzać nimi; a później dopiero z uspokojonym sercem i ukołysaną myślą, w głębokich rozwagach nad widzianym i minionym wszystkie iskry w jeden zebrać płomień, wszystkie światła w jedno zlać słońce. Właściwa powieść rozwinęła się dopiero w XIX wieku; i mogłoż być inaczej? Średnie wieki były wiekami fantazji, wyobraźni rozbujałej. W owej porze umysł ludzki, ledwie obudzony z nieświadomości pierwotnych czasów, nie otrząsł się był jeszcze całkiem z sennych widziadeł. Pragnienie światła i prawdy drgało już w łonie ogółu i stąd zjawiały się niekiedy postacie olbrzymie wiedzą i głęboką myślą jak jasne wśród zmroku świeczniki; ale masom trudno było nagle przyjść do dojrzałego poznania siebie i otaczającego świata. [...] Powoli jednak kończyło się panowanie fantazji, rozpoczynała epoka rozumu. Ludzie we wszystkich dziedzinach myśli poczęli szukać prawdy; poczęli badać przyrodę zewnętrznego świata i człowieka, dopatrywać tajemnicą dotąd okrytego węzła, który łączy ludzkość z resztą wszechistnienia. Przed powagą wiedzy i
rzeczywistości pierzchały stopniowo średniowieczne widziadła; to, co było strasznym, okazywało się naturalnym wielkie małym, błyszczące niczym. [...] W XIX dopiero wieku powieść stała się ważną i szeroką gałęzią piśmiennictwa. Im bardziej rozpowszechniało się światło, tym więcej umysłowego żywiołu potrzebowali ludzie. Pomiędzy mędrcami pracowicie badającymi tajnie nauki a nieumiejętnymi utworzyła się w społeczności nieznana średnim wiekom klasa oświeconych, a nie uczonych, którzy, nie oddając się wyłącznie nabywaniu wiedzy, potrzebowali jednak umysłowego zasiłku. [...] Gdy więc powieść XIX wieku wypłynęła z potrzeby nasycenia nie tylko wyobraźni, ale i rozumu, musiała zatem połączyć w sobie żywioł fantazyjny z rozumowym. Bez pierwszego nie byłaby dziełem sztuki, bez drugiego nie odpowiedziałaby duchowi i potrzebom swojego czasu. 1. Powieść to gatunek 1 p. A. z pogranicza epiki i dramatu. B. dramatyczny. C. epicki. D. liryczny 2. Co wynika z trzecie zdania artykułu? 1 p. A. Powieść zapada w ludzkie serca. B. Powieść dociera do ludzi z różnych sfer. C. Powieść opowiada o ludzkim losie. D. Odpowiedzi A, B i C są właściwe. 3. Wypisz z tekstu wypowiedzenie nawiązujące do sentencji francuskiego pisarza Stendhala: powieść to jest zwierciadło przechadzające się po gościńcu. 1 p. 4. Wymień dwa warunki, które zdaniem Elizy Orzeszkowej powinien spełnić autor, aby napisać dobrą powieść. Nie cytuj. 2 p. 5. Zastąp przymiotnikiem rozbudowany opis jednej z cech powieści. 1 p. powieść, w której by drgały wszystkie tętna człowiecze powieść................ 6. Na który wiek, według Elizy Orzeszkowej, przypada rozwój powieści? 1 p. A. Na osiemnasty. B. Na dwudziesty. C. Na dziewiętnasty. D. Na siedemnasty. 7. Na podstawie tekstu napisz, dlaczego w wiekach średnich nie mogła powstać dojrzała powieść. 1 p.
8. Wyrażeniem epoka rozumu można określić 1 p. A. zarówno oświecenie, jak i pozytywizm. B. oświecenie. C. romantyzm. D. pozytywizm. 9. Podkreśl w każdym zdaniu jeden z wyróżnionych wyrazów, tak aby przekazywało ono prawdziwą informację. 2 p. Według Elizy Orzeszkowej powieść powinna służyć celom rozrywkowym / dydaktycznym. Fantazja i rozum powinny / nie powinny występować razem w powieści. 10. Wyjaśnij, w jakim znaczeniu został użyty wyraz zasiłek w przedostatnim akapicie. 1 p. 11. Wielbić i pogardzać to para wyrazów 1 p. A. bliskoznacznych. B. pokrewnych. C. pochodnych. D. przeciwstawnych. 12. Dokończ zdanie. 1 p. Drobiazgowe odzwierciedlanie rzeczywistości, bez pomijania jej ciemnych stron to hasło................................................................ 13. Wymień jeden z pozytywistycznych gatunków literackich. Podaj przykład utworu, który go reprezentuje oraz autora dzieła. 1 p. 14. Sformułuj dwa argumenty uzasadniające pogląd, że dzięki telewizji świat stał się globalną wioską. 2 p.
15. Napisz zaproszenie skierowane dla koleżanki lub kolegi z klasy do udziału w programie telewizyjnym Powieść pozytywistyczna i współczesna. 5 p. Zaproszenie 16. Podaj dwie zalety i dwie wady telewizji. 2 p. Zalety telewizji Wady telewizji 17. Napisz sprawozdanie z powieści pozytywistycznej lub współczesnej, którą uważasz za najciekawszą. Twoja praca nie powinna być krótsza niż piętnaście linijek. 11 p.
Karta odpowiedzi Numer zadania Odpowiedzi 1. 2. 6. 8. 11. A A A A A B B B B B C C C C C D D D D D