RYNEK FIRM USŁUGOWYCH ZAGOSPODAROWANIA TERENÓW ZIELENI W POLSCE W LATACH 2001-2008

Rynek firm usługowych zagospodarowania terenów zieleni w Polsce... Człowiek i Środowisko 34 (1-2) 2010, s. 97-110 Dawid Olewnicki RYNEK FIRM USŁUGOWYCH ZAGOSPODAROWANIA TERENÓW ZIELENI W POLSCE W LATACH 2001-2008 ABSTRAKT Celem niniejszego artykułu jest analiza rynku firm zagospodarowania terenów zieleni w Polsce i w poszczególnych województwach w latach 2001-2008 oraz zbadanie zależności wynikających ze zmian w dochodach mieszkańców Polski i zmian w liczbie omawianych firm usługowych w Polsce. Wstęp Przemiany zachodzące w społeczeństwie i gospodarce, a przede wszystkim wzrastający poziom życia Polaków przyczyniają się do wzrostu znaczenia usług z zakresu zagospodarowania terenów zieleni. Poczucie estetyki osób dążących do zamieszkiwania w otoczeniu roślin staje się jedną z przyczyn rosnącego zainteresowania profesjonalnie wykonanymi założeniami ogrodowymi. Towarzyszą temu dynamiczny tryb życia, brak czasu i chęć natychmiastowego cieszenia się efektownym ogrodem (Zaręba, 2008). Usługi te należą do szerszego obszaru działań określanych jako przyrodnicze kształtowanie otoczenia człowieka, a działalność usługowa związana z zaspokojeniem wspomnianych potrzeb należy do najbardziej dynamicznie rozwijających się rodzajów usług ogrodniczych. W latach 97

Dawid Olewnicki 2001-2008 zaobserwowano wyraźny wzrost liczby firm usługowych zajmujących się zagospodarowaniem terenów zieleni. Celem niniejszego artykułu była analiza rynku firm zagospodarowania terenów zieleni w Polsce i w poszczególnych województwach w latach 2001-2008 oraz zbadanie zależności wynikających ze zmian w dochodach mieszkańców Polski i zmian w liczbie omawianych firm usługowych w Polsce. Materiały i metodyka Analizy opierają się na danych GUS z Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Według PKD w zakres usług zagospodarowania terenów zieleni wlicza się: zagospodarowanie oraz utrzymanie takich obiektów i przestrzeni, jak parki i ogrody, tereny przy prywatnych domach, budynkach przemysłowych i handlowych, budynkach użyteczności publicznej, tereny miejskie i sportowe, wody stojące i płynące, obszary retencyjne utrzymujące we właściwym stanie krajobraz. Do usług z tego zakresu zalicza się także sadzenie, przesadzanie i pielęgnację drzew, ciecie gałęzi oraz żywopłotów. Natomiast usługi związane z projektowaniem parków oraz nowych terenów zielonych, a także obiektów sportowych klasyfikowane są w osobnym dziale. Ponadto PKD nie zalicza tu działalności ogrodów botanicznych, działalności związanej z rezerwatami przyrody oraz ochroną przyrody przed dewastacją. Badania obejmowały lata 2001-2008. Badano dynamikę oraz średnie roczne zmiany w liczbie istniejących i nowo zakładanych firm usługowych oraz ich strukturę pod względem zatrudnianych pracowników. Postawiono również tezę, że poprawa sytuacji materialnej w Polsce może mieć wpływ na rozwój sektora usług zagospodarowania terenów zieleni w Polsce poprzez wzrost popytu na tego rodzaju usługi. W związku z tym przeprowadzono analizę korelacji Pearsona, zweryfikowaną testem t-sudenta, za pomocą której oceniono, czy w latach 2001-2007 istniała korelacja pomiędzy wzrostem średniego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 mieszkańca w Polsce a wzrostem liczby firm usługowych zagospodarowania terenów zieleni w Polsce. Wyniki badań dotyczące województw zostały pogrupowane według położenia geograficznego i przedstawione na wykresach według przyjętego podziału na województwa Polski południowo-zachodniej, północno-zachodniej, centralnej wraz z północno-wschodnią oraz południowo-wschodniej. 98

Rynek firm usługowych zagospodarowania terenów zieleni w Polsce... 1. Usługi zagospodarowania terenów zieleni w Polsce ogółem Globalizacja i tendencje ogólnoświatowe skierowane są głównie na rozwój usług handlowych, internetowych, telekomunikacyjnych oraz finansowo-doradczych, pozostawiając, niestety, na dalszym miejscu usługi w sektorze ogrodnictwa, których ważności i znaczenia nie powinno się pomniejszać. Wnikliwa analiza sektora usług zagospodarowania terenów zieleni pozwala przypuszczać, że pomimo dużego potencjału rozwojowego, jaki stanowią badane usługi, obserwuje się w gospodarce niedostateczne zainteresowanie tym sektorem. Przejawem tego jest stosunkowo nieduża liczba badań rynkowych i publikacji związanych z tymi usługami. Należy zwrócić uwagę, że w Polsce w 2007 r. przedsiębiorstwa prowadzące działalność usługową wytworzyły 64,5% ogółu wartości dodanej brutto całej gospodarki narodowej i dały miejsca pracy dla ok. 55,9% ogółu pracujących. Wśród podmiotów prowadzących tego typu działalność dominującą rolę odgrywają przedsiębiorstwa handlowe. Na koniec 2007 r. stanowiły one 40,8% ogólnej liczby podmiotów usługowych zarejestrowanych w rejestrze REGON. Odgrywają one również istotną rolę w generowaniu wartości dodanej, a także tworzeniu miejsc pracy z udziałem odpowiednio 30,4% i 28,5% w 2007 roku (Anam, 2008). Rozpatrując natomiast rynek usług ogrodniczych, a w tym usług zagospodarowania terenów zieleni, można stwierdzić, że podlega on nieustannym przeobrażeniom i coraz mocniej oddziałuje na polski rynek usług. Zachodzą istotne ewolucyjne zmiany zarówno po stronie popytu, jak i podaży usług. Rozszerza się spektrum oferowanych usług, jak również ich jakość ze strony usługodawców, natomiast ze strony usługobiorców rosną oczekiwania oraz potrzeby. Stałe dopasowywanie podaży do rosnącego popytu sprawia, iż działalność usługowa związana z zagospodarowaniem terenów zieleni w całej Polsce charakteryzuje się dynamicznym i stałym wzrostem. W 2001 r. w Polsce funkcjonowało 2425 takich firm usługowych, w 2004 r. 3424, natomiast w 2008 r. 6176, a więc w 2008 r. stwierdzono wzrost liczby firm od 2001 r. o 154%. Największy udział w rynku badanych usług mają osoby fizyczne, stanowiąc w każdym roku średnio 92%, natomiast osoby prawne średnio 8% (rys. 1). Na podstawie analizy danych wykazano, że rozwój firm usługowych z zakresu zagospodarowania terenów zieleni w Polsce ma charakter prostoliniowy. Można określić go za pomocą funkcji liniowej rosnącej. Średnie 99

Dawid Olewnicki tempo wzrostu dla wartości ogółem (rys. 2.) określono dla trendu liniowego, przy którym wartość współczynnika determinacji wynosiła 0,97, a więc na tej podstawie stwierdzono, że ogólny wzrost liczby firm z omawianego zakresu dopasowuje się dokładnie do modelu funkcji liniowej rosnącej. 7000 liczba firm (w tys.) 6000 5000 4000 3000 2000 osoby fizyczne osoby prawne razem 1000 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 lata Rys. 1. Firmy zagospodarowania terenów zieleni zarejestrowane w Polsce w latach 2001-2008. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS % 300 250 y = 22,427x + 64,047 R 2 = 0,9756 200 150 100 50 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 lata Rys. 2. Dynamika liczby firm zagospodarowania terenów zieleni zarejestrowanych w Polsce w latach 2001-2008 Źródło: j.w. 100

Rynek firm usługowych zagospodarowania terenów zieleni w Polsce... W badanym okresie nie zaobserwowano wahań z roku na rok, wynikających z gwałtownych wzrostów lub spadków rejestracji firm usługowych. Stwierdzono natomiast, na podstawie indeksów łańcuchowych, że w badanym okresie, w każdym roku liczba firm usługowych systematycznie wzrastała średnio o ok. 13%. Najniższy wzrost w stosunku do roku poprzedniego zaobserwowano w 2002 r. i wyniósł on 8%, natomiast najwyższy wzrost o 21% w 2005 roku. Wraz z zaspokojeniem podstawowych potrzeb człowiek zaczyna realizować potrzeby wyższego rzędu, m.in. potrzeby bezpieczeństwa, ładu i piękna, a podstawą tego twierdzenia jest piramida potrzeb Maslowa. Tereny zieleni są autentycznym odzwierciedleniem omawianych potrzeb. Przemiany zachodzące w społeczeństwie i gospodarce, a przede wszystkim wzrastająca stopa życiowa Polaków przyczyniają się do wzrostu znaczenia usług z zakresu zagospodarowania terenów zieleni. Ten wzrost może być wywołany zwiększającym się popytem na usługi zagospodarowania terenów zieleni wraz ze wzrostem dochodów mieszkańców Polski. W związku z tym podjęto próbę zbadania zależności pomiędzy wzrostem miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 mieszkańca kraju a wzrostem liczby firm zagospodarowania terenów zieleni w latach 2001-2007. % 250 200 Współczynnik korelacji R = 0,98 150 100 50 liczba firm dochód 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 lata Rys. 3. Dynamika liczby firm zagospodarowania terenów zieleni oraz dochodu rozporządzalnego na 1 mieszkańca w Polsce w latach 2001-2007 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 101

Dawid Olewnicki Na podstawie przeprowadzonych analiz wykazano, że istnieje prawie pełna dodatnia korelacja pomiędzy wzrostem średniego miesięcznego dochodu rozporządzalnego a wzrostem liczby firm usługowych zagospodarowania terenów zieleni w Polsce w badanych latach. W 2001 roku średni miesięczny dochód rozporządzalny na 1 mieszkańca w Polsce wynosił 644,48 zł, a w 2007 r. 928,87 zł, natomiast liczba firm usługowych w 2001 r. 2425, a w 2007 r. 5041. Przyjmując za 100 % rok 2001 wykazano, że zarówno liczba firm, jak i dochód rozporządzalny w badanym okresie wykazują tendencję wzrostową. Od 2001 do 2007 r. liczba firm zagospodarowania terenów zieleni wzrosła o 122%, natomiast dochód rozporządzalny o 44% (rys. 3). Współczynnik korelacji dla badanego zjawiska wyniósł R= 0,98, a więc na tej podstawie stwierdzono prawie pełną dodatnią korelację pomiędzy analizowanymi zmiennymi. Z przeprowadzonych badań wynika, że firmy prowadzące działalność z zakresu zagospodarowania terenów zieleni należą głównie do grupy małych przedsiębiorstw, zatrudniających niewielką liczbę pracowników. Wpisuje się to w ogólne trendy w gospodarce. We współczesnej gospodarce dominują pod względem liczebności małe przedsiębiorstwa. Jest to grupa niezwykle zróżnicowana, a jednym z podstawowych źródeł różnic jest przedmiot działalności. Znaczna ich część zajmuje się świadczeniem usług (Kusa, 2005). Tabela 1. Liczba firm zagospodarowania terenów zieleni w Polsce w latach 2001-2008 pod względem zatrudnianych pracowników Lata Liczba pracowników według kryteriów PKD ogółem 1-9 10-49 50-249 >249 2001 2425 2234 154 35 2 2002 2743 2544 165 32 2 2003 3099 2891 177 30 1 2004 3424 3217 177 30 1 2005 4151 3949 174 26 2 2006 4704 4501 175 26 2 2007 5401 5193 181 25 2 2008 6176 5938 203 32 3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 102

Rynek firm usługowych zagospodarowania terenów zieleni w Polsce... Opierając się na poniższych wynikach (tab. 1) można stwierdzić, że w Polsce w latach 2001-2008 znaczącą przewagę miały firmy małe do 9 pracowników. W 2001 r. stanowiły one 92% wszystkich firm zarejestrowanych w tym roku, natomiast w 2008 r. liczba takich firm wzrosła do 96%. Firmy zatrudniające od 10 do 49 pracowników w 2001 r. stanowiły 6,5%, natomiast 3,3% w 2008 roku. Najmniejszy udział na rynku miały firmy zatrudniające od 50 do 249 odpowiednio: 1,4% w 2001 r. i 0,5% w 2008 r. oraz powyżej 249 pracowników, których liczba w badanych latach nie przekraczała 1% w Polsce. 2. Usługi zagospodarowania terenów zieleni w województwach Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdza się, że liczba firm usługowych zajmujących się zagospodarowaniem terenów zieleni jest zróżnicowana w poszczególnych województwach. Uwarunkowane jest to prawdopodobnie liczbą ludności danego województwa, generującej popyt na te usługi, a także względami o charakterze geograficznym i gospodarczym województwa (ogólna powierzchnia terenów zurbanizowanych, walory przyrodnicze). Niezależnie jednak od wyżej wymienionych warunków we wszystkich województwach zaobserwowano tendencje wzrostowe w liczbie firm. Spośród wszystkich badanych województw w Polsce najniższym średnim rocznym wzrostem liczby firm w latach 2001-2008 charakteryzowało się województwo śląskie. Od 2001 do 2008 r. stwierdzono wzrost na poziomie ok. 9%. W województwach dolnośląskim, świętokrzyskim, kujawsko-pomorskim, małopolskim i podlaskim w badanym okresie liczba firm wzrastała średnio o 15% z roku na rok, natomiast odpowiednio w woj. mazowieckim 16%, wielkopolskim 17%, opolskim i lubelskim 18%, pomorskim 19%, łódzkim, lubuskim i warmińsko-mazurskim 20%, zachodniopomorskim 21%. Najwyższy wzrost w badanym okresie stwierdzono w woj. podkarpackim i wynosił on 22% w każdym roku (tab. 2). Na podstawie analiz indeksów jednopodstawowych największy wzrost liczby firm w 2008 r. w stosunku do 2001 r.- wystąpił w województwie opolskim. W 2008 r. było ich o 350% więcej niż w 2001 r. (rys. 4). W województwach dolnośląskim, śląskim i lubuskim zaobserwowano stosunkowo słabsze tendencje wzrostowe. W 2008 r. stwierdzono wzrost odpowiednio o 150%, 140% i 80% w stosunku do roku 2001. 103

Dawid Olewnicki Tabela 2. Średni roczny wzrost liczby firm usługowych z zakresu zagospodarowania terenów zieleni w Polsce w latach 2001-2008 (w %) Województwa Wzrost (w %) Dolnośląskie 15 Kujawsko-pomorskie 15 Lubelskie 18 Lubuskie 20 Łódzkie 20 Małopolskie 15 Mazowieckie 16 Opolskie 18 Podkarpackie 22 Podlaskie 15 Pomorskie 19 Śląskie 9 Świętokrzyskie 15 Warmińsko-mazurskie 20 Wielkopolskie 17 Zachodniopomorskie 21 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. % 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2001 2002 2004 2005 2006 2007 2008 lata dolnośląskie śląskie opolskie lubuskie Rys. 4. Dynamika liczby firm zagospodarowania terenów zieleni w województwach Polski południowo-zachodniej w latach 2001-2008 Źródło: jw. 104

Rynek firm usługowych zagospodarowania terenów zieleni w Polsce... Liczba firm w województwach centralnej i północno-wschodniej Polski charakteryzowała się dynamicznym i stałym wzrostem. W badanych 3 województwach zaobserwowano zbliżone tendencje wzrostowe. W 2008 r. w stosunku do 2001 r. stwierdzono wzrost odpowiednio dla województwa warmińsko-mazurskiego o 232%, łódzkiego o 200%, mazowieckiego o 167% (rys. 5). % 350 300 250 200 150 100 50 mazowieckie łódzkie 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 lata Rys. 5. Dynamika liczby firm zagospodarowania terenów zieleni w województwach Polski centralnej i północno-wschodniej w latach 2001-2008. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. % 350 300 250 200 150 100 50 warmińskomazurskie kujawskopomorskie zachodniopomorskie pomorskie wielkopolskie 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 lata Rys. 6. Dynamika liczby firm zagospodarowania terenów zieleni w województwach Polski północno-zachodniej w latach 2001-2008. Źródło: jw. 105

Dawid Olewnicki W województwach północno-zachodniej Polski zaobserwowano tendencję wzrostową w badanych 4 województwach (rys. 6). Największy wzrost od 2001 do 2008 r. wystąpił w woj. pomorskim (o 200% ), natomiast najniższy w województwie kujawsko-pomorskim (o 100%). W województwach wielkopolskim i zachodniopomorskim zaobserwowano wzrost o 160%. Należy zwrócić uwagę, że w przypadku województwa podlaskiego (województwa wschodniej i południowej Polski) zaobserwowano od 2001 do 2005 r. tendencję malejącą w rejestracji firm usługowych (rys. 7). W 2004 r. ten spadek wyniósł 20%. Dopiero od 2006 r. obserwuje się wzrost w województwie podlaskim. W 2008 r. liczba firm w tym województwie była o 50% wyższa w stosunku do 2001 roku. Poza tym w województwie podkarpackim liczba firm z badanego zakresu wzrosła o 250%, w województwie lubelskim o 180%, małopolskim o 150%, natomiast w świętokrzyskim o 144%. Struktura udziału firm usługowych w poszczególnych województwach ze względu na liczbę zatrudnianych pracowników zmienia się nie tylko w zależności od zatrudnianych grup pracowników, ale również zaobserwowano, że w jednych województwach dominują firmy małe (do 9 pracowników), natomiast w innych firmy średnie i duże (10-49, 49-250 oraz powyżej 250 pracowników) (tab. 3). % 400 350 300 250 200 150 100 małopolskie podkarpackie podlaskie lubelskie 50 0 2001 2002 2004 2005 2006 2007 2008 lata Rys. 7. Dynamika liczby firm zagospodarowania terenów zieleni w województwach Polski wschodniej i południowej w latach 2001-2008. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 106

Rynek firm usługowych zagospodarowania terenów zieleni w Polsce... Tabela 3. Liczba firm z zakresu zagospodarowania terenów zielonych w ujęciu wojewódzkim, zatrudniających określoną liczbę pracowników w latach 2004 i 2008 Województwa 1-9 10-49 2004 2008 liczba pracowników 50-249 >249 1-9 10-49 50-249 Dolnośląskie 306 23 4 0 547 22 4 0 Śląskie 440 30 11 0 623 33 10 0 Opolskie 106 4 0 0 205 6 0 0 Lubuskie 78 2 1 0 160 6 2 0 Mazowieckie 622 29 0 1 1331 26 1 3 Łódzkie 198 12 2 0 425 14 3 0 Świętokrzyskie 62 3 2 0 110 3 2 0 Warmińsko- -mazurskie 70 6 1 0 174 8 1 0 Kujawsko-pomorskie 176 8 1 0 304 11 2 0 Zachodniopomorskie 135 9 2 0 295 8 2 0 Pomorskie 156 17 1 0 334 17 0 0 Wielkopolskie 402 13 3 0 767 21 3 0 Małopolskie 237 14 0 0 414 16 1 0 Podkarpackie 69 4 0 0 151 5 1 0 Podlaskie 52 1 1 0 92 3 0 0 Lubelskie 108 2 0 0 206 4 0 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. >249 W latach 2004 i 2008 stwierdzono największą liczbę firm zatrudniających do 9 pracowników w województwie mazowieckim (622 firmy w 2004 i 1331 w 2008 r.), śląskim (440 firmy w 2004 i 623 w 2008 r.) oraz wielkopolskim (402 firmy w 2004 i 767 w 2008 r.), natomiast najmniejszą liczbę w woj. podlaskim (52 firmy w 2004 i 92 w 2008 r.), świętokrzyskim (62 w 2004 i 110 w 2008 r.) oraz podkarpackim (69 w 2004 i 151 w 2008 r.). W pozostałych województwach liczba firm usługowych w r. 2004 i 2008 oscylowała pomiędzy 100 300 firm. Na podstawie analizy liczby firm 107

Dawid Olewnicki zatrudniających od 10 do 49 pracowników stwierdzono, że największa ich liczba w 2004 r. oraz w 2008 r. występowała w woj. mazowieckim, śląskim i dolnośląskim, natomiast najmniejsza w woj. podlaskim, lubelskim i świętokrzyskim. Udział firm zatrudniających od 50 do 249 pracowników był niewielki. W porównywanych dwóch latach największa liczba takich firm istniała w woj. śląskim (11 w 2004 oraz 10 w 2008 r.), natomiast w województwach dolnośląskim i wielkopolskim liczba firm nie uległa zmianie w porównywanych latach i wynosiła odpowiednio 4 i 3 firmy. Udział firm zatrudniających powyżej 249 pracowników był nieznaczny. Jedynie w województwie mazowieckim w 2004 r. stwierdzono 1 taką firmę, natomiast 3 w 2008 roku. Podsumowanie i wnioski Na podstawie dotychczasowych obserwacji można stwierdzić, że wzrost liczby firm usługowych z omawianego zakresu nie jest samoistnym i niekontrolowanym zjawiskiem ekonomicznym. Jest on faktyczną odpowiedzią na rosnące potrzeby społeczeństwa oraz szerokie zainteresowanie i popyt na tego rodzaju usługi. Z zebranego w toku badań materiału i wykonanych analiz wynika, że: 1. Liczba firm usługowych w Polsce dynamicznie wzrasta z roku na rok. Od 2001 do 2008 r. zaobserwowano wzrost o 154%. 2. Rozwój liczby firm usługowych w latach 2001-2008 w całej Polsce wykazuje tendencję liniową, a średnie roczne tempo wzrostu liczby firm z omawianego zakresu wynosi ok. 13%. 3. Istnieje prawie pełna korelacja pomiędzy wzrostem liczby firm zagospodarowania terenów zielonych a wzrostem miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 mieszkańca. Wartość współczynnika korelacji wynosiła R=0,98, a więc jest bliska jedności. 4. W całej Polsce dominują firmy małe zatrudniające do 9 pracowników. W roku 2001 funkcjonowało ich 2234, przy ogólnej liczbie firm 2425, co stanowiło około 92%. W 2008 r. zaobserwowano dalszy wzrost udziału małych firm (do 96%) w stosunku do ogólnej liczby 6176. 5. Analiza rozwoju firm usługowych w 15 województwach Polski wykazała tendencję wzrostową. Jedynym wyjątkiem w latach 2001-2006 było województwo podlaskie, w którym zaobserwowano tendencję malejącą, natomiast od 2007 r. widać ponowną tendencję wzrostową. 108

Rynek firm usługowych zagospodarowania terenów zieleni w Polsce... 6. W badanych 16 województwach średnie roczne tempo wzrostu liczby firm usługowych jest zróżnicowane i oscyluje w granicach od 9% (woj. śląskie) do 22% (woj. podkarpackie). 8. Udział firm usługowych zatrudniających określoną liczbę pracowników jest zróżnicowany w poszczególnych województwach. Stwierdzono, że w województwach, w których dominowały firmy małe (do 9 pracowników), spadał udział firm średnich (o liczbie pracowników 10-49, a także 50-49), które względem swojej liczby przeważały w innych województwach, porównując tą samą kategorię wielkości firm. BIBLIOGRAFIA Anam. R., Sektor usług w Polsce, 2007, http://www.egospodarka.pl/33478,sektor- -uslug-w-polsce-2007,1,39,1.html, www.egospodarka.pl Gałązka M., 2005, Rynek usług ogrodowych w Polsce w latach 2003-3004. Praca magisterska SGGW, Warszawa GUS, Roczniki Statystyczne z lat 2001-2008, Warszawa GUS, Polska Klasyfikacja Działalności, lata 2001-2008, Warszawa Hejmanowski S., 1989, Zieleń a ochrona środowiska człowieka, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa Kusa R., 2005, Metodyka badania wybranych aspektów konkurencyjności małych przedsiębiorstw usługowych, AGH, Kraków Łukasiewicz A., Łukasiewicz S., 2006, Rola i kształtowanie zieleni miejskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań Zaręba Ł., 2008, Popyt na usługi ogrodnicze wśród właścicieli domów jednorodzinnych z ogrodem oraz właścicieli ogrodów na dachach w Warszawie w 2008 roku. Praca magisterska SGGW, Warszawa Adres Autora: mgr inż. Dawid Olewnicki Samodzielna Pracownia Organizacji i Ekonomiki Ogrodnictwa Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 02-787 Warszawa, ul. Nowoursynowska 166 109

Dawid Olewnicki MARKET OF GREEN AREAS MANAGEMENT SERVICE COMPANIES IN POLAND IN YEARS 2001-2008 Abstract The purpose of this study was to analyse the market of green areas management companies in Poland, both in total and in individual provinces in the years 2001-2008, as well as to examine the relations resulting from the changes in income of Polish citizens and in number of the relevant service companies in Poland. Services related to green areas management have been the ones of best developing gardening types of services in Poland in the recent years. As based on current observations, it is possible to state that the increase in the number of service companies in the area of question is not a spontaneous economic phenomenon, but an actual reply to the growing needs of the society, broad interest and demand for that kind of services. Transformations occurring in the society and the economy, but first of all the growing standard of living of Poles are decisive factors in the development of this sector. 110