GEOLOGICZNY MODEL REJONU AKUMULACJI ROPNO-GAZOWEJ LUBIATÓW MIÊDZYCHÓD GROTÓW (LMG)

Podobne dokumenty
Fig _31 Przyk ad dyskretnego modelu litologicznego

Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski* ZASTOSOWANIE ODWIERTÓW MULTILATERALNYCH NA Z O ACH ROPY NAFTOWEJ W PÓ NEJ FAZIE EKSPLOATACJI

ZMIENNOŒÆ PARAMETRÓW PETROFIZYCZNYCH SUBFACJI DOLOMITU G ÓWNEGO ZACHODNIEJ STREFY PÓ WYSPU GROTOWA W ŒWIETLE BADAÑ POROZYMETRYCZNYCH

Jakoœciowa i iloœciowa charakterystyka petrofizyczna subfacji dolomitu g³ównego w strefach paleogeograficznych

3.2 Warunki meteorologiczne

UK AD FAZ WÊGLOWODOROWYCH W OBSZARZE Z O OWYM LUBIATÓW MIÊDZYCHÓD GROTÓW (LMG)

PRZESTRZENNY ROZK AD PARAMETRÓW Z O OWYCH ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLÊDNIENIEM NASYCENIA WOD NIEREDUKOWALN, KAPILARN I WOLN DLA REJONU GROTOWA

METODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO

BAZA DANYCH ORAZ SZCZEGÓŁOWY 3D MODEL GEOLOGICZNY DLA PODZIEMNEJ SEKWESTRACJI CO 2 REJONU BEŁCHATOWA NA PRZYKŁADZIE STRUKTURY BUDZISZEWIC - ZAOSIA

Andrzej Janocha*, Teresa Steliga*, Dariusz Bêben* ANALIZA BADAÑ NIEKTÓRYCH W AŒCIWOŒCI ROPY NAFTOWEJ ZE Z O A LMG

Analiza statystyczna parametrów mikrofacji dolomitu g³ównego w granicznej strefie platformy wêglanowej

Modelowanie z wykorzystaniem programu Petrel

KONFERENCJA BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE KRAJU CZY PORADZIMY SOBIE SAMI?

Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym

1. Wstêp... 9 Literatura... 13

podstawie odsłonięć i objawów powierzchniowych w obszarze Krosno-Rymanów- Jaśliska. Ocena ropogazonośności formacji fliszowych na

DWP. NOWOή: Dysza wentylacji po arowej

GOSPODARKA ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH i ICH OCHRONA

Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski*, Piotr Kosowski*

1. Wstêp. 2. Metodyka i zakres badañ WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X

Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy

Przedmowa Czêœæ pierwsza. Podstawy frontalnych automatów komórkowych... 11

Tomasz Gogołek, Łukasz Nowacki, Urszula Stępień

S³awomir Wysocki*, Danuta Bielewicz*, Marta Wysocka*

W³adys³aw Duliñski*, Czes³awa Ewa Ropa*

LEKCJA Z WYKORZYSTANIEM TECHNOLOGII KOMPUTEROWEJ I INFORMATYCZNEJ. Polski

PRZEKŁADNIKI PRĄDOWE Z OTWOREM OKRĄGŁYM TYPU ASR PRZEKŁADNIKI PRĄDOWE NA SZYNÊ SERII ASK PRZEKŁADNIKI PRĄDOWE Z UZWOJENIEM PIERWOTNYM TYPU WSK

SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA

SPRAWOZDANIE z działalności Koła Zakładowego nr 8 w Krakowie za 2011 rok

System wizyjny do wyznaczania rozp³ywnoœci lutów

Krzysztof Brudnik*, Jerzy Przyby³o*, Bogumi³a Winid** ZAWODNIENIE Z O A SOLI WIELICZKA NA PODSTAWIE STANU WYCIEKÓW KOPALNIANYCH***

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)

Ocena rynku CNG przez użytkowników pojazdów zasilanych gazem ziemnym

Satysfakcja pracowników 2006

Rys Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi

Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH w Krakowie

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA.

W³aœciwoœci zbiornikowe utworów wapienia muszlowego na Ni u Polskim

PETREL 2007 IMPORT DANYCH

Od redaktora naukowego 2. Mapy górnicze 3. Pomiary sytuacyjne w

Z³o a wêglowodorów w utworach cechsztyñskiego dolomitu g³ównego (Ca2) na bloku Gorzowa

4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ

Stanis³aw Dubiel*, Adam Zubrzycki*

ukasz Habera*, Antoni Frodyma* ZABIEG PERFORACJI OTWORU WIERTNICZEGO JAKO CZYNNIK ODDZIA UJ CY NA WIELKOή SKIN-EFEKTU

Jacek Mrzyg³ód, Tomasz Rostkowski* Rozwi¹zania systemowe zarz¹dzania kapita³em ludzkim (zkl) w bran y energetycznej

Zadanie B. 1. Interpretacja strukturalna danych profili sejsmicznych

kot³y serii MAX KOT Y SERII MAX

Janusz Kazimierz Krochmal* MO LIWOŒCI OCENY ZAILENIA OŒRODKÓW PIASZCZYSTO-ILASTYCH NA PODSTAWIE POMIARU K TA FAZOWEGO**

Andrzej Gonet*, Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* ANALIZA MO LIWOŒCI ZAGOSPODAROWANIA WÓD MINERALNYCH REJONU KROSNA**

Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania

Nawiewnik NSL 2-szczelinowy.

Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach

SPOSÓB POSTĘPOWANIA W OBLICZANIU ZASOBÓW ZŁÓŻ ROPY NAFTOWEJ NIEDOSYCONEJ, Z CZAPĄ GAZOWĄ I ZŁÓŻ GAZU ZIEMNEGO METODAMI OBJĘTOŚCIOWYMI

gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)

WYNIKI BADAÑ HYDROGEOLOGICZNYCH

Od redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.

Współfinansowanie V osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych

Tomasz Œliwa*, Andrzej Gonet*, Grzegorz Skowroñski** NAJWIÊKSZA W POLSCE INSTALACJA GRZEWCZO-CH ODNICZA BAZUJ CA NA OTWOROWYCH WYMIENNIKACH CIEP A

Kryteria identyfikacji obiektów litofacjalnych jako potencjalnych pu³apek z³o owych w utworach dolomitu g³ównego (Ca2) u podnó a platform

Karta katalogowa wentylatorów oddymiających

Rodzaje i metody kalkulacji

TABELA ZGODNOŚCI. W aktualnym stanie prawnym pracodawca, który przez okres 36 miesięcy zatrudni osoby. l. Pornoc na rekompensatę dodatkowych

Rentgenowska mikrotomografia komputerowa w badaniu skał węglanowych

WYKORZYSTANIE ATRYBUTÓW SEJSMICZNYCH DO BADANIA PŁYTKICH ZŁÓŻ

Smart Beta Święty Graal indeksów giełdowych?

Spis treœci Streszczenie Summary 1. Wprowadzenie 2. Opis nieci¹g³ego masywu skalnego na potrzeby modeli geomechanicznych

1. Szacowanie rynkowej wartoœci nieruchomoœci jako przedmiotu prawa w³asnoœci ograniczonej u ytkowaniem wieczystym

Bartosz Papiernik 1, Wojciech Górecki 1, Andrzej Pasternacki 1

Metodyka budowy modeli facjalnych i petrofizycznych uwzględniająca warunki chronostratygraficznej przestrzeni depozycyjnej

ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH

Technologie Informacyjne

Jak usprawnić procesy controllingowe w Firmie? Jak nadać im szerszy kontekst? Nowe zastosowania naszych rozwiązań na przykładach.

Jan Macuda*, Tadeusz Solecki* ZANIECZYSZCZENIE WÓD PODZIEMNYCH SUBSTANCJAMI WÊGLOWODOROWYMI W REJONIE RAFINERII ROPY NAFTOWEJ**

Marian Branny*, Bernard Nowak*, Bogus³aw Ptaszyñski*, Zbigniew Kuczera*, Rafa³ uczak*, Piotr yczkowski*

(wymiar macierzy trójk¹tnej jest równy liczbie elementów na g³ównej przek¹tnej). Z twierdzen 1 > 0. Zatem dla zale noœci

WP YW OBCI ENIA DYNAMICZNEGO NA PARAMETRY PRACY Z CZA CIERNEGO. 1. Wst p. Górnictwo i Geoin ynieria Rok 35 Zeszyt

INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000

Cyfrowa rewolucja w poszukiwaniach ropy i gazu

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL

OCENA NASYCENIA PRZESTRZENI POROWEJ PIASKOWCÓW MIOCEÑSKICH METOD MAGNETYCZNEGO REZONANSU J DROWEGO

KATEDRA GEOFIZYKI. Proponowane tematy prac magisterskich dla studentów studiów stacjonarnych II stopnia rok akademicki 2017/2018

NS8. Anemostaty wirowe. z ruchomymi kierownicami

ZagroŜenia naturalne w otworowych zakładach górniczych. Spis treści

HYDRO4Tech PROJEKTY, OPINIE, EKSPERTYZY, DOKUMENTACJE BADANIA GRUNTU, SPECJALISTYCZNE ROBOTY GEOTECHNICZNE, ODWODNIENIA

Do obliczeń można wykorzystywać rozmaite algorytmy wykorzystujące najprostszych należą przedstawione niżej:

Jan Macuda*, ukasz ukañko* POMIARY HA ASU ŒRODOWISKOWEGO W PRZEMYŒLE NAFTOWYM I GAZOWNICZYM**

Wp³yw czasu wygaœniêcia na w³asnoœæ opcji kupna o uwarunkowanej premii Wp³yw czasu wygaœniêcia na w³asnoœci opcji kupna o uwarunkowanej premii

4.1. Transport ISK SKIERNIEWICE, PL

Hydrogeologia z podstawami geologii

Biznesplan - Projekt "Gdyński Kupiec" SEKCJA A - DANE WNIOSKODAWCY- ŻYCIORYS ZAWODOWY WNIOSKODAWCY SEKCJA B - OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA

SYSTEM INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ JAKO NIEZBÊDNY ELEMENT POWSZECHNEJ TAKSACJI NIERUCHOMOŒCI**

Finansowanie inwestycji w OZE - PO Infrastruktura i Środowisko

WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC. Tomasz Rokicki

Zawory elektromagnetyczne typu PKVD 12 20

Mo liwoœci sejsmicznej identyfikacji stref akumulacji gazu w utworach wêglanowych cechsztynu monokliny przedsudeckiej

L A K M A R. Rega³y DE LAKMAR

2. Charakterystyka materia³ów u ytych do badañ

GEOLOGIA A ZDROWIE 22 23

Transkrypt:

GEOLOGIA 2009 Tom 35 Zeszyt 2/1 175 182 GEOLOGICZNY MODEL REJONU AKUMULACJI ROPNO-GAZOWEJ LUBIATÓW MIÊDZYCHÓD GROTÓW (LMG) Geological model of the Lubiatów Miêdzychód Grotów (LMG) oil-gas accumulation area Bartosz PAPIERNIK, Grzegorz MACHOWSKI, Kazimierz S UPCZYÑSKI & Roman SEMYRKA Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydzia³ Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska, Katedra Surowców Energetycznych; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków; e-mail: papiern@geol.agh.edu.pl, machog@geol.agh.edu.pl, kazimierz.slupczynski@poczta.fm, semyrka@agh.edu.pl. Abstract: The paper presents the results of spatial modelling of the lithology and facies variability and reservoir properties of the Main Dolomite (Ca2) in the western part of the Grotów Peninsula. The results indicate that granular rocks have the best reservoir and filtration properties. Criteria of stable equilibrium of hydrocarbon phases, which have been applied to the model, suggest that these separate phases represent common hydraulic reservoir system. Key words: Main Dolomite, Grotów Peninsula, 3D modelling, reservoir properties S³owa kluczowe: dolomit g³ówny, pó³wysep Grotowa, modelowanie 3D, w³asnoœci zbiornikowe WSTÊP Na wyró nionym na granicy monokliny przedsudeckiej z nieck¹ szczeciñsk¹, bloku Gorzowa stwierdzono przemys³owe nagromadzenia ropy naftowej i gazu ziemnego o nieokreœlonych dotychczas zasobach. Zwi¹zane s¹ one z poziomem cechsztyñskiego dolomitu g³ównego (Ca2). Przypuszczenia, co do jego ropo- i gazonoœnoœci, potwierdzone zosta³y odkryciem na pocz¹tku lat 90. ubieg³ego wieku z³o a ropno-gazowego Barnówko Mostno Buszewo (BMB) w platformowych utworach dolomitu g³ównego (Ca2). Perspektywicznoœæ tej strefy zweryfikowana zosta³a odkryciami z³ó ropy naftowej Lubiatów, Sowia Góra i Grotów, u³o- onych koncentrycznie wokó³ z³o a gazu ziemnego Miêdzychód w zachodniej czêœci pó³wyspu Grotowa.

176 B. Papiernik, G. Machowski, K. S³upczyñski & R. Semyrka Fig. 1. Mapa paleogeograficzna dolomitu g³ównego w strefie pó³wyspu Grotowa (Wagner 2004) Fig. 1. Paleogeographic map of the Main Dolomite strata on the Grotów Peninsula area (Wagner 2004)

Geologiczny model rejonu akumulacji ropno-gazowej Lubiatów Miêdzychód Grotów (LMG) 177 MODEL GEOLOGICZNY Analiza mikrofacjalna wraz ze szczegó³ow¹ analiz¹ sedymentologiczn¹ umo liwi³y wydzielenie œrodowisk depozycyjnych dolomitu g³ównego w omawianej strefie. Profil dolomitu g³ównego cechuje siê zarówno mi¹ szoœciowym, jak i litologiczno-facjalnym zró nicowaniem stref: podnó a platformy wêglanowej, bariery i równi platformowej (Fig. 1). W ich obrêbie wyró - niono trzy podstawowe subfacje: bandstonów, utworów mu³ozwiêz³ych i ziarnozwiêz³ych, które charakteryzuj¹ siê zró nicowanymi parametrami petrofizycznymi w zakresie zale noœci pojemnoœciowo-filtracyjnych. (Wagner & Kotarba (eds) 2004, Jaworowski & Miko³ajewski 2007, Miko³ajewski 2007, Miko³ajewski & Jaworowski 2008, Papiernik et al. 2008, Semyrka et al. 2008). MODEL KOMPUTEROWY Przedstawiony wy ej model geologiczny rejonu stanowi³ podstawê koncepcyjn¹ do opracowania przestrzennego (3D) modelu geologicznego tzw. modelu statycznego czy inaczej parametrycznego, który odzwierciedla zmiennoœæ strukturaln¹, litologiczno-facjaln¹ oraz uzale nion¹ od nich zmiennoœæ porowatoœci, przepuszczalnoœci i nasycenia przestrzeni porowej wêglowodorami. Wieloetapowe modelowanie wykonano z u yciem programów Petrel 2005 i 2007, stosuj¹c metodologiê modelowania stanowi¹c¹ zespó³ ró nego rodzaju technik deterministycznych i stochastycznych (m.in.: Cosetino 2001, Journel 2004, Mallet 2002, 2008, Dubrule 1998, 2003). OSNOWA GEOMETRYCZNA Pierwszy etap modelowania stanowi opracowanie osnowy geometrycznej modelu 3D. W przedstawianym przypadku osnowê tworzy³y siatki, tj. gridy (2D) powierzchni stropu i sp¹gu dolomitu g³ównego Ca2. Model stropu Ca2 powsta³ na podstawie interpretacji sejsmiki 3D i danych z wiertniczego rozpoznania profilu z³o owego (Solarski w: Semyrka et al. 2007). Model sp¹gu dolomitu g³ównego uzyskano poprzez superpozycyjne odjêcie mapy (grid 2D) mi¹ - szoœci dolomitu g³ównego, opracowanej w wyniku reambulacji mapy autorstwa Wagnera et al. (2004) od siatki stropu Ca2. Profil Ca2 podzielono na 35 warstw o zmiennych mi¹ szoœciach, proporcjonalnie wype³niaj¹cych przestrzeñ miêdzy stropem i sp¹giem. W p³aszczyÿnie poziomej wielkoœæ oczka siatki wynosi oko³o 100 100 m. Powsta³y w ten sposób grid 3D obejmuje 1109376 komórek. MODEL LITOLOGICZNY Modelowanie litologiczne wykonano na podstawie 2143 oznaczeñ litofacjalnych z obserwacji materia³u rdzeniowego w 13 odwiertach. Do modelowania przyjêto podzia³ litologiczny obejmuj¹cy trzy grupy litofacjalne: utwory ziarnozwiêz³e, mu³ozwiêz³e i laminowane (bandstony). Litologiê zakodowano w sposób dyskretny bandstony liczb¹ 1, utwory ma³ozwiêz³e liczb¹ 2, wêglany ziarnozwiêz³e jako 3.

178 B. Papiernik, G. Machowski, K. S³upczyñski & R. Semyrka Dyskretny format danych litologicznych sprawia, e wiarygodn¹ symulacjê rozk³adu zmiennoœci litofacjalnej mo na wykonaæ wy³¹cznie z wykorzystaniem tzw. algorytmów wskaÿnikowych deterministycznych b¹dÿ stochastycznych (Dubrule 1998, 2003, Mallet 2002, 2008). W przedstawianym przypadku do obliczenia modelu litologicznego zastosowano stochastyczny algorytm Sequential Indicator Simulation (SIS). W modelu litologicznym, wykorzystywanym do dalszych analiz uzyskano przestrzenne rozk³ady litofacji zbli one do obserwowanych w profilach wierceñ rejonu badañ bandstony wype³niaj¹ 7.54% komórek, osady mu³ozwiêz³e 27.27%, zaœ ziarnity 65.19% komórek modelu. MODEL SUMARYCZNEJ POROWATOŒCI EFEKTYWNEJ Sumaryczn¹ porowatoœæ efektywn¹ [SPE] dolomitu g³ównego wspó³tworz¹ dwie sk³adowe porowatoœæ efektywna przestrzeni porowej [PEPP] oraz szczelinowatoœæ [PSZ]. Model PEPP wykonano na podstawie laboratoryjnych oznaczeñ porowatoœci prób rdzeniowych. Zbiór danych wejœciowych obejmowa³ 2143 oznaczenia laboratoryjne. Z utworów zdefiniowanych jako bandstony pochodzi³o 129 pomiarów, z facji mu³ozwiêz³ej 532 próbki, adla ziarnitów wykonano 1482 oznaczenia laboratoryjne. Przy stosunkowo równomiernym opróbowaniu profili Ca2, przedstawiona dysproporcja odzwierciedla w doœæ dobry sposób zró nicowanie litologiczne profili przynajmniej w rozpoznanych wiertniczo strefach pó³wyspu Grotowa. Po serii testów algorytmów deterministycznych i stochastycznych dostêpnych w systemie Petrel, do opracowania modeli PEPP i PSZ zastosowano warunkow¹ (Conditional) symulacjê stochastyczn¹ algorytmem Sequential Gaussian Simulation (SGS). O takim wyborze zadecydowa³a najwy sza ci¹g³oœæ lateralna wyników modelowania ska³ zbiornikowych. Symulacje PEPP wykonywano oddzielnie dla wydzielonych wczeœniej litofacji. Dodatkowo, zwiêkszono wiarygodnoœæ modelu wprowadzaj¹c wartoœci brzegowe ustalone w trakcie analizy statystycznej danych wejœciowych. Dla zwiêkszenia ci¹g³oœci modelu w procedurze estymacji zastosowano tzw. Colocated-Cokriging, koreluj¹c porowatoœci laboratoryjne z równomiernym pomiarem porowatoœci geofizycznej (krzywa PHI). Zgodnie z logik¹ symulacji stochastycznych modele wykonano w kilku wariantach (tzw. realizacjach). Do dalszych analiz wybrano sk³adaj¹cy siê z 978 950 komórek model o wartoœciach poœrednich. Obliczona porowatoœæ minimalna wynosi 0%, a maksymalna 32%. Œrednia modelowana porowatoœæ wynosi oko³o 8%. Model rozk³adu porowatoœci szczelinowej zosta³ obliczony na podstawie laboratoryjnych oznaczeñ tego parametru. Dane wejœciowe stanowi³y 282 pomiary sumarycznej porowatoœci szczelinowej (makro- i mikroszczelin). Populacja pomiarów porowatoœci szczelinowej jest ma³a w porównaniu z liczn¹ populacj¹ oznaczeñ porowatoœci laboratoryjnej. Ponadto, rozk³ad porowatoœci szczelinowej w profilu Ca2 jest nierównomierny. Dlatego przedstawiony model porowatoœci szczelinowej jest mniej wiarygodny od modelu rozk³adu porowatoœci laboratoryjnej. Wartoœci porowatoœci szczelinowej uzyskane w wyniku modelowania wahaj¹ siê w zakresie 0 do 11%, przy œredniej wartoœci 2%. Model SPE powsta³y z dodania modeli wy ej opisanych atrybutów pokazuje, e najkorzystniejsze w³asnoœci zbiornikowe reprezentuj¹ utwory ziarnozwiêz³e (porowatoœæ do 33%,

Geologiczny model rejonu akumulacji ropno-gazowej Lubiatów Miêdzychód Grotów (LMG) 179 œrednio 11.8% w strefie nad konturem z³o a), a w mniejszym stopniu wêglany mu³ozwiêz³e (œr. ok. 9.2%, max 22%) i bandstony (œr. ok. 8.1%). Analiza uœrednionych porowatoœci SPE uzyskanych na podstawie modelowania wskazuje, e obszar ich maksymalnych wartoœci, osi¹gaj¹cych 12 15%, rozci¹ga siê w rejonie pomiêdzy odwiertem Miêdzychód-4 (bariera), a ca³¹ stref¹ Lubiatowa (podnó e platformy wêglanowej), osi¹gaj¹c maksimum na SW od odwiertu Lubiatów-1. MODEL PRZEPUSZCZALNOŒCI Model przepuszczalnoœci poziomej przestrzeni porowej wykonano na podstawie 1208 oznaczeñ laboratoryjnych, wykonanych w 13 odwiertach. Populacja danych by³a oko³o dwukrotnie ni sza ni pomiarów porowatoœci, jednak e oznaczenia przepuszczalnoœci w wiêkszoœci przypadków by³y roz³o one doœæ równomiernie w pionowym profilu Ca2. Dla bandstonów wykonano 73 oznaczenia, dla utworów mu³ozwiêz³ych 264, a dla wêglanów ziarnozwiêz³ych 870 oznaczeñ przepuszczalnoœci. Trójwymiarowy model przepuszczalnoœci wykonano na podstawie modelu otworowego opartego na œredniej harmonicznej. Symulacjê przestrzenn¹ wykonano stosuj¹c algorytm SGS z zachowaniem g³ównych ustawieñ zadeklarowanych w trakcie modelowañ porowatoœci. Model rozk³adu przepuszczalnoœci szczelinowej zosta³ obliczony na podstawie laboratoryjnych oznaczeñ tego parametru. Dane wejœciowe stanowi³y 282 pomiary sumarycznej przepuszczalnoœci szczelinowej (makro- i mikroszczelin). Model przepuszczalnoœci szczelinowej, oparto na stosunkowo niewielkiej liczbie pomiarów, nierównomiernie rozmieszczonych w profilu Ca2, tote jest on mniej wiarygodny od modelu rozk³adu przepuszczalnoœci laboratoryjnej. Pomimo uœrednienia zwi¹zanego z procesem modelowania uzyskane wyniki ujawniaj¹ du ¹ zmiennoœæ parametru, od 0 do 192 md. Œrednia przepuszczalnoœæ szczelinowa dla tego modelu wynosi 7 md. W strefach z³o owych, przepuszczalnoœæ szczelinowa osi¹ga najwy sze wartoœci (kilkadziesi¹t md) w stropowej partii Ca2 w rejonie Miêdzychodu oraz w œrodkowej partii Ca2 wrejonie Lubiatowa Sowiej Góry. Charakterystyczna i zauwa alna jest równie podwy - szona wartoœæ parametru przepuszczalnoœci szczelinowej zwi¹zana ze strefami gwa³townej zmiany nachylenia poziomu dolomitu g³ównego Ca2, na granicy bariery i w strefie stoku platformy wêglanowej. MODEL ROZK ADU NASYCENIA WOD Model rozk³adu nasycenia wod¹ obliczony zosta³ na podstawie krzywych geofizycznych Sw (Saturation Water) z 11 otworów wiertniczych obszaru modelu. Zarówno krzywe, jak i opracowany model pokazuj¹ bardzo zmienne nasycenie wêglowodorami w profilu Ca2, które czêsto jest ni sze w partiach przystropowych ni w przyspagowych (np. Miêdzychód-6). Analiza opracowanych modeli, nie daje niestety odpowiedzi jaki czynnik ma wp³yw na nasycenie przestrzeni porowej wêglowodorami, gdy trudno dostrzec wystêpowanie statystycznie istotnych zwi¹zków pomiêdzy nasyceniem, a wykszta³ceniem facjalnym porowatoœci¹ czy te przepuszczalnoœci¹.

180 B. Papiernik, G. Machowski, K. S³upczyñski & R. Semyrka Strefy o najni szym nasyceniu wod¹ (20 30%), a tym samym o prawdopodobnie du ym nasyceniu wêglowodorami wystêpuj¹ w rejonie otworów Lubiatów-1, -2, -4, Sowia Góra-1, -2k, Miêdzychód-4 oraz Grotów-1, -2. Wy sze nasycenia wod¹ (50 70%) wystêpuj¹ w strefach otworów Miêdzychód-5 i -6 na platformie wêglanowej oraz Grotów-5 i 6 równie na platformie wêglanowej (pogranicze konturu ropa woda) i Sowia Góra-4 u podnó a platformy wêglanowej (pogranicze konturu ropa woda). ANALIZA POROZYMETRYCZNA Uzyskane wyniki modelowania znalaz³y potwierdzenie w analizie porozymetrycznej wydzielonych subfacji, w której wykorzystano dostêpny zbiór danych porozymetrycznych (Semyrka et al. 2008). Pozwoli³o to na zdefiniowanie typu przestrzeni porowej, z okreœleniem jej umownych klas pojemnoœciowych. Utwory dolomitu g³ównego wystêpuj¹ce w analizowanym obszarze, wykszta³cone w subfacji bandstonów rozwiniête w strefie bariery wêglanowej, reprezentuj¹ typ ska³y zbiornikowej o charakterze porowym w klasie bardzo niskiej oraz niskiej pojemnoœci dla gazu i bardzo niskiej dla ropy. W obrêbie strefy równi platformowej dolomit g³ówny analizowanej facji ma charakter ska³y zbiornikowej typu porowego, niskiej i œredniej klasy pojemnoœciowej dla gazu i niskiej dla ropy. Jedynie w profilu Lubiatowa-1, dolomit g³ówny wykszta³cony w subfacji bandstonów, przy minimalnej pojemnoœci, wykazuje cechy ska³y zbiornikowej typu szczelinowego Subfacja utworów mu³ozwiêz³ych dolomitu g³ównego w strefie podnó a platformy wêglanowej reprezentuje typ ska³y zbiornikowej o niskiej, sporadycznie œredniej pojemnoœci dla gazu i bardzo niskiej i niskiej dla ropy, przy porowym lub porowo-szczelinowym wykszta³ceniu przestrzeni porowej. Podobne cechy zbiornikowe subfacja ta wykazuje w obrêbie strefy bariery wêglanowej, gdzie wyniki analiz porozymetrycznych kwalifikuj¹ j¹ do ska³ zbiornikowych bardzo niskiej i niskiej pojemnoœci dla gazu i bardzo niskiej dla ropy o charakterze porowym i porowo-szczelinowym. Subfacja utworów ziarnozwiêz³ych, w obszarze strefy podnó a platformy wêglanowej charakteryzuje siê œredni¹ i wysok¹ pojemnoœci¹ zarówno dla gazu jak i ropy, reprezentuj¹c typ przestrzeni zbiornikowej porowy i szczelinowo-porowy. W strefie bariery wêglanowej cechy te s¹ bardzo zró nicowane, od niskiej do wysokiej pojemnoœci dla gazu, oraz niskiej i bardzo niskiej dla ropy, przy porowym i porowo- -szczelinowym charakterze przestrzeni zbiornikowej. W obszarze równi platformowej dolomit g³ówny reprezentuje przewa nie porowy charakter przestrzeni porowej, w klasie œredniej pojemnoœci dla gazu i niskiej dla ropy. WYZNACZENIE KONTURÓW MEDIÓW Z O OWYCH Ostatnim etapem modelowania by³o wprowadzenie do modelu uk³adu faz wêglowodorowych w analizowanej strefie (S³upczyñski et al. 2008). Uk³ad fazowy wêglowodorów zdeterminowany objêtoœciowym udzia³em gazowych i ciek³ych sk³adników wêglowodorowych oraz towarzysz¹cych im domieszek niewêglowodorowych wyznaczono analizuj¹c zmienny stan termobaryczny panuj¹cy w porowo-szczelinowej przestrzeni górotworu (Dake 1993). G³êbo-

Geologiczny model rejonu akumulacji ropno-gazowej Lubiatów Miêdzychód Grotów (LMG) 181 koœciowe po³o enie konturu rozdzia³u gaz ropa (GOC) wyznaczono w oparciu o wartoœci ciœnienia nasycenia uzyskane z pomiarów PVT, poni ej którego wystêpuje tylko faza gazowa tworz¹ca czapê gazow¹ z³o a. Dla rozwi¹zania zagadnienia ³¹cznoœci akumulacji gazu ziemnego Miêdzychód z akumulacjami ropy naftowej Lubiatów, Sowia Góra, Grotów przyjêto, e g³êbokoœæ okreœlona z ciœnienia nasycenia wyznacza hipsometryczne po³o enie fazowej granicy rozdzia³u gaz ropa (GOC) na ca³ym obszarze akumulacji wêglowodorowej. Zastosowane kryteria równowagi statycznej gazowych i ciek³ych faz wêglowodorowych w porowo-szczelinowym oœrodku skalnym dolomitu g³ównego wskazuj¹, e te odrêbne fazy odkrywane w ró nych miejscach, reprezentuj¹ jeden wspólny, ³¹cz¹cy siê hydraulicznie uk³ad z³o owy, tworz¹cy w istocie jedno z³o e ropno-gazowe z kondensatow¹ czap¹ gazow¹. WNIOSKI Uzyskane wyniki wskazuj¹, e stosunkowo najlepsze w³asnoœci zbiornikowe i filtracyjne wykazuj¹ dolomity ziarniste, deponowane w œrodowiskach barierowych. Nieznacznie gorsz¹ ska³¹ zbiornikow¹ s¹ utwory mu³ozwiêz³e, zw³aszcza w rejonie ich zazêbiania z ziarnitami (Lubiatów i Sowia Góra). Przeprowadzone analizy pokazuj¹, e bardzo zmiennym parametrem jest na badanym obszarze nasycenie. Wyniki modelowania wskazuj¹ na brak statystycznie istotnej korelacji pomiêdzy nasyceniem, a wykszta³ceniem litofacjalnym, porowatoœci¹ czy przepuszczalnoœci¹. Co wiêcej, wielkoœæ nasycenia przestrzeni porowej wêglowodorami nie jest uzale niona od pozycji hipsometrycznej w profilu Ca2 i czêsto jest ona wy sza w strefie przysp¹gowej ni w przystropowej (np. Miêdzychód -6). W tej sytuacji czynnikami determinuj¹cymi wielkoœæ nasycenia mog¹ byæ: mieszana zwil alnoœæ utworów dolomitu (Matyasik et al. 2007) oraz geometria przestrzeni porowo- -szczelinowej, której charakterystykê uzyskano na podstawie analizy porozymetrycznej. W artykule przedstawiono wyniki badañ uzyskane w ramach realizacji grantu Charakterystyka zmiennoœci parametrów petrofizycznych dolomitu g³ównego w rejonie Miêdzychodu i prac statutowych pt. Wielowariantowe, trójwymiarowe modele komputerowe zmiennoœci strukturalnej, facjalnej i petrofizycznej wybranych potencjalnych poziomów zbiornikowych w polskich basenach naftowych, nr 11.11.140.641. Do realizacji artyku³u i ww. grantu wykorzystano program do interpretacji i modelowania geologicznego Petrel 2007 przekazany WGGiOŒ AGH do realizacji celów statutowych przez firmê Schlumberger SIS. Praca by³a prezentowana na Sesji Naukowej organizowanej przez Katedrê Mineralogii, Petrografii i Geochemii pt. 90 lat Katedry Mineralogii, Petrografii i Geochemii w AGH. LITERATURA Cosetino L., 2001. Integrated Reservoir Studies. Editions Technip, Paris, 1 310. Dake L.P., 1993. Fundamentals of reservoir engineering. Elsevier, Amsterdam London New York Tokyo, 1 443.

182 B. Papiernik, G. Machowski, K. S³upczyñski & R. Semyrka Dubrule O., 1998. Geostatistics in Petroleum Geology. AAPG Continuing Education Course Note Series #38. AAPG, Tulsa, Oklahoma, USA, 1 45. Dubrule O., 2003. Geostatistics for Seismic Data Integration in Earth Models. 2003 Distinguished Instructor Short Course. Distinguished Instructor Series. No. SEG/EAGE. Tulsa, Oklahoma, USA, 1 279. Jaworowski K. & Miko³ajewski Z., 2007. Oil- and gas-bearing sediments of the Main Dolomite (Ca2) in the Miêdzychód region: a depositional model and the problem of the boundary between the second and third depositional sequences in the Polish Zechstein Basin. Przegl¹d Geologiczny, 55, 12/1, 1017 1024. Kotarba M. & Wagner R., 2007. Generation potential of the Zechstein Main Dolomite (Ca2) carbonates in the Gorzów Wielkopolski Miêdzychód Lubiatów area: geological and geochemical approach to microbial-algal source rock. Przegl¹d Geologiczny, 55, 12/1, 1025 1036. Mallet J.-L., 2002. Geomodelling. Oxford University Press Monograph, 1 156. Mallet J.-L., 2008. Numerical Earth Models. EAGE Publications, 1 147. Matyasik I., Leœniak G. & Such P., 2007. Mixed wet carbonate reservoir: origin of mixed wettability and affected reservoir properties. First Moroccan Petroleum Geologists International Conference & Exhibition, Marrakech, 195 196. Miko³ajewski Z., 2008. Charakterystyka cechsztyñskiego dolomitu g³ównego (Ca2) u podnó a Pó³wyspu Grotowa (Platforma Wielkopolska, Polska Zachodnia). Konferencja Naukowo-Techniczna Ropa i gaz a ska³y wêglanowe po³udniowej Polski, Czarna. Papiernik B., Kosakowski P., Machowski G., S³upczyñski K., Semyrka R., Kowalski A. & Capik M., 2008. Conditions of occurence of hydrocarbon deposits in Zechstein Main Dolomite (Ca2) petroleum system, exemplified by the Grotów Peninsula area (Fore- -Sudetic Monocline, SW Poland). 33 rd International Geological Congress, Oslo, Norway 6 14 August. Semyrka R., Semyrka G. & Zych I., 2008. Zmiennoœæ parametrów perofizycznych subfacji dolomitu g³ównego zachodniej strefy pó³wyspu Grotowa w œwietle badañ porozymetrycznych. Geologia (kwartalnik AGH), 34, 3, 445 468. Solarski T., 2007. Utworzenie zbiorów atrybutów sejsmicznych na podstawie wyników pomiarów 3D. W: Semyrka R. (red.), Charakterystyka zmiennoœci parametrów petrofizycznych dolomitu g³ównego w rejonie Miêdzychodu. Projekt badawczy Ministerstwa Nauki i informatyzacji nr 4 T12 B 014 27. Archiwum KSE AGH, Kraków. S³upczyñski K., Machowski G., Papiernik B. & Semyrka R., 2008. Uk³ad faz wêglowodorowych w obszarze z³o owym Lubiatów Miêdzychód Grotów (LMG). Geologia (kwartalnik AGH), 34, 3, 469 487.