PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 29.8.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja nr 0480/2005, którą złożył Eric Støttrup Thomsen (Dania) w imieniu stowarzyszenia Romano, w sprawie rzekomego naruszenia prawa UE dotyczącego swobody przemieszczania się i osiedlania obywateli UE i członków ich rodzin 1. Streszczenie petycji Składający petycję informuje, że Szwedzka Rada Skarbu (Skatterverket), odpowiedzialna za rejestrację osób wjeżdżających do Szwecji i opuszczających ten kraj, jak również za przyznawanie numerów dokumentów tożsamości, odmówiła zarejestrowania dwudziestojednoletniej obywatelki Danii odmiennego pochodzenia etnicznego (Romka) oraz jej córki, próbując tym samym bezprawnie przeszkodzić w jej połączeniu się w Szwecji z jej dwudziestoletnim serbskim mężem. Para pobrała się w Danii w 2002 r. Jednakże ze względu na duńskie przepisy, które wymagają, aby małżonkowie mieli przynajmniej 24 lata, byli w stanie się sami utrzymać, dysponowali mieszkaniem oraz byli w istotny sposób związani z Danią, rodzina nie mogła się tam połączyć. Zgodnie z unijnym prawem młodzi ludzie złożyli zatem podanie o połączenie rodziny w Szwecji. Składający petycję twierdzi, że udzielona przez szwedzkie władze odmowa jest podyktowana względami etnicznymi. Składający petycję domaga się zatem pomocy Parlamentu Europejskiego w odpowiedzi na pogwałcenie przez Szwedzką Radę Skarbu przepisów UE dotyczących swobody przemieszczania się i osiedlania obywateli UE i członków ich rodzin. 2. Dopuszczalność Petycja uznana została za dopuszczalną dnia 22 września 2005 r. Zwrócono się do Komisji o dostarczenie informacji (art. 192 ust. 4 Regulaminu). CM\1034173.doc PE378.470v08-00 Zjednoczona w różnorodności
3. Odpowiedź Komisji otrzymana w dniu 30 sierpnia 2006 r. Składający petycję wskazuje na fakt, że Szwedzka Rada Skarbu, Skatter verket, która jest odpowiedzialna za rejestrację osób wjeżdżających do Szwecji oraz za przyznawanie numerów dokumentów tożsamości, odmówiła wpisania do rejestru ludności (folk bokforingen) dwudziestojednoletniej obywatelki Danii odmiennego pochodzenia etnicznego (Romka) oraz jej córki, próbując tym samym bezprawnie przeszkodzić w jej połączeniu się w Szwecji z jej dwudziestoletnim serbskim mężem. Para pobrała się w Danii w 2002 r. Jednakże ze względu na duńskie przepisy, które wymagają, aby małżonkowie mieli przynajmniej 24 lata, byli w stanie się sami utrzymać, dysponowali mieszkaniem oraz byli w istotny sposób związani z Danią, rodzina nie mogła się połączyć w tamtym kraju. Zgodnie z unijnym prawem młodzi ludzie złożyli zatem podanie o połączenie rodziny w Szwecji. Składający petycję twierdzi, że udzielona przez szwedzkie władze odmowa przyznania pozwolenia na pobyt współmałżonkowi obywatelki Danii oraz wpisania tej ostatniej do rejestru ludności jest podyktowana względami etnicznymi, a także stanowi naruszenie przepisów dotyczących swobody przemieszczania się. W świetle prawa W dniu 21 lutego 2005 r. Eric Støttrup Thomsen wniósł do Komisji skargę w wyżej wymienionej sprawie. W skardze tej informuje, że Szwedzka Rada Skarbu odmówiła wpisania wspomnianej obywatelki do rejestru ludności, ponieważ nie udokumentowała ona, że stale przebywa w Szwecji. Szwedzki Urząd ds. Migracji nie wydał karty pobytu współmałżonkowi, ponieważ składająca skargę nie udowodniła, że dysponowała odpowiednimi środkami na utrzymanie się oraz z uwagi na fakt, że odmówiono wpisania jej do rejestru ludności. Urząd ten wydał również nakaz wydalenia jej męża z terytorium kraju. W dniu 12 sierpnia 2005 r. do władz Szwecji wystosowane zostało pismo w tej sprawie. Służby Komisji przywołały w powyższym piśmie przepisy prawa UE odnoszące się do obywateli jednego z państw członkowskich, którzy przemieszczają się do innego państwa członkowskiego. Składająca skargę jest obywatelką Danii pracującą w Danii, dlatego na mocy dyrektywy 90/364/WE zarówno ona, jak i członkowie jej rodziny mają prawo do pobytu w Szwecji, jeśli objęci są ubezpieczeniem chorobowym w odniesieniu do wszelkiego ryzyka w przyjmującym państwie członkowskim oraz jeśli obywatel Unii ma wystarczające środki, by nie stać się obciążeniem dla systemu pomocy społecznej w przyjmującym państwie członkowskim. W celu wydania karty pobytu państwo członkowskie może jedynie wymagać, by wnioskodawca przedłożył ważny dokument tożsamości lub paszport oraz by udowodnił, że spełnia wyżej wymienione warunki. Służby Komisji stwierdziły, że decyzja o odmowie wpisania do rejestru ludności oraz o niewydaniu karty pobytu jest prima facie sprzeczna z prawem wspólnotowym. Władze szwedzkie udzieliły odpowiedzi w dniu 17 października 2005 r. Chociaż wydaje się, że urząd imigracyjny rozważył ponownie swoje stanowisko w sprawie środków na utrzymanie, nadal jednak utrzymuje, że składająca skargę w rzeczywistości nie przebywa w Szwecji oraz że z tej właśnie przyczyny odmówiono wydania karty pobytu dla jej współmałżonka. Służby Komisji ponownie zwrócą się na piśmie do władz szwedzkich o udzielenie dalszych PE378.470v08-00 2/7 CM\1034173.doc
informacji. 4. Dodatkowa odpowiedź Komisji (REV) otrzymana dnia 21 września 2007 r. Po wydaniu ostatniego komunikatu z dnia 30 sierpnia 2006 r. Komisja została poinformowana, że szwedzkie organa administracyjne wyższego szczebla oraz organa wymiaru sprawiedliwości wstępnie podtrzymały podjęte decyzje w sprawie oddalenia pierwszych wniosków z dnia 20 i 24 stycznia 2005 r. o pozwolenie na pobyt w Szwecji, złożone przez obywatelkę Danii (w której imieniu składający petycję zwrócił się do PE), odmawiając w ten sposób wpisania jej i jej córki do szwedzkiego rejestru ludności oraz odmawiając wydania pozwolenia na pobyt dla jej współmałżonka. W dniu 25 grudnia 2005 r. obywatelka Danii złożyła do szwedzkich władz nowe wnioski w imieniu swoim i swojego męża, powołując się na dyrektywę 2004/38/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich. Przedstawiła ona dowody, które potwierdzały, że posiada ona miejsce zamieszkania w Szwecji, że pracuje w Danii za wynagrodzenie, które można uznać za wystarczające do utrzymania jej i jej rodziny w Szwecji, że założyła przedsiębiorstwo w celu prowadzenia działalności w Danii i Szwecji oraz że zaczęła już szukać pracy w Szwecji. Wnioski te zostały oddalone przez Szwedzką Radę Skarbu (Skatterverket) w dniu 5 lipca 2006 r., ponieważ obywatelka Danii nie była zarejestrowana w szwedzkim rejestrze ludności ani nie przedstawiła dowodów, które potwierdzałyby, że w rzeczywistości przebywa w Szwecji lub że ma konkretne plany osiedlenia się w tym kraju. Obywatelka Danii odwołała się od tych decyzji przed właściwym szwedzkim organem sądowym. W dniu 31 lipca 2006 r. Komisja przesłała pismo do szwedzkich władz dotyczące nowych faktów, które zostały przedstawione przez składającą skargę w licznych pismach przesłanych za pośrednictwem poczty elektronicznej. Dodatkowa skarga została wniesiona w dniu 10 października 2006 r. W odpowiedzi z dnia 20 listopada 2006 r. szwedzkie władze ponownie potwierdziły swoje stanowisko dotyczące zgodności ich decyzji z przepisami prawa. Ostatecznie szwedzkie władze wydały zgodę na wpisanie obywatelki Danii i jej córki do szwedzkiego rejestru ludności, ale nie zezwoliły jeszcze na wpisanie do rejestru jej współmałżonka. W świetle prawa Składająca skargę jest obywatelką UE, która utrzymuje, że mieszka w Szwecji, korzystając w ten sposób z prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu w innym państwie członkowskim. W sytuacji, w której znajduje się ona i członkowie jej rodziny, zastosowanie znajdują art. 18 traktatu WE oraz dyrektywa 2004/38/WE. Art. 7 dyrektywy 2004/38/WE przewiduje, że obywatele Unii posiadają prawo pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego przez okres dłuższy niż trzy miesiące, jeżeli są pracownikami najemnymi lub osobami pracującymi na własny rachunek w przyjmującym państwie członkowskim lub jeżeli nie pracują w przyjmującym państwie członkowskim, ale posiadają wystarczające zasoby dla siebie i członków ich rodziny, aby nie stanowić obciążenia dla systemu pomocy społecznej przyjmującego państwa członkowskiego w okresie pobytu, oraz są objęci pełnym ubezpieczeniem w przyjmującym państwie członkowskim. CM\1034173.doc 3/7 PE378.470v08-00
Zgodnie z art. 14 ust. 2 i art. 16 ust. 3 przedmiotowej dyrektywy obywatele Unii zachowują prawo pobytu tak długo, dopóki spełniają powyższe warunki, a ciągłości pobytu nie naruszają, przed nabyciem prawa stałego pobytu, przejściowe okresy nieobecności nieprzekraczające ogółem sześciu miesięcy w roku lub dłuższe okresy nieobecności z powodu obowiązkowej służby wojskowej lub okres nieobecności obejmujący 12 kolejnych miesięcy z ważnych powodów, na przykład ciąży i porodu, poważnej choroby, studiów, kształcenia zawodowego lub oddelegowania w innym państwie członkowskim lub państwie trzecim. Zgodnie z art. 8 dyrektywy przyjmujące państwo członkowskie może wymagać, aby obywatele Unii zarejestrowali się w odpowiednich organach, jeśli zamierzają przebywać w danym państwie przez okres dłuższy niż trzy miesiące. Zaświadczenie o rejestracji wydawane jest niezwłocznie po przedstawieniu ważnego dowodu tożsamości lub paszportu oraz dokumentów potwierdzających, że spełnione zostały wspomniane wyżej warunki. W takiej sytuacji na obywateli UE nie nakłada się już wymogu posiadania karty pobytowej. Zgodnie z art. 9 i 10 przedmiotowej dyrektywy małżonkom obywateli Unii, którzy nie są obywatelami jednego z państw członkowskich, wydaje się kartę pobytową członka rodziny obywatela Unii nie później niż sześć miesięcy od dnia złożenia wniosku, a zaświadczenie o złożeniu wniosku o kartę pobytową wydawane jest bezzwłocznie po okazaniu ważnego paszportu, dokumentu poświadczającego istnienie więzi rodzinnych i zaświadczenia o rejestracji lub, w przypadku braku systemu rejestracji, jakiegokolwiek innego dowodu pobytu w przyjmującym państwie członkowskim obywatela Unii, któremu towarzyszą lub do którego dołączają. Zdaniem Komisji decyzja odmowna władz szwedzkich w sprawie przyznania prawa pobytu współmałżonkowi obywatelki Danii może być sprzeczna z dyrektywą 2004/38/WE. Ponadto wymóg uzyskania wpisu do szwedzkiego rejestru ludności może również okazać się niezgodny z przepisami wspomnianej dyrektywy. W związku z powyższym Komisja zarejestrowała skargę wniesioną przeciwko Szwecji pod numerem 2007/4081 i ocenia możliwość wszczęcia przeciwko Szwecji postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. 5. Dodatkowa odpowiedź Komisji (REV II) otrzymana dnia 25 listopada 2008 r. Po wydaniu komunikatu w dniu 21 września 2007 r. Komisja zorganizowała w dniu 21 listopada 2007 r. spotkanie z władzami szwedzkimi, aby omówić nierozstrzygnięte kwestie. Po pozytywnym rozwiązaniu problemu dotyczącego prawa pobytu składającej petycję i jej córki, pozostałe dwie kwestie nadal nie są rozstrzygnięte, chodzi mianowicie o: a) odmowę władz szwedzkich dotyczącą wydania mężowi składającej petycję karty pobytowej oraz b) obowiązek rejestracji w szwedzkim rejestrze ludności w ujęciu ogólnym. Władze szwedzkie zaproponowały, że w odniesieniu do nierozstrzygniętych kwestii skonsultują się z właściwymi ministerstwami w świetle stanowiska Komisji i w odpowiednim czasie poinformują Komisję o wynikach. W piśmie z dnia 29 stycznia 2008 r. władze szwedzkie zobowiązały się do zmiany przepisów dotyczących podwójnego obowiązku rejestrowania się nałożonego na obywateli UE: (i) w Szwedzkim Urzędzie ds. Migracji (jeśli zamierzają zamieszkiwać w Szwecji przez PE378.470v08-00 4/7 CM\1034173.doc
okres dłuższy niż trzy miesiące), i (ii) w szwedzkim rejestrze ludności prowadzonym przez Szwedzką Radę Skarbu, aby korzystać z szeregu praw związanych z prawem pobytu. Szwecja planuje w szczególności dokonać przeglądu przepisów dotyczących rejestracji w ustawie o krajowym rejestrze osób oraz ustawie o cudzoziemcach w celu ujednolicenia przedmiotowych procedur z przepisami dyrektywy 2004/38/WE. Szwedzkie władze wyjaśniły, że zgodnie z oczekiwaniami konieczne zmiany, zwłaszcza w ustawie o krajowym rejestrze osób, wejdą w życie w dniu 1 lipca 2010 r., natomiast przegląd przepisów dotyczących rejestracji prawa pobytu, o którym mowa w ustawie o cudzoziemcach, rozpocznie się wiosną 2008 r. W odniesieniu do sytuacji męża składającej petycję władze szwedzkie poinformowały, iż decyzja dotycząca jego miejsca zamieszkania nie została jeszcze podjęta przez Urząd ds. Migracji. Komisja rozważy skierowanie wezwania do usunięcia uchybienia w związku z odmową ze strony władz szwedzkich dotyczącą zarejestrowania męża składającej petycję oraz niezgodnością zasad rejestracji obywateli UE z dyrektywą 2004/38/WE. 6. Dodatkowa odpowiedź Komisji (REV III) otrzymana dnia 22 stycznia 2010 r. Po udzieleniu swoich ostatnich odpowiedzi Komisja postanowiła wszcząć przeciwko Szwecji postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. W związku z tym w dniu 23 listopada 2009 r. Komisja wysłała do Stałego Przedstawicielstwa Szwecji przy UE wezwanie do usunięcia uchybienia. 7. Dodatkowa odpowiedź Komisji (REV IV) otrzymana dnia 6 maja 2011 r. W dniu 23 listopada 2009 r. Komisja skierowała do Szwecji wezwanie do usunięcia uchybienia. Władze szwedzkie odpowiedziały w dniu 27 stycznia 2010 r. załączając setki stron zawierających szwedzkie raporty i projekty przepisów. Po zbadaniu tej pokaźnej dokumentacji Komisja zwróciła się do władz szwedzkich z prośbą o najnowsze informacje o zmianach legislacyjnych wprowadzonych w ustawie o krajowym rejestrze ludności oraz w ustawie o cudzoziemcach, a także o wszelkich innych środkach podjętych w celu zastosowania się do przepisów dyrektywy 2004/38/WE. W dniu 8 marca 2011 r. szwedzkie władze odpowiedziały, że spodziewają się zakończenia prac przygotowawczych w lecie 2011 r. Komisja pozostaje w kontakcie ze szwedzkimi władzami i bacznie śledzi rozwój sytuacji. 8. Dodatkowa odpowiedź Komisji (REV V) otrzymana dnia 30 sierpnia 2012 r. Po udzieleniu ostatniej odpowiedzi Komisja została poinformowana, że składający petycję jest w trakcie rozwodu. CM\1034173.doc 5/7 PE378.470v08-00
Jeżeli chodzi o wymóg rejestracji obywateli UE w Szwedzkim Urzędzie ds. Migracji, władze szwedzkie zasygnalizowały zamiar zniesienia tego przepisu w ustawie o cudzoziemcach. Stanie się to w związku z trwającym przeglądem transpozycji dyrektywy 2004/38/WE do szwedzkiego porządku prawnego. Komisja bacznie obserwuje sytuację w Szwecji. Dnia 21 czerwca 2012 r. Komisja wydała uzasadnioną opinię przeciwko Szwecji w związku z nieprawidłową transpozycją przedmiotowej dyrektywy. Do września 2012 r. rząd szwedzki ma otrzymać sprawozdanie specjalnej komisji śledczej w sprawie dostosowania szwedzkiego ustawodawstwa do przedmiotowej dyrektywy. Do stycznia 2013 r. nie wejdą w życie żadne zmiany legislacyjne. 9. Dodatkowa odpowiedź Komisji (REV VI) otrzymana dnia 20 września 2013 r. Dnia 21 grudnia 2012 r. władze szwedzkie odpowiedziały na uzasadnioną opinię Komisji. W związku z trwającym przeglądem transpozycji dyrektywy 2004/38/WE do szwedzkiego porządku prawnego rząd szwedzki przedstawił wniosek ustawodawczy (Ds 2012:60), który został przyjęty przez rząd dnia 9 stycznia 2013 r. We wniosku tym rząd szwedzki zapowiedział przedstawienie Parlamentowi poprawki mającej na celu uchylenie szczególnego wymogu rejestracji obywateli UE w Szwedzkim Urzędzie ds. Migracji. Akt zmieniający miał wejść w życie z dniem 1 lipca 2013 r. Nowelizacja szwedzkiej ustawy o cudzoziemcach (2005:716) weszła w życie dnia 1 sierpnia 2013 r. Obecnie Komisja jest w trakcie oceny tej ustawy pod kątem tego, czy zmienione przepisy są zgodne z prawem UE, a w szczególności z przepisami dyrektywy 2004/38/WE. Ponadto Komisja otrzymała ostatnio szereg zapytań i skarg w sprawie trudności, jakich doświadczają obywatele Szwecji i innych krajów UE podczas rejestracji w szwedzkim rejestrze ludności. W związku z tym Komisja została poinformowana o toczącym się ogólnym przeglądzie szwedzkiej ustawy o krajowym rejestrze ludności (1991:481), którego zakończenie jest planowane na 2014 r. W chwili obecnej nie wiadomo jednak, w jaki sposób wspomniany przegląd wpłynie na sytuację przedstawioną przez składającego petycję. Należy dalej zbadać zgodność prawa i praktyki szwedzkiej z prawem UE, w szczególności z przepisami dotyczącymi swobodnego przepływu osób i usług. Aby w pełni ocenić sytuację, niezbędne są obszerniejsze informacje. Wniosek Komisja zamierza skontaktować się z władzami szwedzkimi. 10. Dodatkowa odpowiedź Komisji (REV VII) otrzymana dnia 29 sierpnia 2014 r. Po wymianie korespondencji między Komisją a władzami szwedzkimi oraz po wszczęciu przez Komisję postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w listopadzie 2009 r. rząd szwedzki podjął działania w celu rozwiązania pierwszego problemu podniesionego przez Komisję w wezwaniu do usunięcia uchybienia, który dotyczył odmowy przyznania prawa pobytu obywatelce, w której imieniu złożono petycję, oraz członkom jej rodziny. Nierozwiązana pozostała jednak druga kwestia związana z powielaniem procedur rejestracji PE378.470v08-00 6/7 CM\1034173.doc
w Urzędzie ds. Migracji oraz w szwedzkim rejestrze ludności, które stanowi naruszenie dyrektywy 2004/38/WE. Istotnie szczególny wymóg rejestracji w Szwedzkim Urzędzie ds. Migracji mobilnych obywateli UE, którzy chcą przebywać w Szwecji dłużej niż trzy miesiące, został zniesiony dopiero niedawno. Stało się to w ramach przeglądu transpozycji dyrektywy 2004/38/WE do szwedzkiego porządku prawnego. Akt zmieniający (2014:198) wszedł w życie dnia 1 maja 2014 r. Komisja uznała, że problem podniesiony przez składającego petycję został rozwiązany na skutek wprowadzenia tej poprawki do ustawodawstwa, dlatego też w dniu 23 lipca 2014 r. postanowiła zamknąć wspomniane wyżej postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego po poinformowaniu w odpowiednim czasie składającego petycję. Jeżeli chodzi o trudności, jakich doświadczają obywatele Szwecji i innych państw członkowskich UE w związku z rejestracją w szwedzkim rejestrze ludności (o których mowa w poprzednim komunikacie Komisji), na podstawie informacji przedstawionych przez składającego petycję nie dało się stwierdzić, czy toczący się ogólny przegląd szwedzkiej ustawy o krajowym rejestrze ludności (1991:481) może mieć wpływ na konkretną sytuację opisaną przez składającego petycję. Wnioski Problem podniesiony przez składającego petycję uznano wprowadzenia wspomnianej poprawki do ustawodawstwa. za rozwiązany na skutek Komisja Petycji zostanie powiadomiona o postępach w sprawie rejestracji w szwedzkim rejestrze ludności w związku z petycjami 1098/2010 i 1183/2010, które odnoszą się do tej konkretnej kwestii. CM\1034173.doc 7/7 PE378.470v08-00