Notki biograficzne... Wykaz skrótów... Wstęp... XIII XV XIX Rozdział I. Przepisy prawne regulujące funkcjonowanie centrum usług wspólnych w jednostce samorządu terytorialnego... 1 1. Zmiany wprowadzone ustawą o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw... 1 2. Tworzenie i funkcjonowanie centrów usług wspólnych w gminie... 3 2.1. Ogólne zasady tworzenia centrów usług wspólnych... 3 2.2. Zakres wspólnej obsługi... 3 2.3. Obowiązki i uprawnienia jednostek obsługujących i obsługiwanych... 4 3. Tworzenie i funkcjonowanie centrów usług wspólnych w powiecie... 4 3.1. Ogólne zasady tworzenia centrów usług wspólnych... 4 3.2. Zakres wspólnej obsługi... 5 3.3. Obowiązki i uprawnienia jednostek obsługujących i obsługiwanych... 6 4. Tworzenie i funkcjonowanie centrów usług wspólnych w województwie... 6 4.1. Ogólne zasady tworzenia centrów usług wspólnych... 6 4.2. Zakres wspólnej obsługi... 7 4.3. Obowiązki i uprawnienia jednostek obsługujących i obsługiwanych... 7 5. Dostosowanie innych przepisów do zmian w przepisach ustrojowych wprowadzających centra usług wspólnych... 8 5.1. Zmiany w ustawie o systemie oświaty... 8 5.2. Zmiany w ustawie o systemie informacji oświatowej... 8 5.3. Zmiany w ustawie o rachunkowości... 10 5.4. Zmiany w ustawie o pomocy społecznej... 11 5.4.1. Zmiany wprowadzone ustawą o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw... 11 V
5.4.2. Zmiany wprowadzone ustawą o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw... 12 5.5. Zmiany w ustawie o finansach publicznych... 12 5.6. Zmiany w ustawie o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3... 14 5.7. Zmiany w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej... 14 5.7.1. Zmiany wprowadzone ustawą o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw... 14 5.7.2. Zmiany wprowadzone ustawą o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw... 17 5.8. Zmiany dotyczące sprawozdawczości budżetowej... 19 Rozdział II. Obowiązki legislacyjne w zakresie tworzenia, powołania i funkcjonowania centrum usług wspólnych w jednostkach samorządu terytorialnego... 21 1. Prowadzenie wspólnej obsługi jednostek cel... 21 2. Uwarunkowania prawne uchwały... 22 2.1. Wybór sposobu obsługi przez jednostki obsługujące... 22 2.2. Wskazanie w uchwale jednostek obsługiwanych... 24 2.3. Określenie zakresu przedmiotowego uchwały dotyczącej wspólnej obsługi wybranych jednostek... 24 2.4. Obowiązki rady gminy, rady powiatu, sejmiku samorządowego w związku z wprowadzeniem uchwał... 26 2.5. Wzory uchwał... 27 2.5.1. Wzór uchwały rady gminy dotyczącej utworzenia jednostki obsługującej na bazie istniejącego zespołu obsługi ekonomicznoadministracyjnej szkół... 27 2.5.2. Wzór uchwały rady gminy dotyczącej wspólnej obsługi jednostek... 30 2.5.3. Wzór uchwały rady miasta dotyczącej wspólnej obsługi jednostek przez wyodrębnioną jednostkę organizacyjną w przypadku, gdy w samorządzie nie funkcjonowała wcześniej wspólna obsługa... 31 2.5.4. Wzór uchwały rady powiatu dotyczącej wspólnej obsługi jednostek przez wyodrębnioną jednostkę organizacyjną w przypadku, gdy w samorządzie nie funkcjonowała wcześniej wspólna obsługa.. 33 2.5.5. Wzór uchwały sejmiku województwa dotyczącej wspólnej obsługi jednostek przez wyodrębnioną jednostkę organizacyjną... 35 2.6. Centrum usług wspólnych pełniące jednocześnie rolę centralnego zamawiającego... 36 2.6.1. Centralny zamawiający... 36 2.6.2. Wzór uchwały sejmiku województwa dotyczącej wspólnej obsługi jednostek przez wyodrębnioną jednostkę organizacyjną i wskazania jej jako centralnego zamawiającego... 37 VI
3. Obowiązki organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego... 39 3.1. Organizowanie wspólnej obsługi przez organ wykonawczy... 39 3.2. Obowiązki organu wobec pracowników... 43 3.2.1. Zagadnienia ogólne... 43 3.2.2. Obowiązki organu w razie likwidacji jednostki... 43 3.2.3. Obowiązki organu jako pracodawcy w razie likwidacji stanowisk pracy w związku z przeniesieniem zadań... 44 3.2.4. Obowiązki organu w przypadku podjęcia uchwały o dostosowaniu organizacyjno-prawnym istniejącej jednostki obsługującej do obowiązujących przepisów... 44 Rozdział III. Obszar i zakres funkcjonowania centrum usług wspólnych... 1. Centra usług wspólnych podział obowiązków... 2. Możliwe rozwiązania wspólnej obsługi... 2.1. Wybór jednostki do prowadzenia wspólnej obsługi... 2.2. Zakres przedmiotowy wspólnej obsługi... 53 2.3. Zakres podmiotowy wspólnej obsługi... 53 2.4. Specjalizacja w określonych jednostach... 55 3. Ocena skutków wspólnej obsługi... 57 4. Struktura organizacyjna przykłady... 59 5. Wybrane przepisy wewnętrzne regulujące działalność centrum usług wspólnych... 62 5.1. Zagadnienia ogólne... 62 5.2. Zarządzenie w sprawie wprowadzenia instrukcji kasowej... 63 5.3. Instrukcja kasowa... 64 5.4. Oświadczenie o przyjęciu odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie... 68 5.5. Protokół z kontroli stanu kasy... 69 5.6. Oświadczenie o ujęciu wszystkich dowodów źródłowych w raportach kasowych... 71 5.7. Zarządzenie w sprawie zasad korzystania ze służbowych kart płatniczych. 71 5.8. Procedura wewnętrzna dla działu księgowości centrum usług wspólnych.. 73 5.9. Wykaz ryzyk na stanowisku pracy... 75 5.10. Opis stanowisk pracy... 76 5.11. Zakres czynności do opisu stanowiska pracy... 79 5.12. Powierzenie obowiązków głównego księgowego CUW... 80 Rozdział IV. Organizacja centrum usług wspólnych, podział obowiązków i odpowiedzialności... 1. Organ podejmujący decyzję o wprowadzeniu wspólnej obsługi... 2. Obowiązki i odpowiedzialność kierownika centrum usług wspólnych... 2.1. Odpowiedzialność za gospodarkę finansową centrum usług wspólnych... VII
2.2. Odpowiedzialność kierownika centrum usług wspólnych za gospodarkę finansową jednostki obsługiwanej... 85 2.3. Odpowiedzialność kierownika jednostki obsługującej a odpowiedzialność kierownika jednostki obsługiwanej... 85 2.4. Obowiązki z zakresu prowadzenia gospodarki finansowej centrum usług wspólnych... 87 2.4.1. Podstawowe obowiązki kierownika centrum usług wspólnych... 87 2.4.2. Organizacja pracy jednostki... 87 2.4.3. Zakres obsługi kadrowej... 88 2.4.4. Zakres obsługi rachunkowej i podatkowej... 88 2.4.4.1. Obowiązek ustalenia zasad (polityki) rachunkowości... 88 2.4.4.2. Obowiązek przeprowadzenia inwentaryzacji... 92 2.4.4.3. Prowadzenie rozliczeń publicznoprawnych w zakresie VAT... 92 2.4.5. Prowadzenie zamówień publicznych... 93 2.4.6. Doradztwo prawne dla jednostek obsługiwanych... 94 2.4.7. Obsługa informatyczna... 2.4.8. Inne zadania... 3. Planowanie budżetu, realizacja planu oraz sprawozdawczość jednostek obsługiwanych... 3.1. Sporządzanie sprawozdań budżetowych i finansowych... 3.2. Opracowanie i kontrola realizacji planów finansowych... 96 3.2.1. Specyfika planowania w przypadku utworzenia centrum usług wspólnych... 96 3.2.2. Tryb planowania budżetu dla jednostek obsługiwanych samorządowych jednostek budżetowych... 96 3.2.3. Tryb planowania budżetu dla jednostek obsługiwanych samorządowych zakładów budżetowych... 98 3.2.4. Tryb planowania budżetu dla jednostek obsługiwanych samorządowych instytucji kultury... 99 4. Informacja i komunikacja między centrum usług wspólnych a jednostką obsługiwaną... 100 4.1. Zakres informacji wymagających udostępnienia... 100 4.2. Zasady efektywnej komunikacji... 101 5. Procedury wewnętrzne w centrum usług wspólnych dotyczące rachunkowości.. 103 5.1. Procedura wewnętrzna działu księgowości... 103 5.2. Schemat obiegu i kontroli dokumentów księgowych... 104 5.3. Zasady kontroli dokumentów księgowych... 106 5.4. Procedura wewnętrzna działu księgowości... 110 Rozdział V. Obowiązki i odpowiedzialność kierownika jednostki obsługiwanej przez centrum usług wspólnych... 113 1. Zakres odpowiedzialności kierownika jednostki obsługiwanej... 113 1.1. Odpowiedzialność za całość funkcjonowania jednostki... 113 VIII
1.2. Przejęcie zadań głównego księgowego przez centrum usług wspólnych... 113 1.3. Odpowiedzialność za sporządzanie planu finansowego i jego realizację... 115 1.4. Odpowiedzialność kierownika jednostki obsługiwanej za zaciąganie zobowiązań... 116 1.5. Odpowiedzialność za dysponowanie środkami publicznymi... 116 2. Obowiązki kierownika instytucji kultury i innych samorządowych osób prawnych... 117 2.1. Zakres powierzonych w porozumieniu obowiązków... 117 2.2. Zakres przekazanych obowiązków kierownika instytucji kultury... 117 2.3. Zakres przekazanych obowiązków kierowników innych samorządowych osób prawnych... 118 3. Ogólne obowiązki kierownika jednostki obsługiwanej... 118 3.1. Zapewnienie efektywnej i bieżącej komunikacji z jednostką obsługującą... 118 3.2. Określenie procedur i przepisów wewnętrznych obejmujących zakres zadań realizowanych przez jednostkę obsługiwaną... 119 3.3. Dodatkowe obowiązki kierownika jednostki obsługiwanej związane ze wspólną obsługą... 119 4. Obowiązki kierownika jednostki obsługiwanej związane z przygotowaniem jednostki do wspólnej obsługi... 121 4.1. Zamknięcie ksiąg rachunkowych i inwentaryzacja... 121 4.2. Sprawy kadrowe... 121 4.3. Przekazanie dokumentacji... 122 4.4. Zmiany w przepisach wewnętrznych... 122 5. Obowiązki kierownika jednostki obsługiwanej (objętej wcześniej wspólną obsługą) związane z przygotowaniem jednostki do nowych zasad wspólnej obsługi... 123 6. Przykładowe procedury wewnętrzne w jednostce obsługiwanej... 124 6.1. Wzór zarządzenia w sprawie samooceny kontroli zarządczej dla samorządowych jednostek organizacyjnych, w których zatrudniono koordynatora kontroli zarządczej... 124 6.2. Wzór zarządzenia w sprawie samooceny kontroli zarządczej dla samorządowych jednostek organizacyjnych... 126 6.3. Wzór zarządzenia w sprawie procedury zarządzania ryzykiem... 127 6.4. Wzór protokołu z przeprowadzonej analizy i oceny istotności ryzyka... 132 Rozdział VI. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w zakresie działalności wykonywanej przez centrum usług wspólnych... 135 1. Zakres odpowiedzialności kierownika centrum usług wspólnych i kierownika jednostki obsługiwanej... 135 2. Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych... 137 2.1. Wysokość kary pieniężnej... 137 2.2. Zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi... 138 IX
2.3. Dochodzenie odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych... 138 3. Zakres odpowiedzialności kierownika centrum usług wspólnych za naruszenie dyscypliny finansów publicznych... 139 3.1. Zagadnienia ogólne... 139 3.2. Odpowiedzialność za gospodarkę finansową... 140 3.3. Odpowiedzialność za rachunkowość i zamówienia publiczne... 140 4. Zakres odpowiedzialności kierownika jednostki obsługiwanej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych... 143 5. Zakres odpowiedzialności pracowników jednostek obsługiwanej i obsługującej. 146 Rozdział VII. Kontrola zarządcza w centrum usług wspólnych i w jednostce obsługiwanej... 149 1. Normy prawne określające kontrolę zarządczą... 149 2. Standardy kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych... 150 3. Szczegółowe wytyczne dla sektora finansów publicznych w zakresie planowania i zarządzania ryzykiem... 155 4. Szczegółowe wytyczne dotyczące samooceny kontroli zarządczej... 157 4.1. Pojęcie samooceny kontroli zarządczej... 157 4.2. Przebieg procesu samooceny kontroli zarządczej... 157 5. Kontrola zarządcza w centrum usług wspólnych... 159 5.1. Zastosowanie standardów kontroli w centrum usług wspólnych... 159 5.2. Informacja i komunikacja... 164 5.3. Ustalenie procedur regulujących zasady postępowania w przejętych od jednostek obsługiwanych obszarach... 164 5.4. Zarządzanie ryzykiem... 164 5.5. Skuteczny system kontroli zarządczej... 165 6. Kontrola zarządcza w jednostce obsługiwanej... 165 6.1. Zagadnienia ogólne... 165 6.2. Stosowanie standardów kontroli zarządczej... 166 6.3. Procedury regulujące wszystkie obszary działalności jednostki... 166 6.4. Samoocena kontroli zarządczej w jednostce obsługiwanej... 167 6.5. Odpowiedzialność kierownika jednostki obsługiwanej za funkcjonowanie kontroli zarządczej... 167 Rozdział VIII. Pytania i odpowiedzi... 169 1. Odpowiedzialność za wykonywanie zadań z zakresu rachunkowości i sprawozdawczości... 169 2. Główny księgowy w jednostce obsługiwanej... 172 3. Zakres odpowiedzialności kierownika jednostki obsługiwanej za gospodarkę finansową jednostki... 175 4. Upoważnienie wydane przez dyrektora powiatowego centrum usług wspólnych do przeprowadzenia inwentaryzacji... 178 X
5. Zdefiniowanie osoby wydającej zarządzenie w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji w jednostkach obsługiwanych... 180 6. Porozumienie między centrum usług wspólnych i jednostką obsługiwaną... 182 7. Etapy przekształcenia powiatowego zespołu ekonomiczno-administracyjnego szkół w centrum usług wspólnych... 1 8. Konsekwencje przekształcenia powiatowego zespołu ekonomicznoadministracyjnego szkół wynikające z ustawy o rachunkowości... 185 9. Polityka rachunkowości w szkołach obsługiwanych przez centrum usług wspólnych... 187 10. Wdrożenie wspólnej obsługi a obowiązek przeprowadzania inwentaryzacji... 190 11. Klasyfikacja budżetowa dla centrum usług wspólnych... 191 12. Centralizacja a redukcja etatów... 191 XI