Załącznik do Uchwały Nr 51/2016 Zarządu Banku Spółdzielczego w Kętach z dnia 20.07.2016 r. Ujawnienie informacji dotyczących ryzyka, funduszy własnych, wymogów kapitałowych, polityki w zakresie wynagrodzeń i innych informacji ujawnianych zgodnie z częścią ósmą Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012) wg stanu na 31.12.2015 r.
I. ZAKRES WYMOGU UJAWNIANIA - ART. 431-434 ROZPORZĄDZENIA CRR 1. Zgodnie z wymogami, określonymi w części ósmej Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012) (zwanego dalej rozporządzeniem CRR), bank dokonuje w niniejszym dokumencie, dotyczącym stanu na 31 grudnia 2015 r., zwanym dalej ujawnieniem, ujawnienia informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących profilu ryzyka banku, funduszy własnych, wymogów kapitałowych, polityki w zakresie wynagrodzeń oraz innych informacji. 2. Bank, w zakresie ujawnianych informacji, stosuje pominięcia informacji uznanych: 1) za nieistotne - w opinii banku informacje nieistotne to informacje, których pominięcie lub nieprawidłowe ujawnienie nie powinno zmienić lub wpłynąć na ocenę lub decyzję użytkownika opierającego się na tych informacjach przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych (art. 436, 439-442, 444, 449, 452, 454-455 rozporządzenia CRR), 2) zastrzeżone lub poufne bank uznaje informacje za zastrzeżone, jeżeli ich podanie do wiadomości publicznej, w opinii banku, osłabiłoby jego pozycję konkurencyjną. Bank uznaje informacje za poufne, jeśli zobowiązał się wobec klienta lub innego kontrahenta do zachowania poufności. 3. Wszelkie dane liczbowe zostały wyrażone w tysiącach złotych. 4. Niniejsze ujawnienia publikowane są na stronie internetowej banku: www.bskety.pl, a w formie papierowej dostępne są również w miejscu prowadzenia działalności przez Bank Spółdzielczy w Kętach. 5. Bank Spółdzielczy w Kętach, z siedzibą w Kętach przy ul. Jana III Sobieskiego 16, został wpisany do rejestru sądowego Sądu Rejonowego dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie XII Wydział Gospodarczy pod numerem 0000139310. Działalność banku, według PKD została sklasyfikowana jako: pozostała działalność bankowa oraz pozostałe pośrednictwo finansowe. Zgodnie ze Statutem, bank działa na terenie województwa małopolskiego, jak również na terenie następujących powiatów: bielskiego, pszczyńskiego, bieruńsko lędzińskiego, będzińskiego, cieszyńskiego, gliwickiego, lublinieckiego, mikołowskiego, myszkowskiego, rybnickiego, raciborskiego, tarnogórskiego, wodzisławskiego, zawierciańskiego, żywieckiego, oraz na obszarze miast na prawach powiatu: Bielsko Biała, Jaworzno, Bytom, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jastrzębie Zdrój, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Rybnik, Siemianowice Śląskie, Ruda Śląska, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Zabrze, Żory. Bank prowadzi działalność w siedzibie oraz dwóch punktach obsługi klienta, przy czym jeden z punków, zgodnie z uchwałą Zarządu podjętą w grudniu, działał do 30 czerwca 2016 roku. Bank działa na rzecz klientów indywidualnych oraz instytucjonalnych, prowadząc operacje depozytowe i rozliczeniowe zarówno w złotych jak i w walutach obcych. 2
II. CELE I STRATEGIE W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ART. 435 UST. 1 ROZPORZĄDZENIA CRR 1. Zarządzanie ryzykiem odbywa się zgodnie ze Strategią zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Kętach, opracowaną przez Zarząd i zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą. Strategia jest zgodna z założeniami Strategii działania Banku Spółdzielczego w Kętach i podlega corocznej weryfikacji. Przegląd regulacji dokonywany jest również w przypadku występowania znaczących zmian wewnątrz lub w otoczeniu banku. 2. Strategia zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Kętach jest powiązana również z innymi regulacjami o charakterze strategicznym: Zasadami polityki kapitałowej Banku Spółdzielczego w Kętach oraz planem działania, obejmującym roczny plan finansowy. 3. Strategia zarządzania ryzykiem oraz regulacje dotyczące adekwatności kapitałowej zawierają cele definiujące apetyt na ryzyko banku, rozumiany jako maksymalny, akceptowany przez Radę Nadzorczą poziom ryzyka jakie bank może ponieść. 4. Zarządzanie ryzykiem realizowane jest na podstawie pisemnych i zatwierdzonych przez Zarząd wewnętrznych regulacji, które określają sposób identyfikacji, pomiaru, monitorowania i raportowania poszczególnych rodzajów ryzyka, uznanych przez bank za istotne. Do ryzyk istotnych w swojej działalności, bank zalicza: 1) ryzyko kredytowe, 2) ryzyko koncentracji zaangażowań, 3) ryzyko rezydualne, 4) ryzyko płynności, 5) ryzyko stopy procentowej, 6) ryzyko walutowe, 7) ryzyko operacyjne, 8) ryzyko wyniku finansowego oraz inne ryzyka jeżeli, według oceny banku, winny podlegać jako ryzyko istotne odrębnemu zarządzaniu na podstawie regulacji wewnętrznych. Na proces zarządzania ryzykiem bankowym składają się następujące czynności: 1) identyfikacja ryzyka, polegająca na określeniu źródeł ryzyka, zarówno aktualnych, jak i potencjalnych, które wynikają z bieżącej i planowanej działalności banku, 2) pomiar lub szacowanie ryzyka, 3) zarządzanie ryzykiem, polegające na podejmowaniu decyzji dotyczących akceptowanego poziomu ryzyka, planowaniu działań, stosowaniu narzędzi redukcji ryzyka, wydawaniu zaleceń, tworzeniu regulacji wewnętrznych i narzędzi wspomagających proces zarządzania ryzykiem, 4) monitorowanie, polegające na stałym nadzorowaniu poziomu ryzyka na podstawie przyjętych metod pomiaru ryzyka, 5) kontrolowanie, w tym raportowanie, obejmujące cykliczne informowanie kierownictwa o skali narażenia na ryzyko i podjętych działaniach. 3
5. Podstawowe zadania organów banku w zakresie zarządzania ryzykiem zostały określone w Strategii zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Kętach. W procesie zarządzania ryzykiem uczestniczą następujące organy i komórki organizacyjne: Struktura zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Kętach Rada Nadzorcza poziom nadzorczy Zarząd komitet kredytowy komórka ds. analiz ryzyka komórka analityków kredytowych komórka ds. kontroli wewnętrznej* pozostali pracownicy i komórki organizacyjne banku poziom zarządczy poziom doradczy poziom analityczny poziom kontrolny poziom operacyjny * do 31.12.2015 r. komórka audytu wewnętrznego Rada Nadzorcza: 1) zatwierdza strategię działania i strategię zarządzania ryzykami oraz zasady polityki kapitałowej, które określają m.in.: a) zasady ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem, b) specyfikę i profil działalności, c) możliwy do zaakceptowania ogólny poziom ryzyka banku; 2) zasady polityki w zakresie ryzyka braku zgodności banku; 3) zasady polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w banku; 4) zatwierdza regulacje wewnętrzne dotyczące zasad: a) szacowania kapitału wewnętrznego, b) planowania i zarządzania kapitałowego; 5) zatwierdza strukturę organizacyjną, dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka; 6) sprawuje nadzór nad zgodnością polityki w zakresie podejmowania ryzyka ze strategią i planem finansowym; 7) zapewnia wybór członków Zarządu, posiadających odpowiednie kwalifikacje do sprawowania wyznaczonych im zadań; 8) sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem występującym w działalności oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu, głównie poprzez zapoznawanie się z raportami i sprawozdaniami dotyczącymi oceny narażenia banku na poszczególne ryzyka i na ich podstawie dokonuje oceny stopnia efektywności i adekwatności zarządzania ryzykiem; 9) ocenia, czy działania Zarządu w zakresie kontroli nad działalnością banku są skuteczne i zgodne z polityką Rady Nadzorczej. 4
Zarząd: 1) odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację pisemnych strategii i polityk oraz innych regulacji wewnętrznych dotyczących identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka w zakresie: a) systemu zarządzania ryzykiem, b) systemu kontroli wewnętrznej, c) szacowania kapitału wewnętrznego, zarządzania i planowania kapitałowego; 2) odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, systemu kontroli wewnętrznej, procesu szacowania kapitału wewnętrznego, dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów; 3) odpowiada za właściwe ustalenie całkowitego wymaganego poziomu kapitału na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka i jego jakościową ocenę; 4) wprowadza, zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą, strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka; 5) wprowadza podział zadań realizowanych w banku, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej, skutkującej podejmowaniem ryzyka przez bank; 6) zatwierdza rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość, dostosowaną do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka banku; 7) odpowiada za przejrzystość działań, a w szczególności za: a) ujawnianie informacji na temat działalności banku, pozwalających na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu w zakresie zarządzania bankiem, monitorowania bezpieczeństwa jego działalności i na ocenę sytuacji finansowej, b) zapewnienie zgodności działania banku z obowiązującymi przepisami prawa i regulacjami ostrożnościowymi Komisji Nadzoru Finansowego, c) zapewnienie, że bank prowadzi politykę służącą zarządzaniu wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka w działalności i posiada regulacje wewnętrzne w tym zakresie; 8) uwzględnia rezultaty badań audytu wewnętrznego oraz biegłych rewidentów przy podejmowaniu decyzji w ramach zarządzania bankiem. Komórki organizacyjne: 1) zarządzanie ryzykiem jest zorganizowane w sposób umożliwiający zapobieganie konfliktom interesów pomiędzy pracownikami, czy też komórkami organizacyjnymi banku; 2) komórki organizacyjne uczestniczą w procesie zarządzania ryzykiem zgodnie z zasadami określonymi w regulacjach wewnętrznych dotyczących zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka oraz z regulaminem organizacyjnym banku; 3) w procesie zarządzania ryzykiem udział bierze: a) komitet kredytowy - opiniuje transakcje kredytowe powyżej 20 tys. zł oraz transakcje w przypadku których zastosowano odstępstwa od regulacji wewnętrznych, a także propozycje klasyfikacji ekspozycji pod względem kryterium sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorców prowadzących 5
działalność gospodarczą lub rolniczą; b) komórka analityków kredytowych - opracowuje projekty regulacji wewnętrznych dotyczących zdolności i wiarygodności kredytobiorców oraz wyceny i aktualizacji wartości prawnych zabezpieczeń spłat ekspozycji kredytowych, a także rekomenduje transakcje obciążone ryzykiem kredytowym i dokonuje okresowego przeglądu prawnych zabezpieczeń spłat ekspozycji kredytowych oraz przeglądu ekspozycji kredytowych, z wyłączeniem ekspozycji zaklasyfikowanych do grupy zagrożone, w przypadku których bank prowadzi postępowanie windykacyjne; c) stanowisko wierzytelności trudnych - opracowuje projekt regulacji wewnętrznej dotyczących windykacji i restrukturyzacji wierzytelności banku oraz monitoruje obowiązki kredytobiorcy wynikające z umowy kredytu, którego ekspozycje zaklasyfikowano do kategorii ryzyka wątpliwe i stracone ; d) komórka ds. kredytów i komórka ds. obsługi klienta - opracowują projekty wewnętrznych regulacji produktowych, odpowiadają za sprzedaż produktów bankowych oraz monitorowanie obowiązków kredytobiorcy wynikających z umowy kredytu (z wyłączeniem ekspozycji zaklasyfikowanych do kategorii ryzyka wątpliwe i stracone ; e) komórka ds. analiz ryzyka - opracowuje projekty strategii, polityk i regulacji wewnętrznych dotyczących zarządzania ryzykiem oraz adekwatności kapitałowej oraz sporządza analizy, będące podstawą do określenia wysokości limitów wewnętrznych ograniczających ryzyko, a także odpowiada za monitorowanie ryzyka i szacowanie kapitału wewnętrznego; f) komórka ds. rozliczeń bankowych oraz komórka ds. gospodarki własnej i sprawozdawczości - opracowują projekty regulacji dotyczących lokowania nadwyżek środków pieniężnych (odpowiednio w walutach obcych w złotych) oraz za wycenę aktywów i pasywów, z wyłączeniem ekspozycji kredytowych; g) główny księgowy nadzoruje proces lokowania nadwyżek środków pieniężnych oraz wycenę aktywów i pasywów, z wyłączeniem ekspozycji kredytowych; h) kierownicy komórek organizacyjnych lub osoby wyznaczone z poszczególnych komórek organizacyjnych - przeprowadzają kontrolę funkcjonalną w ramach czynności wykonywanych przez nadzorowane komórki; i) pozostali pracownicy - mają obowiązek przestrzegania regulacji wewnętrznych, tj. strategii, polityk, instrukcji, regulaminów i metodyk, oraz uczestniczą w postępowaniu wyjaśniającym przyczyny wystąpienia zdarzeń generujących ryzyko oraz w raportowaniu tych zdarzeń; j) stanowisko kontroli wewnętrznej przeprowadza kontrole w komórkach organizacyjnych zgodnie z planem kontroli funkcjonalnej na dany rok. 6. Strategia i procesy zarządzania ryzykiem kredytowym (w tym ryzykiem koncentracji zaangażowań, ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych, ryzykiem rezydualnym). Ryzyko kredytowe związane jest z możliwością wystąpienia strat finansowych, spowodowanych niewywiązywaniem się kontrahenta banku ze zobowiązań, wynikających 6
z warunków umowy. Z uwagi na możliwość poniesienia przez bank relatywnie dużych strat, ryzyko kredytowe istotnie wpływa na jego działalność. Zarządzanie ryzykiem kredytowym na poziomie strategicznym realizowane jest przez Zarząd. Nadzór nad zgodnością polityki banku w zakresie ryzyka kredytowego ze strategią działania i planem finansowym sprawuje Rada Nadzorcza. Cele strategiczne dotyczące zarządzania ryzykiem kredytowym: 1) doskonalenie wewnętrznych regulacji dotyczących zasad kredytowania, monitorowania i wyceny ryzyka kredytowego, 2) zapewnienie skutecznego i niezależnego procesu klasyfikacji ekspozycji kredytowych, 3) doskonalenie, dostosowanych do profilu ryzyka, zasad dywersyfikacji portfela kredytowego oraz systemu ustalania i monitorowania wewnętrznych limitów ostrożnościowych, 4) intensyfikacja działań restrukturyzacyjnych i windykacyjnych należności banku, 5) zapewnienie właściwego systemu raportowania organom banku uczestniczącym w procesie zarządzania ryzykiem o ryzyku w portfelu kredytowym i ryzyku koncentracji zaangażowań. Polityka zarządzania ryzykiem kredytowym, jak również istniejący system kompetencji kredytowych oraz szczegółowe wewnętrzne regulacje dotyczące poszczególnych obszarów działalności kredytowej, w tym segmentów klientów i produktów, stanowią kompleksowy system zarządzania ryzykiem kredytowym. Proces zarządzania ryzykiem kredytowym obejmuje: 1) identyfikację czynników ryzyka kredytowego, 2) ocenę oraz ustalenie dopuszczalnych norm ryzyka kredytowego (limitów wewnętrznych ograniczających ryzyko), 3) monitorowanie, pomiar i raportowanie ryzyka, 4) wyliczenie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, 5) kontrolę zarządzania ryzykiem kredytowym, w tym raportowanie o ryzyku. Bank zarządza ryzykiem kredytowym zarówno w odniesieniu do pojedynczej transakcji jak i do całego portfela kredytowego. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do łącznego zaangażowania kredytowego, prowadzone jest poprzez: 1) monitorowanie i raportowanie ryzyka kredytowego z tytułu koncentracji wierzytelności; 2) monitorowanie i raportowanie jakości, struktury i dynamiki portfela kredytowego; 3) monitorowanie i raportowanie adekwatności dokonywanych odpisów i wielkości tworzonych rezerw na należności z grupy zagrożone oraz sumy pomniejszeń podstawy tworzenia rezerw celowych; 4) monitorowanie ekspozycji kredytowych, w tym ekspozycji z grupy zagrożone, ich struktury, czynników ryzyka; 5) monitorowanie kredytów udzielanych podmiotom i osobom, o których mowa w art. 79 ustawy Prawo bankowe; 6) pomiar i analizę kwot nieodzyskanych (strat kredytowych); 7) monitorowanie procesu ustanawiania prawnych zabezpieczeń spłat ekspozycji kredytowych; 7
8) pomiar poziomu pokrycia ekspozycji kredytowych prawnymi zabezpieczeniami ich spłaty (w szczególności zabezpieczeniami w postaci hipotek na nieruchomościach), w tym przeciętny poziom bieżącego LtV oraz poziom ekspozycji, dla których zabezpieczenie hipoteczne nie jest własnością kredytobiorcy, 9) realizację przedsięwzięć organizacyjno-kadrowych, polegających w szczególności na: a) organizacji bezpiecznych systemów podejmowania decyzji kredytowych, b) prawidłowym przepływie informacji, c) odpowiednim doborze i szkoleniu kadr, d) nadzorze nad działalnością kredytową. Zarządzanie ryzykiem kredytowym pojedynczej transakcji kredytowej polega na ustaleniu: 1) ryzyka wynikającego z sytuacji ekonomiczno finansowej kredytobiorcy, będącego osobą fizyczną, podmiotem gospodarczym lub rolniczym; 2) ryzyka związanego z zawieraną transakcją kredytową; 3) ryzyka związanego z transakcją kredytową w trakcie jej trwania. Ryzyko koncentracji zaangażowań Celem strategicznym w zakresie ryzyka koncentracji jest: 1) dywersyfikacja i zminimalizowanie poziomu ryzyka; 2) przestrzeganie limitów koncentracji wierzytelności, wynikających z przepisów prawa; 3) ustalanie i przestrzeganie wewnętrznych limitów koncentracji zaangażowań banku, w szczególności w odniesieniu do: grupy klientów, produktów, branż i prawnych zabezpieczeń spłat ekspozycji kredytowych. Ryzyko kredytowe ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie Celem strategicznym w zakresie ryzyka kredytowego ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie jest zapewnienie bezpiecznej działalności banku poprzez stałe monitorowanie, pomiar i ocenę: 1) poziomu zaangażowania banku w ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie; 2) jakości portfela kredytowego w grupie tych ekspozycji, tj. udziału ekspozycji z grupy zagrożone w portfelu ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie; 3) wartości i jakość indywidualnie istotnych ekspozycji kredytowych, w tym również z grupy zagrożone; 4) wahań cen na rynku nieruchomości, prognozy kształtowania się rynkowych cen nieruchomości oraz ich wpływu na ryzyko kredytowe ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie; 5) wahań stóp procentowych; 6) bieżącej wartości nieruchomości; 7) poziomu wskaźnika LtV dla ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie. W celu ograniczenia ryzyka ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, w banku funkcjonuje system wewnętrznych limitów ostrożnościowych. Ryzyko detalicznych ekspozycji kredytowych Celem strategicznym w zakresie ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych jest 8
zminimalizowanie poziomu ryzyka kredytowego portfela detalicznych ekspozycji i stworzenie bezpiecznej struktury tego portfela. Istotnym elementem ww. ryzyka jest prawidłowo przeprowadzona ocena zdolności kredytowej klienta oraz wiarygodność wszystkich osób zobowiązanych do spłaty detalicznej ekspozycji kredytowej. W celu ograniczenia ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych, w banku funkcjonuje system wewnętrznych limitów ostrożnościowych. Monitorowany jest poziom zaangażowania w detaliczne ekspozycje oraz jakość portfela kredytowego w grupie tych ekspozycji. Ryzyko rezydualne Celem zarządzania ryzykiem rezydualnym jest monitorowanie tego ryzyka, zapewnienie skuteczności technik redukcji ryzyka kredytowego oraz ograniczanie ryzyka związanego ze stosowaniem prawnych zabezpieczeń spłat ekspozycji kredytowych. Bank monitoruje ryzyko rezydualne w zakresie: 1) pojedynczej ekspozycji kredytowej, 2) portfela kredytowego. Zakres i rodzaj systemów raportowania i pomiaru ryzyka kredytowego (w tym ryzyka koncentracji zaangażowań, ryzyka ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych, ryzyka rezydualnego). System informacji zarządczej w ramach ryzyka kredytowego obejmuje analizę i raportowanie kluczowych zewnętrznych oraz wewnętrznych limitów, wskaźników ryzyka w tym: 1) w okresach miesięcznych: a) raport z wykonania limitów dotyczących portfela ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, b) raport z wykonania limitów dotyczących portfela detalicznych ekspozycji kredytowych, c) zestawienie wysokości obowiązujących limitów koncentracji łącznych zaangażowań wobec podmiotów oraz zaangażowań kapitałowych oraz ich wykorzystanie, 2) w okresach kwartalnych: a) analiza ryzyka portfela ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, b) analiza ryzyka portfela detalicznych ekspozycji kredytowych, c) raport o wykorzystaniu pozostałych limitów koncentracji zaangażowań, d) analiza poziomu ryzyka rezydualnego, e) raport z działalności stanowiska wierzytelności trudnych. 3) w okresach rocznych: a) raport z realizacji strategii zarządzania ryzykiem, w tym ryzykiem kredytowym, b) raport z weryfikacji wiarygodności bazy danych o rynku nieruchomości, c) analiza rynku nieruchomości. Raport z zarządzania ryzykami i adekwatności kapitałowej, przedkładany kwartalnie Radzie 9
Nadzorczej, zawiera syntetyczną informację na temat poziomu ryzyka kredytowego (w tym ryzyka koncentracji zaangażowań, ryzyka kredytowego ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych, ryzyka rezydualnego), na które narażony jest bank, prawdopodobieństwa jego występowania, wykorzystania wewnętrznych limitów oraz jakości i skuteczności przyjętych metod zarządzania tym ryzykiem. Zasady polityki stosowania prawnych zabezpieczeń spłat ekspozycji kredytowych i ograniczania ryzyka kredytowego (w tym ryzyka koncentracji zaangażowań, ryzyka ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych, ryzyka rezydualnego). Bank w zależności od produktu kredytowego stosuje prawne formy zabezpieczeń ekspozycji kredytowych, w szczególności: 1) weksel in blanco; 2) kaucja pieniężna; 3) blokada środków pieniężnych na rachunku bankowym; 4) pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem bankowym; 5) poręczenie cywilne; 6) gwarancja; 7) cesja; 8) przewłaszczenie na zabezpieczenie; 9) zastaw rejestrowy; 10) hipoteka na nierychomości; 11) poddanie się egzekucji; 12) przystąpienie do długu; 13) ubezpieczenie kredytu. Przy wyborze prawnych zabezpieczeń spłat ekspozycji kredytowych bank kieruje się rodzajem i wielkością kredytu, okresem kredytowania oraz oceną ryzyka kredytowego transakcji i innych zagrożeń. 7. Strategia i procesy zarządzania ryzykiem stopy procentowej Pod pojęciem ryzyka stopy procentowej rozumie się niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian stóp rynkowych na aktualny i prognozowany wynik finansowy oraz sytuację finansową banku. Identyfikowane są następujące rodzaje ryzyka stopy procentowej: 1) ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania pozycji bilansu wrażliwych na zmiany stóp procentowych odnosi się do portfela bankowego i wyraża się w zagrożeniu przychodów odsetkowych, w sytuacji niekorzystnych zmian stóp procentowych lub istotnej zmiany struktury przeszacowania pozycji w bilansie, powodującej zmiany w wyniku z tytułu odsetek; 2) ryzyko bazowe wynika z niedoskonałego powiązania (korelacji) stóp procentowych instrumentów generujących przychody i koszty odsetkowe, które to instrumenty mają 10
jednocześnie te same okresy przeszacowania pozycji bilansu wrażliwych na zmiany stóp procentowych; 3) ryzyko opcji klienta wynika z wpisanych w produkty bankowe opcji klienta, które mogą być zrealizowane w następstwie zmian stóp procentowych. Instrumenty zawierające opcje klienta są na ogół najbardziej typowe dla działalności bankowej, usytuowanej w portfelu bankowym i obejmują kredyty dające kredytobiorcy prawo spłaty przed terminem części lub całości kredytu oraz różnego typu depozyty, pozwalające deponentom wycofać środki w dowolnym momencie; 4) ryzyko krzywej dochodowości polega na zmianie relacji pomiędzy stopami procentowymi danego rynku lub indeksu, odnoszącymi się do różnych terminów przeszacowania pozycji bilansu wrażliwych na zmiany stóp procentowych. Celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest ograniczenie negatywnego wpływu zmian parametrów rynkowych na wciąż niestabilnych rynkach gospodarczych i finansowych na wyniki finansowe banku, przy równoczesnym utrzymaniu atrakcyjności i konkurencyjności oferty dla klientów. Zakres i rodzaj systemów raportowania i pomiaru ryzyka stopy procentowej Metody pomiaru ryzyka stopy procentowej: 1) analiza i pomiar ryzyka stopy procentowej metodą luki niedopasowania terminów przeszacowania pozycji bilansu wrażliwych na zmiany stóp procentowych; 2) symulacje możliwego wpływu zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy; 3) analiza ryzyka bazowego i ryzyka opcji klienta; 4) analiza elastyczności stóp procentowych. W banku przeprowadzane są testy warunków skrajnych w celu oszacowania zmian wyniku finansowego w przypadku wzrostu/spadku stóp procentowych o 35 punktów bazowych (w przypadku ryzyka bazowego) oraz o 200 punktów bazowych (w przypadku ryzyka przeszacowania terminów pozycji bilansu wrażliwych na zmiany stóp procentowych). System informacji zarządczej w ramach ryzyka stopy procentowej obejmuje: 1) w okresach miesięcznych -analizę ryzyka stopy procentowej, 2) w okresach rocznych - raport z realizacji strategii zarządzania ryzykiem, w tym ryzykiem stopy procentowej. Ponadto raport z zarządzania ryzykami i adekwatności kapitałowej, przedkładany kwartalnie Radzie Nadzorczej, zawiera syntetyczną informację na temat poziomu ryzyka stopy procentowej, na które narażony jest bank, prawdopodobieństwo jego występowania, wykorzystania wewnętrznych limitów ostrożnościowych oraz jakości i skuteczności przyjętych metod zarządzania tym ryzykiem. Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka stopy procentowej W celu ograniczenia poziomu ryzyka Zarząd zatwierdza wewnętrzne limity, wyznaczające dopuszczalny poziom ekspozycji na ryzyko stopy procentowej, z uwzględnieniem założeń strategii działania oraz planów finansowych, zatwierdzonych przez Radę Nadzorczą. Rodzaje wewnętrznych limitów wynikają z prostego charakteru produktów i nieskomplikowanej struktury bilansu banku. 11
System limitów wewnętrznych w zakresie ryzyka stopy procentowej obejmuje: 1) limit względnego wskaźnika luki, 2) limit zmiany wyniku odsetkowego, 3) limit zmiany wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka bazowego, 4) limit rozpiętości odsetkowej. Monitorowanie wewnętrznych limitów odbywa się w cyklach miesięcznych i podlega mu bilans banku i pozycje pozabilansowe, według stanu na koniec każdego miesiąca. 8. Strategia i procesy zarządzania ryzykiem płynności Ryzyko płynności jest definiowane jako zagrożenie utraty zdolności do terminowego wywiązywania się z bieżących i przyszłych zobowiązań, a w konsekwencji poniesienia dodatkowych kosztów, związanych z koniecznością zaciągnięcia zobowiązań lub sprzedażą aktywów na niekorzystnych warunkach, w związku z ryzykiem płynności rynku (produktu). Płynność rozpatrywana jest w następujących horyzontach czasowych: 1) płynność śróddzienna w ciągu dnia, 2) płynność bieżąca w okresie do 7 dni, 3) płynność krótkoterminowa w okresie do 1 miesiąca, 4) płynność średnioterminowa w okresie od 1 do 12 miesięcy, 5) płynność długoterminowa powyżej 12 miesięcy. Celem zarządzania płynnością finansową, jest dążenie do wzrostu stabilnych źródeł finansowania działalności oraz utrzymania wszystkich wskaźników płynnościowych, w tym przede wszystkim nadzorczych miar płynności, na bezpiecznym poziomie, zgodnym z obowiązującymi przepisami i regulacjami wewnętrznymi. Stabilność pozyskiwanych środków i systematyczny wzrost kwoty osadu na depozytach są szczególnie istotne dla finansowania długoterminowych należności. Zakres i rodzaj systemów raportowania i pomiaru ryzyka płynności System pomiaru i monitorowania ryzyka płynności uwzględnia wymogi nadzorcze oraz regulacji wewnętrznych. Bank dokonuje pomiaru ryzyka płynności przy wykorzystaniu: 1) kalkulacji nadzorczych miar płynności (codziennie), 2) współczynnika LCR, 3) raportu urealnionej luki zapadalności/wymagalności, 4) analizy wskaźnikowej, 5) analizy struktury bazy depozytowej, 6) analizy aktywów płynnych, 7) analizy portfela kredytowego, 8) analizy pozycji pozabilansowych, 9) wyliczeń wewnętrznego wymogu kapitałowego na ryzyko płynności. System informacji zarządczej w ramach ryzyka płynności obejmuje: 1) w okresach dziennych: a) kalkulację nadzorczych miar płynności, b) analizę przepływu środków pieniężnych oraz zagospodarowania wolnych środków w PLN, 12
c) analizę przepływu środków pieniężnych oraz zagospodarowania wolnych środków w walutach obcych, d) współczynnik LCR, 2) w okresach miesięcznych: a) analizę zarządzania płynnością bieżącą, b) analizę ryzyka płynności 3) w okresach rocznych: a) pogłębioną analizę płynności długoterminowej, b) raport z realizacji strategii zarządzania ryzykiem, w tym ryzykiem płynności. Również raport z zarządzania ryzykami i adekwatności kapitałowej, przedkładany kwartalnie Radzie Nadzorczej, zawiera syntetyczną informację na temat poziomu ryzyka płynności, na które narażony jest bank, prawdopodobieństwo jego występowania, wykorzystania zewnętrznych i wewnętrznych limitów oraz jakości i skuteczności przyjętych metod zarządzania tym ryzykiem. Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka płynności Badanie ryzyka płynności wspomagane jest systemem limitów, zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych. Limity zewnętrzne to nadzorcze normy ostrożnościowe płynności, wynikające z przepisów prawa. Rodzaje limitów wewnętrznych i ich poziom jest ściśle uzależniony od wyznaczonych strategicznych celów oraz bieżącej sytuacji banku i jego otoczenia. Limity wewnętrzne podlegają okresowej weryfikacji w celu stwierdzenia ich przydatności w działalności operacyjnej. System limitów wewnętrznych obejmuje: 1) wskaźnik płynności do 1 miesiąca; 2) wskaźnik płynności do 3 miesięcy; 3) wskaźnik płynności do 1 roku; 4) wskaźnik pokrycia aktywami płynnymi depozytów niestabilnych; 5) wskaźnik bazy depozytowej I; 6) wskaźnik bazy depozytowej II; 7) wskaźnik zaangażowania w kredyty i pożyczki powyżej 10 lat; 8) wskaźnik płynności zobowiązań pozabilansowych. Bank posiada Plan awaryjny utrzymania płynności finansowej, który opracowany został na wypadek, gdyby rozwiązania normalnie stosowane w bieżącym zarządzaniu płynnością okazały się nieskuteczne. Ponadto w okresach kwartalnych bank dokonuje analizy sytuacji szokowej w postaci gwałtownego odpływu depozytów oraz dokonuje analizy scenariuszy progresywnej skali dynamiki wypływu środków w sytuacji kryzysowej, określającej możliwy okres czasu prowadzenia obsługi kasowej i rozliczeniowej z określoną częstotliwością i gradacją. 13
9. Strategia i procesy zarządzania ryzykiem walutowym Pod pojęciem ryzyka walutowego rozumie się niebezpieczeństwo pogorszenia się sytuacji finansowej na skutek niemożliwych do dokładnego przewidzenia, niekorzystnych zmian kursów walutowych w wyniku utrzymywania przez bank otwartych pozycji walutowych. Uwzględniając strukturę bilansu banku, jego ofertę produktową i profil klienta, do istotnych rodzajów ryzyka walutowego zalicza się ryzyko kursowe, które wiąże się z negatywnym wpływem fluktuacji notowań walut na sytuację ekonomiczno finansową banku. Działalność walutowa prowadzona jest w oparciu o następujące produkty: 1) transakcje wymiany walutowej, 2) depozyty walutowe, 3) lokaty walutowe. Podstawowym celem ograniczenia ryzyka walutowego jest utrzymanie całkowitej pozycji walutowej w wysokości nieprzekraczającej 2% funduszy własnych, tj. w wysokości niewiążącej się z koniecznością utrzymywania regulacyjnego wymogu kapitałowego na ryzyko walutowe jak również utrzymanie na wyznaczonym poziomie wszystkich limitów wewnętrznych, wprowadzonych uchwałami Zarządu. Zakres i rodzaj systemów raportowania i pomiaru ryzyka walutowego Poziom ekspozycji banku na ryzyko walutowe ograniczony jest obowiązującym systemem limitów wewnętrznych. System informacji zarządczej w ramach ryzyka walutowego obejmuje: 1) w okresach dziennych - kalkulację pozycji całkowitej banku, 2) w okresach miesięcznych - analizę ryzyka walutowego, 3) w okresach rocznych - raport z realizacji strategii zarządzania ryzykiem, w tym ryzykiem walutowym. Również raport z zarządzania ryzykami i adekwatności kapitałowej, przedkładany kwartalnie Radzie Nadzorczej, zawiera syntetyczną informację na temat poziomu ryzyka walutowego, na które narażony jest bank, prawdopodobieństwa jego występowania, wykorzystania limitów oraz jakości i skuteczności przyjętych metod zarządzania tym ryzykiem. Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka walutowego Do limitów wewnętrznych ograniczających poziom narażenia banku na ryzyko walutowe, zalicza się: 1) limit pozycji całkowitej, 2) limity pozycji indywidualnych dla poszczególnych walut tj. EUR, USD, GBP, SEK I CHF. 14
10. Strategia i procesy zarządzania ryzykiem operacyjnym System zarządzania ryzykiem operacyjnym dostosowany jest do przepisów prawa i uwzględnia rekomendacje Komisji Nadzoru Finansowego, zawarte w Rekomendacji M dotyczącej zarządzania ryzykiem operacyjnym w bankach, co w szczególności przejawia się jasnym określeniem kompetencji i zadań w zakresie nadzorowania i kontroli systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym, jak również w zakresie realizacji procesu zarządzania tym ryzykiem. Podstawy funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym wyznacza strategia zarządzania ryzykiem, obejmująca ryzyko operacyjne. Celem nadrzędnym zarządzania tym ryzykiem jest utrzymanie narażenia banku na ryzyko operacyjne na akceptowanym przez Radę Nadzorczą, bezpiecznym dla działania i rozwoju banku poziomie. Organizacja systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym zapewnia efektywny proces oceny i kontroli ryzyka oraz podział kompetencji, polegający na rozdzieleniu funkcji podejmowania ryzyka od funkcji niezależnej jego oceny i kontroli. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym realizowane jest z uwzględnieniem struktury i zadań wynikających z regulaminu organizacyjnego. Zakres i rodzaj systemów raportowania i pomiaru ryzyka operacyjnego (w tym ryzyka braku zgodności i ryzyka systemów informatycznych). System informacji zarządczej w ramach ryzyka operacyjnego obejmuje: 1) w okresach kwartalnych: a) analizę ryzyka operacyjnego, b) informację na temat bezpieczeństwa systemów informatycznych, c) protokół z dokonania testu w zakresie Planu awaryjnego zachowania ciągłości działania w sytuacjach kryzysowych, 2) w okresach rocznych: a) raport z realizacji strategii zarządzania ryzykiem, w tym ryzykiem operacyjnym, b) informację z monitorowania oraz planowania potrzeb kadrowych, c) sprawozdanie dotyczące reklamacji klientów, d) raport z realizacji planów szkoleniowych, e) raport o stanie zagrożenia i bezpieczeństwa banku, f) raport z realizacji polityki kadrowej, g) raport z przeglądu struktury organizacyjnej, h) raport z realizacji zasad polityki zarządzania zgodnością i ryzykiem braku zgodności, i) raport z realizacji umów outsourcingowych. Również raport z zarządzania ryzykami i adekwatności kapitałowej, przedkładany kwartalnie Radzie Nadzorczej, zawiera syntetyczną informację na temat poziomu ryzyka operacyjnego, na które narażony jest bank, prawdopodobieństwa jego występowania, 15
wykorzystania limitów wewnętrznych oraz jakości i skuteczności przyjętych metod zarządzania tym ryzykiem. Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka operacyjnego Poziom ryzyka operacyjnego, w którym uwzględnione zostało również ryzyko braku zgodności, ryzyko prawne, ryzyko systemów informatycznych, został oszacowany na podstawie zarejestrowanych zdarzeń oraz kształtowania się kluczowych wskaźników ryzyka, zwanych dalej KRI. Poza tym, bank dokonuje regularnej analizy nowych produktów i ich wpływu na zmianę profilu ryzyka, jak również dokonuje oceny ryzyka związanego z powierzaniem czynności firmom zewnętrznym. Bank ogranicza pewne obszary ryzyka operacyjnego poprzez zapewnienie właściwych regulacji wewnętrznych i mechanizmów kontroli wewnętrznej, zastosowanie odpowiednich ubezpieczeń oraz wdrożenie właściwych planów utrzymania ciągłości działalności i planów awaryjnych. Poziom ekspozycji na ryzyko operacyjne ograniczany jest systemem limitów wewnętrznych, który obejmuje: 1) akceptowany poziom ryzyka jako roczną sumę strat z tytułu zdarzeń ryzyka operacyjnego ustalony w wysokości 15% wymogu kapitałowego na ryzyko operacyjne; 2) limity ryzyka operacyjnego, wyrażone za pomocą wartości KRI: a) KRI stosowane: wiek stacji roboczych, wiek serwerów, awaryjność systemu finansowo-księgowego, awaryjność systemu CUI, udział storn w dekretach, rotacja zatrudnienia i ilość zawartych umów, b) KRI dotyczące ryzyka braku zgodności: oszustwa wewnętrzne, sprawy sądowe, włamania do systemu, wirusy komputerowe, reklamacje klientów, pranie pieniędzy, c) limity kwotowe na poszczególne klasy zdarzeń: oszustwa wewnętrzne, oszustwa zewnętrzne, zasady dotyczące zatrudnienia oraz bezpieczeństwa w miejscu pracy, klienci, produkty i praktyki operacyjne, szkody związane z aktywami rzeczowymi, zakłócenia działalności banku i awarie systemów, wykonanie transakcji, dostawa i zarządzanie procesami operacyjnymi. Wewnętrzne limity podlegają corocznej weryfikacji, a ustalone wartości progowe, które określają poziom akceptacji poszczególnych zdarzeń ryzyka operacyjnego, są zatwierdzane przez Zarząd. 11. Strategia i procesy zarządzania ryzykiem braku zgodności System zarządzania ryzykiem braku zgodności banku uwzględnia przepisy uchwały nr 258/2011 KNF. Podstawy funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem braku zgodności wyznaczają zasady polityki zarządzania zgodnością i ryzykiem braku zgodności. Celem nadrzędnym jest ograniczenie strat ponoszonych z tytułu realizacji tego ryzyka. Ryzyko braku zgodności jest ryzykiem pokrewnym w stosunku do ryzyka operacyjnego i należy go grupy ryzyka operacyjnego. Organizacja systemu zarządzania ryzykiem braku zgodności 16
zapewnia efektywny proces oceny i kontroli ryzyka. Zarządzanie ryzykiem braku zgodności realizowane jest z uwzględnieniem struktury i zadań wynikających z regulaminu organizacyjnego banku. System raportowania i pomiaru ryzyka braku zgodności dokonywany jest w ramach ryzyka operacyjnego. 12. Strategie i procesy zarządzania ryzykiem kapitałowym Ryzyko kapitałowe definiowane jest jako ryzyko wynikające z niedostosowania wielkości funduszy własnych do skali i złożoności prowadzonej działalności oraz trudności banku w pozyskaniu dodatkowego kapitału, zwłaszcza w przypadku przeprowadzenia procesu szybko lub w okresie niesprzyjających warunków rynkowych. Dla banku zasadniczym celem kapitałowym jest odbudowa odpowiedniej struktury oraz systematyczny wzrost funduszy własnych, adekwatnych do skali i rodzaju prowadzonej działalności, głównie poprzez maksymalizację wyniku finansowego oraz jego przeznaczenie na zwiększenie funduszy własnych. Zakres i rodzaj systemów raportowania i pomiaru ryzyka kapitałowego System informacji zarządczej w ramach ryzyka kapitałowego obejmuje: 1) w okresach miesięcznych - informację w zakresie funduszy własnych i adekwatności kapitałowej, 2) w okresach kwartalnych - analizę adekwatności kapitałowej, 3) w okresach półrocznych - raport z przeprowadzonych kapitałowych testów warunków skrajnych, 4) w okresach rocznych raport z realizacji Polityki kapitałowej. Również raport z zarządzania ryzykami i adekwatności kapitałowej, przedkładany kwartalnie Radzie Nadzorczej, zawiera syntetyczną informację na temat poziomu ryzyka kapitałowego, na które narażony jest bank, prawdopodobieństwa jego występowania, wykorzystania limitów wewnętrznych oraz jakości i skuteczności przyjętych metod zarządzania tym ryzykiem. Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka kapitałowego Limity wewnętrzne dotyczące alokacji funduszy własnych na poszczególne ryzyka ustalane są na podstawie danych historycznych, planowanego rozwoju działalności oraz prognozy kształtowania się poziomu funduszy własnych. W banku funkcjonują następujące limity wewnętrzne odnośnie alokacji funduszy własnych na poszczególne rodzaje ryzyka: 1) limit alokacji na ryzyko kredytowe, 2) limit alokacji na ryzyko operacyjne, 3) limit alokacji na ryzyko koncentracji zaangażowań, 4) limit alokacji na ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej, 5) limit alokacji na ryzyko płynności, 17
6) limit alokacji na ryzyko kapitałowe, 7) limit alokacji na ryzyko rezydualne, 8) limit alokacji na ryzyko wyniku finansowego, 9) limit alokacji na pozostałe ryzyka. 13. Strategie i procesy zarządzania ryzykiem wyniku finansowego Ryzyko wyniku finansowego jest związane z niewłaściwą dywersyfikacją źródeł osiąganego wyniku finansowego (zysku) lub niezdolności banku do utrzymania wystarczającego i stabilnego poziomu rentowności, na poziomie wynikającym np. z zatwierdzonych przez Radę Nadzorczą planów finansowych. Jeżeli bank nie jest w stanie generować zysku na zaplanowanym poziomie, skutkować to może ograniczeniem skali jego działalności, ze względu na spadek możliwości efektywnego wzrostu funduszy własnych, zabezpieczających podejmowane ryzyka. Ryzyko to obejmuje: 1) ryzyko strategiczne ryzyko związane z podjęciem niekorzystnych lub błędnych decyzji biznesowych, wadliwą ich realizacją lub brakiem reakcji na zmiany w otoczeniu, 2) ryzyko otoczenia: ekonomicznego, regulacyjnego, konkurencyjnego, demograficznego i technologicznego. Celem zarządzania ryzykiem wyniku finansowego jest utrzymanie stałej, niewrażliwej na zmiany otoczenia pozycji rynkowej i ekonomicznej, poprzez właściwy proces zarządzania strategicznego, monitorowania otoczenia i postępów strategii, planowania i zarządzania wynikiem finansowym oraz pomiar wrażliwości banku na zmianę czynników otoczenia i podejmowania działań mających na celu zmniejszenie wrażliwości banku w przypadku stwierdzenia nadmiernej ekspozycji na zmianę poziomu ryzyka, wynikającą ze zmian sytuacji zewnętrznej. Zakres i rodzaj systemów raportowania i pomiaru ryzyka wyniku finansowego Pomiar ryzyka wyniku finansowego dokonywany jest w oparciu o: 1) istniejące w banku regulacje wewnętrzne odnoszące się do istotnych czynników ryzyka wyniku finansowego, 2) dokonywanie testów warunków skrajnych. System informacji zarządczej w ramach ryzyka wyniku finansowego obejmuje: 1) w okresach miesięcznych: a) zestawienie kosztów i przychodów, b) zestawienie podstawowych pozycji i wskaźników charakteryzujących działalność banku. 2) w okresach kwartalnych: a) analiza wykonania planu finansowego, b) raport z realizacji polityki handlowej. 3) w okresach rocznych: a) raport z przeprowadzonych testów warunków skrajnych w zakresie wyniku finansowego, b) raport z realizacji strategii działania banku. 18
Również raport z zarządzania ryzykami i adekwatności kapitałowej, przedkładany kwartalnie Radzie Nadzorczej, zawiera syntetyczną informację na temat poziomu ryzyka wyniku finansowego, na które narażony jest bank, prawdopodobieństwa jego występowania oraz jakości i skuteczności przyjętych metod zarządzania tym ryzykiem. Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka wyniku finansowego W celu zmniejszenia zagrożeń płynących z narażenia na ryzyko wyniku finansowego bank prowadzi następujące działania: 1) stosowany jest odpowiedni system planowania strategicznego oraz pomiaru i nadzorowania postępów strategii, w tym: a) identyfikacji i uwzględniania istotnych zmian otoczenia, wpływających na możliwość realizacji strategii; b) zmian ekonomicznych, społecznych, prawnych i technologicznych; c) działań konkurencji; 2) proces planowania finansowego, pomiaru wyników i nadzoru nad wykonaniem planów finansowych oraz marketingowych zapewnia spójność pomiędzy tymi planami a planami strategicznymi; 3) ocenia się narażenie banku na przyszłą wielkość ryzyka poprzez ocenę wyników testowania warunków skrajnych; 4) dokonuje się oceny istotności ryzyka wyniku finansowego i w razie potrzeby alokuje odpowiednie fundusze własne na pokrycie istotnych strat z tytułu tego ryzyka; 5) zapewnia się odpowiednie szkolenia dla kadry uczestniczącej w zarządzaniu ryzykiem wyniku finansowego. 14. Ogólny profil ryzyka banku, zawierający kluczowe wskaźniki dotyczące ryzyka wskaźniki M1 (współczynnik udziału podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności w aktywach ogółem) wykonanie na 31.12.2015 M2 (współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi) 1,01 Marża odsetkowa (wynik z tytułu odsetek do średnich aktywów przychodowych) 3,51% Ekspozycje kredytowe grupy zagrożone brutto / portfel kredytowy sektora niefinansowego i sektora instytucji rządowych oraz samorządowych brutto 0,22 16,69% Wskaźnik kredyty / depozyty 83,64% Portfel kredytowy brutto / suma bilansowa 67,39% Udział całkowitej pozycji walutowej w funduszach własnych banku 0,17% Udział ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie w obligu kredytowym 73,73% Udział detalicznych ekspozycji kredytowych w obligu kredytowym 3,05% limity alokacji funduszy własnych na poszczególne ryzyka wykonanie na 31.12.2015 Ryzyko kredytowe / kapitały ogółem 50,32% Ryzyko operacyjne / kapitały ogółem 8,65% Ryzyko koncentracji / kapitały ogółem X 19
Ryzyko stopy procentowej / kapitały ogółem 3,62% Ryzyko płynności / kapitały ogółem 0,50% Ryzyko kapitałowe / kapitały ogółem X Ryzyko wyniku finansowego / kapitały ogółem 5,91% Ryzyko rezydualne / kapitały ogółem X Pozostałe ryzyka / kapitały ogółem X Poziom ryzyka utrzymywany był w 2015 r. w ramach akceptowanego przez Radę Nadzorczą poziomu ryzyka, a profil tego ryzyka nie uległ zmianie. Kształtowanie się funduszy własnych i wymogów kapitałowych spowodowało, że bank zachował wyznaczone wewnętrzne limity alokacji kapitału na poszczególne rodzaje ryzyka. Wyjątek stanowi alokacja funduszy własnych na ryzyko stopy procentowej oraz wyniku finansowego, które na koniec 2015 r. nie zostały zachowane. Znaczące niewykonanie założeń planu finansowego na 2015 r. było związane z czynnikami nieujętymi w planie, w tym m.in. związane z obniżeniem w I kwartale stóp procentowych i zwiększeniem kosztów BFG. Bank w 2015 r. podjął szereg działań w celu zapewnienia prowadzenia działalności na bezpiecznym poziomie wynikającym z przyjętych i zaakceptowanych przez Radę Nadzorczą założeń i określonych celów w strategii działania banku, strategii zrządzania ryzykiem, zasadach polityk oraz założeniach do planu finansowego. III. ZASADY ZARZĄDZANIA BANKIEM - ART. 435 UST. 2 ROZPORZĄDZENIA CRR 1) Członkowie Zarządu pełnią po jednym stanowisku dyrektorskim, członkowie Rady Nadzorczej banku pełnią po jednym stanowisku dyrektorskim. Przez stanowisko dyrektorskie należy rozumieć stanowisko zajmowane w organie banku (odpowiednio Zarządzie albo Radzie Nadzorczej) lub w organach innych podmiotów. 2) Członków Zarządu powołuje, zgodnie z przepisami prawa, Rada Nadzorcza, zgodnie ze Statutem Banku Spółdzielczego w Kętach, biorąc pod uwagę wyniki oceny wstępnej kwalifikacji, doświadczenia i reputacji kandydata. 3) Oceny następczej kwalifikacji, doświadczenia i reputacji członków Zarządu dokonuje Rada Nadzorcza w okresach rocznych. 4) Członków Rady Nadzorczej powołuje Zebranie Przedstawicieli zgodnie ze Statutem Banku Spółdzielczego w Kętach, biorąc pod uwagę kwalifikacje, doświadczenie i reputację kandydata. 5) Z uwagi na skalę działania, bank nie stosuje strategii zróżnicowania w zakresie wyboru członków Zarządu oraz Rady Nadzorczej oraz nie tworzy w obrębie Rady Nadzorczej komitetu ds. ryzyka. 6) Przepływ informacji dotyczącej ryzyka, kierowanej do Zarządu oraz Rady Nadzorczej, jest sformalizowany i zgodny z regulacją wewnętrzną, definiującą: częstotliwość, zakres, odbiorców i terminy sporządzania raportów i sprawozdań dotyczących m.in. ryzyka. 7) Systemem informacji zarządczej są objęte wszystkie rodzaje ryzyka, uznawane 20
przez bank za istotne. 8) Zakres i częstotliwość raportowania są dostosowane do skali narażenia na ryzyko, a także zmienności ryzyka, zapewniając możliwość podejmowania decyzji oraz odpowiedniej reakcji w przypadku zmiany ekspozycji na ryzyko. IV. FUNDUSZE WŁASNE ART. 437 ROZPORZĄDZENIA CRR Ujawnienie na temat funduszy własnych, zgodnie z Rozporządzeniem wykonawczym Komisji nr 1423/2013 z dnia 20 grudnia 2013 r., ustanawiającym wykonawcze standardy techniczne w zakresie wymogów dotyczących ujawniania informacji na temat funduszy własnych instytucji zgodnie z rozporządzeniem CRR. Kapitał podstawowy Tier 1: instrumenty I kapitały rezerwowe Kwota w dniu ujawnienia 1. Instrumenty kapitałowe i powiązane ażio emisyjne 1 368 odniesienie do artykułu rozporządzenia CRR art. 26 ust. 1, art. 27, 28 i 29, wykaz EUNB, o którym mowa w art. 26 ust. 3 Skumulowane inne całkowite dochody (i pozostałe kapitały rezerwowe, z uwzględnieniem niezrealizowanych zysków 2. i strat zgodnie z mającymi zastosowanie standardami rachunkowości) 5 314 art. 26 ust. 1 3. Fundusze ogólne ryzyka bankowego 132 art. 26 ust. 1 lit. f) 4. 5. 6. Kapitał podstawowy Tier 1 przed korektami regulacyjnymi 6 817 Kapitał podstawowy Tier I: korekty regulacyjne Wartości niematerialne i prawne (po odliczeniu powiązanej rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego) (kwota ujemna) Całkowite korekty regulacyjne w kapitale podstawowym Tier 1 7. Kapitał podstawowy Tier 1 6 814 8. -3-3 Kapitał Tier II: instrumenty i rezerwy Kwota kwalifikujących się pozycji, o których mowa w art. 484 ust. 5 i powiązane ażio emisyjne przeznaczone do wycofania z kapitału Tier II 9. Kapitał Tier II przed korektami regulacyjnymi 1 306 10. Kapitał Tier II 1 306 11. Łączny kapitał (kapitał Tier I + kapitał Tier II) 8 120 12. Aktywa ważone ryzykiem 60 669 Współczynniki i bufory kapitałowe art. 36 ust. 1 li. b), art. 37 i art. 472 ust. 4 1 306 art. 486 ust. 4 13. 14. 15. Kapitał podstawowy Tier I (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) 11,23% art. 92 ust. 2 lit. a), art. 465 Kapitał Tier I (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) 11,23% art. 92 ust. 2 lit. b), art. 465 Łączny kapitał (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) 13,38% art. 92 ust. 2 lit. c) 21