Gospodarka turystyczna w regionie

PRACE NAUKOWE Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu RESEARCH PAPERS of Wrocław University of Economics 304 Gospodarka turystyczna w regionie Rynek turystyczny współczesne trendy, problemy i perspektywy jego rozwoju Redaktor naukowy Andrzej Rapacz Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2013

Redaktor Wydawnictwa: Jadwiga Marcinek Redaktor techniczny: Barbara Łopusiewicz Korektor: Barbara Cibis Łamanie: Beata Mazur Projekt okładki: Beata Dębska Projekt współfinansowany z budżetu województwa dolnośląskiego Publikacja jest dostępna w Internecie na stronach: www.ibuk.pl, www.ebscohost.com, The Central and Eastern European Online Library www.ceeol.com, a także w adnotowanej bibliografii zagadnień ekonomicznych BazEkon http://kangur.uek.krakow.pl/bazy_ae/bazekon/nowy/index.php Informacje o naborze artykułów i zasadach recenzowania znajdują się na stronie internetowej Wydawnictwa www.wydawnictwo.ue.wroc.pl Kopiowanie i powielanie w jakiejkolwiek formie wymaga pisemnej zgody Wydawcy Copyright by Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław 2013 ISSN 1899-3192 ISBN 978-83-7695-366-3 Wersja pierwotna: publikacja drukowana Druk: Drukarnia TOTEM

Spis treści Wstęp... 9 Matylda Awedyk, Maciej Makarewicz, Justyna Weltrowska, Indywidualne city break jako reprezentacyjny trend turystyki europejskiej w XXI wieku 11 Matylda Awedyk, Sandra Starczewska, Justyna Weltrowska, Rynek prywatnych apartamentów jako uzupełnienie oferty hotelarskiej w Poznaniu... 19 Agata Balińska, Konkurencyjność Polski Wschodniej jako destynacji turystycznej w ocenie słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku SGGW... 29 Katarzyna Biełuszko, Oczekiwania klientów hotelowych dotyczące cen w Internecie a działania hoteli na rynku elektronicznej dystrybucji... 40 Krzysztof Celuch, Rola jednostek Convention Bureau w marketingu regionów turystycznych w Polsce... 50 Ewa Dziedzic, Polityka kulturalna władz miejskich a rozwój turystyki... 60 Piotr Gryszel, Wielokulturowość Dolnego Śląska jako produkt edukacyjnej turystyki kulturowej... 69 Mikołaj Jalinik, Perspektywy rozwoju gospodarstw agroturystycznych na obszarze Puszczy Białowieskiej... 78 Małgorzata Januszewska, Daria E. Jaremen, Elżbieta Nawrocka, Rola turystyki społecznej w równoważeniu konsumpcji turystycznej... 90 Mirosław Januszewski, Zróżnicowanie aktywności turystycznej młodzieży uczącej się w powiecie wałbrzyskim... 103 Anna Jęczmyk, Magdalena Maćkowiak, Lokalne grupy działania jako przykład współpracy sieciowej sprzyjającej tworzeniu produktu turystycznego... 114 Zygmunt Kruczek, Znaczenie szlaków kulturowych dla rozwoju turystyki edukacyjnej... 124 Magdalena Maćkowiak, Anna Jęczmyk, Strategia hands-on activity w turystyce wiejskiej i jej wykorzystanie w tworzeniu edukacyjnych produktów turystycznych... 134 Beata Madras-Majewska, Janusz Majewski, Apiturystyka jako forma turystyki edukacyjnej... 144 Janusz Majewski, Marcin Idzik, Regionalne zróżnicowanie aktywności turystycznej Polaków... 153 Andrej Malachovský, Simona Murínová, Cestovný ruch na Slovensku v kontexte vývoja v Európe... 163 Barbara Marciszewska, Turystyka edukacyjna kontekst społeczny i ekonomiczny... 174

6 Spis treści Mirosław Marczak, Branding w turystyce przykłady wykorzystania przez narodowe organizacje turystyczne w wybranych krajach... 182 Izabela Michalska-Dudek, Pojęcie, rodzaje i motywy lojalności klientów przedsiębiorstw turystycznych... 191 Agnieszka Niezgoda, Prosument na rynku turystycznym próba zdefiniowania... 203 Stefan Nowak, Struktura finansowania działalności lokalnych organizacji turystycznych... 211 Katarzyna Orfin, Rola platform internetowych w działaniach promocyjnych jednostek terytorialnych w zakresie turystyki... 220 Eugenia Panfiluk, Analiza ekonomicznych wyników działalności inwestycyjnej w sektorze turystycznym. Studium przypadku województwa podlaskiego... 230 Renata Przeorek-Smyka, Determinanty prawne zrównoważonego rozwoju turystyki w Unii Europejskiej i w Polsce. Wybrane problemy... 241 Sławomir Pytel, Grzegorz Jankowski, Wpływ migracji osób starszych na rynek pracy w obszarach atrakcyjnych turystycznie w Polsce... 253 Andrzej Rapacz, Możliwości finansowania rozwoju turystyki społecznej w Polsce... 264 Kristína Šambronská, Daniela Matušíková, Anna Šenková, Measuring service quality of hotel establishments on the base of GAP model with emphasis of dimension of service reliability... 274 Renata Seweryn, Agata Niemczyk, Targi jako platforma bezpośredniej komunikacji branżowej (w świetle opinii zwiedzających Międzynarodowe Targi Gastronomiczne EuroGastro 2012)... 283 Jan Sikora, Agnieszka Wartecka-Ważyńska, Popyt na rynku turystyki wiejskiej w Polsce w świetle badań empirycznych... 291 Aleksandra Spychała, Sylwia Graja-Zwolińska, Specyfika turystyki edukacyjnej na obszarach chronionych. Studium przypadku polskich parków narodowych... 304 Monika Staszek, Teresa Brzezińska-Wójcik, Andrzej Świeca, Analiza ofert polskich touroperatorów na sezon 2012/2013 na podstawie turystyki wyjazdowej do Tunezji jednego z najpopularniejszych kierunków wakacyjnych... 314 Adam R. Szromek, Wskaźniki funkcji turystycznej i ich współzależność z innymi wskaźnikami ekonomicznymi na przykładzie polskiej gospodarki w latach 2000-2010... 325 Rajmund Tomik, Andrzej Hadzik, Motywy uprawiania turystyki aktywnej przez studentów... 339 Andrzej Tucki, Ewa Skowronek, Renata Krukowska, Ocena postaw społeczności lokalnej do rozwoju turystyki na przykładzie zwierzyńca... 347 Piotr Zawadzki, City placement jako element promocji produktu turystycznego miast... 358

7 Spis treści Artur Zieliński, Krzysztof Czerwiński, Atrakcyjność turystyczna Buska- -Zdroju w opinii jego mieszkańców... 368 Artur Zieliński, Krzysztof Czerwiński, Ponidzie jako przykład przestrzeni o szerokich możliwościach rozwoju turystyki edukacyjnej... 379 Summaries Matylda Awedyk, Maciej Makarewicz, Justyna Weltrowska, Individual city break as a representative trend in the XXI st century European tourism. 18 Matylda Awedyk, Sandra Starczewska, Justyna Weltrowska, Private apartments as a complement for hotels. Case study of Poznań accommodation market... 28 Agata Balińska, Competitiveness of eastern Poland as a tourist destination in the opinion of students of the University of the Third Age of Warsaw University of Life Sciences... 39 Katarzyna Biełuszko, Customer expectations for online hotel prices and hotels activities on the e-market... 49 Krzysztof Celuch, The role of Convention Bureaux in tourism regions marketing in Poland... 59 Ewa Dziedzic, Cultural policy of city governments vs. tourism development 68 Piotr Gryszel, Multiculturalism of Lower Silesia as a product of educational cultural tourism... 77 Mikołaj Jalinik, Functioning and development prospects of agritourism farms in Białowieża municipality... 89 Małgorzata Januszewska, Daria E. Jaremen, Elżbieta Nawrocka, The role of social tourism in balancing tourism consumption... 102 Mirosław Januszewski, Tourism activities diversification of the learning youth in Wałbrzyski district... 113 Anna Jęczmyk, Magdalena Maćkowiak, Local Action Groups as an example of cooperation network favorable in creating a tourism product... 123 Zygmunt Kruczek, The importance of cultural routes for the development of educational tourism... 133 Magdalena Maćkowiak, Anna Jęczmyk, The strategy of hands-on activity in rural tourism and its use in creating tourism educational products... 143 Beata Madras-Majewska, Janusz Majewski, Apitourism as a form of educational tourism... 152 Janusz Majewski, Marcin Idzik, Regional differentiation of tourism activity of Poles... 162 Andrej Malachovský, Simona Murínová, Tourism in Slovakia in the context of development in Europe... 173

8 Spis treści Barbara Marciszewska, Educational tourism: social and economic context 181 Mirosław Marczak, Branding in tourism: examples of its use by National Tourism Organizations (NTO) in selected states... 190 Izabela Michalska-Dudek, Notion, types and motives of loyalty of tourist enterprises clients... 202 Agnieszka Niezgoda, Prosumer on the tourist market attempt to define... 210 Stefan Nowak, Financial structure of Local Tourist Organizations... 219 Katarzyna Orfin, Role of internet platforms in promotion activities of territorial units in the area of tourism... 229 Eugenia Panfiluk, The analysis of economic results of investment activity in tourist sector. Case study of Podlasie Voivodeship... 240 Renata Przeorek-Smyka, Law determinants of sustainable tourism development in the UE and Poland. Selected problems... 252 Sławomir Pytel, Grzegorz Jankowski, Retirees and their influence on the labour market in tourists areas in Poland... 263 Andrzej Rapacz, Possibilities for financing the development of social tourism in Poland... 273 Kristína Šambronská, Daniela Matušíková, Anna Šenková, Pomiar jakości obsługi hoteli na podstawie modelu GAP z podkreśleniem wymiaru niezawodności usług... 282 Renata Seweryn, Agata Niemczyk, Fairs as a platform of the trade direct communication (on the basis of the opinions of visitors of International Food Service Trade Fair EuroGastro 2012)... 290 Jan Sikora, Agnieszka Wartecka-Ważyńska, Demand on the market of rural tourism in Poland in the light of empirical studies... 302 Aleksandra Spychała, Sylwia Graja-Zwolińska, Specifics of educational tourism in protected areas. Case study of Polish national parks... 313 Monika Staszek, Teresa Brzezińska-Wójcik, Andrzej Świeca, The analysis of Polish tour operators offers for the season 2012/2013 on the basis of an outbound tourism to Tunisia one of the most popular holiday destinations. 324 Adam R. Szromek, Indicators of tourist function and their correlation with other economic indicators on the example of Polish economy in 2000-2010.. 338 Rajmund Tomik, Andrzej Hadzik, Students motivations for participation in active sport tourism... 346 Andrzej Tucki, Ewa Skowronek, Renata Krukowska, Evaluation of residents` attitudes to tourism development on the example of Zwierzyniec.. 357 Piotr Zawadzki, City placement as an element of town tourism product promotion... 367 Artur Zieliński, Krzysztof Czerwiński, Tourist attractiveness of Busko- Zdrój in the opinion of its inhabitants... 378 Artur Zieliński, Krzysztof Czerwiński, Ponidzie as an example of the area with the wide range of development opportunities in terms of educational tourism... 388

PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU nr 207 RESEARCH PAPERS OF WROCŁAW UNIVERSITY OF ECONOMICS nr 304 2013 Gospodarka turystyczna w regionie ISSN 1899-3192 Rynek turystyczny współczesne trendy, problemy i perspektywy jego rozwoju Krzysztof Celuch Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji w Warszawie ROLA JEDNOSTEK CONVENTION BUREAU W MARKETINGU REGIONÓW TURYSTYCZNYCH W POLSCE Streszczenie: W latach 2001-2013 w Polsce powstało jedenaście organizacji Convention Bureaux, zajmujących się marketingiem regionów turystycznych pod kątem pozyskiwania spotkań i wydarzeń. W tym okresie wybrane z nich adaptowały zagraniczne wzorce, dopasowując je do polskiej sytuacji ekonomicznej, a inne stworzyły własny model działania. Przemysł spotkań jako dziedzina został zauważony przez regiony, co można ocenić poprzez analizę liczby inwestycji o charakterze konferencyjno-targowym. Lokalne władze pozyskują spotkania i wydarzenia, dzięki czemu generują dodatkowe przychody co prowadzi do pobudzenia lokalnej gospodarki. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie, że działania Convention Bureaux pozwalają ocenić pozycję poszczególnych miast na rynku spotkań również w skali europejskiej. Słowa kluczowe: przemysł spotkań, Convention Bureau, marketing miejsc. 1. Wstęp Organizacje zarządzania marketingiem destynacji to podmioty, których analiza odbywa się na wielu płaszczyznach. Uwarunkowania ekonomiczne, rozwój geograficzny czy badanie populacji to zaledwie wybrane czynniki, które są istotne z punktu widzenia destynacji. Analiza organizacji zajmujących się szeroko pojętym marketingiem danego obszaru geograficznego (państwa, regionu, miasta) jest pionierską opracowaniem tego, co dzieje się na terenie Polski, ale również na świecie, w kontekście funkcjonowania jednostek typu Convention Bureau. Struktura i charakter podmiotów promujących polską turystykę biznesową jest złożona i pomimo 10-letniego doświadczenia możemy ją określić jako wschodzącą. Bo czy możemy określić, czym jest Convention Bureau w języku polskim, jak nazwać tego rodzaju podmiot i czym się zajmuje. Pytanie to jest podstawą rozważań w niniejszym artykule. Wiek XXI dostarcza wielu wyzwań zarówno z punktu widzenia rozwoju gospodarek światowych, jak i działań związanych z rozwojem osobistym. Biorąc pod uwagę rozwój turystyki biznesowej w poszczególnych regionach, coraz istotniejszą

Rola jednostek Convention Bureau w marketingu regionów turystycznych w Polsce 51 rolę ogrywają podmioty związane zarówno z administracją rządową, jak i samorządową. To właśnie jednostki promujące destynacje pod kątem rozwoju turystyki biznesowej w świetle procesów globalizacyjnych realizują kluczowe działania. Jednym z ważnych kroków rozwoju polskiego przemysłu spotkań na tle rozwoju światowej turystyki biznesowej okazało się powołanie jednostek Convention Bureau, służących promocji poszczególnych destynacji jako atrakcyjnych miejsc dla spotkań i wydarzeń biznesowych. Rozważania na temat promocji przemysłu spotkań przez miejskie jednostki warto rozpocząć od określenia, w jaki sposób podobne działania są definiowane. Kluczowe z punktu widzenia badań było określenie problemu badawczego, skupionego wokół działań Convention Bureau pozwalających ocenić pozycję poszczególnych miast na rynku spotkań również w skali europejskiej. Interpretacje związane z nazewnictwem oraz merytoryczne rozważania na temat zakresu działalności są bardzo różne, natomiast warto przy tej okazji przytoczyć jedną z pierwszych definicji Convention Bureau, zaprezentowaną na łamach publikacji Stowarzyszenia Konferencje i Kongresy: Convention and Visitor Bureau; Convention Bureau organizacja non profit reprezentująca destynacje, zapewniająca profesjonalne wsparcie organizatorom spotkań, konferencji, kongresów. CVB zwykle finansowane są ze składek członkowskich, podatków oraz dotacji samorządowych. Członkami CVB są na ogół organizacje, które dostarczają produkty i usługi organizatorom spotkań (hotelom, restauracjom, PCO itp.). Termin CVB preferowany jest w USA i Australii, w innych krajach: CB [Celuch 2005]. 2. Tło historyczne Rozpoczynając rozważania na temat tła historycznego i początków Convention Bureau, warto wymienić kilka istotnych dat: 1897 powstanie Detroit Convention League (USA), 1973 powstanie German Convention Bureau (Niemcy), 2001 powstanie Convention Bureau Wrocław (Polska). Początek organizacji, które w sposób zorganizowany myślały o rozwoju miasta pod kątem pozyskiwania klientów biznesowych, to rok 1888, kiedy w Milwaukee powstało Association for Adancement of Milwaukee. Kolejne lata to rozwój lokalnych inicjatyw w USA, do roku 1897, gdy w Detroit utworzono Detroit Convention League, której celem była wspólna promocja miasta jako kierunku dla licznych spotkań, bez względu na tematykę i ich charakter. Wartość pozyskiwania spotkań i wydarzeń oraz możliwość ich goszczenia już wtedy okazała się kluczowa, a osoby zaangażowane w tę inicjatywę rozpoczęły wspólne działania związane z promocją miasta i ukazywania jego walorów związanych ze spotkaniami ludzi ludzi świata biznesu, gospodarki czy polityki. Inicjatywa rozpoczęta w Detroit była również bodźcem do powstawania podobnych organizacji na terenie Stanów Zjednoczonych. Chronologiczne zestawienie powsta-

52 Krzysztof Celuch wania organizacji podobnych do Convention Bureau ukazali R.C. Ford i W.C. Peeper [2008]. Aktualnie na terenie Stanów Zjednoczonych funkcjonuje ponad 400 Convention and Visitor Bureau. Wiele z nich to podmioty odpowiedzialne za promocję danego miasta lub regionu (okręgu, stanu) pod kątem biznesowym oraz ze względu na turystów indywidualnych, zachęcające ich do odwiedzin. Amerykańskie sukcesy związane z powstaniem tego rodzaju organizacji będą podstawą rozważań w kolejnych analizach, do których przyczynkiem będzie niniejszy artykuł. Ostatnią datą, do której warto powrócić, jest rok 2002, kiedy została utworzona Fundacja Promocji Turystyki Biznesowej Convention Bureau Wrocław jako organizacja non profit przy Urzędzie Miasta Wrocławia. Oznacza to, iż pierwsza organizacja zajmująca się z założenia promocją danego regionu (w tym przypadku Wrocławia) pod kątem pozyskiwania spotkań i wydarzeń powstaje w Polsce 28 lat od powołania pierwszej tego typu organizacji w Europie (1973 German Convention Bureau). Przez kolejne 10 lat w Polsce zostały powołane organizacje, które swoim charakterem odpowiadają funkcjonowaniu jednostek typu Convention Bureau. Ze względu na ich różny status prawny, złożoność organizacyjną czy uwarunkowania lokalne program ich działań jest różny. Chronologię ich powstawania przedstawia poniższa tabela. Tabela 1. Chronologia powstawania organizacji typu Convention Bureau w Polsce Rok Miasto / państwo Nazwa organizacji (założyciele) 2002 Wrocław Fundacje Promocji Turystyki Biznesowej Convention Bureau Wrocław organizacją non-profit przy Urzędzie Miasta Wrocławia (Hanna Cervinkowa) 2002 Polska Convention Bureau of Poland (aktualnie Poland Convention Bureau Polskiej Organizacji Turystycznej) 2003 Warszawa Warsaw Convention Bureau (Stołeczne Biuro Turystyki) jednostka budżetowa Urzędu Miasta Stołecznego Warszawa 2004 Kraków Krakow Convention Bureau (Biuro Kongresów Kraków) w ramach Biura ds. Turystyki Urzędu Miasta Krakowa 2005 Poznań Poznań Convention Bureau (PCB Biuro Kongresów i Spotkań) działające od 2005 roku w ramach przy Urzędzie Miasta Poznania do kwietnia 2007 roku działało w ramach Wydziału Rozwoju Miasta, a następnie w ramach Biura Kształtowania Relacji Społecznych; od 2013 jako Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna 2005 Bygoszcz Bydgoszcz Convention Bureau (Biuro Kongresów i Konferencji) w ramach Wydziału Promocji Urzędu Miasta Bydgoszczy 2005 Gdańsk Gdańsk Convention Bureau (Gdańska Organizacja Turystyczna) 2007 Toruń Toruń Convention Bureau Copernicus w ramach struktur Lokalnej Organizacji Turystycznej w Toruniu (nie istnieje) 2009 Katowice Convention Bureau Katowice w ramach Urzędu Miasta Katowice 2009 Szczecin Fundacja Convention Bureau Szczecin (nie istnieje) 2010 Kielce Convention Bureau Kielce Izba Gospodarcza Grono Targowe Kielce Źródło: opracowanie własne.

Rola jednostek Convention Bureau w marketingu regionów turystycznych w Polsce 53 3. Rola i charakter organizacji Convention Bureau Convention Bureau działają w Polsce od 2002 r. w następujących miastach: Warszawa, Kraków, Katowice, Poznań, Wrocław, Gdańsk, Bydgoszcz, Kielce oraz Dolny Śląsk i jedna obejmująca swym działaniem całą Polskę (10 instytucji; stan na kwiecień 2013). Wyniki opracowania zostały podsumowane na podstawie wywiadu pogłębionego oraz analizy dokumentacji źródłowej, przeprowadzonych od 1 grudnia 2012 do 1 marca 2013 r. wśród reprezentantów wszystkich jednostek Convention Bureau w Polsce. Ich charakter jest bardzo podobny, dlatego na podstawie analizy statutów można wymienić główne cele i zadania organizacji promujących dane miasta i regiony: wspieranie rozwoju turystyki biznesowej na szczeblu lokalnym, regionalnym i narodowym, wypracowanie spójnego i całościowego obrazu danego miasta jako atrakcyjnego dla turystyki biznesowej, odpowiadanie na zapytania ofertowe (request for proposal), organizowanie wizyt studyjnych dla organizatorów spotkań i wydarzeń biznesowych i prasy branżowej, prowadzenie rekomendacji organizatorów spotkań i wydarzeń biznesowych, opracowanie i wydawanie materiałów promocyjnych związanych z lokalnym przemysłem spotkań, prowadzenie statystyk spotkań i wydarzeń biznesowych oraz zbieranie danych od podmiotów zajmujących się obsługą klientów biznesowych, tworzenie i aktualizacja baz danych związanych z organizatorami spotkań i wydarzeń biznesowych, współpraca z ośrodkami akademickimi, udział w międzynarodowych imprezach targowych, współpraca z międzynarodowymi organizacjami i stowarzyszeniami, zapewnienie profesjonalnego i bezstronnego doradztwa przy organizacji spotkań i wydarzeń biznesowych. Pomimo podobnie brzmiących celów oraz zadań statutowych, charakter i usytuowanie prawne Convention Bureaux w Polsce jest różne i zależy głównie od statutów jednostek zajmujących się turystyką i promocją w mieście lub regionie. Poniższe zestawienie ukazuje, że organizacje zajmujące się promocją biznesową miasta czy regionu się różnią. Zestawienie zostało przygotowane na postawie indywidualnych wywiadów pogłębionych z dyrektorami poszczególnych organizacji.

54 Krzysztof Celuch Tabela 2. Planowane działania marketingowe Gdańsk Convention Bureau w 2013 roku Rodzaj aktywności Gdańsk Convention Bureau Wydawnictwa Raport Rynek spotkań w Gdańsku i Regionie, Katalog Obiektów Konferencyjnych Podróże studyjne Zgodnie z zapotrzebowaniem: m.in. polscy planiści Prezentacje Skandynawia; Niemcy Zbieranie statystyk Program rekomendacji Rekomendowany Profesjonalny Organizator Kongresów (PCO) Inne programy Pomorski Klub Ambasadora Kongresów Polskich Projekty autorskie Projekt 4 produkty Turystyki biznesowej; Make Kids Smile charity action EIBTM 2012 Targi CONVENE, IMEX, EIBTM Członkostwa ICCA, MPI Edukacja branży Szkolenia w ramach Trójmiejskiej Akademii Organizatora Spotkań Biznesowych Wsparcie wydarzeń biznesowych (np.stoiska informacyjne, materiały, Forum Inicjowania Rozwoju, ICCA RSMP 2011, ICCA CEC 2011, WOCCU 2012 zwiedzanie dla uczetników) Współpraca Wszystkie organizujące konferencje w Gdańsku i Regionie, Regionalne Centrum Wolonatriatu, UMG, PROT Reklama w prasie branżowej Live&Travel, All Inclusive, Newsweek (dodatek) Newsletter Social media Facebook, Twitter, Linkedin, Slideshare, Flickr, Youtube, Foursquare, Instagram Inne Współpraca z Jonkoping Convention Bureau; aplikacja eventowa GCBeVENT; portal www.gdanskconvention.pl; Źródło: opracowanie własne. Tabela 3. Planowane działania marketingowe Bydgoszcz Convention Bureau w 2013 r. Rodzaj aktywności Wydawnictwa Zbieranie statystyk Wsparcie wydarzeń biznesowych (np. stoiska informacyjne, materiały, zwiedzanie dla uczestników) Współpraca Reklama w prasie branżowej Social media Źródło: opracowanie własne. Bydgoszcz Convention Bureau Katalog obiektów konferencyjnych Kurs CIMIC/PSYOPS dla oficerów rezerwy państw NATO, Międzynarodowe Forum Badania nad dziejami średniowiecznej Rusi. Perspektywy, osiągnięcia, zadania, Targi Produktów i Usług dla Samorządów Lokalnych GMINA, konferencja onkologiczna 16-17 listopada, konferencja Jeden świat wiele kultur, Innowacja i synergia w siłach zbrojnych RP, Ogólnopolska Konferencja Bibliotecznych Kół Naukowych, konferencja IP&C 2012, Konferencja Wydziału Nauk o Zdrowiu, Józef Maria Bocheński Między logiką a mądrością Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Uniwersytet Technologiczno- -Przyrodniczy, Collegium Medicum Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, Joint Force Training Centre, Zawisza, Opera Nova, Inspire Congress, BOKIZ, SOPUR, Kolejowe Zakłady Łączności, Wyższa Szkoła Gospodarki, Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa MICE Poland Facebook ale jako BCI (nie jako Convention)

Rola jednostek Convention Bureau w marketingu regionów turystycznych w Polsce 55 Tabela 4. Planowane działania marketingowe Convention Bureau Katowice w 2013 r. Rodzaj aktywności Wydawnictwa Podróże studyjne Prezentacje Zbieranie statystyk Inne programy Targi Członkostwa Wsparcie wydarzeń biznesowych (np. stoiska informacyjne, materiały, zwiedzanie dla uczestników) Współpraca Reklama w prasie branżowej Newsletter Social media Inne Źródło: opracowanie własne. Concention Bureau Katowice Raport Turystyka biznesowa w Katowicach, Katalog obiektów konferencyjnych, film promocyjny Zgodnie z zapotrzebowaniem Szwecja Ambasador Kongresów Polskich IMEX, EIBTM SKKP Konferencja promująca Katowice jako atrakcyjną destynację biznesową Angelo Hotel Katowice, Best Western Premier Katowice, Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości, Erasmus Student Network Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katedra i Klinika Laryngologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego (do podmiotów zarejestrowanych na www.convention.katowice.eu) Część działań jest ogłaszanych na Facebooku UM Katowice Discover Silesia Tabela 5. Planowane działania marketingowe Kraków Convention Bureau w 2013 r. Rodzaj aktywności Wydawnictwa Podróże studyjne Prezentacje Program rekomendacji Inne programy Projekty autorskie Targi Członkostwa Edukacja branży Współpraca Reklama w prasie branżowej Newsletter Social media Źródło: opracowanie własne. Kraków Convention Bureau Raport: Przemysł spotkań w Krakowie, Meeting Planner Guide zgodnie z zapotrzebowaniem, rynek globalny i rynki priorytetowe (Skandynawia) Niemcy, Holandia Rekomendowany Profesjonalny Organizator Kongresów, planowane: Rekomendowany DMC i Program wspierania kongresów i konferencji Ambasador Kongresów Polskich Promocja turystyki biznesowej w Małopolsce na rynkach zagranicznych ; Sterowanie przemysłem spotkań w Krakowie: ocena i monitorowanie wpływu ekonomicznego przemysłu spotkań na gospodarkę Krakowa przy wykorzystaniu dobrych praktyk ze Szwajcarii CONFEX Londyn, IMEX Frankfurt, Meedex Paryź, EIBTM Barcelona ECM, ICCA warsztaty branżowe MOT, KBF, POT, Krakow Airport, PCO, POIT-y w ramach wydawnictw targowych Facebook

56 Krzysztof Celuch Tabela 6. Planowane działania marketingowe Poznań Convention Bureau w 2013 r. Rodzaj aktywności Wydawnictwa Podróże studyjne Prezentacje Zbieranie statystyk Program rekomendacji Targi Członkostwa Edukacja branży Wsparcie wydarzeń biznesowych (np. stoiska informacyjne, materiały, zwiedzanie dla uczestników) Współpraca Social media Poznań Convention Bureau Planowane II kwartał 2013 r.: oferta konferencyjna Miasta Poznania (infrastruktura, oferta miasta, incentive etc. przewodnik dla organizatorów konferencji), oraz istniejące w tej chwili: baza konferencyjna aglomeracji poznańskiej, ale nie będziemy wznawiać w wersji drukowanej, lecz tylko elektronicznej Zgodnie z zapotrzebowaniem, Dania, Niemcy ICCA, Poland Convention Bureau; autorski system Poznański Barometr Turystyczny Używamy programu Poland CB rekomendacji do naszych rekomendacji IMEX, EIBTM ICCA Organizacja warsztatów dla hotelarzy i biur podróży oraz organizatorów podróży studyjnych Stoiska informacyjne, materiały dla uczestników, oferta miejskich nośników promocyjnych, program turystyczny, rekomendacje gastronomiczne, wsparcie w negocjacjach z hotelami, bezpłatne fotografie Poznania i okolic, bezpłatne przekazanie tekstów do wewnętrznych informatorów o turystyce w Poznaniu (możliwość tworzenia tekstów na zamówienie) lista właśnie powstaje, powinna być gotowa do końca lutego wraz z informacją o warunkach, jakie należy spełniać, by otrzymać odpowiednią pomoc Miasto Poznań i jego instytucje (np.. ZTM), samorządy aglomeracji poznańskiej, Międzynarodowe Targi Poznańskie, hotele Facebook (w planach Twitter, Instagram, Foursqure, Youtube, Google Plus) Źródło: opracowanie własne. Tabela 7. Planowane działania marketingowe Warsaw Convention Bureau w 2013 r. Rodzaj aktywności Wydawnictwa Podróże studyjne Prezentacje Zbieranie statystyk Program rekomendacji Inne programy Targi Newsletter Social media Źródło: opracowanie własne. Warsaw Convention Bureau Raport Przemysł spotkań w Warszawie, Katalog Obiektów Konferencyjnych Zgodnie z zapotrzebowaniem, rynek globalny i rynki priorytetowe: I Izrael (globalny) Niemcy, Francja, Niemcy Partner Biznesowy WCB Klub Ambasadora WCB IMEX Facebook

Rola jednostek Convention Bureau w marketingu regionów turystycznych w Polsce 57 Tabela 8. Planowane działania marketingowe Poland Convention Bureau w 2013 r. Rodzaj aktywności Poland Convention Bureau Wydawnictwa Raport Przemysł spotkań i wydarzeń w Polsce, Meeting Guide Polska. Site Inspection, Katalog Unique Venues in Poland Podróże studyjne Zgodnie z zapotrzebowaniem, rynek globalny i rynki priorytetowe: Izrael; Warszawa, Wrocław, Gdańsk, Kraków; Prezentacje Szwecja, Dania, Francja, Niemcy, Holandia, Indie, Chiny, Hiszpania Zbieranie statystyk Program rekomendacji Rekomendowany Profesjonalny Organizator Kongresów, Rekomendowany Organizator Podróży Motywacyjnych Inne programy Ambasador Kongresów Polskich Projekty autorskie Projekt CSR Wracamy do ogrodu Targi IMEX, IMEX America, EIBTM Członkostwa SITE, UIA, MPI, ICCA Edukacja branży Współorganizacja spotkań stowarzyszeń zrzeszających branżę spotkań w Polsce Reklama w prasie Połączona z organizacją prezentacji zagranicznych z wybranymi tytułami branżowej Newsletter Social media Facebook, Twitter, Youtube MP Power Award kandydatura projektu Wracamy do Ogrodu w kategorii Inne CSR w branży eventowej Źródło: opracowanie własne. Planowane działania marketingowe Convention Bureau w 2013 r. w Polsce skupiają się w dużej mierze na promocji poszczególnych regionów turystycznych podczas wydarzeń targowych czy podróży studyjnych oraz koordynacji prezentacji w kraju i zagranicą. Są to podstawowe zadania organizacji marketingu miejsc na świecie, więc te wzorce można uznać za skutecznie adoptowane. Nieliczne jednostki zaangażowane są w inicjatywy międzynarodowe oraz w aktywną promocję przy użyciu Internetu i mediów społecznościowych. Natomiast większość deklaruje zaangażowanie i rozwój programu Ambasador Kongresów Polskich, skierowanego do świata nauki i wyróżniającego osoby pozyskujące międzynarodowe kongresy dla Polski. Aktywność Convention Bureau w Polsce jako organizacji promujących miasta i regiony pod względem turystycznym, ale przede wszystkim biznesowym, jest w fazie rozwoju. Warto jednak już teraz korzystać z wzorców, które zostały wprowadzone: system wolontariatu Convention Bureau Wrocław czy rozpoczęcie badań statystycznych Warsaw Convention Bureau. Rezultaty analizy działalności są informacjami bazowymi, za pomocą których może zostać przeprowadzone badanie międzynarodowe. Zasadne byłoby ukazanie działania polskich organizacji na tle europejskich tudzież światowych oraz porównanie spójnych działań i przedstawienie tych wykraczających poza tradycyjne

58 Krzysztof Celuch funkcjonowanie Convention Bureau. Różnice w działaniach organizacji zajmujących się polskimi regionami nie są jednak tak znaczące, a podmioty skupiają się głównie wokół podobnych aktywności. 4. Podsumowanie Analiza roli jednostek Convention Bureau w marketingu regionów turystycznych w Polsce została oparta na badaniach wszystkich tego typu organizacji działających w Polsce. Badanie dotyczyło działań i charakteru oraz roli organizacji w nadchodzących latach. Autor ukazał tło historyczne, jednak kluczowe jest spojrzenie w przyszłość i pokazanie działań marketingowych oraz aktywności na poszczególnych rynkach. Zarówno krajowe, jak i regionalne Convention Bureau pozyskują spotkania dla Polski i przyciągąją delegatów konferencji czy uczestników podróży motywacyjnych. Jednym z kluczowych elementów funkcjonowania Convention Bureau jest prowadzenie badań statystycznych, które dokumentują wielkość i charakter spotkań w danym regionie. Wszystkie Convention Bureau przekazały materiały dotyczące liczby spotkań i wydarzeń organizowanych w 2012 r. do Polskiej Organizacji Turystycznej. Na podstawie danych można oszacować liczbę noclegów zakupionych przez uczestników spotkań i wydarzeń w 2012 r. na ok. 4,5 mln, co stanowiło ok. 7,3% ogółu noclegów w Polsce 1. Przyjmując 300 zł jako średnią cenę w hotelach w Polsce w tym czasie, można oszacować, że sprzedaż usług noclegowych przyniosła ok. 1350 mln zł. Jeśli zastosować współczynnik wielkości sprzedaży na jednego pracującego, możemy obliczyć, że przemysł spotkań przyczynił się do utworzenia miejsc pracy dla 11 390 osób, a wartość dodana to ok. 610 mln zł w skali kraju. Wielkość przemysłu spotkań nadal określana jest jedynie szacunkowo, jednak ponownie ukazany jest potencjał. Zainteresowanie przemysłem spotkań przejawiają kolejne regiony, a 22 300 spotkań to dobry prognostyk do prowadzenia dalszych badań. Artykuł odnoszący się do 2012 r. potwierdza tendencje dotyczące charakteru wybranych spotkań i ich organizacji na terenie ściśle określonych polskich miast. Istotne są również nowe inicjatywy związane z promocją przemysłu spotkań w miastach, które do tej pory nie zwracały uwagi na kongresy czy podróże motywacyjne. Zestawienie ich działalności pozwala ocenić ich aktywność na polu regionalnym. Zasadne byłoby pokazanie, czy te działania wpływają na wzmocnienie wizerunku miasta i jednocześnie jego pozycji w rankingach międzynarodowych. 1 Liczba udzielonych noclegów ogółem w 2012 r. wyniosła 62 014 890 [www.stat.gov.pl].

Rola jednostek Convention Bureau w marketingu regionów turystycznych w Polsce 59 Literatura Adler R.B., Rosenfeld L.B., Towne N., Proctor II R.F. Interplay. The process of interpersonal communication, Harcourt Brace College Publishers, For Worth, Orlando 1998. Bank Danych Lokalnych GUS, www.stat.gov.pl, dostęp: 2.03.2013. Celuch K., Stowarzyszenia i organizacje w przemyśle spotkań. Kompendium, Wydawnictwo Uczelni Vistula, Warszawa 2011. Celuch K., Turystyka biznesowa. Produkt i promocja, Stowarzyszenie Konferencje i Kongresy w Polsce, Warszawa 2005. Celuch K., Dziedzic E., Raport: Przemysł spotkań i wydarzeń w Polsce Poland Meetings and Events Industry Report, Warszawa 2011. Ford R.C., Peeper W.C., Managing Destination Marketing Organizations. The tasks, roles and responsibilities of the Convention & Visitors Bureau Executuve, ForPer Publications in Orlando, Florida 2008. Convention Industry Council, APEX Industry Glossary, The glossary of the meetings, conventions and exhibitions industry, Alexandria, VA, USA 2005. Organizacja Narodów Zjednoczonych: Terminologia turystyczna. Zalecenia WTO, ONZ-WTO, UK- FiT, Warszawa 1995. World Tourism Organisation: Measuring the Economic Importance of the Meetings Industry. Developing a Tourism Satellite Account Extension, World Tourism Organisation, Madrid 2006. THE ROLE OF CONVENTION BUREAUX IN TOURISM REGIONS MARKETING IN POLAND Summary: In the years 2001-2013 in Poland, there were eleven Convention Bureaux established, working in tourism regions marketing in terms of raising meetings and events. During that period, the selected ones adopted international patterns to fit them to Polish economic situation, while others created their own business model. Meetings industry as a discipline was noticed by the regions which can be assessed by analyzing the number of investments related to conferences and exhibitions. Local authorities raise meetings and events, which had to be a way to generate additional income and boost local economy. The purpose of this article is to show that the actions of Convention Bureaux allow us to evaluate the position of various cities on the meetings market in Europe. Keywords: meetings industry, Convention Bureau, destination marketing.