Agenda Instrumenty muzyczne rodzaje, konstrukcja, charakterystyka dźwięku cz. I, II, III Podział instrumentów muzycznych Przedstawienie instrumentów budowa Przykłady dźwiękowe Rozpoznawanie instrumentów dr inŝ. Jacek Grekow WSMP Wprowadzenie do słuchania muzyki powaŝnej Wydział Informatyki, Politechnika Białostocka 1 2 Instrumenty orkiestry symfonicznej 3 4 Podział instrumentów muzycznych Klasyfikacja popularna instrumenty strunowe - instrumenty muzyczne, w których źródłem dźwięku jest drgająca struna instrumenty dęte instrumenty perkusyjne smyczkowe (skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas) szarpane (harfa, gitara, lutnia, klawesyn) uderzane (fortepian, pianino, cymbały) 5 6 1
smyczkowe skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas smyczkowe - skrzypce Sposób gry Skrzypek opiera instrument na lewym ramieniu, przytrzymując głową (kładąc ją na podbródku). Lewą ręką chwyta szyjkę, palcami naciskając struny w odpowiednich miejscach dla poŝądanego dźwięku. W prawej ręce trzyma smyczek, który opierając o strunę przesuwa w miejscu między podstawkiem a gryfem. Taka gra określana jest arco, moŝe takŝe szarpać struny palcami - ten sposób to pizzicato. 7 8 smyczkowe - skrzypce Przykład wideo: Niccolò Paganini- 24 Kaprysy (Wykonawca : Julia Fischer) Jazz Violin - Autumn Leaves - slow swing Autumn Leaves (wykonanie Bill Evans - piano) Autumn Leaves to standard muzyki popularnej i jazzowej. Piosenka została napisana w 1945 roku przez węgiersko-francuskiego kompozytora Josepha Kosmę, słowa autorstwa Jacques'a Préverta Henryk Wieniawski - Scherzo-Tarantella op.16 XIV Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. H. Wieniawskiego (http://www.wieniawski.pl/), UWAGA!: W tym tygodniu są transmisje konkursu na TVP Kultura (od 18) Henryk Wieniawski - Polonaise brillante Op.4 smyczkowe - altówka Altówka jest nieco większa od skrzypiec, ma niŝszy, głębszy i łagodniejszy ton. Składa się z podłuŝnego pudła rezonansowego z dwoma otworami w kształcie stylizowanej litery f, gryfu z bezprogową podstrunnicą, zakończonego główką w charakterystycznym kształcie ślimaka. Struny, podparte na mostku (podstawku), napinane są za pomocą klinowych naciągów (kołków). 9 10 smyczkowe - altówka Przykład wideo: J.S. Bach 6th Cello Suite transcribed for viola: Courante smyczkowe - wiolonczela Wiolonczela składa się z duŝego pudła rezonansowego z dwoma otworami w kształcie stylizowanej litery f oraz szyjki z bezprogową podstrunnicą, zakończoną główką w charakterystycznym kształcie ślimaka. Struny, podparte na mostku (zwanym teŝ podstawkiem), napinane są za pomocą klinowych naciągów kołków, umieszczonych po obu stronach główki Na wiolonczeli gra się na siedząco, obejmując kolanami pudło rezonansowe, które dodatkowo oparte jest o ziemię nóŝką. Gryf, wznoszący się niemal pionowo w górę, znajduje się na wysokości przedramienia i ramienia. 11 12 2
smyczkowe - wiolonczela Przykłady wideo: J.S.Bach - Prelude of 's Cello Suite No.1 in G, (Wykonawca: Yo-Yo Ma) Siergiej Rachmaninoff Vocalise op. 34 nr 14 (Wykonawca: Mischa Maisky) Vocalise op. 34 nr 14 (fr. wokaliza) - pieśń Siergieja Rachmaninowa opublikowana w 1912 jako ostatnia z jego Czternastu Pieśńi op. 34. Przeznaczona jest do wykonywania przez głos (sopran lub tenor) z akompaniamentem fortepianu. Pieśń nie zawiera słów a w śpiewie stosuje się tylko jedną samogłoskę. smyczkowe - kontrabas Kontrabas jest największy z grupy instrumentów smyczkowych. Kontrabas składa się z: wielkiego pudła rezonansowego z dwoma otworami w kształcie stylizowanej litery f, gryfu z bezprogową podstrunnicą, zakończonego główką w charakterystycznym kształcie ślimaka. Struny, podparte na mostku, napinane są za pomocą klinowych naciągów. 13 14 smyczkowe - kontrabas Przykłady wideo: Red Hot Chili Peppers - Can't Stop transkrypcja na kontrabas Renaud Garcia-Fons plays the Double Bass- Flamenco Flamenco Flamencoto zjawisko kulturowe, związane z folklorem andaluzyjskich Cyganów, obejmujące muzykę, śpiew, taniec, stróji zachowania. Jest to taniec wykonywany solo, w duecie, grupowolub składa się z kolejnych "solówek", wykonywanych przez poszczególnych tancerzy. Fragment filmu o flamenco (Film: Vengo(2001), Reżyser: Tony Gatlif.) Flamenco to zjawisko kulturowe, związane z folklorem andaluzyjskich Cyganów, obejmujące muzykę, śpiew, taniec, strój i zachowania. 15 16 Kwartet smyczkowy Zespół muzyczny, składający się z czterech wykonawców: dwóch skrzypków, altowiolisty i wiolonczelisty Przykład muzyczny Wolfgang Amadeus Mozart - Eine kleine Nachtmusik (KV 525) Serenada na orkiestrę smyczkową G- durnr 13 KV 525, znanajakoeine kleinenachtmusik(mała nocna serenada lub Mała nocna muzyka, czy Mały nokturn) jest jedną z najbardziej znanych kompozycji Wolfganga Amadeusza Mozarta (1756-1791). 17 18 3
Przykład muzyczny Franz Schubert (1797 1828) Kwartet smyczkowy nr 4 d- moll Śmierć i dziewczyna cz.i Egon Schiele- Śmierć i dzewczyna Death and the Maiden is a common motif in Renaissance art, especially in painting, and music. It was developed from the Dance of Death. The new element was an erotic subtext. The motif was picked up again in romantic art, a prominent example being Franz Schubert's lied Der Tod und das Mädchen. Seinen Namen verdankt das 1824 entstandene Quartett dem Thema des zweiten Satzes, welches dem 1817 komponierten Lied Der Tod und das Mädchen entstammt. Das Lied wurde zu einem Gedicht von Matthias Claudius (1740 1815) komponiert: Das Mädchen: Vorüber! Ach vorüber! Geh, wilder Knochenmann! Ich bin noch jung, geh Lieber! Und rühre mich nicht an. Der Tod: Gib deine Hand, du schön und zart Gebild! Bin Freund und komme nicht zu strafen. Sei gutes Muts! ich bin nicht wild, Sollst sanft in meinen Armen schlafen! 19 Egon Schiele (1890-1918 in Wien) war ein österreichischer Maler des Expressionismus. 20 Kwartet smyczkowy Grupa MoCarta Przykład muzyczny video - Eine kleine Nachtmusik i muzyka świata (Wykonanie: Grupa MoCarta) 21 22 Podział instrumentów muzycznych Klasyfikacja naukowa Chordofony - instrumenty, w których wibratorem jest napięta struna, Aerofony - instrumenty, w których wibratorem jest drgające powietrze, Membranofony - instrumenty, w których wibratorem jest napięta membrana, Idiofony - instrumenty, w których wibratorem jest ciało stałe mające własną spręŝystość, Elektrofony - instrumenty, w których wibratorem jest membrana głośnika, a źródłem drgań pobudzających wibrator układ elektryczny. Utwory do zapamiętania Niccolò Paganini - 24 Kaprysy Josef Kosma - Autumn Leaves Henryk Wieniawski - Scherzo-Tarantella op.16 Siergiej Rachmaninoff Vocalise op. 34 nr 14 Wolfgang Amadeus Mozart - Eine kleine Nachtmusik (KV 525) Franz Schubert (1797 1828) Kwartet smyczkowy nr 4 d- moll Śmierć i dziewczyna cz.i 23 24 4
Literatura Kurt Sachs, Historia instrumentów muzycznych. PrzełoŜył Stanisław Olędzki. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2005 Musical Instruments, Naxos, http://www.naxos.com/education/music_instruments.asp, stan z 1.10.2011 Instrument muzyczny, http://pl.wikipedia.org/wiki/instrumenty_muzyczne, stan z 1.10.2011 25 5