Instrukcja. Warszawa, styczeń 2015 r.

Instrukcja w zakresie wymagań do projektowania gazociągów przesyłowych, stacji gazowych, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia, skrzyżowań gazociągów z przeszkodami terenowymi oraz w zakresie pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. PE-DY-I02 Warszawa, styczeń 2015 r.

w zakresie wymagań do projektowania gazociągów przesyłowych, stacji gazowych, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia, skrzyżowań gazociągów z przeszkodami terenowymi oraz w zakresie pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Spis treści Definicje i skróty... 3 Cel Instrukcji... 7 Przedmiot... 7 Zakres stosowania... 7 Paragraf 1 Zasady stosowania... 7 Przepisy przejściowe i końcowe... 8 Załączniki... 8 Wydanie 1 Wersja 1 PE-DY-I02 Strona 2 z 8

w zakresie wymagań do projektowania gazociągów przesyłowych, stacji gazowych, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia, skrzyżowań gazociągów z przeszkodami terenowymi oraz w zakresie pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Definicje i skróty Branżowa Mapa Numeryczna (BMN) Mapa numeryczna sieci i obiektów gazowniczych prowadzona w GAZ-SYSTEM S.A. Treść geodezyjna BMN zgodna jest z instrukcją K1 98 z uwzględnieniem symboliki i struktury zawartej w instrukcji G7 dla obiektów niemających odpowiedników w K1. Zakres gazowniczy oparty jest o uzgodnione i zdefiniowane symbole branżowe. Dane geodezyjne Dane przestrzenne o dokładności i sposobie opracowania określonych przez standardy techniczne dla geodezji (instrukcje techniczne). W GAZ-SYSTEM S.A pod hasłem danych geodezyjnych należy rozumieć wielkoskalowe opracowania mapowe. Do danych geodezyjnych zaliczamy również wektorowe i rastrowe mapy topograficzne. Dane geograficzne Dane przestrzenne lub dane opisowe o obiektach i zjawiskach występujących na powierzchni Ziemi i w jej bliskim sąsiedztwie - zarówno pod jak i nad tą powierzchnią. Przykładem obiektów lub zjawisk sąsiadujących z powierzchnią Ziemi mogą być: poziom wód gruntowych, zachmurzenie. Dane geograficzne mogą opisywać obiekty i zjawiska naturalne oraz stworzone przez człowieka. Dane przestrzenne Dane dotyczące obiektów, zjawisk lub procesów, które znajdują się w przyjętym układzie współrzędnych. Dane te określają położenie, wielkość, kształt oraz związki topologiczne zachodzące między tymi obiektami, zjawiskami lub procesami. Dane przestrzenne, w formie cyfrowej, mogą występować, jako dane wektorowe i dane rastrowe. Obraz tych danych składa się na treść Mapy numerycznej. Droga Budowla wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami zlokalizowanymi w Pasie drogowym, stanowiąca całość techniczno-użytkową przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego. Droga gminna Droga publiczna o znaczeniu lokalnym, niezaliczona do innej kategorii, stanowiąca uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych. Droga krajowa Droga publiczna, do której zalicza się: autostrady i drogi ekspresowe oraz drogi leżące w ich ciągach do czasu wybudowania autostrad i dróg ekspresowych, drogi międzynarodowe, drogi stanowiące inne połączenia zapewniające spójność sieci dróg krajowych, drogi dojazdowe do ogólnodostępnych przejść granicznych obsługujących ruch osobowy i towarowy bez ograniczeń ciężaru całkowitego pojazdów (zespołu pojazdów) lub wyłącznie ruch towarowy bez ograniczeń ciężaru całkowitego pojazdów (zespołu pojazdów), drogi alternatywne dla autostrad płatnych, drogi stanowiące ciągi obwodnicowe dużych aglomeracji miejskich. UWAGA - Drogi publiczne, ze względu na funkcje w sieci drogowej, dzielą się na następujące kategorie: drogi krajowe, drogi wojewódzkie, drogi powiatowe, drogi gminne. Wydanie 1 Wersja 1 PE-DY-I02 Strona 3 z 8

w zakresie wymagań do projektowania gazociągów przesyłowych, stacji gazowych, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia, skrzyżowań gazociągów z przeszkodami terenowymi oraz w zakresie pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Droga powiatowa Droga publiczna inna niż Droga krajowa i Droga wojewódzka, stanowiąca połączenie miast będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą. Droga wojewódzka Droga publiczna inna niż Droga krajowa, stanowiąca połączenie między miastami, mająca znaczenie dla województwa oraz droga o znaczeniu obronnym niezaliczona do dróg krajowych. Elementy oznakowania trasy gazociągu Zbiór elementów takich jak: - taśma ostrzegająca, siatka ostrzegająca, - taśma lokalizacyjna, - słupek oznaczeniowy, - znacznik elektromagnetyczny, - tablica orientacyjna, pozwalających na oznakowanie trasy, punktów załamań i głębokości ułożenia Gazociągu lub jego odcinków oraz infrastruktury krzyżującej się. Gazociąg Rurociąg przesyłowy wysokiego ciśnienia wraz z wyposażeniem, ułożony na zewnątrz stacji gazowych, obiektów wydobywających, wytwarzających, magazynujących lub użytkujących gaz ziemny, służący do transportu gazu ziemnego. GAZ-SYSTEM S.A. lub Inwestor Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Kąt skrzyżowania Kąt prosty lub ostry, mierzony w płaszczyźnie poziomej między osią gazociągu i osią przeszkody terenowej, np. drogi lub linii kolejowej, w punkcie ich przecięcia. Mapa hybrydowa Opracowanie składające się z danych wektorowych prezentowanych na tle skalibrowanej Mapy rastrowej. Mapa numeryczna Mapa w formie cyfrowej, której obiekty przedstawione są w formie obrazów wektorowych i rastrowych. Mapa numeryczna może być częścią Systemu informacji przestrzennej (Geograficznej + Terenowej). Pełni wtedy funkcję środka do wizualizacji danych geograficznych zawartych w bazie. Mapa rastrowa (dane rastrowe) Grafika rastrowa będąca cyfrową reprezentacją mapy wykonanej w konkretnej skali i odwzorowaniu kartograficznym. Najczęściej tworzona poprzez skanowanie map analogowych. Mapa topograficzna Mapa w przedziale skalowym przyjmowanym zazwyczaj od 1: 10 000 do 1:200000, o treści ogólnogeograficznej ze szczególnym uwzględnieniem obiektów topograficznych. Mapa wektorowa (dane wektorowe) Mapa w postaci cyfrowej, której elementy treści opisywane są za pomocą zbiorów punktów o znanych współrzędnych wraz z zasobem informacji o tych obiektach opisanym za pomocą atrybutów nie przestrzennych określających ich właściwości. Wydanie 1 Wersja 1 PE-DY-I02 Strona 4 z 8

w zakresie wymagań do projektowania gazociągów przesyłowych, stacji gazowych, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia, skrzyżowań gazociągów z przeszkodami terenowymi oraz w zakresie pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Odcinek gazociągu Część Gazociągu, dla którego przyjęto określone ciśnienie projektowe, klasę lokalizacji, maksymalne ciśnienie robocze (MOP). UWAGA - Odcinek gazociągu może być wyróżniony przez jeden lub więcej kryteriów, t.j.: średnica i grubość ścianki rury, które różnią się od sąsiednich odcinków, wartość ciśnienia próby wytrzymałości, na podstawie, którego przyjęto wartość maksymalnego ciśnienia roboczego (MOP) różniącą się od wartości (MOP) sąsiednich odcinków gazociągu, klasa lokalizacji lub współczynnik projektowy różniący się od sąsiednich odcinków. Pas drogowy Wydzielony liniami rozgraniczającymi drogę grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane Droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania Drogą. Paszportyzacja, System paszportyzacji System inwentaryzacji obiektów sieci gazowej wraz z ich parametrami. W systemie paszportyzacji każdy element posiada tzw. paszport, czyli zbiór opisujących go atrybutów. Paszporty określają podstawowe parametry oraz relacje opisywanego obiektu z innymi elementami. Profil podłużny Wykres obrazujący, w przewyższeniu, wysokość poszczególnych punktów Gazociągu w odniesieniu do przyjętego poziomu. Przepust Budowla o przekroju poprzecznym zamkniętym, przeznaczona do przeprowadzania cieków, szlaków wędrówek zwierząt dziko żyjących lub urządzeń technicznych przez korpus Drogi. Przeszkoda terenowa Rozumie się przez to: a) przeszkodę naturalną - element środowiska, a w szczególności dolinę, bagno, rzekę, wąwóz, wzniesienie, szlak wędrówek zwierzyny dziko żyjącej, b) przeszkodę sztuczną - dzieło ludzkie, a w szczególności drogę, linię kolejową, linię elektroenergetyczną, kanał, rurociąg, ciąg pieszy lub rowerowy. Przewodowy układ rurowy Odcinek gazociągu na skrzyżowaniu z przeszkodą terenową o współczynniku projektowym równym lub mniejszym niż 0,4. Punkt charakterystyczny gazociągu Miejsce zainstalowania elementu uzbrojenia Gazociągu lub charakterystyczne miejsce na trasie Gazociągu. Rura osłonowa Rura o średnicy większej od gazociągu, zabezpieczająca Przewodowy układ rurowy przed uszkodzeniem i przenosząca obciążenia zewnętrzne powstające w wyniku ruchu pojazdów drogowych i kolejowych lub innych oddziaływań. UWAGA Rura przeciskowa lub przewiertowa stosowana do wykonania przejścia pod przeszkodą terenową bez wykonania wykopu może, po ukończeniu budowy, pełnić rolę Rury osłonowej. Schemat Całościowy schemat geodezyjny w określonej skali wybranego obiektu systemowego takiego jak Tłocznia, Węzeł, Stacja Gazowa, Punkt Pomiarowy, Śluza, Zespół Zaporowo Upustowy. Wydanie 1 Wersja 1 PE-DY-I02 Strona 5 z 8

w zakresie wymagań do projektowania gazociągów przesyłowych, stacji gazowych, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia, skrzyżowań gazociągów z przeszkodami terenowymi oraz w zakresie pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Siatka ostrzegająca Siatka z tworzywa sztucznego umieszczana w ziemi nad Gazociągiem i infrastrukturą krzyżującą się w celu ostrzegania o ich położeniu przy prowadzeniu prac ziemnych. Skrzyżowanie Miejsce, w którym Gazociąg przebiega pod lub nad obiektami budowlanymi, takimi jak: droga, linia kolejowa, lub obiektami terenowymi, takimi jak: rzeka, kanał, grobla. Słupek oznaczeniowy Słupek stosowany do oznakowania trasy Gazociągu i/lub jego punktu charakterystycznego. Stacja gazowa stacja gazowa wysokiego ciśnienia. System informacji przestrzennej System pozyskiwania, przetwarzania i udostępniania danych, w których zawarte są informacje przestrzenne oraz towarzyszące im informacje opisowe o obiektach wyróżnionych w części przestrzeni, objętej funkcjonowaniem systemu. Tablica orientacyjna Płyta, na której w trwały sposób umieszczono informację o punkcie charakterystycznym Gazociągu. Taśma lokalizacyjna Dwuwarstwowa taśma z polietylenu zawierająca miedzy warstwami czynnik lokalizacyjny, umieszczana w ziemi wzdłuż Gazociągu w celu ustalenia trasy i głębokości jego ułożenia. Taśma ostrzegająca Taśma z tworzywa sztucznego umieszczana w ziemi nad Gazociągiem i infrastrukturą krzyżującą się w celu ostrzegania o ich położeniu przy prowadzeniu prac ziemnych. Tunel Budowla przeznaczona do przeprowadzenia Drogi, samodzielnego ciągu pieszego lub pieszo-rowerowego, szlaku wędrówek zwierząt dziko żyjących lub innego rodzaju komunikacji gospodarczej przez lub pod przeszkodą terenową, a w szczególności: tunel, przejście podziemne. UDT Urząd Dozoru Technicznego. Układ rurowy połączone rury i kształtki. UWAGA - Gazociąg wybudowany w terenie pierwszej klasy lokalizacji spełnia wymagania wytrzymałościowe Przewodowego układu rurowego. Znacznik elektromagnetyczny Bierny układ rezonansowy indukcyjno-pojemnościowy (LC) o ustalonej stałej częstotliwości, w trwałej obudowie, umieszczany nad lub pod punktem charakterystycznym Gazociągu w celu jego wykrywania z powierzchni terenu. Wydanie 1 Wersja 1 PE-DY-I02 Strona 6 z 8

w zakresie wymagań do projektowania gazociągów przesyłowych, stacji gazowych, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia, skrzyżowań gazociągów z przeszkodami terenowymi oraz w zakresie pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Cel Instrukcji Celem Instrukcji jest wprowadzenie jednolitych zasad przy projektowaniu nowo budowanych, przebudowywanych i remontowanych gazociągów przesyłowych, stacji gazowych wysokiego ciśnienia, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia a także skrzyżowań gazociągów przesyłowych z przeszkodami terenowymi oraz jednolitych zasad pozyskiwania, przechowywania i aktualizacji danych przestrzennych wykorzystywanych dla GAZ-SYSTEM S.A. Przedmiot Instrukcja określa minimalne wymagania, które należy stosować przy projektowaniu gazociągów przesyłowych, stacji gazowych wysokiego ciśnienia, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia a także skrzyżowań gazociągów przesyłowych z przeszkodami terenowymi oraz jednolite zasady pozyskiwania, przechowywania i aktualizacji danych przestrzennych wykorzystywanych dla GAZ-SYSTEM S.A. Zakres stosowania Instrukcja swym zakresem obejmuje wszystkich pracowników zaangażowanych w proces projektowania nowo budowanych, przebudowywanych i remontowanych gazociągów przesyłowych, stacji gazowych wysokiego ciśnienia, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia, a także skrzyżowań gazociągów przesyłowych z przeszkodami terenowymi jak również powinna być stosowana przy ustalaniu wymagań i zaleceń dla projektantów i wykonawców świadczących usługi na rzecz GAZ- SYSTEM S.A. Jednocześnie Instrukcja obowiązuje podczas wszystkich procesów w wyniku, których powstają opracowania mapowe, w szczególności: aktualizacji istniejących zasobów, planowaniu, budowie, przebudowie i remontach infrastruktury przesyłowej GAZ-SYSTEM S.A. Paragraf 1 Zasady stosowania 1. Przy projektowaniu gazociągów należy stosować Załącznik nr 1 do niniejszej Instrukcji. 2. Przy projektowaniu stacji gazowych należy stosować Załącznik nr 2 do niniejszej Instrukcji. 3. Przy projektowaniu systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia należy stosować Załącznik nr 3 do niniejszej Instrukcji. 4. Przy pozyskiwaniu i przechowywaniu danych przestrzennych należy stosować Załącznik nr 4 do niniejszej Instrukcji. 5. Przy projektowaniu skrzyżowań gazociągów z przeszkodami terenowymi, jak również przy projektowaniu obiektów budowlanych na trasie już istniejących gazociągów należy stosować Załącznik nr 5 do niniejszej Instrukcji. Wydanie 1 Wersja 1 PE-DY-I02 Strona 7 z 8

w zakresie wymagań do projektowania gazociągów przesyłowych, stacji gazowych, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia, skrzyżowań gazociągów z przeszkodami terenowymi oraz w zakresie pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Przepisy przejściowe i końcowe Za wdrożenie niniejszej regulacji jest odpowiedzialny Pion Eksploatacji. Za wdrożenie niniejszej regulacji w poszczególnych Jednostkach Organizacyjnych Spółki odpowiedzialny jest Dyrektor danej Jednostki Organizacyjnej Spółki. Instrukcja obowiązuje od dnia 15 stycznia 2015 roku i ma zastosowanie tylko dla zadań nowo rozpoczynanych. Załączniki Załącznik nr 1 Zasady projektowania gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Załącznik nr 2 Zasady projektowania stacji gazowych wysokiego ciśnienia Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Załącznik nr 3 Zasady projektowania systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Załącznik nr 5 Zasady projektowania skrzyżowań gazociągów przesyłowych z przeszkodami terenowymi. Wydanie 1 Wersja 1 PE-DY-I02 Strona 8 z 8

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Warszawa, styczeń 2015 r.

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Spis treści 1. WPROWADZENIE... 3 2. DANE PRZESTRZENNE GAZ-SYSTEM S.A.... 3 3. STANDARD DANYCH GEODEZYJNYCH... 4 4. STANDARD DANYCH POMOCNICZYCH... 16 5. STANDARD DANYCH GEOGRAFICZNYCH... 18 6. ZASÓB DANYCH PRZESTRZENNYCH W GAZ-SYSTEM S.A.... 20 7. PRZYJĘCIE DANYCH DO ZASOBÓW GAZ-SYSTEM S.A.... 22 8. AKTUALNOŚĆ DANYCH... 23 Wydanie 1 Wersja 1 Strona 2 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 1. Wprowadzenie. Kluczowym zadaniem GAZ-SYSTEM S.A. jest transport paliw gazowych siecią przesyłową na terenie całego kraju. Skumulowana długość systemu przesyłowego wynosi ok. 10 000 kilometrów. Wypełnienie podstawowych obowiązków operatorskich wymaga pełnej dokumentacji geodezyjnej sieci przesyłowej. Zmiany zasobów mapowych dokonywane są w ramach planowych aktualizacji, prac remontowych oraz nowych inwestycji infrastrukturalnych. W obliczu wdrożenia Systemu Paszportyzacji szczególnie istotne staje się zachowanie jednorodności danych, co da możliwość jego bezproblemowego zasilania. Zastosowane rozwiązania, jak również obiektywna potrzeba normalizacji danych przestrzennych wymuszają zdefiniowanie ich standardu. Przyjęte regulacje dadzą gwarancję wysokiej jakości map i danych przestrzennych wykorzystywanych w GAZ-SYSTEM S.A. 2. Dane przestrzenne GAZ-SYSTEM S.A. Wytyczne definiują standard danych przestrzennych wykorzystywanych w GAZ-SYSTEM S.A. Ogólnie można wśród nich wyróżnić: o dane geodezyjne o dokładności i sposobie opracowania określonych przez standardy techniczne dla geodezji (instrukcje techniczne). W GAZ-SYSTEM S.A. pod hasłem danych geodezyjnych należy rozumieć wielkoskalowe opracowania mapowe, o dane geograficzne pozostałe dane przestrzenne o obiektach i zjawiskach występujących na powierzchni Ziemi. o dane pomocnicze dodatkowe dane, związane bezpośrednio z danymi geodezyjnymi, gromadzone w zasobach GAZ-SYSTEM S.A. Zasób danych geodezyjnych (mapy wektorowe i rastrowe) jak i częściowo pomocniczych (wyniesienia) prowadzony jest w systemie geodezyjnym V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A. oraz paszportyzacji EwistaGIS i jako takie podlega ich wymaganiom. Dane geograficzne (GIS) wspomagają działanie Systemu Paszportyzacji. Dane przestrzenne wykorzystywane są w trzech poziomach prezentacji: o o o poziom mapy zasadniczej największa dokładność opracowań geodezyjnych, zobrazowanie poszczególnych elementów sieci w ich rzeczywistym odniesieniu przestrzennym (dane geodezyjne) poziom mapy topograficznej zobrazowanie w skalach 1:10 000 1:100000, pomocne w pracach planistycznych. Obiekty sieci gazowej wyświetlane w pewnej generalizacji. poziom mapy przeglądowej zobrazowanie poniżej 1:100000. Duża generalizacja danych, widok schematu sieci gazowej. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 3 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 3. Standard danych geodezyjnych. Danymi geodezyjnymi w GAZ-SYSTEM S.A. są dane przestrzenne o dokładności i sposobie opracowania określonych przez standardy techniczne dla geodezji (instrukcje techniczne): a) Branżowa Mapa Numeryczna, b) Profile podłużne przebiegu sieci gazowej, c) Wyniesienia obiektów gazowniczych, d) Wektorowe i rastrowe mapy topograficzne. 3.1. Branżowa Mapa Numeryczna (BMN) 3.1.1. Branżowa Mapa Numeryczna jest mapą numeryczną sieci oraz obiektów gazowniczych i stanowi podstawowy zasób geodezyjny w GAZ-SYSTEM S.A. 3.1.2. Treść geodezyjna BMN zgodna jest z instrukcją K1 1998 (Podstawowa Numeryczna Mapa Kraju) oraz G7 (GESUT) z uwzględnieniem zawartej w nich symboliki dla obiektów niemających odpowiedników w K1, poszerzona o obiekty branżowe. 3.1.3. Elementy branżowe powinny być opracowane zgodnie z symboliką branżową, zdefiniowaną w niniejszym dokumencie. 3.1.4. BMN prowadzona jest, jako mapa hybrydowa, co oznacza jednoczesne wykorzystanie danych wektorowych oraz rastrowych. 3.2. Technologia opracowania map 3.2.1. Bazą dla pozyskiwanych danych może być: 3.2.1.1. Bezpośredni pomiar z zastosowaniem wymagań odpowiednich geodezyjnych instrukcji i wytycznych (K-1, G-4,). 3.2.1.2. Konwersja istniejących opracowań numerycznych. 3.2.1.3. Skanowanie pierworysów lub matryc mapy zasadniczej, po wniesieniu wszystkich zrealizowanych w danym temacie elementów treści mapy w ODGiK, 3.2.1.4. Wektoryzacja obrazu rastrowego zeskanowanej mapy zasadniczej lub digitalizacji matryc lub pierworysów mapy zasadniczej). 3.2.2. Pomiary sytuacyjno wysokościowe, zgodnie z instrukcją G-4, poprzedzone powinny być wywiadem terenowym. 3.2.3. Położenie punktów charakterystycznych gazociągu i urządzeń gazowych należy określać za pomocą pomiaru bezpośredniego. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 4 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 3.2.4. Detekcja istniejących urządzeń podziemnych za pomocą wykrywacza elektromagnetycznego, w opracowywanym pasie wokół gazociągu. 3.2.5. W przypadku realizacji wszelkich zadań jak i aktualizacji zasobu należy usunąć z mapy te elementy, które zlikwidowano i opisać przewody wyłączone z eksploatacji, jako nieczynne. 3.2.6. Podstawą do opracowania są pliki otrzymane od Zamawiającego, 3.3. Odwzorowanie i układ współrzędnych 3.3.1. Mapy muszą być wytworzone w jednolitym państwowym układzie współrzędnych prostokątnych 1965 lub 2000 jednolicie dla całego obszaru danego Oddziału. Współrzędne elementów opracowania X,Y znajdujące się w innych układach zostaną przetransformowane przez Wykonawcę danej sekcji mapowej do ww. układu. Decyzję o układzie w jakim prowadzony jest zasób w danym Oddziale podejmuje jego Dyrektor. 3.3.2. Układ wysokości obowiązujący w danym ODGiK. 3.4. Wektorowa BMN Wektorowa Branżowa Mapa Numeryczna (BMN) jest podstawowym źródłem danych przestrzennych w GAZ-SYSTEM S.A. 3.4.1. Wymagania ogólne 3.4.1.1. Pas opracowania: min. 50 m na każdą stronę od osi gazociągu, wraz z gazowniczymi budowlami technicznymi (tłocznie, węzły, stacje, śluzy, zespoły zaporowo-upustowe, stacje ochrony katodowej, itp.) również z pasem min. 50m od ich granicy, przy czym podstawowym założeniem jest, iż cała strefa wynikająca z odległości podstawowych, zmniejszonych lub strefy kontrolowanej określonych na podstawie dokumentacji projektowej od budynków mieszkalnych musi być pokryta opracowaniem. 3.4.1.2. W pasie należy opracować położenie gazociągu (przebieg sytuacyjno - wysokościowy) oraz wszelką inną infrastrukturę podziemną, naziemną i nadziemną, w tym obiekty terenowe. 3.4.1.3. Należy dokonać aktualizacji zasobu mapowego prowadzonego przez Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. 3.4.1.4. Na mapach powykonawczych w wersji papierowej niezbędne jest zaznaczenie elementów zrealizowanych w danym zadaniu. Ponadto, jeśli zadanie tego wymaga należy zaktualizować i uzupełnić opracowania w instytucjach i przedsiębiorstwach prowadzących zasób mapowy również branżowy (np. wykonanie opracowań poprzez wniesienie wszystkich zrealizowanych sieci i urządzeń do zasobu PKP wraz z przekazaniem dla Zamawiającego potwierdzonej kopi wykonanych opracowań mapowych). Wydanie 1 Wersja 1 Strona 5 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 3.4.1.5. Należy przekazać inwentaryzację geodezyjną (np. odbudowanych instalacji drenarskich) do odpowiednich organów i instytucji (w tym Agencji Nieruchomości Rolnej) zgodnie z wymaganiami i w zakresie określonym w decyzjach i uzgodnieniach wydanych przez te organy i instytucje, 3.4.1.6. W sytuacji, gdy ODGiK dla opracowywanego obszaru nie posiada mapy zasadniczej, należy założyć nową mapę w podziale sekcyjnym. 3.4.1.7. Potwierdzone mapy z ODGiK muszą być odbitką pierworysu lub matrycy mapy zasadniczej. W przypadku map numerycznych wyplotem. W żadnym przypadku odbitki mapy zasadniczej nie można traktować, jako mapy branżowej, która posiada inne elementy i opisy niż oryginał w zasobie geodezyjnym. 3.4.1.8. Treść potwierdzonej mapy z zasobu geodezyjnego musi zgadzać się, co do najmniejszego szczegółu (ilość i dokładne rozmieszczenie wszystkich nowopowstałych i już istniejących elementów także wszystkich opisów musi być zgodna z oryginałem w zasobie). Przekazana mapa z zasobu musi być wierną kopią w sensie powielenia (elektronicznego kopiowania np. korzystając z urządzeń kserujących) i będzie traktowana, jako odbitka pierwowzoru. Odbitka mapy zasadniczej musi być wykonana po naniesieniu wszystkich zmian najpierw na pierworysie lub na matrycy, a następnie z uaktualnionych opracowań dopiero tworzonej kopii mapy zasadniczej. Nie dopuszcza się takiego stanu, w którym Wykonawca wrysowuje osobno jakąkolwiek treść mapy na przekazywane dla Zamawiającego odbitki pierworysu lub matrycy, a osobno na pierworys lub matrycę mapy zasadniczej znajdującą się w ODGiK (lub w sposób odwrotny). 3.4.1.9. Niezbędne jest dokonywanie wszelkich redakcji mapowych na mapach zasadniczych poprzez umieszczanie nowych elementów na mapie bądź skorygowanie przebiegu błędnie naniesionej infrastruktury technicznej (elementów uzbrojenia technicznego i szczegółów sytuacyjnych) w opracowywanym pasie na wszystkich skalach mapowych prowadzonych przez Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Na przykład dotyczy to sytuacji, w której Wykonawca przekaże zaklauzulowaną mapę z Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w skali 1:1000 a w zasobie Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej prowadzona jest także mapa w skali 1:500 lub na odwrót, jeśli przekaże mapę w skali 1:500, a w Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej jest również prowadzona mapa w skali 1:1000, nawet w sytuacji gdy takiej mapy Wykonawca z różnych względów nie otrzymał z Ośrodkowi Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Potwierdzeniem poprawnie wykonanego zamówienia jest przekazanie zaklauzulowanej mapy zasadniczej. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 6 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 3.4.1.10. Nowo pozyskane elementy muszą spełniać parametr dokładności 0,3-0,5 mm w skali mapy przy porównaniu materiałów wejściowych z materiałami wyjściowymi, poprzez plotowanie fragmentów mapy lub porównanie obrazu rastrowego z wektorowym na ekranie monitora. 3.4.1.11. Należy zachować zgodność styków arkuszy, obrębów i odcinków gazociągów. Wszystkie elementy treści w części wektorowej, które znajdują się także na sąsiednich sekcjach muszą zachowywać ciągłość (brak załamania na granicy sekcji), posiadać wspólny wierzchołek. Nie dopuszcza się, aby istniały jakiekolwiek przerwy w treści mapy pomiędzy sąsiednimi plikami mapowymi. 3.4.1.12. Kartowanie w pliku wektorowym należy wykonać w następujący sposób: o o o w przypadku, gdy bezpośrednio w osi gazociągu występuje jakakolwiek armatura (kurek, zasuwa, itp.) lub inne elementy np. (spawy) należy w każdym z tych elementów dla gazociągu umieścić osobny wierzchołek odcinka liniowego, w przypadku, gdy podawane są rzędne: terenu, gazociągu, urządzeń krzyżujących się w takich miejscach należy umieścić również pikietę określoną za pomocą współrzędnych z pomiaru bezpośredniego w terenie. wszystkie elementy graficzne muszą posiadać informację opisane za pomocą atrybutów nieprzestrzennych określające ich właściwości takie jak: data kartowania, data pomiaru geodezyjnego, KERG, metoda pozyskania danych, nazwa wykonawcy geodezyjnego. 3.4.1.13. W przypadku pomierzenia elementów BMN metodą pomiaru bezpośredniego w terenie należy przedmiotowe elementy umieścić na mapie wektorowej i określić, jako elementy ze współrzędnych. Dla elementów infrastruktury podziemnej, które swoim położeniem odbiegają od lokalizacji na mapie w ODGiK, należy poza obszarem z pomiaru bezpośredniego w tzw. wykopie otwartym poprzez urządzenia lokalizacyjne skorygować i uzupełnić przebiegi do całości opracowywanego pasa tak, aby były zgodne ze stanem faktycznym w terenie. 3.4.1.14. Należy dokonać pomiaru nieujawnionych lub skorygowania przebiegu błędnie naniesionej infrastruktury technicznej (elementów uzbrojenia technicznego i szczegółów sytuacyjnych) należącej do Zamawiającego na pierworysach mapy zasadniczej i plikach BMN (wektorowo-rastrowych) w pasie opracowania. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 7 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 3.4.1.15. W przypadku prac przewiertowych dla nowych gazociągów po wykonaniu przejścia pilota HDD Wykonawca robót udokumentuje poprawność wykonania przewiertu względem dokumentacji projektowej, która zostanie potwierdzona przez Wykonawcę geodezyjnego. Otrzymane dane będą stanowiły podstawę do wkreślenia przebiegu gazociągu na mapach i do opracowania profili podłużnych wykonanych przez uprawnionego geodetę. Dla odcinków sieci gazowej wykonanych w takiej technologii należy umieścić odpowiednią adnotację na mapie w Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej i branżowej mapie hybrydowej tak, aby jednoznacznie wskazywało, że opracowywany odcinek powstał na podstawie danych otrzymanych od Wykonawcy przewiertu, 3.4.2. Zakres tematyczny 3.4.2.1. Przedmiotem opracowania, oprócz istniejącej treści mapowej będącej w zasobie ODGiK, jest także uzupełnienie do pełnej treści (rozumiane jako nowy pomiar w terenie wszystkich elementów niewykazanych na mapach, wraz z dokonaniem poprawy błędnie naniesionych elementów) we wskazanym pasie wszystkich elementów z instrukcji K-1 wraz elementami branżowymi. Do pełnej treści mapy zasadniczej zaliczamy wszystkie obiekty obligatoryjne i fakultatywne z instrukcji K1. 3.4.2.2. W przypadku braku na mapach zasadniczych w ODGiK jakichkolwiek elementów obligatoryjnych i fakultatywnych zgodnych z instrukcją K1, należy te elementy umieścić na branżowej mapie hybrydowej części wektorowej, np. brakujące elementy ewidencji gruntów i budynków - aby były zgodne ze stanem faktycznym w zasobie geodezyjnym, itd. 3.4.2.3. W pasie opracowania należy umieścić fragmenty granic administracyjnych z opisem nazw jednostek administracyjnych, które rozgraniczają (województwo, powiat, gmina, obręb). 3.4.2.4. W przypadku, gdy Wykonawca realizuje zadanie, które dotyczy odległego terminu zakończenia całości zadania, a w międzyczasie przekaże zrealizowane elementy sieci gazowej bez zakończenia całości inwestycji (wybudowania wszystkich zaplanowanych elementów w określonym pasie sieci gazowej), zobowiązany jest po zakończeniu całości zadania do ponownego przekazania wykonanych opracowań wg przedmiotowego standardu zawierającego wszystkie zrealizowane obiekty w terenie. 3.4.2.5. Podstawowe elementy branżowe na mapie hybrydowej wymagające opracowania: wszystkie elementy armatury gazowej podziemnej i nadziemnej, układy zaporowo upustowe, kolumny wydmuchowe, Wydanie 1 Wersja 1 Strona 8 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. filtry oraz zespoły filtrów, rury ochronne, rury przeciskowe, odwadniacze, kurki, zasuwy, śluzy nadawczo-odbiorcze tłoka czyszczącego, fittingi, króćce, monobloki izolacyjne, elementy ochrony przeciwkorozyjnej, przewody i urządzenia elektroenergetyczne towarzyszące obiektom systemowym (mufy, szafki sterownicze, złącza kablowe itp.), przewody aparatury kontrolno-pomiarowej, przewody telemetryczne, przewody odgromowe, przewody uziemiające, przewody ochronny katodowej, przewody ochrony anodowej, przewody antenowe, oznaczenie zasięgu stref kontrolowanych lub odległości podstawowych od budynków mieszkalnych wynikające z dokumentacji projektowej i powykonawczej, słupki trasowe oraz pomiarowe wraz z kilometrażem według odległości zredukowanej (tzw. odległości na mapie) Dla nowobudowanych gazociągów inwentaryzowanych w wykopie należy podać również kilometraż według odległości przestrzennej, podanie średnicy zewnętrznej przewodów kompensatory, obciążniki, znaczniki lokalizacyjne skrzyżowań z innymi sieciami (np. EMS), spawy wraz z ich numerami prowadzonymi wg dziennika spawania, opaski kompozytowe, odtworzone przewody i urządzenia melioracje, które zostały uszkodzone na etapie budowy. 3.4.2.6. Sposób prowadzenia elementów branżowych na mapie hybrydowej: przy przejściu gazociągu przez przeszkody terenowe (wykorzystując odnośnik) podać rzędną osi oraz górnej powierzchni rury gazociągu (w przypadku pomiaru w wykopie) oraz rzędną terenu, na gazociągu co 50m, a także na punkcie załamania trasy (w płaszczyźnie poziomej i pionowej) oraz w punktach charakterystycznych takich jak: o przekroczenia rowów, krawędzi drogi, krawędzi chodnika/ścieżki rowerowej, oś drogi, o miejsca podlegające inwentaryzacji tj. wszystkie rodzaje dróg, cieków/rowów, torów kolejowych, Wydanie 1 Wersja 1 Strona 9 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. o skrzyżowania z ciekami/rowami melioracyjnymi opracowanie obejmuje również zbadanie zagłębienia gazociągu pod dnem cieku, z przewiertu sterowanego przeliczając z układu lokalnego przewiertu na układ naszego opracowania, wysokość lustra wody na dzień opracowania, o końce rur ochronnych i przeciskowych wraz z kolumnami wentylacyjnymi i przewodami połączeniowymi; o rzędne rury łączącej kolumnę wydmuchową z gazociągiem, rzędne gazociągów oraz infrastruktury towarzyszącej (tj. np. kabli) w miejscach skrzyżowań z obcą infrastrukturą zaznaczyć na jednym odnośniku, o w przypadku kolizji z urządzeniami podziemnymi należy podać rzędne terenu, góry i osi rury gazociągu, urządzenia kolidującego. w przypadku przewiertów sterowanych wykonanych w układzie lokalnym (X,Y,Z) otrzymane wartości należy przeliczyć na układ współrzędnych prostokątnych 1965, a rzędne wysokościowe podać w układzie zgodnym z mapą w ODGiK, spawy na elementach liniowych znajdujących się pod ziemią (tylko dla map opracowywanych po wejściu w życie przedmiotowych wytycznych) np.: o pomiędzy rurami na gazociągach DN200 i większych obowiązkowo, a dla pozostałych średnic fakultatywnie, o przy podziemnych zespołach zaporowo-upustowych - obowiązkowo, o przy kurkach, zasuwach, odwadniaczach, kompensatorach, monoblokach, trójnikach i innych elementach mających bezpośrednie połączenie z rurą gazociągu - obowiązkowo, o umieścić na mapie wektorowej za pomocą symbolu graficznego lokalizację wykonanych spawów - dotyczy tylko nowobudowanych gazociągów. dla nowobudowanych odcinków gazociągów znajdujących się pod ziemią należy podać odległości przestrzenne pomiędzy miejscami pomiaru rzędnej gazociągu, w przypadku zmiany trasy gazociągów należy pozyskać informację z dokumentacji powykonawczej przełożeń nt. wyłączonych z ruchu odcinków. Jeżeli pozostawiono w gruncie odcinki nieczynnych rur należy je uwidocznić na mapie branżowej z sygnaturą nieczynny. dla gazociągów wykonanych przed rokiem 2001 zakres stref kontrolowanych i zmniejszonych lub stref kontrolowanych po roku 2001 powinny wynikać z dokumentacji projektowej i powykonawczej. w miejscu skrzyżowania gazociągu z drogami utwardzonymi: (betonowe, asfaltowe, utwardzone kruszywem) a także pod drogami, które zawierają rury ochronne i przeciskowe, torami kolejowymi, rzekami, ciekami wodnymi oraz w przypadku wykonania przewiertu sterowanego dołączyć profil podłużny gazociągu wykonany w skali 1: 100 (z uwzględnieniem położenia rur ochronnych i przeciskowych). 100 Wydanie 1 Wersja 1 Strona 10 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. rury ochronne na końcach należy podać rzędną terenu, góry i osi rury ochronnej i przewodowej (w przypadku pomiaru w wykopie), rury przeciskowe na końcach należy podać rzędną terenu, góry i osi rury przeciskowej i przewodowej (w przypadku pomiaru w wykopie), 3.4.3. Rozwarstwienie i topologia mapy zasadniczej Rozwarstwienie i topologia mapy zasadniczej musi być zgodne z wymaganiami określonymi dla systemu V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A. 3.4.4. Warunki techniczne plików wektorowych Pliki wektorowe muszą spełniać warunki techniczne określone dla systemu V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A użytkowanego w Spółce. 3.4.5. Podział sekcyjny Całość opracowania mapy podzielona na zbiory zgodnie z podziałem sekcyjnym dla skali 1:2000 układu 1965 lub 2000, jednolicie dla całego obszaru danego Oddziału. W ramach pracy należy dostarczyć również plik obejmujący całość opracowania, bez podziału na sekcje. 3.4.6. Nazewnictwo sekcji Nazwy sekcji nie mogą zawierać żadnych znaków rozdzielających, powinien być to jednolity ciąg cyfr. Nazwy sekcji powinny być zgodne z PUWG1965 lub 2000 odpowiednio dla każdej ze stref. Zasięg stref PUWG 1965 określa instrukcja techniczna O1/O2. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 11 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 3.5. Rastrowa BMN Branżowa Mapa Numeryczna w części rastrowej jest uzupełnieniem części wektorowej o informacje przestrzenne znajdujące się poza pasem opracowania. Jest wierną kopią mapy z ODGiK. 3.5.1. Wymagania ogólne dla zasadniczych map rastrowych 3.5.1.1. Obrazy rastrowe pełnych arkuszy map zasadniczych obejmujące zasięg opracowania, sporządzone po aktualizacji mapy zasadniczej wykonanym pomiarem. Konieczne jest dostarczenie sekcji całkowicie pokrywających bufor min. 100m wokół osi gazociągu. Warunkiem jest pokrycie pasa min. 100m wokół gazociągu. W przypadku przetwarzania całych sekcji wymagane jest, aby dostępna dla Zamawiającego była pełna treść mapowa z pełnych sekcji źródłowych również poza pasem 100m. 3.5.1.2. Jeżeli w danym ODGiK nie są dostępne mapy analogowe, należy pozyskać dane wektorowe w buforze pomiędzy 50 a 100 m na stronę od osi gazociągu i opracować je do formatu V-Mapy bez aktualizacji lub przetworzenie pełnych sekcji do formatu rastrowego.. 3.5.1.3. Zeskanowany obraz musi podlegać oczyszczeniu i przycięciu do wielkości obejmującej obszar arkusza (bez opisów poza ramkowych). 3.5.1.4. Skan map źródłowych należy wykonać z dokładnością min. 300 dpi, jednolitą dla całego opracowania. 3.5.1.5. Rastry mapy zasadniczej powinny być utworzone w podziale sekcyjnym dla skali 1:2000 układu 1965 lub 2000. W przypadku gdy na danym obszarze obowiązuje układ 2000 lub lokalny, Wykonawca musi zeskanować, skalibrować, przetransformować, skleić i dociąć opracowanie do sekcji wg podziału sekcyjnego dla skali 1:2000 układu 1965 lub 2000 w zależności w jakim układzie prowadzony jest zasób w danym Oddziale. 3.5.1.6. Sekcje docelowe należy tworzyć poprzez scalenie dostępnych, dla danego obszaru, sekcji źródłowych o największych możliwych skalach: 1:500, 1:1000 lub jeśli brak 1:2000. 3.5.1.7. Kalibrację należy wykonać metodą afiniczną w oparciu o siatkę krzyży lub punkty osnowy geodezyjnej na min 16 punktów dopasowania z odrzuceniem punktów o największych odchyłkach. Wynikiem opracowania musi być również raport zawierający analizę dokładności. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 12 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 3.5.1.8. Pozostałe wymagania są zgodne z 48 i 49 ROZP. MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (Dz. U. 2011.263.1572). 3.5.2. Specyfikacja plików rastrowych o Format plików rastrowych GeoTIFF z właściwą georeferencją. o Głębia kolorów 1bit (czarno-biały). Niedozwolone jest ustawianie obrazu, jako dwukolorowy. o Treść należy ustawić na kolor czarny, a tło bezbarwne typu no data. o Kompresja CCITT FAX4. o Pliki typu untiled, bez piramid zobrazowania, color map typu discret. 3.5.3. Nazewnictwo sekcji Nazwy sekcji nie mogą zawierać żadnych znaków rozdzielających, powinien być to jednolity ciąg cyfr. Nazwy sekcji powinny być zgodne z PUWG1965 lub 2000 odpowiednio dla każdej ze stref. Zasięg stref PUWG 1965 określa instrukcja techniczna O1/O2. 3.6. Zaklauzulowane odbitki mapy zasadniczej Mapa analogowa zawierająca nazwę firmy, która wykonała inwentaryzacje, pieczątkę podpis uprawnionego Geodety, numer KERG oraz klauzulę inwentaryzacji powykonawczej z Ośrodka Dokumentacji Geodezyjno-Kartograficznej o przyjęciu opracowania do zasobu, lub przez inne instytucje i przedsiębiorstwa prowadzące swój zasób mapowy np. PKP. 3.7. Profile podłużne przebiegu sieci gazowej a) Sporządzony, na podstawie opracowania wysokościowego, profil podłużny gazociągu w skali 1:100 (poziomo) i 1:100 (wysokościowo) w miejscach określonych w punkcie 2. Profil należy wykonać z uwzględnieniem położenia: o rur ochronnych, przeciskowych oraz ich wymiarów o infrastruktury towarzyszącej (jak np.: słupki trasowe i pomiarowe, kable pomiarowe, kolumny wydmuchowe wraz z rurą łączącą z rurą ochronną). b) Profil wykonywany w miejscach skrzyżowań gazociągu z: o drogami, o torami kolejowymi, o rzekami, o ciekami wodnymi c) Profil wykonywany zostanie również w przypadku przewiertów sterowanych. 3.7.1. Nazewnictwo i format plików profilów Profile aktualna nazwa sekcji w układzie 1965 lub 2000 w zależności w jakim układzie prowadzony jest zasób w danym Oddziale, na której znajduje się obiekt charakterystyczny, z suffixem -px symbolizującym profil oraz kolejny numer dla danej sekcji. Przykładowo dla pierwszego profilu na sekcji 421.444.19 nazwa pliku Wydanie 1 Wersja 1 Strona 13 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. powinna wyglądać następująco 42144419-p1. W przypadku wykorzystywania plików udostępnionych przez Zamawiającego dla nowych elementów nazewnictwo powinno być kontynuowane wykorzystując kolejny wolny numer porządkowy. Nazwy sekcji powinny być zgodne z PUWG1965 lub 2000 odpowiednio dla każdej ze stref. Zasięg stref PUWG 1965 określa instrukcja techniczna O1/O2. 3.7.2. Oznaczanie profili na mapach o Profile należy oznaczać za pomocą odnośnika na mapach wykorzystując właściwą warstwę V-Mapa. o Tekst na odnośniku powinien składać się z nazwy pliku profilu. Przykładowo dla pierwszego profilu na sekcji 421.444.19 nazwa odnośnika powinna wyglądać następująco 42144419-p1. 3.8. Schematy obiektów gazowniczych a) Całościowy schemat geodezyjny w określonej skali dla wybranych obiektów systemowych oraz miejsc charakterystycznych. b) Obiekty, dla których należy tworzyć schematy to: o stacja gazowa, o tłocznia, o punkt pomiarowy, o zespół zaporowo upustowy, o węzeł gazowy, o odwadniacz, o zespół śluz tłoka, c) Schemat przedstawia cały obszar obiektu. Należy je stworzyć na podstawie branżowej mapy numerycznej (na podstawie której jest prowadzony w określonej skali) oraz projektu powykonawczego. d) Schemat powinien być opracowany z wykorzystaniem symboliki branżowej. W przypadku braku jakiegokolwiek symbolu należy wykorzystać symbol armatury gazowej (kropka + g) i za pomocą opisu słownego z wykorzystaniem odnośnika wstawić opis danego elementu np. króciec do balonowania. 3.8.1. Nazewnictwo i format plików schematów Nazwy plików reprezentujących schematy należy tworzyć według wzoru: aktualna nazwa sekcji, na której znajduje się obiekt charakterystyczny, z suffixem -sx symbolizującym schemat oraz kolejny numer dla danej sekcji. Przykładowo dla drugiego schematu na sekcji 421.444.19 nazwa pliku powinna wyglądać następująco 42144419-s2. W przypadku wykorzystywania plików udostępnionych przez Zamawiającego dla nowych elementów nazewnictwo powinno być kontynuowane wykorzystując kolejny wolny numer porządkowy. Nazwy sekcji powinny być zgodne z PUWG1965 lub 2000 odpowiednio dla każdej ze stref. Zasięg stref PUWG 1965 określa instrukcja techniczna O1/O2. 3.8.2. Oznaczanie schematów na mapach o Schematy należy oznaczać za pomocą odnośnika na mapach wykorzystując właściwą warstwę V-Mapa. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 14 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. o Tekst na odnośniku powinien składać się z nazwy pliku schematu. Przykładowo dla drugiego schematu na sekcji 421.444.19 nazwa odnośnika powinna wyglądać następująco 42144419-s2. 3.9. Rastrowa mapa topograficzna 3.9.1. Wymagania ogólne dla topograficznych map rastrowych 3.9.1.1. Dla systemu V-Mapa rastry wymagane są w przypadku braku lub nieaktualności posiadanych opracowań u Użytkownika. Decyzję w tej sprawie każdorazowo podejmuje Zamawiający w zależności od przedmiotu opracowania. 3.9.1.2. Zeskanowane arkusze map topograficznych, najnowszej edycji (niezależnie od układu), pokrywające zasięg gazociągu w skali 1:10000 lub 1:25000. W przypadku gdy pozyskane mapy są w układzie innym niż 1965 lub 1992 Wykonawca musi zeskanować, skalibrować, przetransformować, skleić i dociąć opracowanie do sekcji wg podziału sekcyjnego dla skali 1:10000 lub 1:25000 układu 1965 lub 1992. 3.9.1.3. Skanowanie map źródłowych musi nastąpić z dokładnością min. 300 dpi, jednolitą dla całego opracowania. 3.9.1.4. Kalibracja w oparciu o siatkę krzyży i/lub ramkę na min 16 punktów dopasowania z odrzuceniem punktów o największych odchyłkach. Wynikiem opracowania musi być również raport zawierający analizę dokładności. Zeskanowany obraz musi podlegać oczyszczeniu" i przycięciu do wielkości obejmującej obszar arkusza (bez opisów poza ramkowych). 3.9.1.5. Pozostałe wymagania są zgodne z 48 i 49 ROZP. MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (Dz.U. 2011. 263.1572). 3.9.2. Specyfikacja plików rastrowych o Format plików rastrowych GeoTIFF z właściwą georeferencją. o Głębia kolorów 16 bit. o Kompresja LZW. o Pliki typu untiled, bez piramid zobrazowania. 3.9.3. Nazewnictwo sekcji Nazwy sekcji nie mogą zawierać żadnych znaków rozdzielających, powinien być to jednolity ciąg cyfr. Nazwy sekcji powinny być zgodne z PUWG1965 lub 1992 odpowiednio dla każdej ze stref. Zasięg stref PUWG 1965 określa instrukcja techniczna O1/O2. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 15 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 3.10. Wektorowa mapa topograficzna 3.10.1. Warunki techniczne plików wektorowych Wektorowa mapa topograficzna prowadzona jest w formie mapy branżowej, która bazuje na przebiegu sieci gazowej z branżowej mapy numerycznej w części wektorowej. Mając na uwadze jej tworzenie i aktualizację, jest samodzielnie prowadzona przez Użytkownika systemu. Pliki wektorowe muszą spełniać warunki techniczne określone dla systemu V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A użytkowanego w Spółce. Poszczególne elementy mapy topograficznej mogą być tworzone wyłącznie z wykorzystaniem symboliki branżowej, mogą zostać użyte w sposób fakultatywny i zawierać elementy dostępne dla Użytkownika. 3.10.2. Podział sekcyjny Pliki wektorowe w formacie DGN prowadzone są w podziale sekcyjnym 25 000 i/lub 10 000 układu 1965 jednolitym dla całego Oddziału 3.10.3. Nazewnictwo sekcji Nazwy sekcji nie mogą zawierać żadnych znaków rozdzielających, powinien być to jednolity ciąg cyfr. Nazwy sekcji powinny być zgodne z PUWG1965 odpowiednio dla każdej ze stref. Zasięg stref PUWG 1965 określa instrukcja techniczna O1/O2. 3.10.4. Rozwarstwienie i topologia mapy zasadniczej Rozwarstwienie i topologia mapy zasadniczej musi być zgodne z wymaganiami określonymi dla systemu V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A użytkowanego w Spółce. 3.11. Wymiana danych z wykonawcami geodezyjnymi Wykonawca realizując zlecenie otrzymuje od GAZ-SYSTEM S.A pliki źródłowe, które podlegają modyfikacji. W przypadku, gdy dla obszaru opracowania brak jest plików źródłowych Wykonawca zakłada je zgodnie z instrukcją systemu V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A. użytkowanego w Spółce. 4. Standard danych pomocniczych. Jako dane pomocnicze należy rozumieć dodatkowe dane, związane bezpośrednio z danymi geodezyjnymi, wykorzystywane w GAZ-SYSTEM S.A, takie jak: o dokumentacja fotograficzna obiektów gazowych, o wykazy współrzędnych, o zestawienia tabelaryczne, 4.1. Dokumentacja fotograficzna Dokumentację fotograficzną należy wykonać dla następujących obiektów: o stacja gazowa, o tłocznia, o punkt pomiarowy, o zespół zaporowo upustowy, o odwadniacz, o przekroczenie/skrzyżowanie dla którego został wykonany profil podłużny, Wydanie 1 Wersja 1 Strona 16 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. o węzeł gazowy, o SOK (stacja ochrony katodowej) o kolizja obiekty budowlane będące w granicach strefy odległości podstawowych, zmniejszonych lub strefy kontrolowanej Wykonane zdjęcia powinny przejrzyście odzwierciedlać rozmieszenie wszystkich elementów wchodzących w skład obiektów systemowych i które jednocześnie pozwolą na rozpoznanie zastosowanej armatury. W przypadku wykonania zdjęć podczas realizacji prac w trakcie budowy, należy również dołączyć zdjęcia po zakończeniu zadania. Należy dołączyć dokumentację zdjęciową, która zostanie wykonana dla całego obiektu, nawet w przypadku, gdy opracowaniu podlega jedynie jego fragment. 4.1.1. Wymagania techniczne zdjęć Zdjęcia powinny charakteryzować się: o Rozdzielczość: nie mniejsza niż 5 MPix (2592 x 1944), o głębia kolorów: 24 bit, o format zapisu: JPEG, kompresja na poziomie 85%. o Zdjęcia powinny poosiadać georeferencję w układzie WGS84. 4.1.2. Liczebność i nazewnictwo o Należy dołączyć minimum 3 zdjęcia dla każdego obiektu. o Nazwy plików zdjęć należy tworzyć wykorzystując nazwę obiektu z dodanym sufiksem -zx, gdzie X kolejny numer zdjęcia. o Dla obiektów, dla których określenie nazwy jest utrudnione, nazwy plików zdjęć należy tworzyć wykorzystując nazwę sekcji z dodanym sufiksem -X-zY, gdzie X kolejny numer obiektu na danej sekcji, Y numer zdjęcia (np. 325143125-s2-z5). o Dla kolizji nazwy plików zdjęć należy tworzyć wykorzystując nazwę sekcji z dodanym sufiksem -kx-zy, gdzie X kolejny numer obiektu na danej sekcji, Y numer zdjęcia (np. 325143125-k2-z5). 4.2. Wykazy współrzędnych 4.2.1. Należy sporządzić wykaz wszystkich pomierzonych z pomiaru bezpośredniego elementów w układzie współrzędnych 1965, 2 000, WGS 84 w pliku txt. 4.2.2. Należy opracować wykaz współrzędnych GPS (WSG 84) umożliwiających m.in. wprowadzenie danych do systemów nawigacyjnych obejmujący: o o punkty załamania trasy gazociągu, lokalizację układów/obiektów technologicznych (ZZU, ZP, SG, SP, SOK). 4.3. Zestawienia tabelaryczne 4.3.1. Wykonawca zobligowany jest do podania w zestawieniu tabelarycznym długości gazociągu w podziale na obręby, gminy i powiaty w rozróżnieniu na odległości zredukowane. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 17 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 5. Standard danych geograficznych Jako dane geograficzne należy rozumieć pozostałe dane przestrzenne o obiektach i zjawiskach występujących na powierzchni Ziemi, wykorzystywane przez GAZ-SYSTEM S.A. W szczególności: o o o o o Elementy Bazy Danych Obiektów Topograficznej (BDOT10k), Elementy Bazy Danych Obiektów Ogólnogeograficznych (BDOO), Ortofotomapy, Rastrowe mapy topograficzne, Pozostałe dane przestrzenne GIS. 5.1. Elementy Bazy Danych Obiektów Topograficznej (BDOT10k) Zasób BDOT10k w GAZ-SYSTEM S.A. pełni rolę danych przestrzennych drugiego poziomu prezentacji. 5.1.1. Wymagania ogólne dla BDOT10k o Dane gromadzone w ciągłej bazie danych - brak podziału sekcyjnego danych. o Poziom topograficzny składa się z komponentu TOPO. o Dane powinny pochodzić z komponentu TOPO BDOT10k lub równoważne. o Standardowe dane topograficzne (TOPO BDOT10k) powinny charakteryzować się brakiem redakcji kartograficznej - rzeczywista lokalizacja obiektów mapowych. o Układ odniesień przestrzennych: 1992. o Układ odniesień wysokości: Kronsztadt. o Format danych: ESRI SHP o W przypadku braku pokrycia danego obszaru mapami wektorowymi BDOT10k należy pozyskać najnowsze dostępne dla danego obszaru mapy topograficzne w skali 1:10000. Przekazaniu podlegają wówczas skalibrowane obrazy rastrowe wraz z zakupionymi wersjami papierowymi. 5.1.2. Rozwarstwienie BDOT10k Szczegółowy zakres informacyjny określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych obiektów ogólnogeograficznych, a także standardowych opracowań kartograficznych 5.2. Elementy Bazy Danych Obiektów Ogólnogeograficznych (BDOO) Baza Danych Ogólnogeograficznych pełni funkcje mapy przeglądowej, obrazującej znaczne obszary działania GAZ-SYSTEM S.A. 5.2.1. Wymagania ogólne dla BDOO o Dane gromadzone w ciągłej bazie danych - brak podziału sekcyjnego danych. o Dane powinny pochodzić z Bazy Danych Obiektów Ogólnogeograficznych lub równoważnej. o Układ odniesień przestrzennych: 1992. o Układ odniesień wysokości: Kronsztadt. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 18 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. o Format danych: ESRI SHP 5.2.2. Rozwarstwienie BDOO Szczegółowy zakres informacyjny określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych obiektów ogólnogeograficznych, a także standardowych opracowań kartograficznych Elementy branżowe mapy przeglądowej powinny być utworzone na podstawie danych mapy zasadniczej z dokonaniem niezbędnej redakcji kartograficznej. 5.3. Ortofotomapy Ortofotomapy są uzupełnieniem drugiego poziomu prezentacji danych przestrzennych. 5.3.1. Wymagania ogólne na Ortofotomapy o Pas opracowania min. 100 m na każdą ze stron od osi gazociągu. o Dla obiektów powierzchniowych (Tłocznie, Stacje Gazowe, itp.) min. 100 m poza ich granice. o Zdjęcia powinny charakteryzować się brakiem chmur i ich cieni na obrazie. o Rozdzielczość ortofotomapy: pixel < 10 cm. o Średni błąd położenia pixela na ortofotomapie nie większy niż 3 x wielkość pixela. 5.3.2. Pliki graficzne ortofotomapy o Format GeoTIFF z właściwą georeferencją. o Głębia koloru 24 bit (RGB pojedynczy kanał 8 bit). o Kompresja LZW. o Pliki typu untiled, nie powinny zawierać piramid zobrazowania. 5.3.3. Podział sekcyjny i odwzorowanie o Pliki graficzne ortofotomapy w podziale sekcyjnym skali 1:2000 o Układ współrzędnych PUWG 2000, pas zgodny z obowiązującym dla danego terenu. 5.3.4. Nazewnictwo sekcji Nazwy sekcji nie mogą zawierać żadnych znaków rozdzielających, powinien być to jednolity ciąg cyfr. 5.4. Rastrowe mapy topograficznej Rastrowe mapy topograficzne w systemie paszportyzacji są uzupełnieniem TBD w przypadku braku dostępności danych wektorowych na danym obszarze. 5.4.1. Wymagania ogólne dla topograficznych map rastrowych o Zeskanowane arkusze map topograficznych, najnowszej edycji (niezależnie od układu), pokrywające zasięg gazociągu w skali 1:10000 lub 1:25000. W przypadku gdy pozyskane mapy są w układzie innym niż 1942, 1965 lub 1992 Wykonawca musi zeskanować, skalibrować, przetransformować, skleić i dociąć opracowanie do sekcji wg podziału sekcyjnego dla skali 1:10000 lub 1:25000 układu 1942, 1965 lub 1992. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 19 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. o Skanowanie map źródłowych musi nastąpić z dokładnością min. 300 dpi, jednolitą dla całego opracowania. o Kalibracja w oparciu o siatkę krzyży i/lub ramkę na min 16 punktów dopasowania z odrzuceniem punktów o największych odchyłkach. Wynikiem opracowania musi być również raport zawierający analizę dokładności. Zeskanowany obraz musi podlegać oczyszczeniu" i przycięciu do wielkości obejmującej obszar arkusza (bez opisów poza ramkowych). o Pozostałe wymagania powinny być zgodne z 48 i 49 ROZP. MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. 5.4.2. Specyfikacja plików rastrowych o Format plików rastrowych GeoTIFF z właściwą georeferencją. o Głębia kolorów 24bit. o Kompresja LZW. o Pliki typu untiled, bez piramid zobrazowania. 5.4.3. Nazewnictwo sekcji Nazwy sekcji nie mogą zawierać żadnych znaków rozdzielających, powinien być to jednolity ciąg cyfr. 5.5. Pozostałe dane przestrzenne GIS Wszystkie pozostałe dane przestrzenne GIS w GAZ-SYSTEM S.A. powinny być gromadzone w formacie ESRI SHP. Szczegółowe wymagania techniczne odnośnie warstw innych niż opisane w tym dokumencie powinny być określone każdorazowo w specyfikacji przetargowej. 6. Zasób danych przestrzennych w GAZ-SYSTEM S.A. Zasób danych przestrzennych w GAZ-SYSTEM S.A. prowadzony jest w Systemie Paszportyzacji. Dane geodezyjne obsługiwane są przez system V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A. użytkowany w Spółce. Dane geograficzne obsługuje System Ewista GIS. System V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A. użytkowany w Spółce jest źródłem danych przestrzennych dla systemu Ewista GIS. 6.1. System V-Mapa 6.1.1. Baza danych systemu V-Mapa Baza danych mapowych w systemie V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A. użytkowanej w Spółce prowadzona jest w Centrali Spółki, jako baza globalna zawierająca cały zasób mapowy GAZ-SYSTEM S.A. oraz w poszczególnych Oddziałach, jako bazy Oddziałowe. Stan bazy centralnej i lokalnej powinien być zgodny. 6.1.2. Weryfikacja wpływających danych Dane wpływające od Wykonawców podlegają obowiązkowej kontroli. Kontroli wektorowych plików cyfrowych należy dokonać przy użyciu mechanizmów kontrolnych wbudowanych w aplikację V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A. użytkowanej w Spółce. Wynik kontroli musi być pozytywny. W przypadku stwierdzenia w raporcie kontroli błędów, uwag lub nieprawidłowości zasób taki należy zwrócić Wykonawcy w celu jego poprawy. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 20 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 6.1.3. Aktualizacja bazy danych V-Mapa Wgranie nowego zasobu do bazy danych mapowych systemu V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A. użytkowanej w Spółce może nastąpić tylko, gdy wynik kontroli wgrywanych plików jest bez uwag. Zaleca się, aby aktualizacja zasobu centralnego jak i lokalnego odbyła się w niewielkich odstępach czasu. 6.2. System Ewista GIS 6.2.1. Baza danych mapowych systemu Ewista GIS Baza danych mapowych w systemie EwistaGIS prowadzona jest z wykorzystaniem narzędzi firmy ESRI. Dane geodezyjne wprowadzane do systemu pochodzą z systemu V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A. użytkowanej w Spółce. Dane te (w szczególności dane wektorowe) przed wprowadzeniem muszą być odpowiednio zmodyfikowane. Dane geograficzne wprowadzane do systemu pochodzą od firm zewnętrznych. 6.2.2. Weryfikacja wpływających danych Dane wczytywane do systemu podlegają obowiązkowej kontroli. Importując dane należy w opcjach importu ustawić opcje kontroli. W przypadku, gdy w raporcie z wstępnej kontroli pojawią się błędy importu właściwego nie należy dokonywać do czasu wyjaśnienia wszystkich wątpliwości związanych z importowanym zasobem. 6.2.3. Aktualizacja bazy danych Ewista GIS Wprowadzenie nowego zasobu może nastąpić tylko wtedy, gdy kontrole nie będą wykazywać błędów. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 21 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 7. Przyjęcie danych do zasobów GAZ-SYSTEM S.A. 7.1. W wyniku prowadzenia prac inwestycyjnych/modernizacyjnych/remontowych albo aktualizacji danych geodezyjnych Wykonawca przekazuje następujące materiały: 7.1.1. Pliki mapy numerycznej w formacie *.dgn V8 zgodnym z aplikacją V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A. użytkowanej w Spółce na platformie Bentley w podziale arkuszy w skali 1:2000 układu 1965 lub 2000 w zależności w jakim układzie prowadzony jest zasób w danym Oddziale z symboliką elementów w skali 1:500. 7.1.2. Pliki całościowe mapy numerycznej, bez podziału na arkusze w formacie DGN V8, zgodne z aplikacją V-Mapa 3.5 w konfiguracji dla GAZ-SYSTEM S.A. użytkowanej w Spółce, we właściwych strefach odwzorowawczych (zgodnych z obowiązującymi na danym obszarze). 7.1.3. Pliki rastrowe mapy zasadniczej (jeżeli zostały pozyskane lub wytworzone) w podziale arkuszy dla skali 1:2000 (bez opisów pozaramkowych, w przypadku map w innych skalach należy je scalić do skali 1:2000). Format GeoTIFF z ustaloną georeferencją. Układ współrzędnych 1965 lub 2000 w zależności w jakim układzie prowadzony jest zasób w danym Oddziale. 7.1.4. Pliki rastrowe mapy topograficznej w podziale arkuszy w skali 1:25000 lub 1:10000 układu 1965 lub 1992 (bez opisów pozaramkowych). Format GeoTIFF z ustaloną georeferencją. Decyzja w sprawie skali i układu odniesienia zostanie uzgodniona z Zamawiającym przy realizacji przedmiotu opracowania. 7.1.5. Szczegółowe szkice gazowniczych urządzeń technicznych w formie numerycznej schematy wraz z wydrukami. 7.1.6. Profile podłużne w formie numerycznej wraz z wydrukiem. 7.1.7. Czytelne kopie geodezyjnych szkiców pomiarowych w formie papierowej zawierające wszystkie pomierzone elementy wraz z numerami pikiet. Szkice musza być opisane numerem sekcji mapy w skali, jakiej dostarczona jest mapa z ODGiK, zawierać nr KERG, oznaczenie kierunku północy, nazwę obrębu i gminy. 7.1.8. Zdjęcia urządzeń gazowniczych w formie numerycznej pliki formatu *.jpg. 7.1.9. Cztery egzemplarze map z ODGiK (4 egzemplarze, w tym 1 egzemplarz w podziale sekcyjnym format A1). Zaklauzulowane odbitki mapy zasadniczej po wykonaniu pomiaru w terenie. Wielkość przekazywanych materiałów nie powinna przekraczać rozmiaru A1. W przypadku, gdy ODGiK wydaje mapę kolorową należy dodatkowo dołączyć także wersję czarno-białą (dotyczy wszystkich 4 egzemplarzy mapy). Należy dołączyć mapę przeglądową tych arkuszy z narzuconym podziałem sekcyjnym 1:2000 w ukł. 1965 i 2000. 7.1.10. Wykazy współrzędnych w układzie 1965, 2000 i WGS-84 w pliku txt, tak jak w pkt 7.2 niniejszego paragrafu. 7.1.11. Papierowe arkusze mapy topograficznej, z której wykonywane były skany, w jednym egzemplarzu. 7.1.12. Wydruk w skali 1:500 branżowej mapy hybrydowej przekazanej w formie plików z zaznaczeniem elementów pomierzonych w postaci sekcyjnej lub map trasowych z przebiegiem sieci gazowej. 7.1.13. Zestawienia tabelaryczne długości gazociągu w podziale na obręby, gminy i powiaty w rozróżnieniu na odległości zredukowane. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 22 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 7.1.14. Przekazywane materiały ww. plikach należy nagrać na cyfrowy nośnik danych (CD-ROM lub DVD, itp.) i dołączyć do dokumentacji w dwóch egzemplarzach. 7.2. Wszystkie powyższe materiały wykonane dla Zamawiającego mają zostać przekazane w formie operatu zawierającego kompletne materiały, nie dopuszcza się sytuacji, w której część danych jest przekazana osobno np. łącznie z techniczną dokumentacją powykonawczą. Ponadto wymagane jest, aby opracowanie będące przedmiotem przekazania do Działu Technicznego było zweryfikowane i potwierdzone przez osobę ze strony Zamawiającego bezpośrednio nadzorującą wykonanie danego zadania w terenie. 7.3. W wyniku aktualizacji danych geograficznych Wykonawca przekazuje następujące materiały: 7.3.1. Pliki całościowe mapy numerycznej, bez podziału na arkusze w formacie SHP. 7.3.2. Przekazywane materiały ww. plikach należy nagrać na cyfrowy nośnik danych (CD-ROM lub DVD, itp.) i dołączyć do dokumentacji w dwóch egzemplarzach. Na przekazywanych nośnikach danych oprócz plików, które podlegały opracowaniu, należy także przekazać pliki w odrębnym katalogu pod nazwą np. otrzymane opracowanie, w nim to powinny znajdować się pliki, które udostępnione zostały do kartowania stan przed zrealizowaniem przedmiotowego zadania. 8. Aktualność danych. 8.1. Weryfikacja i ocena aktualności danych Weryfikację i ocenę aktualności map należy dokonywać podczas normalnego użytkowania zasobu. W przypadku stwierdzenia dużych rozbieżności w treści zasobu w stosunku do stanu faktycznego (spowodowane np. szybką urbanizacją danego obszaru) Oddział powinien podjąć stosowne działania zmierzające do zaktualizowania zasobu na danym obszarze. 8.2. Aktualizacja danych geodezyjnych 8.2.1. Aktualizacja posiadanego zasobu danych powinna następować każdorazowo podczas: o inwentaryzacji powykonawczych nowobudowanych lub remontowanych obiektów gazowniczych, o inwentaryzacji powykonawczych obiektów budowlanych sytuowanych w sąsiedztwie gazociągów wysokiego ciśnienia, 8.2.2. Dostarczenie rastrowej mapy topograficznej nie będzie zawsze obligatoryjne podczas prac aktualizacyjnych danych geodezyjnych. W ramach zlecenia dopuszczalne jest fakultatywne wymaganie map topograficznych, jeśli opracowanie dotyczy nowych obszarów lub istniejące dane są nieaktualne. Decyzja należeć będzie do osoby odpowiedzialnej za zamówienie. Uwaga. Wymóg dotyczy wyłącznie topograficznych map rastrowych. Mapy wektorowe topograficzne będą tworzone samodzielnie na bazie danych map zasadniczych. 8.2.3. Zalecany wiek zasobu geodezyjnego ustala się następująco: o Mapy zasadnicze do 10 lat o Mapy Topograficzne do 15 lat Wydanie 1 Wersja 1 Strona 23 z 24

Załącznik nr 4 Zasady pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. o Mapy przeglądowe do 25 lat. 8.2.4. W uzasadnionych przypadkach aktualizacji poszczególnych fragmentów map podyktowanej np. dużymi zmianami w zagospodarowaniu przestrzennym należy dokonywać odpowiednio wcześniej. 8.3. Aktualizacja danych geograficznych Aktualizacja posiadanego zasobu danych powinna następować w uzasadnionych przypadkach np. dużymi zmianami w zagospodarowaniu przestrzennym lub pojawieniem się na rynku nowych opracowań. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 24 z 24

Świerklany 08.02.2016r. ZAŁĄCZNIK NR 2 do OPZ: WYTYCZNE W ZAKRESIE PROJEKTOWANIA I WYKONAWSTWA PROCESÓW SPAWALNICZYCH NA OBIEKTACH SIECI GAZOWYCH ( STACJE/WĘZŁY SYSTEMOWE I ROZDZIELCZE/UKŁADY WEJŚCIOWE-WYJŚCIOWE ZZU). W zakresie projektowania i wykonawstwa prac spawalniczych należy stosować się obowiązkowo do wymagań określonych w poniższych dokumentach : - Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r., w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie (Dz.U. 2013 poz. 640); - Instrukcji w zakresie wymagań do projektowania gazociągów przesyłowych, stacji gazowych, systemów ochrony przeciwkorozyjnej gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia, skrzyżowań z przeszkodami terenowymi oraz w zakresie pozyskiwania i przechowywania danych przestrzennych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. nr PE-DY-I02; - WARUNKACH TECHNICZNYCH w zakresie projektowania, materiałów i elementów stosowanych Do wytwarzania oraz w zakresie wytwarzania gazociągów przesyłowych budowanych przez Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. uzgodnionych i zatwierdzonych z UDT a obowiązujących od dnia 15 lipca 2013r. Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz-System S.A. Oddział w Świerklanach wymaga, by prace spawalnicze w zakresie projektowania i wykonawstwa spełniały poniższe kryteria: Wymagane uprawnienia / uznania wytwórcy - Wykonawca powinien wykazać się wprowadzonym Systemem Zarządzania Jakością zgodnie z PN-EN ISO 9001; - wykonawca winien posiadać wprowadzony system zapewnienia jakości w spawalnictwie zgodnie z PN-EN ISO 3834-2 oraz PN-EN ISO 3834-5; - wykonawca winien posiadać kwalifikacje nadane w formie decyzji przez UDT w zakresie wytwarzania, modernizacji, naprawy gazociągów ( sieci gazowych); - w zakresie wykonawstwa urządzeń ciśnieniowych podlegających Dozorowi Technicznemu, wykonawca musi posiadać stosowne uprawnienia nadane przez UDT. Nadzór spawalniczy/ Spawacze /Operatorzy - Personel nadzorujący prace spawalnicze powinien być kwalifikowany zgodnie z PN-EN ISO 14731; Nadzór spawalniczy winien sprawować IWI/EWE ( Międzynarodowy Inżynier Spawalnik); Nadzór nad pracami spawalniczymi na budowie winna prowadzić osoba z kwalifikacjami min. IWS. - Spawacze muszą posiadać aktualne Świadectwa wg PN-EN ISO 9606-1 (lub PN-EN 287-1) w wymaganym zakresie dla realizacji prac spawalniczych wystawione (lub potwierdzone) obowiązkowo przez UDT. Dotyczy to również złączy o średnicy D 25 mm oraz złączy odgałęzień rurowych pod kątem 60º ( przy takich złączach spawacz musi wykazać się odrębnym świadectwem spawacza wg normy jak wyżej )! 1

Wykonawstwo połączeń kabel-rura może być realizowane tylko przez uprawniony personel w oparciu o posiadane świadectwo lutowacza zgodnie z PN-EN ISO 13585 lub operatora wg PN-EN ISO14732 (wystawione lub potwierdzone obowiązkowo przez UDT). UWAGA! Jeśli projekt wykonawczy przewiduje wykonawstwo połączeń rur PE ( włączenia do sieci ś/c (n/c), zastosowanie instalacji tymczasowej PE itd.) metodą zgrzewania (spawania), to wykonawca musi przedstawić uprawnienia kwalifikowanego personelu wykonawczego zgodnie z normą PN-EN 13067. Uprawnienia personelu muszą wykazywać metodę, grupy materiałowe i podgrupy. Wykonawstwo badań nieniszczących/ kontrola jakości - Badania nieniszczące może wykonywać tylko laboratorium z uznaniem ( akredytacją) wg normy PN-EN ISO/IEC 17025, personel badań nieniszczących musi posiadać kwalifikacje zgodne z PN-EN ISO 9712; Zgodnie z wymagania normy, personel badań NDT musi posiadać aktualne badanie wzroku. - Przed przystąpienie do realizacji badań, wykonawca ma obowiązek przedstawić do akceptacji użytkownikowi Sieci gazowej OGP GAZ-SYSTEM Oddział w Świerklanach, wytypowane laboratorium badań nieniszczących NDT. - Wykonywanie badań nieniszczących ( VT,PT,MT,UT,RT) winno się odbywać w oparciu o zatwierdzone w OGP Gaz-System O/Świerklany instrukcje badań. Instrukcje sporządza certyfikowany personel z min. 2 stopniem certyfikacji. Dopuszcza się stosowanie raz zatwierdzonych instrukcji/procedur badawczych wielokrotnie. Jeśli przy realizacji badań nieniszczących będzie konieczna zmiana warunków badania, technik badawczych, zastosowania specjalistycznego sprzętu, a instrukcja badawcza wcześniej zatwierdzona nie będzie tego ujmowała, wykonawca ( laboratorium) będzie zobowiązany sporządzić nową instrukcję i przedłożyć ją do zatwierdzenia przed rozpoczęciem badań. - Wykonawca przedstawiając Zamawiającemu do uzgodnienia instrukcje technologiczne spawania, zobowiązany jest jednocześnie przedstawić odpowiednie dokumenty potwierdzające, że laboratorium mające wykonać badania nieniszczące posiada akredytację zgodną z wymogami PN-EN ISO/IEC17025.W przypadku braku dokumentu, o którym mowa w zdaniu poprzednim zamawiający zażąda zmiany zaproponowanego laboratorium, na inne spełniające wymagania określone przez zamawiającego. Kwalifikowanie technologii spawalniczych. - Wykonawca musi posiadać uznanie technologii spawania WPQR(WPAR) na wszystkie rodzaje wykonywanych złączy spawanych wg PN-EN ISO 15614 ( PN-EN 288-3). Operator gazociągu wymaga, aby przy kwalifikowaniu technologii spawania przeprowadzona była próba udarności w temperaturze -30 C dla wykonanych złączy spawanych (wszystkich od grubości 5 mm wzwyż). Jeżeli uznanie nie będzie obejmowało próby udarności, wykonawca ma obowiązek uzupełnić to badanie na dodatkowej próbce spawalniczej z tych samych materiałów i dla tych samych technologii spawania, które będą wykorzystywane przy realizacji procesów spawalniczych danej inwestycji. Próbę należy wykonać przed rozpoczęciem prac spawalniczych na elementach o grubości min. 6,3 mm - W zakresie ewentualnych napraw miejscowych, wykonawca musi wykazać się osobnym uznaniem na technologię naprawczą. Jeżeli wykonawca nie posiada takiego uznania wg norm jak wyżej, nie może wykonywać napraw miejscowych, tylko wadliwe złącze musi wyciąć w całości ( włącznie z usunięciem SWC) i wykonać ponowną spoinę na gotowo. 2

- Również spawane odgałęzienia rurowe przy kącie 60 wymagają osobnego uznania technologii wg norm jak wyżej. - Wykonawstwo połączeń spawanych na czynnej sieci gazowej ( np. spawania elementów w zakresie metody włączeń bezpostojowych) wymaga osobnych uznań w zakresie kwalifikowania technologii spawania. Warunki określa operator sieci w oparciu o wytyczne normy PN-EN 12732. - Wykonywanie przyłączy kabli ze ścianką rury ( dotyczy elementów czynnej ochrony katodowej) dopuszcza się tylko techniką PIN BRAZING w oparciu o uznaną technologię zgodnie z normą PN-EN 12732 załącznik H. Dla metody spawania 111 dopuszcza się zmianę marki materiału dodatkowego przy określonym oznaczeniu normatywnym pod warunkiem, że wykonane zostanie dodatkowe złącze próbne z zastosowaniem tych samych parametrów spawania jak w oryginalnym badaniu technologii. Złącze takie poddaje się obowiązkowej próbie udarności. Dokumentacja spawalnicza/ Instrukcje WPS: - OGP Gaz-System O/Świerklany wymaga sporządzania do każdego typu złącza spawanego pisemnej instrukcji technologicznej spawania WPS ( zgodnie z PN-EN ISO 15609-1) i przekazania jej obowiązkowo do zatwierdzenia przez służby spawalnicze operatora przed wykonywaniem prac. UWAGA! Instrukcje Technologiczne Spawania WPS wykonawca ma obowiązek sporządzić dla złączy: - wszystkich układów technologicznych; - rur ochronnych /przewiertowych ( jeśli takie występują w ramach zadania); - instalacji wydmuchowych (upustowych); - układu gazowego zasilającego kotłownię (tzw. ścieżki gazowej ); - wszystkich instalacji tymczasowych (np. gazociągu obiegowego, instalacji tymczasowej stacji SRP itd.): - podlegających naprawie ( spoin naprawczych). W przypadku połączeń kabli ze ścianką rury ( wykonawstwo elementów ochrony katodowej), wykonawca sporządza instrukcję technologiczną luto-zgrzewania BPS. Wraz z Instrukcjami WPS (BPS), wykonawca ma obowiązek przedłożyć kopie WPQR ( z dołączonymi raportami z badań nieniszczących/niszczących) dla opracowanych instrukcji oraz wykaz ( kopie świadectw) uprawnionych spawaczy wytypowanych do realizacji zadania oraz świadectw operatorów ( połączenia kabli ochrony katodowej ze ścianką rurociągu). - Operator wymaga sporządzenia do zatwierdzenia zbiorczego PLANU SPAWANIA i KONTROLI ZŁĄCZY dla wykonawstwa wszystkich połączeń spawanych. - Plan Spawania i Kontroli Złączy musi być uzupełniony o rysunek/rysunki wykonawcze ( zestawieniowe ) wszystkich elementów budowanego obiektu z oznaczonymi spoinami, które podlegają wykonawstwu w zakresie realizacji zadania. Oznaczenia spoin muszą być jednoznaczne z tymi opisanymi w Planie Spawania i Kontroli Złączy Spawanych. Wszelkie operacje cięcia rur przewodowych, łuków, króćców itp. wymagają opisania w Dzienniku Spawania. - Zmiany konstrukcyjne w zakresie połączeń spawanych oraz technologii wykonania ( w tym materiałowe) muszą być obowiązkowo każdorazowo uzgadniane ze Spawalnikiem Oddziału OGP GAZ-SYSTEM S.A. w Świerklanach. W przypadku wykonawstwa prac spawalniczych na sieciach gazowych zarządzanych przez operatora sieci dystrybucyjnej, stosowną dokumentację spawalniczą oraz dopuszczenie do tych 3

prac należy uzgadniać wcześniej z PSG Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu. Kopię zatwierdzonej dokumentacji należy dołączyć do dokumentacji wykonawczej. Wykonawstwo prac spawalniczych: Prace spawalnicze należy prowadzić w oparciu o zatwierdzone przez operatora Instrukcje Technologiczne Spawania WPS, zgodnie z zapisami Planu Spawania i Kontroli Złączy Spawanych oraz warunkami określonymi w normie przedmiotowej PN-EN 12732. Należy przestrzegać bezwzględnie wymogów technologicznych zawartych w WPS/BPS: - zmiennych zasadniczych parametrów spawania i energii liniowej spawania, - temperatur: podgrzewania, międzyściegowych, schładzania złącza i ewentualnej obróbki cieplnej, - stosować zatwierdzone zgodne z instrukcją spawania materiały podstawowe i dodatkowe. Wykonawca musi stosować przy pracach spawlaniczych: - urządzenia spawalnicze ( spawarki, agregaty spawalnicze) z regulowaną bezstopniową nastawą parametrów i możliwością ich bezpośredniego odczytu, - sprzęt do podgrzewania (palniki propan-butan) lub urządzenia do nagrzewania indukcyjnego (np. maty grzejne), - przyrządy do kontroli temperatury ( termometry, pirometry bądź odpowiednie termoindykatory kredkowe), - urządzenia do pozycjonowania, centrowania i montażu współosiowego elementów, - dodatkowe zabezpieczenia miejsc spawania przy wykonawstwie robót spawalniczych w terenie ( namioty spawalnicze, parawany, nagrzewnice ), - mocowanie uchwytu masowego do rur zapewniające bez zwarciowe połączenie na styku, - Dla materiałów z grupy materiałowej 2 i 3 dopuszcza się cięcie termiczne (np. acetylenowo-tlenowe) pod warunkiem przeprowadzenia obróbki mechanicznej ciętej powierzchni na szerokości obejmującej usunięcie strefy SWC. Wymaga się w tym przypadku przeprowadzenia dodatkowych badań UT na szerokości min. 25 mm licząc od czoła rury. - Przy cięciu elementów rurowych przygotowywanych do spawania, należy zachowywać prostopadłość płaszczyzny cięcia w stosunku do ich osi wzdłużnych. Odchyłki cięcia nie powinny przekraczać: 0,5 mm dla rur o średnicach do DN 80, 1 mm dla rur o średnicach od DN 80 do DN 200, 1,6 mm dla rur powyżej DN 200; - Krawędzie złączy winny być przygotowane zgodnie z normami PN-ISO 6761, PN-EN 1708-1, PN-EN ISO 9692-1 oraz Instrukcją Technologiczną Spawania WPS. Jeśli brzegi do spawania elementów rurowych i armatury są o różnej grubości to należy je przygotować (wyrównać) zgodnie z załącznikiem C normy PN-EN 12732 lub norm jak wyżej; - Operator gazociągu wymaga, by do procesów spawania elementów rurowych stosować metody: 141 i 141/111 ; - Odgałęzienia króćców należy wykonywać poprzez zastosowanie elementów kutych lub ciągnionych ( trójniki/ zwężki ) i stosowanie połączeń spawanych doczołowych. - Dopuszcza się za zgodą służb spawalniczych operatora gazociągu i tylko jeśli średnica odgałęzienia jest co najmniej o połowę mniejsza od średnicy rury podstawowej, stosowanie spawanych odgałęzień rurowych. Wymaga się zastosowania przejściowych elementów kształtowych typu WELDOLET chyba, że z obliczeń wytrzymałościowych wynika, iż zastosowanie wzmocnienia takim elementem nie jest konieczne. Rozwiązanie powyższe, stosuje się wyłącznie do technologicznych układów rurowych na obiektach gazowych ( nie dotyczy spawanych króćców na czynnej sieci w ramach technologii hermetycznych i włączeniowych ). Dopuszczenie takowe stosuje się dla średnic rury odgałęźnej do max. 3 (DN 80) pod warunkiem, że załączona kwalifikowana technologia spawania (WPR), obejmuje stosowne zakresy średnic i grubości elementów spawanych. Spoiny elementów tego typu należy wykonywać obowiązkowo z pełnym przetopem. 4

Zastosowanie do odgałęzień kształtek typu WELDOLET o średnicach nominalnych 4 i więcej, warunkuje się przeprowadzeniem dodatkowego kwalifikowania technologii spawania (WPQR), która będzie jednoznacznie zgodna w swym zakresie z zaprojektowanymi grubościom ścianek elementów rurowych, na których mają być one naspawywane. - Na elementach kształtowych takich jak łuki, kolana, trójniki, zwężki nie dopuszcza się wykonywania spawanych odgałęzień rurowych. W wyjątkowych przypadkach i tylko jeśli jest to uzasadnione, operator gazociągu może dopuścić wykonanie takiego odgałęzienia, lecz dotyczy to tylko elementu typu kolano/łuk i winno ono być zaprojektowane w osi obojętnej elementu kształtowego. - Bezwzględnie należy przestrzegać minimalnych odległości między spoinami obwodowymi, które mają wynosić min. 200 mm ( lub min. 0,5 DN przy średnicach powyżej DN 400). Odległość między spoinami obwodowymi a spoiną odgałęzienia ma wynosić min. 200mm. - W przypadku zlączy spawanych nie spełniających przyjętych kryteriów odbiorowych dopuszcza się naprawę, lecz może być ona wyłącznie jednorazowa. W przypadku gdy spoina po naprawie i badaniach nadal nie spełnia wymogów jakościowych, podlega całkowitemu wycięciu i spawaniu na nowo. - Spoiny rurociągu obiegowego-tymczasowego (bay passu) wraz ze spoinami instalacji tymczasowych, spoiny rur wydmuchowych/upustowych i ścieżki gazowej zasilającej kotłownię na obiekcie, podlegają tym samym warunkom wykonawczym jak elementy technologiczne budowanej sieci gazowej. - Nie dopuszcza się na elementach rurowych znakowania trwałego stemplami ( np. znakami spawacza). Opis numeracji spoin, nr znaku spawacza, oznaczeń złącza należy dokonywać przy użyciu wyłącznie niezmywalnych markerów. Wszystkie wykonane spoiny, bezwzględnie muszą być wykazane na rysunkach wykonawczych elementów obiektu ( stacji, węzła itp.). - Przy wykonywaniu włączeń do czynnego gazociągu, dopuszcza się stosowanie trójników i nakładek rozciętych wyłącznie pełno obwodowych. Wyjątkiem jest spawanie elementów króćców TOR i króćców do balonowania z zastosowaniem nakładek wzmacniających, przy czym musi być spełniony warunek, że średnica odgałęzienia (króćca) wynosi najwyżej 0,5D rury głównej i obliczenia wytrzymałościowe potwierdzają możliwość zastosowania takiego rozwiązania konstrukcyjnego. - Luto-zgrzewanie kabli ochrony katodowej do gazociągu należy wykonywać obowiązkowo przed właściwymi próbami ciśnieniowymi (wytrzymałościowymi). - Wykonawstwo spoin łączących armaturę (zawory, zasuwy) z gazociągiem, należy prowadzić z ciągłą kontrolą temperatur podczas spawania (tzw. monitoring złącza). Z pomiarów wykonawca sporządza protokół. Wymóg stosuje się do armatury z końcówkami do spawania. Badanie i kontrola złączy spawanych: - Badania nieniszczące NDT (VT,PT,MT,RT,UT) prowadzić należy w oparciu o wytyczne aktualnych na dzień zatwierdzenia projektu wykonawczego ( wykonawstwa obiektu) norm przedmiotowych oraz zgodnie z zatwierdzonymi przez operatora instrukcjami wykonawczymi przedłożonymi przez laboratorium badań. Połączenia spawane doczołowe ( spoiny układów technologicznych, rur upustowychwydmuchowych, układów zasilania kotłowni ( ścieżka gazowa ) oraz elementów tymczasowych ( tzw. bypassów i stacji tymczasowych) podlegają obowiązkowo: - badaniom wizualnym ( 100%) ; - badaniom radiograficznym ( 100%); - dodatkowo wszystkie spoiny włączeniowe, spoiny nie podlegające próbom ciśnieniowym oraz spoiny występujące pod przeszkodami terenowymi (jeśli takie wystąpią ) : dla rur o grubości ścianek od 6,3 mm podlegają badaniom ultradźwiękowym ; dla rur o grubości ścianek do 6,3 mm włącznie podlegają badaniom magnetyczno-proszkowym Spoiny odgałęzień rurowych, króćców oraz spoin pachwinowych podlegają obowiązkowo: 5

- badaniom wizualnym 100% ( kontrola wizualna spoin odgałęzień rurowych i króćców obejmuje bezwzględnie badanie spoiny od strony grani przy użyciu technik pośrednich ( wideoskopowych). - badaniom magnetyczno-proszkowym w zakresie 100% ( dopuszcza się po uzgodnieniach zastosowanie metody penetracyjnej). Uwaga! Inwestor zastrzega sobie prawo wnioskowania o przeprowadzenie dodatkowych badań nieniszczących (objętościowych - RT/UT) przez wykonawcę, jeżeli podczas kontroli ujawnione zostaną niezgodności spawalnicze/materiałowe na instalacji gazowej. Spoiny elementów kształtowych naspawywanych na czynnych sieciach gazowych (gazociągach) oraz odcinki rur na których będą one zabudowane,podlegają obowiązkowym badaniom jak niżej: - miejsca na rurze przewodowej gazowej, gdzie będą umiejscowione i spawane elementy kształtowe podlegają kontroli MT i UT w zakresie 100% na obecność ewentualnych wad hutniczych i rozwarstwień ( badana strefa ma obejmować całą długość naspawywanego elementu zwiększoną o 50 mm z każdej jego strony). - Badania spawanych trójników dwudzielnych ( fittingów),obejmują spoiny wzdłużne łączące połówki przy zastosowaniu badań VT 100% i RT 100%. Połączenia obwodowe pachwinowe fitting rura przewodowa podlegają badaniom VT i MT 100%. - Króćce do balonowania podlegają kontroli VT( w tym sprawdzenie poprawności wykonania warstwy przetopowej od wewnętrznej strony króćca) oraz MT, w zakresie 100%. To samo badanie przeprowadzić dla króćców typu TOR. - Spoiny nakładek wzmacniających podlegają kontroli VT oraz MT w zakresie 100%. Kryterium odbioru złączy spawanych: Poziom jakości B wg PN EN ISO 5817 W przypadku badań magnetyczno-proszkowych (penetracyjnych) obowiązuje poziom akceptacji 2x. Uwaga: Dopuszcza się odstępstwa dla niektórych niezgodności spawalniczych ale tylko dla spoin gazociągu przyłączeniowego wg tabeli G.1 normy PN-EN 12732. Zamiast nieaktualnej normy PN-EN 25817 należy stosować odpowiednie poziomy jakości z normy PN-EN ISO 5817. Całkowicie niedopuszczalne są niezgodności typu przyklejenia ( 401) oraz niepełny przetop grani ( 402). Niedopuszczalne jest szlifowanie lica spoiny i stref przyspoinowych tarczami szlifierskimi. - Wytyczne prowadzenia badań: *) wizualne wg PN-EN ISO 17637, *) magnetyczno-proszkowe wg PN-EN ISO 17638 oraz PN-EN ISO 3059 *) penetracyjne wg PN-EN ISO 3452 (cz. 1-4) oraz PN-EN ISO 3059 *) radiograficzne wg PN-EN ISO 17636-1 (obowiązkowo technika wykonania klasa B), *) ultradźwiękowe wg PN-EN 583 (cz. 1 i 2), PN-EN ISO 17640. Ewentualne zmiany w zakresie badań i kontroli połączeń spawanych należy obowiązkowo 6

uzgadniać ze Spawalnikiem Oddziału OGP Gaz-System w Świerklanach. Wymagania inwestora w zakresie kontroli inspekcyjnych i odbioru złączy spawanych: -Wykonawca ma obowiązek powiadomić służby spawalnicze inwestora o terminie rozpoczęcia prac spawalniczych. Wykonawstwo tych prac może nastąpić wyłącznie po pozytywnym zatwierdzeniu dokumentacji spawalniczej przez uprawniony personel spawalniczy inwestora. - OGP GAZ-SYSTEM zastrzega sobie prawo do przeprowadzenia kontroli realizowanych prac spawalniczych oraz do rekontroli badań nieniszczących wykonywanych w trakcie realizacji inwestycji tak przez służby własne jak i stronę trzecią. - Wykonawca (lub w jego imieniu laboratorium wykonujące badania NDT ) ma obowiązek przedstawienia pełnej dokumentacji jakościowej ( protokoły, radiogramy, zdjęcia itp.) na każde wezwanie inwestora i na każdym etapie realizacji inwestycji. - Na 7 dni przed planowanymi próbami szczelności i wytrzymałości, wykonawca zobowiązany jest zgłosić ten fakt do Operatora Gazociągów Przesyłowych Gaz-System S.A. w Świerklanach, by służby spawalnicze inwestora mogły przeprowadzić wstępną ocenę połączeń spawanych wykonanych na obiekcie ( dotyczy wszystkich układów naziemnych w stacjach, węzłach, na układach ZZU i pozostałych) oraz sprawdzić poprawność wykonania badań NDT. Należy przekazać komplet wszystkich protokołów badań nieniszczących oraz radiogramy z badań RT. W przypadku stwierdzenia w trybie rekontroli, nieprawidłowego wykonania badań nieniszczących ( złej oceny jakościowej wykonanych złączy) lub nie przekazania dokumentacji przez wykonawcę, inwestor nie dopuści do rozpoczęcia właściwych prób ciśnieniowych elementów prefabrykowanych bądź całego obiektu. - Przed odbiorem technicznym obiektu sieci gazowej/ gazociągu, wykonawca ma obowiązek przedłożyć wcześniej inwestorowi ( min. z 7 - dniowym wyprzedzeniem) pełną dokumentację spawalniczą powykonawczą w zakresie obejmującym: - Dzienniki Spawania wraz ze schematami ( rysunkami układów obiektu/lub gazociągu), na których opisano wszystkie złącza spawane ( spoiny); - Świadectwa wszystkich spawaczy, którzy wykonywali spoiny; - Dokumentację z badań NDT ( badań nieniszczących) i niszczących, jeśli takie miały być wykonane, w postaci protokołów bądź raportów technicznych; Dla badań RTG należy bezwzględnie przedstawić radiogramy dla badanych spoin. Wymagania inwestora w zakresie projektowania : Projekt wykonawczy musi jednoznacznie wyszczególniać wszystkie elementy rurowe (w tym kształtki), które będą podlegały łączeniu metodami spawalniczymi. Dla elementów tych należ bezwzględnie podawać: rodzaj, średnicę, grubość ścianki, gatunek materiału. Wszystkie elementy muszą być wyszczególnione na rysunkach złożeniowych/wykonawczych. Wskazanym jest, by oznaczać występowanie złączy spawanych. 7

Wszelkie zmiany kierunków przepływu, zmiany średnic należy projektować z zastosowaniem elementów kutych bądź ciągnionych (kolan, łuków, trójników,zwężek itp.) Dopuszcza się zgodnie z wytycznymi PE-DY-W01 i PE-DY-W02 stosowanie odgałęzień spawanych, lecz należy stosować się do wymogów powyższych wytycznych i jednocześnie należy potwierdzić zaprojektowane rozwiązanie konstrukcyjne stosownymi obliczeniami (obliczenia ścianek rur osłabionych otworami). W przypadku konieczności zastosowania wzmocnienia elementu, należy zaprojektować zastosowanie specjalnych kształtek kutych typu: WELDOLET czy SWEEPOLET. Obliczenia można przeprowadzać wg standardów ASME B31.4-2009 bądź warunków WUDT-UC WO-O/18 Zastosowanie technologii włączeń hermetycznych bezpostojowych (TDW) wymaga przeprowadzenia obliczeń dla wszystkich elementów kształtowych i ich dobór co do rodzaju, średnic, grubości ścianek, zastosowania dodatkowych elementów wzmacniających (nakładek). Elementy należy wyszczególnić. Należy stosować rozwiązania konstrukcyjne w postaci kształtek dwudzielnych pełno obwodowych. Obliczenia należy przeprowadzać wg dokumentów normatywnych jak wyżej. Zastosowanie technologii bezpostojowej należy przedstawić szczegółowo na rysunku zestawieniowym budowanego obiektu (z umiejscowieniem na sieci gazowej). Jeżeli włączenie obiektu przewiduje się metodą tradycyjną za układami ZZU wlot/wylot ( włączenia do gazociągów liniowych), to należy zaprojektować króćce balonowe i upustowe wg wymogów jak wyżej. Dział Techniczny Specjalista Jarosław Kurowski IWE, IWI-C 8

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. PE-EF-P01 Warszawa, lipiec 2013 r.

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Metryka regulacji Obszar biznesowy: Kategoria: Właściciel: Forma i data zatwierdzenia: Pion Eksploatacji Procedura Dyrektor Pionu Eksploatacji Adam Nowakowski Zarządzenie Dyrektora Pionu Eksploatacji nr 1/PE/2013 z dnia 02-07-2013 Data wejścia w życie: 08-07-2013 Zakres stosowania: Opiekun merytoryczny: Wszyscy pracownicy Spółki Dorota Bagińska Data ostatniego przeglądu: 14-02-2014 Wydanie. Wersja: 5.2. Akty powiązane: Procedura PE-EF-P02 monitorowanie znaczących aspektów środowiskowych Procedura PE-EF-P03 realizacja programów środowiskowych Procedura PE-EF-P07 identyfikacja wymagań prawnych i innych wymagań z zakresu ochrony środowiska oraz ocena zgodności Historia zmian Wydanie. Wersja 5.1. 5.2. Opis zmiany Zmiana wydania. Uwzględnienie w zapisach Procedury uwag zgłoszonych podczas audytu ZSZ. Rozszerzenie Procedury o proces inwestycyjny przy identyfikacji i ocenie aspektów środowiskowych. Dostosowanie do nowego szablonu regulacji wewnętrznych. Zmiana kodu regulacji oraz nazw Działów w związku z wejściem w życie nowego Regulaminu Organizacyjnego Data wprowadzenia zmiany 08-07-2013 14-02-2014 Wydanie 5 Wersja 2 PE-EF-P01 Strona 2 z 12

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Zmiana definicji Zespołu Środowiskowego. Wniesiono zmiany do pkt 2.1.1, uwzględniono zadania inwestycyjne i remontowych które wymagają zgłoszenia. Wniesiono zmianę do pkt 2.1.1.5, zmiana osoby odpowiedzialnej za prowadzenie rejestru posiadanych dokumentów w zakresie realizowanych inwestycji Wydanie 5 Wersja 2 PE-EF-P01 Strona 3 z 12

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Spis treści Definicje i skróty... 5 Cel Procedury... 6 Przedmiot... 6 Zakres stosowania... 6 Rozdział I... 7 Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych... 7 Rozdział II... 11 Ustalenie kryteriów oceny aspektów środowiskowych.... 11 Przepisy końcowe... 12 Załączniki... 12 Wydanie 5 Wersja 2 PE-EF-P01 Strona 4 z 12

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Definicje i skróty Aspekt środowiskowy - element działań oddziaływać ze środowiskiem. Spółki GAZ-SYSTEM S.A. który może wzajemnie Bieżące aspekty środowiskowe - są to aspekty występujące w trakcie aktualnie prowadzonej działalności eksploatacyjnej jak również aspekty, które są wynikiem przeszłej działalności, która nie jest już prowadzona.. Pracownik odpowiedzialny za ochronę środowiska - pracownik Oddziału/Centrali Spółki GAZ SYSTEM SA, kompetentny i uprawniony do wykonywania czynności w zakresie ochrony środowiska. Przyszłe aspekty środowiskowe - są to aspekty, które obecnie nie istnieją, ale mogą powstać podczas realizacji inwestycji, remontu, jak i w trakcie późniejszej eksploatacji (aspekty powstawać będą w wyniku prac własnych jak i firm zewnętrznych realizujących zadania na rzecz Spółki GAZ-SYSTEM S.A) Raport Oceny Oddziaływania na Środowisko (OOS), Karta Informacyjna Przedsięwzięcia (KIP) dokumenty przywołane w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.(dz. U. 2008 nr 199 poz.1227 z późń. zm.) Rejestr aspektów środowiskowych (RAŚ) - dokument ZSZ zawierający zestawienie występujących w Oddziale (Centrali) aspektów środowiskowych wraz z ich oceną. Wzór formularza stanowi załącznik nr 1 do niniejszej Procedury. Szkoda w środowisku definicja zgodna z Ustawą o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie - Dziennik Ustaw z dnia 13 kwietnia 2007 NR 75, poz. 493 z późniejszymi zmianami: Rozumie się przez to negatywną, mierzalną zmianę stanu lub funkcji elementów przyrodniczych, ocenioną w stosunku do stanu początkowego, która została spowodowana bezpośrednio lub pośrednio przez działalność prowadzoną przez podmiot korzystający ze środowiska a) w gatunkach chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych, mającą znaczący negatywny wpływ na osiągnięcie lub utrzymanie właściwego stanu ochrony tych gatunków lub siedlisk przyrodniczych, z tym że szkoda w gatunkach chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych nie obejmuje uprzednio zidentyfikowanego negatywnego wpływu, wynikającego z działania podmiotu korzystającego ze środowiska zgodnie z art. 34 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody lub zgodnie z decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227), b) w wodach, mającą znaczący negatywny wpływ na stan ekologiczny, chemiczny lub ilościowy wód, c) w powierzchni ziemi, przez co rozumie się zanieczyszczenie gleby lub ziemi, w tym w szczególności zanieczyszczenie mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi. Wydanie 5 Wersja 2 PE-EF-P01 Strona 5 z 12

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Wpływ na środowisko - każda zmiana w środowisku zarówno korzystna jak i niekorzystna, która częściowo lub w całości jest spowodowana działaniami Spółki GAZ-SYSTEM S.A. jej wyrobami lub usługami. Znaczący aspekt środowiskowy - jest to aspekt środowiskowy, który ma lub może mieć znaczący wpływ na środowisko, wyznaczony w oparciu o kryteria zawarte w niniejszej Procedurze. Zespół Roboczy ds. Zarządzania Środowiskowego - zespół specjalistów z Oddziałów i Centrali Spółki GAZ-SYSTEM S.A. powołany do realizacji zadań wynikających z procesu zarządzania środowiskowego. W skład Zespołu wchodzą pracownicy odpowiedzialni w Oddziałach i Centrali za ochronę środowiska. Zespół Środowiskowy - zespół specjalistów Oddziału (Centrali) Spółki GAZ-SYSTEM S.A. powołany przez Kierownika jednostki organizacyjnej na wniosek Kierownika Działu Eksploatacji Obiektów w Oddziale(w Centrali Kierownika Działu Ochrony Środowiska) do realizacji zadań wynikających z procesu zarządzania środowiskowego. W skład Zespołu Środowiskowego wchodzą, oprócz pracowników odpowiedzialnych za ochronę środowiska, pracownicy zatrudnieni na różnych stanowiskach pracy posiadający wiedzę niezbędną do realizowania zadań Zespołu. Zaleca się aby przewodniczącym Zespołu Środowiskowego był Kierownik Działu Eksploatacji Obiektów w Oddziale(w Centrali Kierownik Działu Ochrony Środowiska) lub wyznaczony przez niego Pracownik odpowiedzialny za ochronę środowiska w Oddziale(Centrali). Cel Procedury Celem Procedury jest zapewnienie stale aktualnej i udokumentowanej informacji o aspektach środowiskowych występujących w związku z działalnością prowadzoną przez Spółkę Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. zwaną w dalszej części Procedury GAZ-SYSTEM S.A. Przedmiot Przedmiotem Procedury jest określenie sposobu postępowania mającego na celu identyfikowanie i ocenę aspektów środowiskowych związanych z działalnością GAZ-SYSTEM S.A. które Spółka może nadzorować i na które może mieć wpływ, biorąc pod uwagę planowane lub realizowane przedsięwzięcia. Zakres stosowania Cały obszar funkcjonowania GAZ-SYSTEM S.A. Wydanie 5 Wersja 2 PE-EF-P01 Strona 6 z 12

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Rozdział I Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych 1. Cel identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych Celem prowadzonej identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych jest między innymi: określenie wymagań prawnych, które będą musiały być spełnione w zakresie ochrony środowiska przy realizowanych inwestycjach i remontach oraz bieżącej eksploatacji, zgodnie z Procedurą dot. identyfikacji wymagań prawnych w zakresie ochrony środowiska, określenie odpowiednich wymagań dla firm wykonujących prace dla lub w imieniu GAZ-SYSTEM S.A., określenie właściwych sposobów postępowania GAZ-SYSTEM S.A. w odniesieniu do obowiązujących wymagań prawnych, wyznaczenie znaczących aspektów środowiskowych w celu ich monitorowania i zarządzania nimi, wskazanie ryzyk środowiskowych, zapewnienie realizacji polityki środowiskowej GAZ-SYSTEM S.A. 2. Zdarzenia inicjujące proces identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych Proces identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych zainicjowany może zostać w wyniku między innymi: zidentyfikowania nowych wymagań prawnych i innych wymagań w zakresie ochrony środowiska, zaplanowania nowej inwestycji, remontu, przebudowy lub rozbudowy wystąpienia awarii mającej negatywny wpływ na środowiskowo, wystąpienia skargi na działalność GAZ-SYSTEM S.A. przeprowadzonego audytu środowiskowego, kontroli zewnętrznej, prowadzonej bieżącej eksploatacji infrastruktury gazowej. Dla inwestycji, remontów, przebudowy lub rozbudowy sposób identyfikacji opisano w punkcie 2.1.1. Dla pozostałych działań sposób identyfikacji aspektów opisano w punkcie 2.1.2. 2.1. Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych. 2.1.1. Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych dla inwestycji, remontów, przebudowy lub rozbudowy. 2.1.1.1. Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych w przypadku wymogu uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla planowanych inwestycji strategicznych (aspekty przyszłe). Identyfikację aspektów środowiskowych w przypadku planowania inwestycji strategicznych nadzoruje Kierownik Projektu przy Wydanie 5 Wersja 2 PE-EF-P01 Strona 7 z 12

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. współpracy z Działem Ocen Oddziaływania na Środowisko w Centrali Spółki. Współpraca polega na: nadzorze merytorycznym nad treścią dokumentów (inwentaryzacje przyrodnicze, KIP, Raporty OOŚ). W tym celu kierownicy projektów przekazują do Project managera ds. środowiskowych projekty inwentaryzacji przyrodniczych, KIP i Raportów w celu dokonania niezbędnych uzupełnień i zgłoszenia uwag, wsparciu w procesie uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w szczególności uzgodnieniu zapisów decyzji. Dział Ocen Oddziaływania na Środowisko prowadzi rejestr decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wraz z dokumentacją sprawy. Dokumenty są udostępniane pracownikom Centrali i Oddziałów odpowiedzialnych za ochronę środowiska na ich prośbę. Zapisy z identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych znajdują się w decyzjach o środowiskowych uwarunkowaniach. 2.1.1.2. Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych powstających w trakcie planowania pozostałych inwestycji, przebudowy, rozbudowy wymagających wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (aspekty przyszłe). Identyfikację aspektów środowiskowych nadzoruje Kierownik projektu przy możliwej współpracy z Działem Ocen Oddziaływania na Środowisko. Jeśli Dział Ocen Oddziaływania na Środowisko zostanie zaangażowany procedura jest prowadzona jak w punkcie 2.1.1.1 Jeżeli Kierownik Projektu nie zaangażuje Działu Ocen Oddziaływania na Środowisko, przekazuje uzyskane decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach samodzielnie do Pracowników odpowiedzialnych za ochronę środowiska w Oddziałach/ Centrali, a także do Działu Ocen Oddziaływania na Środowisko. Kierownikowi Działu Ocen Oddziaływania na Środowisko, a także Pracownikom odpowiedzialnym za ochronę środowiska przysługuje możliwość pozyskania od Kierownika Projektu inwentaryzacji przyrodniczych, raportu, KIP i innych dokumentów. 2.1.1.3. W przypadku, gdy dla planowanego zadania (inwestycji, remontu) nie jest wymagana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, a wymagane jest pozwolenie na budowę lub zgłoszenie, identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych prowadzona jest przez projektantów. Zapisy z identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych muszą znajdować się w dokumentacji Wydanie 5 Wersja 2 PE-EF-P01 Strona 8 z 12

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. projektowej. W takim przypadku w protokołach odbiorowych dokumentacji powinna znajdować się informacja nt. aspektów środowiskowych i spełnienia wymagań prawnych w zakresie ochrony środowiska. Zaleca się stosowanie do identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych formularza, którego wzór stanowi załącznik 1. 2.1.1.4. W przypadku, gdy nie jest wymagana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach oraz nie jest wymagane pozwolenie na budowę lub zgłoszenie, identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych dokonuje dział merytoryczny odpowiedzialny za zgłoszenie zadania do planu inwestycyjnego i remontowego w porozumieniu z pracownikiem odpowiedzialnym za ochronę środowiska w Oddziale / Centrali. Zapisy z identyfikacji aspektów środowiskowych muszą zostać odnotowane w dokumentacji będącej podstawą do realizacji zadania (np: warunkach technicznych realizowanego zadania,inwestycji, remontu). Zapisy z identyfikacji aspektów środowiskowych przechowywane są w dokumentacji technicznej zadania. Ocena aspektów środowiskowych wykonywana jest na formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr 1 zgodnie z punktem 1.3. zawartym w rozdziale II niniejszej Procedury. Wypełnione formularze przechowywane są w Intranecie na stronie Pionu Eksploatacji w zakładce Ochrony Środowiska. 2.1.1.5. Osoba wyznaczona przez kierownika merytorycznie odpowiedzialnego za realizację inwestycji lub remontu na bieżąco prowadzą rejestr posiadanych dokumentów w zakresie realizowanych inwestycji stanowiący załącznik nr 2 do niniejszej procedury i umieszcza go wraz ze zeskanami dokumentów na ogólnie dostępnym dla Oddziału/Pionu dysku sieciowym. 2.1.2. Identyfikacja i ocena bieżących aspektów środowiskowych 2.1.2.1. Każdy pracownik może zgłosić bezpośredniemu przełożonemu informację o zidentyfikowaniu nowego aspektu środowiskowego. Bezpośredni przełożony powiadamia o tym fakcie, w sposób zwyczajowo przyjęty w Oddziale/Centrali, pracownika odpowiedzialnego w danej jednostce organizacyjnej za ochronę środowiska. Pracownik odpowiedzialny za ochronę środowiska w Oddziale/Centrali ocenia, czy zgłoszenie jest uzasadnione. Zgłoszenie uznane za nieuzasadnione jest, wraz z uzasadnieniem, archiwizowane przez pracownika odpowiedzialnego za ochronę środowiska w dowolnej formie. Jeżeli zgłoszenie zostało uznane za uzasadnione pracownik odpowiedzialny za ochronę środowiska określa, czy zgłoszony Wydanie 5 Wersja 2 PE-EF-P01 Strona 9 z 12

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. aspekt znajduje się na liście aspektów środowiskowych obowiązującej w Spółce, znajdującej się w rejestrze aspektów środowiskowych RAŚ - wzór formularza stanowi załączniki nr 1 do niniejszej Procedury. Jeżeli nowy aspekt środowiskowy nie znajduje się w rejestrze aspektów środowiskowych Spółki, pracownik odpowiedzialny za ochronę środowiska w Oddziale zgłasza ten fakt do pracowników odpowiedzialnych za ochronę środowiska w Centrali, którzy aktualizują listę aspektów. Informacje dotyczące zidentyfikowanego nowego aspektu środowiskowego powinny zawierać następujące dane: nazwa, źródło i miejsce wystąpienia. Informację o aktualizacji listy aspektów, osoby odpowiedzialne za ochronę środowiska w Centrali przekazują osobom odpowiedzialnym za ochronę środowiska w Oddziałach, które identyfikują, czy nowy aspekt występuje w ich Oddziale i w ramach prac Zespołu Środowiskowego dokonują aktualizacji rejestru aspektów środowiskowych. 2.1.2.2. Do 15 września pracownik odpowiedzialny za ochronę środowiska w Oddziale / Centrali informuje Kierowników komórek organizacyjnych o konieczności dokonania okresowego przeglądu aspektów środowiskowych. Kierownik komórki organizacyjnej wraz z pracownikami dokonują analizy aspektów środowiskowych. Kierownik komórki organizacyjnej przekazuje informację z dokonanego przeglądu, w sposób zwyczajowo przyjęty w Oddziale/Centrali pracownikowi odpowiedzialnemu za ochronę środowiska do 1października. Pracownik odpowiedzialny za ochronę środowiska w Oddziale dokonuje analizy otrzymanych informacji, a następnie powiadamia pracownika odpowiedzialnego za ochronę środowiska w Centrali o braku lub zidentyfikowaniu nowych aspektów. Informacje dotyczące zidentyfikowanego nowego aspektu środowiskowego powinny zawierać następujące dane: nazwa, źródło i miejsce wystąpienia. Po otrzymaniu ww. informacji Zespół Roboczy ds. Zarządzania Środowiskowego dokonuje analizy zasadności zgłoszeń i aktualizuje listę aspektów środowiskowych w terminie do 15 października. Po dokonaniu aktualizacji listy aspektów środowiskowych przez Zespół Roboczy ds. Zarządzania Środowiskowego, Zespoły Środowiskowe w Oddziałach dokonują oceny aspektów środowiskowych. Ocenę aspektów środowiskowych należy wykonać do końca października. 2.1.2.3. Wypełnione formularze przechowywane są w Intranecie na stronie Pionu Eksploatacji w zakładce Ochrony Środowiska. Wydanie 5 Wersja 2 PE-EF-P01 Strona 10 z 12

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Rozdział II Ustalenie kryteriów oceny aspektów środowiskowych. 1. Wstęp. 1.1. Przy ocenie aspektów środowiskowych brane są pod uwagę indywidualne dla każdego Oddziału warunki i rozwiązania techniczne, technologiczne, eksploatacyjne i administracyjne. Różnorodność tych warunków i rozwiązań może mieć wpływ na różne wyniki oceny tego samego aspektu środowiskowego w poszczególnych Oddziałach. 1.2. Aspekty środowiskowe zidentyfikowane zgodnie z opisem postępowania opisanym w punktach 2.1.1.1, 2.1.1.2, niniejszej procedury, są uważane jako aspekty znaczące i nie podlegają ocenie wg kryteriów określonych w instrukcji Zasady oceny aspektów środowiskowych. 1.3. Aspekty środowiskowe zidentyfikowane zgodnie z punktami 2.1.1.4 i 2.1.2. podlegają ocenie w oparciu o kryteria określone w instrukcji ocena aspektów środowiskowych PE-EE-P01-I01 1.3.1. W trakcie oceny aspektów środowiskowych Zespół Środowiskowy określa wpływ danego aspektu na środowisko naturalne oraz warunki, w jakich dany aspekt może wystąpić. 1.3.2. Podczas określania wpływu działalności GAZ-SYSTEM S.A. na środowisko należy wziąć pod uwagę: zużycia energii i zasobów naturalnych, zanieczyszczenie powietrza, zniszczenie struktury gleby i ziemi, naruszenie stosunków wodnych, wpływ na florę i faunę, rodzaje, charakter i ilości odpadów oraz skutki związane z koniecznością ich zagospodarowania, uciążliwości dla środowiska i społeczności lokalnych związane z na przykład z emisją hałasu, zapachu lub innymi stanami fizycznymi, inne rodzaje oddziaływań. 1.3.3. Określa się tak dużo wpływów na środowisko, jak tylko jest to możliwe. Wpływy na środowisko mogą mieć zarówno charakter negatywny jak i pozytywny. 1.3.4. Dla każdego zidentyfikowanego aspektu środowiskowego określane są warunki, w jakich on występuje lub może wystąpić takie jak: warunki normalne (planowana i nadzorowana realizacja procesów/ działań, planowe i nadzorowane działania, które występują okresowo i nie stanowią cyklicznego systemu pracy w OGP GAZ-SYSTEM S.A. np. inwestycja, remont, modernizacja, itp.) Wydanie 5 Wersja 2 PE-EF-P01 Strona 11 z 12

Procedura identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. warunki awaryjne (warunki, inne niż normalne i specjalne, których wystąpienie może spowodować negatywne skutki dla środowiska). 1.3.5. Dowodami na prowadzoną ocenę są zapisy zawarte w formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr 1. Wypełnione formularze przechowywane są w Intranecie na stronie Pionu Eksploatacji w zakładce Ochrony Środowiska. 1.3.6. Zasady oceny aspektów środowiskowych są okresowo przeglądane przez Zespół Roboczy ds. Zarządzania Środowiskowego i w razie potrzeby aktualizowane. 1.4. Dla znaczących aspektów środowiskowych, podejmowane są działania związane ze sterowaniem operacyjnym (np.: stosowanie zasad zawartych w procedurze dot. gospodarowania odpadami, w zasadach postępowania dla firm wykonujących prace dla lub w imieniu GAZ-SYSTEM S.A.), monitorowaniem, oceną zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi wymaganiami. Znaczące aspekty środowiskowe są brane pod uwagę przy ustalaniu celów i zadań środowiskowych. Przepisy końcowe Procedura wchodzi w życie po upływie 5 dni od podpisania zarządzenia przez Dyrektora Pionu Eksploatacji. Czas przechowywania zapisów wynikających z niniejszej Procedury jest określony w Instrukcji kancelaryjnej Kierownicy wszystkich Jednostek Organizacyjnych są zobligowani do stosowania niniejszej Procedury oraz pełnią nadzór nad jej przestrzeganiem. Wszelkie zmiany do niniejszej Procedury wprowadza się na zasadach opisanych w Procedurze Legislacyjnej. Załączniki Załącznik nr 1 Formularz Załącznik nr 2 Formularz Załącznik nr 3 Instrukcja Rejestr aspektów środowiskowych (PE-EF-P01-F01) Rejestr posiadanych dokumentów w zakresie realizowanych inwestycji w Oddziale / Centrali (PE-EF-P01-F02) Ocena aspektów środowiskowych (PE-EF-P01-I01) Wydanie 5 Wersja 2 PE-EF-P01 Strona 12 z 12

normalne awaryjne Załącznik nr 1 do Procedury Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Załącznik nr 1 Formularz: Rejestr aspektów środowiskowych Kryteria oceny aspektu środowiskowego Lp.: Aspekt środowiskowy Rodzaj procesu (np: modernizacja, remont, inwestycja, eksploatacja) Nazwa operacji (Źródło aspektu / Proces) Miejsce występowania (symbol komórki/ nazwa obiektu) Rodzaj aspektu (bieżący, przyszły) Warunki Wpływ na środowisko Ryzyko spowodowania negatywnego wpływu na środowisko Ryzyko dotyczące realizacji wymagań prawnych i innych wymagań obowiązujących w zakresie ochrony środowiska Ryzyko negatywnego postrzegania GAZSYSTEM S.A. przez interesariuszy Ryzyko finansowe Częstotliwość Skutek Istotność Częstotliwość Skutek Istotność Częstotliwość Skutek Istotność Prawdopodobieństwo Skutek Istotność Aspekt znaczący Uwagi Tak / Nie 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Opracował Zespół Środowiskowy w składzie : 1.... Data:... 2... 3. (podpis) Wydanie 4 Wersja 3 PE-EF-P01-F01 Strona 1 z 1

Instrukcja ocena aspektów środowiskowych PE-EF-P01-I01 Warszawa, lipiec 2013 r.

Instrukcja ocena aspektów środowiskowych Metryka regulacji Obszar biznesowy: Kategoria: Właściciel: Forma i data zatwierdzenia: Data wejścia w życie: Zakres stosowania: Opiekun merytoryczny: Pion Eksploatacji Instrukcja Dyrektor Pionu Eksploatacji Adam Nowakowski Zarządzenie Dyrektora Pionu Eksploatacji nr 1/PE/2013 z dnia 02-07-2013r. 08-07-2013r. Wszyscy pracownicy Spółki Dorota Bagińska Data ostatniego przeglądu: 14-02-2014 Wydanie. Wersja: 5.3. Akty powiązane: Procedura PE-EF-P02 monitorowanie znaczących aspektów środowiskowych Procedura PE-EF-P03 realizacja programów środowiskowych Procedura PE-EF-P07 identyfikacja wymagań prawnych i innych wymagań oraz ocena zgodności Historia zmian Wydanie. Wersja 5.1. 5.2. Opis zmiany Zmiana wydania. Dostosowano do nowego szablonu regulacji wewnętrznych. Zmieniono kryteria oceny aspektów środowiskowych. Dodano paragraf Zasady oceny aspektów środowiskowych występujących w warunkach awaryjnych. Zmieniono zasady stosowania pojęć prawdopodobieństwa i częstotliwości. Data wprowadzenia zmiany 08-07-2013 15-10-2013 5.3 Zmiana kodu regulacji, zgodnie z nowym Regulaminem Organizacyjnym 14-02-2014 Wydanie 5 Wersja 3 PE-EF-P01-I01 Strona 2 z 11

Instrukcja ocena aspektów środowiskowych Spis treści Definicje i skróty... 4 Cel Instrukcji... 4 Przedmiot... 4 Zakres stosowania... 4 Paragraf 1... 5 Wstęp... 5 Paragraf 2... 5 Zasady oceny aspektów środowiskowych występujących w warunkach normalnych... 5 Paragraf 3... 9 Zasady oceny aspektów środowiskowych występujących w warunkach awaryjnych.... 9 Paragraf 4... 10 Przeprowadzanie oceny aspektów środowiskowych.... 10 Przepisy końcowe... 11 Wydanie 5 Wersja 3 PE-EF-P01-I01 Strona 3 z 11

Instrukcja ocena aspektów środowiskowych Definicje i skróty Prawdopodobieństwo możliwość, szansa wystąpienia zdarzenia (na podstawie normy PN-ISO 31000:2012). Ryzyko - kombinacja prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia oraz jego skutków (na podstawie normy PN-ISO 31000:2012). Szkoda w środowisku definicja zgodna z Ustawą o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie - (Dz.U. z dnia 13 kwietnia 2007 NR 75, poz. 493 z póź. zm.): Rozumie się przez to negatywną, mierzalną zmianę stanu lub funkcji elementów przyrodniczych, ocenioną w stosunku do stanu początkowego, która została spowodowana bezpośrednio lub pośrednio przez działalność prowadzoną przez podmiot korzystający ze środowiska a) w gatunkach chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych, mającą znaczący negatywny wpływ na osiągnięcie lub utrzymanie właściwego stanu ochrony tych gatunków lub siedlisk przyrodniczych, z tym że szkoda w gatunkach chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych nie obejmuje uprzednio zidentyfikowanego negatywnego wpływu, wynikającego z działania podmiotu korzystającego ze środowiska zgodnie z art. 34 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody lub zgodnie z decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227), b) w wodach, mającą znaczący negatywny wpływ na stan ekologiczny, chemiczny lub ilościowy wód, c) w powierzchni ziemi, przez co rozumie się zanieczyszczenie gleby lub ziemi, w tym w szczególności zanieczyszczenie mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi. Interesariusze - organizacje lokalne, społeczność lokalna, dostawcy towarów i usług, klienci, których dotyczą lub mogą dotyczyć oddziaływania Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. na środowisko. Cel Instrukcji Celem Instrukcji jest ustalenie kryteriów oceny aspektów środowiskowych zidentyfikowanych zgodnie z punktem 2.1.2.3 oraz zgodne z punktem 2.1.3. procedury Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A.. Przedmiot Przedmiotem Instrukcji jest określenie zasad oceny aspektów środowiskowych zidentyfikowanych zgodnie z punktem 2.1.2 oraz zgodne z punktem 2.1.1.4 Procedury Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A.. Zakres stosowania Instrukcja obowiązuje w całej Spółce Wydanie 5 Wersja 3 PE-EF-P01-I01 Strona 4 z 11

Instrukcja ocena aspektów środowiskowych Paragraf 1 Wstęp W Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. do oceny aspektów środowiskowych wykorzystuje się podejście oparte o identyfikację i ocenę istotności ryzyk środowiskowych. W Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. mogą wystąpić następujące ryzyka związane z: działaniem przedsiębiorstwa, działaniem firm zewnętrznych realizujących zadania dla Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., działaniem osób trzecich, wystąpieniem zdarzeń losowych (katastrofy, itp.). Aspekty środowiskowe mogą występować w warunkach normalnych oraz awaryjnych. Oceny aspektów środowiskowych występujących w warunkach normalnych należy dokonywać zgodnie z Paragrafem 2. Oceny aspektów środowiskowych występujących w warunkach awaryjnych należy dokonać zgodnie z Paragrafem 3 Aspekt środowiskowy występujący zarówno w warunkach normalnych jak i awaryjnych należy ocenić według zasad określonych w Paragrafie 2 i 3. Paragraf 2 Zasady oceny aspektów środowiskowych występujących w warunkach normalnych 1. Kryteriami stosowanymi do oceny aspektów środowiskowych występujących w warunkach normalnych są następujące ryzyka: 1.1. Ryzyko spowodowania negatywnego wpływu na środowisko: Nazwa ryzyka Opis ryzyka Działania względem ryzyka i mechanizmy kontroli Ryzyko spowodowania negatywnego wpływu na środowisko Jest to ryzyko związane z prowadzaną przez Spółkę działalnością. stosowanie najlepszych dostępnych technik dot. procesów realizowanych w przedsiębiorstwie. szkolenie pracowników, wybór kompetentnych firm do prowadzenia prac związanych z realizacją zadań, stały monitoring prowadzonych działań, powierzenie zadań w zakresie ochrony środowiska osobom posiadającym stosowne kwalifikacje, stosowanie procedur i instrukcji nadzorowania procesów, stosowanie w miarę możliwości, środków nie mających lub mających niski negatywny wpływ na środowisko, szukanie nowych rozwiązań technologicznych ograniczających negatywny wpływ działań przedsiębiorstwa na środowisko. Wydanie 5 Wersja 3 PE-EF-P01-I01 Strona 5 z 11

Instrukcja ocena aspektów środowiskowych 1.2. Ryzyko dotyczące realizacji wymagań prawnych i innych wymagań obowiązujących w zakresie ochrony środowiska: Nazwa ryzyka Opis ryzyka Działania względem ryzyka i mechanizmy kontroli Ryzyko dotyczące realizacji wymagań prawnych i innych wymagań obowiązujących w zakresie ochrony środowiska Jest to ryzyko związane z: nieprzestrzeganiem obowiązujących wymagań, niezidentyfikowaniem z odpowiednim wyprzedzeniem nowych przepisów prawnych, wprowadzeniem nowych lub zmienionych przepisów prawnych z zakresu ochrony środowiska. analiza nowych przepisów prawnych lub projektów przepisów, szkolenie pracowników, stały monitoring przepisów prawnych z zakresu ochrony środowiska, prowadzenie bieżącej oceny zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi wymaganiami. 1.3. Ryzyko negatywnego postrzegania GAZ-SYSTEM S.A. przez interesariuszy: Nazwa ryzyka Opis ryzyka Działania względem ryzyka i mechanizmy kontroli Ryzyko negatywnego postrzegania GAZ-SYSTEM S.A. przez interesariuszy Zdarzenie może mieć miejsce w przypadku: wystąpienia szkody w środowisku spowodowanej działaniem bezpośrednim przedsiębiorstwa, wystąpienia szkody w środowisku spowodowanego działaniem firm zewnętrznych realizujących zadania dla GAZ-SYSTEM S.A. zgłoszenia skarg przez osoby trzecie, wystąpienia zdarzeń losowych, pojawienia się negatywnych informacji w mediach o działaniach Spółki dotyczących ochrony środowiska. realizacja procedury systemowej w zakresie komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej w zakresie ochrony środowiska, publikowanie raportów CSR, spotkania ze społecznością lokalną. Wydanie 5 Wersja 3 PE-EF-P01-I01 Strona 6 z 11

Instrukcja ocena aspektów środowiskowych 2. Ocena aspektów środowiskowych występujących w warunkach normalnych. 2.1 Dla aspektów środowiskowych występujących w warunkach normalnych Zespół Środowiskowy szacuje istotność danego ryzyka zgodnie ze wzorem: Gdzie: I = C * S I - Istotność C- Częstotliwość występowania aspektu środowiskowego S Skutek 2.2 Przyjmuje się następującą skalę częstotliwości występowania aspektu: Skala Częstotliwość występowania aspektu 1 Nie występuje/ występuje okazjonalnie. 2 Występuje kilka razy w roku. 3 Występuje często - kilka razy w kwartale, 4 Występuje ciągle, kilka razy w miesiącu. 2.3 Dla poszczególnych ryzyk określone zostały wartości skutków (skala skutków): Skala Skutek - S Opis Dla ryzyka spowodowania negatywnego wpływu na środowisko 1 Nieistotny Skutek nie spowodował żadnego negatywnego skutku w środowisku. 2 3 4 Mało istotny Istotny Ważny Skutek wystąpił na terenie, do którego organizacja posiada tytuł prawny lub który został jej przekazany w czasowe użytkowanie. Skutek nie spowodował trwałych zmian w środowisku, jest możliwy 100%, powrót do stanu z przed wystąpienia szkody i zmiany w środowisku możliwe są do usunięcia bezzwłocznie we własnym zakresie. Skutek wystąpił na terenie, do którego organizacja posiada tytuł prawny lub który został jej przekazany w czasowe użytkowanie. Skutek nie spowodował trwałych zmian w środowisku, jest możliwy 100%, powrót do stanu z przed wystąpienia szkody, ale zmiany w środowisku nie są możliwe do usunięcia bezzwłocznie we własnym zakresie. Skutek spowodował powstanie szkody w środowisku w rozumieniu obowiązującej ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Wydanie 5 Wersja 3 PE-EF-P01-I01 Strona 7 z 11

Instrukcja ocena aspektów środowiskowych Skala Skutek - S 1 Nieistotny 2 Mało istotny 3 Istotny Opis Dla ryzyka dotyczącego realizacji wymagań prawnych i innych wymagań w zakresie ochrony środowiska Nie występują regulacje prawne dla zidentyfikowanego aspektu środowiskowego. Konieczność dostosowania Spółki do planowanych zmian w przepisach prawnych. Stwierdzono niezgodności podczas audytów wewnętrznych i ocen zgodności prowadzonych w zakresie ochrony środowiska. 4 Ważny W wyniku kontroli jednostek zewnętrznych zostały wydane zalecenia pokontrolne w zakresie ochrony środowiska. Uwaga: Aspekty środowiskowe niespełniające wymagań prawnych uznawane są za znaczące i nie podlegają ocenie wg poniższych kryteriów do czasu uzyskania przez GAZ-SYSTEM S.A. zgodności z prawem w tym obszarze. Skala Skutek - S Opis Dla ryzyka negatywnego postrzegania GAZ-SYSTEM S.A. przez interesariuszy w zakresie oddziaływania Spółki na środowisko 1 Nieistotny Nie wystąpią żadne konsekwencje. 2 Mało istotny Negatywne postrzeganie Spółki będzie krótkotrwałe i lokalne (np. gmina). 3 Negatywne postrzeganie Spółki będzie długotrwałe i ponadlokalne Istotny (np. powiat, województwo). 4 Negatywne postrzeganie Spółki zostanie utrwalone na długi okres czasu Ważny (np. rok). Zasięg negatywnego postrzegania Spółki będzie obejmował kilka województw, cały kraj. Wydanie 5 Wersja 3 PE-EF-P01-I01 Strona 8 z 11

Instrukcja ocena aspektów środowiskowych Paragraf 3 Zasady oceny aspektów środowiskowych występujących w warunkach awaryjnych. 1. Dla aspektów środowiskowych występujących w warunkach awaryjnych należy oszacować ryzyko finansowe: 1.1. Ryzyko finansowe: Nazwa ryzyka Opis ryzyka Działania względem ryzyka i mechanizmy kontroli Ryzyko finansowe Ryzyko wiąże się z poniesieniem kosztów finansowych związanych z: - podwyższonymi opłatami, - karami, - usuwaniem powstałych negatywnych skutków na środowisko, w tym powstałych szkód w środowisku. stosowanie najlepszych dostępnych technik dot. procesów realizowanych w przedsiębiorstwie, szkolenie pracowników, wybór kompetentnych firm do prowadzenia prac związanych z aspektem środowiskowym, stały monitoring przepisów prawnych z zakresu ochrony środowiska, analiza nowych przepisów prawnych lub projektów przepisów, powierzenie zadań w zakresie ochrony środowiska osobom posiadającym stosowne kwalifikacje. stały monitoring prowadzonych działań. 2. Ocena aspektów środowiskowych w warunkach awaryjnych: Dla aspektów środowiskowych występujących w warunkach awaryjnych Zespół Środowiskowy szacuje istotność ryzyka finansowego zgodnie ze wzorem: Gdzie: I = P * S I - Istotność P- Prawdopodobieństwo wystąpienia aspektu w warunkach awaryjnych S Skutek Wydanie 5 Wersja 3 PE-EF-P01-I01 Strona 9 z 11

Instrukcja ocena aspektów środowiskowych 2.1 Przyjęto następującą skalę prawdopodobieństwa wystąpienia aspektu środowiskowego w warunkach awaryjnych: Skala Prawdopodobieństwo wystąpienia aspektu w warunkach awaryjnych 1 Nie wydarzy się - w ostatnich 5 latach zdarzenie nie wystąpiło 2 Niskie - w ostatnich 5 latach zdarzenie wystąpiło jednokrotnie. 3 Średnie - w ostatnich 5 latach zdarzenie wystąpiło maksymalnie 4 razy 4 Wysokie w ostatnich 5 latach zdarzenie wystąpiło więcej niż 4 razy 2.2 Dla ryzyka finansowego określone zostały wartości skutków (skala skutków): Skala Skutek - S Opis Dla ryzyka finansowego określane tylko dla aspektów środowiskowych występujących w warunkach awaryjnych 1 Brak kosztów lub występują koszty* związane z aspektem Nieistotny środowiskowym w wysokości do 2000 zł. 2 Mało Koszt związany z aspektem wynosi od 2000 zł do 10 000 zł rocznie. istotny 3 Istotny Koszt związany z aspektem wynosi od 10 000 zł do 100 000 zł rocznie. 4 Ważny Koszt związany z aspektem wynosi powyżej 100 000 zł rocznie. * - koszty związane z aspektem środowiskowym są to koszty związane z : usuwaniem negatywnych skutków w środowisku, szkody w środowisku, nieprzestrzeganiem przepisów prawnych w zakresie ochrony środowiska oraz koszty postępowań odszkodowawczych, utraty wizerunku, opłaty środowiskowe związane z wystąpieniem awarii, kary finansowe, opłaty podwyższone. Paragraf 4 Przeprowadzanie oceny aspektów środowiskowych. Przyjmuje się, że: Ryzyka o istotności od 1 do 4 stanowią tzw. ryzyka akceptowalne (RA), (na macierzy przedstawionej poniżej, są to ryzyka znajdujące się w polach zielonych). Aspekty, dla których wynik istotności ryzyka wynosi od 1 do 4 są uważane za nieznaczące aspekty środowiskowe i nie wymagają szczególnego zainteresowania. Dla takich aspektów prowadzona musi być ocena zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi wymaganiami. Ryzyka o istotności od 6 do 8 stanowią tzw. ryzyka tolerowane (RT), (na macierzy przedstawionej poniżej, są to ryzyka znajdujące się w polach żółtych) Aspekty, dla których wynik istotności ryzyka wynosi od 6 do 8, są uważane za znaczące aspekty środowiskowe, dla których należy podjąć działania związane ze sterowaniem operacyjnym (np.: stosowanie zasad zawartych w procedurze dot. gospodarowania odpadami), monitorowaniem, oceną zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi wymaganiami, jak również sposób postępowania z takim aspektami musi zostać ustalony Wydanie 5 Wersja 3 PE-EF-P01-I01 Strona 10 z 11

Instrukcja ocena aspektów środowiskowych np. w zasadach postępowania z firmami realizującymi zadania dla lub w imieniu GAZ-SYSTEM S.A. Dla wybranych znaczących aspektów środowiskowych, należy ustanowić zgodnie z obowiązującą procedurą cele i zadania środowiskowe. Ryzyka o istotności od 9 do 16 stanowią tzw. ryzyka nieakceptowane (RN), (na macierzy przedstawionej poniżej, są to ryzyka znajdujące się w polach czerwonych). Aspekty, dla których wynik istotności ryzyka wynosi od 9 do 16, są uważane za znaczące aspekty środowiskowe, dla których muszą zostać ustalone cele i zadania środowiskowe, tak, aby ryzyko zostało ograniczone co najmniej do poziomu tolerowanego lub akceptowanego. Aspekty te muszą również być objęte sterowaniem operacyjnym, monitorowaniem, oceną zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi wymaganiami, jak również sposób postępowania z takimi aspektami musi zostać ustalony np. w zasadach postępowania z firmami realizującymi zadania dla lub w imieniu Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 2.3 Macierz ryzyk P/C S S=1 S=2 S=3 S=4 P/C=1 P/C=2 P/C=3 P/C=4 I=1 RA I=2 RA I=3 RA I=4 RA I=2 RA I=4 RA I=6 RT I=8 RT I=3 RA I=6 RT I=9 RN I=12 RN I=4 RA I=8 RT I=12 RN I=16 RN RA - Ryzyko akceptowalne = 1 4 S - Skutek RT - Ryzyko tolerowanie = 6 8 P/C - Prawdopodobieństwo/Częstotliwość RN - Ryzyko nieakceptowane = 9 16 I - Istotność Przepisy końcowe Czas przechowywania dokumentów wynikających z niniejszej Instrukcji jest określony w instrukcji kancelaryjnej. Za wdrożenie niniejszej Instrukcji w poszczególnych jednostkach organizacyjnych Spółki jest odpowiedzialny Dyrektor Pionu/Oddziału. Wszelkie zmiany do niniejszej Instrukcji wprowadza się na zasadach opisanych w Procedurze PA-DY-P17. Wydanie 5 Wersja 3 PE-EF-P01-I01 Strona 11 z 11

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ- SYSTEM S.A. PH-DY-W02. Warszawa, Marzec 2016 r.

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Spis treści Definicje i skróty... 3 Cel Wytycznych... 5 Przedmiot... 5 Zakres stosowania... 5 Paragraf 1... 5 Paragraf 2... 6 Paragraf 3... 9 Paragraf 4... 11 Przepisy końcowe... 12 Załączniki... 12 Wydanie 2 Wersja 1 PH-DY-W02 Strona 2 z 12

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Definicje i skróty Administrator obiektu Pracownik Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. odpowiedzialny z racji zajmowanego stanowiska za kierowanie, zarządzanie, podejmowanie decyzji i dokonywanie innych czynności związanych z obiektami i terenem Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., jakie zostały mu przydzielone. Broszura Informacje oraz wytyczne dla Wykonawców o zagrożeniach występujących w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Gość osoba przebywająca na terenie /obiekcie należącym do Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. nie wykonująca prac, o których mowa w pkt. 1-5 Paragrafu 1, niniejszych Wytycznych. Incydent - każde zdarzenie mające cechy Wypadku przy pracy lub Zdarzenia potencjalnie wypadkowego, w tym zagrożenia wypadkowego lub zdarzenia niebezpiecznego. Inwestycje kluczowe - projekty kluczowe/projekty duże inwestycje wskazane przez Dyrektora Pionu Inwestycji, które są objęte najbardziej rozbudowanym systemem raportowania. Jest to typ zadania inwestycyjnego wg klasyfikacji Metodyki Gaz Step, ujętego w Szczegółowym wykazie zadań inwestycyjnych. Karta SKD - identyfikator stosowany w jednostce organizacyjnej spółki, potwierdzający uprawnienia osoby do przebywania i poruszania się w określonej strefie administracyjnej/bezpieczeństwa. Identyfikator wydawany jest na wejściu do jednostki i zdawany przed wyjściem. Identyfikatorem może być elektroniczna karta dostępu lub inny dokument np. karta niemagnetyczna której wzór został określony w wewnętrznych instrukcjach jednostki. Inspektor ds. BHP osoba pełniąca nadzór w zakresie BHP, posiadająca uprawnienia i kwalifikacje przewidziane dla pracowników służb BHP zgodnie z obowiązującymi przepisami ustanowionymi przez akty obowiązującego prawa w Polsce. Odpowiedzialny za eksploatację Pracownik Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ- SYSTEM S.A. odpowiedzialny z racji zajmowanego stanowiska za eksploatację obiektów sieci przesyłowej, na których będą prowadzone prace gazoniebezpieczne/niebezpieczne, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru. Osoba odpowiedzialna za Umowę Pracownik Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ- SYSTEM S.A. wyznaczony w umowie/zleceniu do wykonania Zadania. Osoba nadzorująca pracę osoba posiadająca aktualne szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla osób kierujących pracownikami. Pozostałe wymagania dla osób nadzorujących pracę są adekwatne do definicji zawartych w procedurach Prace gazoniebezpieczne P02.O.02, Prace niebezpieczne P.02.O.03 oraz procedurze PH-HB-P07, w zależności od rodzaju prowadzonych prac. Prace gazoniebezpieczne prace szczególnie niebezpieczne w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wykonywane na urządzeniach, instalacjach i sieciach gazowych, napełnionych lub napełnianych gazem ziemnym oraz opróżnianych z Wydanie 2 Wersja 1 PH-DY-W02 Strona 3 z 12

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. gazu ziemnego podczas których może dojść do wypływu gazu ziemnego powodującego zagrożenie życia, zdrowia ludzkiego, wybuchu lub pożaru. Prace prowadzone zgodnie z procedurą Prace gazoniebezpieczne i niebezpieczne P.02.O.02. Prace niebezpieczne wykonywane na obiektach sieci gazowej - prace szczególnie niebezpieczne w zrozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów prawa budowlanego, przy wykonywaniu których istnieje duże zagrożenie wypadkiem. Prace prowadzone zgodnie z procedurą Prace gazoniebezpieczne i niebezpieczne P.02.O.02. Prace niebezpieczne wykonywane poza obiektami sieci gazowej - prace szczególnie niebezpieczne w zrozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów prawa budowlanego, przy wykonywaniu których istnieje duże zagrożenie wypadkiem. Prace prowadzone zgodnie z procedurą wykonywania prac niebezpiecznych innych niż wykonywanych na urządzeniach, instalacjach i sieciach gazowych należących do systemu przesyłowego eksploatowanego przez Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ- SYSTEM S.A. PH-HB-P07. Spółka Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz-System S.A. Wykonawca podmiot, który ubiega się o udzielenie zamówienia, złożył ofertę albo zawarł umowę w sprawie zamówienia. W pierwszym etapie ubiegania się o zamówienie status Wykonawcy będzie przysługiwał każdemu podmiotowi, który zadeklaruje wolę uzyskania zamówienia lub zostanie zaproszony do udziału w postępowaniu. W dalszym etapie będzie to podmiot, który złożył ofertę; w ostatnim, który zawarł umowę w sprawie zamówienia. Obowiązki określone dla Wykonawcy dotyczą wszystkich osób zatrudnionych przez Wykonawcę do realizacji Zadania: podwykonawców, dalszych podwykonawców, wykonujących pracę na rzecz Wykonawcy na podstawie stosunku pracy albo umowy cywilnoprawnej, zwanych dalej pracownikami. Wypadek przy pracy nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Zadanie realizacja zakresu prac objętych umową lub zleceniem zawartym między Operatorem Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. a Wykonawcą Zagrożenie wypadkowe zjawisko występujące w środowisku pracy, nie będące Wypadkiem przy pracy, Zdarzeniem potencjalnie wypadkowym lub Zdarzeniem niebezpiecznym, które może doprowadzić do Wypadku przy pracy. Ma na nie wpływ środowisko materialne, organizacja pracy oraz niewłaściwe zachowanie człowieka. Zdarzenie każdy Incydent oraz pożar i/lub wybuch, do którego doszło podczas realizacji Zadania Wydanie 2 Wersja 1 PH-DY-W02 Strona 4 z 12

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Zdarzenie niebezpieczne Zdarzenie występujące w środowisku pracy spowodowane odchyleniem od stanu normalnego, nie będące Wypadkiem przy pracy, Zdarzeniem potencjalnie wypadkowym lub Zagrożeniem wypadkowym, do którego doszło bez udziału pracownika. Zdarzenie potencjalnie wypadkowe niebezpieczne zdarzenie, związane z wykonywaną pracą, niebędące Wypadkiem przy pracy, podczas którego nie dochodzi do urazu, śmierci lub pogorszenia stanu zdrowia. Cel Wytycznych Celem niniejszej regulacji jest ustalenie zasad bezpiecznego prowadzenia prac w ramach realizacji Zadania przez Wykonawców, w tym planowania i przygotowania procesu realizacji prac w sposób, który pozwoli na wyeliminowanie lub ograniczenie zagrożeń. Celem regulacji jest również wprowadzenie zasad dotyczących zgłaszania Zdarzeń, które mają miejsce podczas prowadzenia prac objętych Zadaniem. Przedmiot Przedmiotem regulacji jest tryb postępowania oraz wymagania z obszaru bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, forma przekazania informacji o zagrożeniach oraz tryb zgłaszania Zdarzeń zaistniałych u Wykonawców oraz Gości podczas wykonywania przez nich prac związanych z realizacją Zadania. Zakres stosowania Niniejsza regulacja obowiązuje wszystkich pracowników Spółki biorących udział w procesie realizacji Zadań, o których mowa w Paragrafie I niniejszych Wytycznych, oraz pracowników pełniących zadania Osób odpowiedzialnych wymienionych w umowie/zleceniu na wykonanie Zadania oraz Odpowiedzialnych za eksploatację obiektu/administratorów obiektów, na terenie których odbywa się realizacja Zadania. Obowiązek ten dotyczy wyżej wymienionych osób w odniesieniu do Wykonawców realizujących Zadania, na rzecz Spółki, o których mowa w Paragrafie 1. Paragraf 1 Rodzaje Zadań dla których niniejsza regulacja znajduje zastosowanie 1. Zadania inwestycyjne realizowane na terenie budowy przekazanym Wykonawcy, o ile prace te nie zostały zakwalifikowane do prac gazoniebezpiecznych i/lub niebezpiecznych zgodnie z Procedurą Prace gazoniebezpieczne i niebezpieczne P.02.O.02., zwane dalej zadania inwestycyjne realizowane na terenie budowy przekazanym Wykonawcy. 1.1. W przypadku stwierdzenia, iż całość lub część prac kwalifikuje się jako prace gazoniebezpieczne i/lub niebezpieczne należy postępować, odpowiednio do całości lub części prac, zgodnie z wymaganiami dla Zadania, o którym mowa w pkt. 3 Paragrafu 1. 2. Zadania inwestycyjne i remontowe ( roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe lub montażowe, itp.) realizowane na terenie należącym do Spółki znajdującym się poza siecią przesyłową eksploatowaną przez Spółkę, prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części na terenie którego realizowane są prace przez Wydanie 2 Wersja 1 PH-DY-W02 Strona 5 z 12

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. pracowników GAZ-SYSTEM S.A., o ile prace te nie zostały zakwalifikowane do prac niebezpiecznych zgodnie z Procedurą PH-HB-P07 wykonywania prac niebezpiecznych innych niż wykonywanych na urządzeniach, instalacjach i sieciach gazowych należących do systemu przesyłowego eksploatowanego przez Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., zwane dalej zadania inwestycyjne i remontowe poza siecią przesyłową ( roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe lub montażowe, itp.). 2.1. Celem prawidłowej klasyfikacji prac w ramach realizowanego Zadania Osoba odpowiedzialna za Umowę, konsultuje zakres prowadzonych prac z przedstawicielami Pionu BHP i PPOŻ. 2.2. W przypadku stwierdzenia, iż całość lub część prac kwalifikuje się jako prace niebezpieczne należy postępować zgodnie z wymaganiami dla Zadania o którym mowa w pkt. 4 Paragrafu 1. 3. Zadania eksploatacyjne realizowane zgodnie z procedurami SESP oraz prace remontowe, modernizacyjne, inwestycyjne itp. prowadzone zgodnie z Procedurą Prace gazoniebezpieczne i niebezpieczne P.02.O.02 na podstawie poleceń prac gazoniebezpiecznych i/ lub niebezpiecznych na obiektach sieci gazowej zgodnie z kwalifikacją prac, zwane dalej zadania realizowane zgodnie z procedurami SESP. 4. Zadania realizowane zgodnie z Procedurą PH-HB-P07 wykonywania prac niebezpiecznych innych niż wykonywanych na urządzeniach, instalacjach i sieciach gazowych należących do systemu przesyłowego eksploatowanego przez Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A na podstawie polecenia pracy niebezpiecznej, zwane dalej zadania realizowane zgodnie z Procedurą PH-HB-P07. 5. Inne Zadania pozostałe prace, w tym dostawy materiałów realizowane na terenie należącym do Spółki znajdującym się poza siecią przesyłową eksploatowaną przez Spółkę, o ile prace te na terenie Spółki nie są pracą niebezpieczną. 6. Goście osoby przebywająca na terenie /obiekcie należącym do Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. nie wykonujące prac, o których mowa w pkt. 1-5 Paragrafu 1 Paragraf 2 1. Wymagania ogólne - obligatoryjne dla: 1.1. Zadań inwestycyjnych/remontowych realizowanych na terenie budowy przekazanym Wykonawcy, o których mowa w pkt. 1 Paragrafu 1, 1.2. Zadań inwestycyjnych i remontowych poza siecią przesyłową ( roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe lub montażowe, itp.), o których mowa w pkt. 2 Paragrafu 1, 1.3. Zadań realizowanych zgodnie z procedurami SESP, o których mowa w pkt. 3 Paragrafu 1, 1.4. Zadań realizowanych zgodnie z Procedurą PH-HB-P07, o których mowa w pkt. 4 Paragrafu 1. Wydanie 2 Wersja 1 PH-DY-W02 Strona 6 z 12

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 2. Nadzór w zakresie bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia 2.1. Celem przeciwdziałania wypadkom oraz utrzymania bezpieczeństwa pracy na miejscu budowy każdy Wykonawca ma obowiązek wyznaczyć nad zatrudnionymi przez siebie pracownikami nadzór w zakresie BHP. 2.1.1. Dla Zadań z obszaru Inwestycji kluczowych, celem zapewnienia powyższego oraz skutecznej komunikacji w obszarze BHP, przy wykonywaniu prac, Wykonawca na swój koszt przez cały okres trwania prac obowiązany jest zapewnić stały nadzór w zakresie BHP i PPOŻ. przez Inspektora ds. BHP. 2.1.1.1. Inspektor ds. BHP obowiązany jest do sporządzania cotygodniowych Raportów BHP, zgodnie z Załącznikiem nr 5. Raport należy przekazać Kierownikowi Projektu. Raport podlega ocenie pracownika Pionu BHP i PPOŻ. 2.1.1.2. Inspektor ds. BHP ma obowiązek stałej obecności w miejscu realizacji prac, a jeśli zachodzi konieczność czasowego opuszczenia przez niego miejsca prowadzenia prac, powinien wyznaczyć swojego zastępcę. 2.1.1.3. Fakt zastępstwa musi być zgłoszony, drogą elektroniczną, Kierownikowi Projektu, Inspektorowi Nadzoru, oraz Odpowiedzialnemu za eksploatację obiektu/ Administratorowi obiektu GAZ-SYSTEM S.A. wraz z podaniem przewidywanego czasu jego nieobecności i danych osobowych zastępującego (imię i nazwisko, uprawnienia). 2.1.2. Dla Zadań innych niż z obszaru Inwestycji kluczowych, funkcję osoby z nadzoru BHP pełni Osoba nadzorująca pracę. 2.1.2.1. Osoba z nadzoru BHP powinna posiadać wymagane przepisami prawa uprawnienia związane z charakterem prowadzonych przez Wykonawcę prac w ramach realizacji Zadania, wiedzę i umiejętności niezbędne do bezpiecznej organizacji i prowadzenia tych prac oraz szkolenia BHP wymagane dla osób kierujących pracownikami. 3. Szkolenia pracowników 3.1. Każdy Wykonawca ma obowiązek prowadzić udokumentowane instruktaże stanowiskowe dla swoich pracowników, potwierdzonych ich własnoręcznym podpisem. 3.1.1. Instruktaże stanowiskowe powinny być tematycznie związane z charakterem prowadzonych prac w ramach Zadania, wykorzystywanymi maszynami, urządzeniami i wyposażeniem technicznym. 3.1.2. Osoba wyznaczona przez Wykonawcę do prowadzenia instruktaży stanowiskowych musi posiadać odpowiednie kwalifikacje, doświadczenie zawodowe oraz legitymować się ukończonym szkoleniem upoważniającym do prowadzenia instruktaży stanowiskowych BHP. Wydanie 2 Wersja 1 PH-DY-W02 Strona 7 z 12

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 4. Ocena ryzyka zawodowego 4.1. Każdy Wykonawca, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, ma obowiązek przeprowadzać ocenę ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami na stanowisku pracy. 4.2. Ocena ryzyka zawodowego musi obejmować zagrożenia wskazane Wykonawcy, o których mowa w pkt. 1 Paragraf 3 oraz zagrożenia związane z wykonaniem Zadania. 4.3. Z wynikami oceny ryzyka zawodowego Wykonawca zapoznaje pracowników za pisemnym potwierdzeniem. 5. Środki profilaktyczne i ochrona przeciwpożarowa 5.1. Każdy Wykonawca ma obowiązek zapewnić oraz egzekwować stosowanie przez swoich pracowników odzieży roboczej, ochronnej, obuwia roboczego oraz środków ochrony osobistej, zgodnie z wymaganiami przepisów i polskich norm. 5.2. Wykonawca ma obowiązek poinstruować każdego swojego pracownika o zasadach doboru, stosowania, przechowywania i konserwacji środków ochrony osobistej. 5.3. Podczas realizacji prac Wykonawca jest zobowiązany do zapewnienia i stosowania w miejscu ich prowadzenia podręcznego sprzętu gaśniczego, jeśli jest to wymagane. 5.4. Wykonawca ma obowiązek stałej, bieżącej kontroli przestrzegania przepisów i zasad BHP przez swoich pracowników. 5.5. Wykonawca ma obowiązek usuwania wszelkich uchybień w zakresie BHP, stwierdzonych w trakcie działań kontrolnych, w terminach uzgodnionych w Protokole z kontroli stanu BHP, sporządzonym zgodnie z Procedurą monitorowania bezpieczeństwa i higieny pracy w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. PH-HB-P04. 6. Maszyny i urządzenia 6.1. Wykonawca do obsługi maszyn, urządzeń lub narzędzi deleguje osoby posiadające wymagane kwalifikacje i uprawnienia wynikające z przepisów szczegółowych w tym zakresie. 6.2. Wykonawca może wprowadzić na teren budowy oraz stosować wyłącznie maszyny, urządzenia lub narzędzia posiadające dokumenty potwierdzające zgodność z wymaganiami przepisów BHP w tym zakresie, m.in. znak B lub CE, których przeznaczenie jest zgodne z charakterem pracy oraz których stan techniczny nie zagraża zdrowiu i życiu pracowników. 7. Dokumentacja podlegająca kontroli 7.1. Wykonawca ma obowiązek na wniosek prowadzącego kontrolę lub sprawującego nadzór ze strony GAZ-SYSTEM S.A., przedstawić do wglądu oryginały lub poświadczone przez osobę umocowaną ze strony Wykonawcy, kopie dokumentów potwierdzających wykonywanie przedmiotu umowy/zlecenia zgodnie z wymaganiami prawnymi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności: 7.1.1. aktualne szkolenia BHP wszystkich pracowników - wstępne i okresowe, Wydanie 2 Wersja 1 PH-DY-W02 Strona 8 z 12

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 7.1.2. orzeczenia lekarskie o braku przeciwwskazań do zatrudnienia pracowników na stanowiskach pracy, 7.1.3. potwierdzenia wymaganych kwalifikacji i uprawnień do wykonywania określonych robót specjalistycznych, obsługi sprzętu, kierowania pojazdami lub maszynami, 7.1.4. potwierdzenie przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami oraz zapoznania pracowników z oceną ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, 7.1.5. potwierdzenia zapoznania pracowników z dokumentacją techniczno-ruchową maszyn i urządzeń technicznych oraz instrukcjami ich obsługi, 7.1.6. dokumenty potwierdzające przeprowadzenie ostatniej kontroli maszyn i urządzeń użytkowanych w miejscu prac, w tym potwierdzenie badań wykonanych przez jednostki działające na podstawie obowiązujących przepisów prawa np. UDT. 7.1.7. wykaz osób wyznaczonych i przeszkolonych do udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej. Paragraf 3 Identyfikacja zagrożeń 1. Broszura informacyjna obligatoryjna dla: 1.1. Zadań realizowanych zgodnie z procedurami SESP, o których mowa w pkt. 3 Paragrafu 1, 1.2. Zadań realizowanych zgodnie z Procedurą PH-HB-P07, o których mowa w pkt. 4 Paragrafu 1. 2. Informację o zagrożeniach dla zdrowia i życia jakie występują na terenie danego obiektu należącego do GAZ-SYSTEM S.A., będącego przedmiotem Zadania, należy przedstawić potencjalnemu Wykonawcy na etapie prezentowania warunków dotyczących realizacji Zadania (SIWZ, zapytania ofertowe itp.). 2.1. Dokumentem służącym do przekazania zagrożeń, o których mowa wyżej, jest Broszura informacyjna dla Wykonawców, stanowiąca Załącznik nr 1 do niniejszych Wytycznych. 2.2. Broszurę wypełnioną w Części I, przez Odpowiedzialnego za eksploatację/ Administratora obiektu lub osobę przez niego wyznaczoną, należy dołączyć do dokumentacji przetargowej. 2.3. Wykonawca Zadania, wyłoniony zgodnie z Regulaminem udzielania zamówień w Spółce, przed przystąpieniem do realizacji prac ( na etapie uzgadniania pisemnego polecenia na wykonanie prac) obowiązany jest zweryfikować zagrożenia o których mowa w pkt. 2 z Odpowiedzialnym za eksploatację/ Administratorem obiektu lub osobą przez niego wyznaczoną posiadającą niezbędną wiedzę i kompetencję. 2.3.1. Weryfikacji, o której mowa wyżej, dokonuje się poprzez wypełnienie Części II Broszury. Wydanie 2 Wersja 1 PH-DY-W02 Strona 9 z 12

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 2.4. Odpowiedzialny za eksploatację/ Administrator obiektu lub osoba przez niego wyznaczona obowiązana jest poinformować Wykonawcę o zagrożeniach dla bezpieczeństwa i zdrowia występujących na terenie obiektu. 2.4.1. W przypadku gdy prace będą prowadzone na terenie obiektów ze stałą obsługą (tłocznie gazu, węzły przesyłowe) Odpowiedzialny za eksploatację lub osoba przez niego wyznaczona, obowiązana jest do zapoznania Osobę nadzorującą pracę z Instrukcją bezpieczeństwa pożarowego dla danego obiektu oraz Dokumentem zabezpieczenia przed wybuchem. 2.4.2. Numer Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego oraz Dokumentu zabezpieczenia przed wybuchem dla danego obiektu należy przywołać w Części II Broszury informacyjnej dla Wykonawców, o której mowa w pkt. 2.1. Paragrafu 3. 2.4.3. Otrzymanie Broszury informacyjnej stanowi jednocześnie dowód na zapoznanie się Wykonawcy z treścią Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego oraz Dokumentem zabezpieczenia przed wybuchem, o których mowa w pkt. 2.4.2. Paragrafu 3. 2.4.4. Osoba nadzorująca pracę obowiązana jest do przekazania informacji o których mowa w pkt. 2.4.2. wszystkim osobom realizującym Zadanie. 2.5. Broszura informacyjna po weryfikacji podlega pisemnemu zatwierdzeniu przez osoby, o których mowa w pkt. 2.2. 2.6. Fakt otrzymania Broszury Informacyjnej Wykonawca potwierdza składając stosowny podpis na końcu Broszury. 2.7. Wykonawca ustala środki profilaktyczne z uwzględnieniem zagrożeń, które zostały zawarte w Broszurze Informacyjnej dla Wykonawców. 2.8. Wykonawca dołącza Broszurę Informacyjną dla Wykonawców do dokumentacji pisemnego polecenia na wykonanie prac. 3. Informacja o zagrożeniach obligatoryjna dla: 3.1. Zadań inwestycyjnych i remontowych poza siecią przesyłową ( roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe lub montażowe, itp.), o których mowa w pkt. 2 Paragrafu 1, 3.2. Inne Zadania, o których mowa w pkt 5 Paragrafu 1, 3.3. Goście, o których mowa w pkt 6 Paragraf 1. 3.4. Osoby realizujące prace w ramach Zadań oraz Goście, o których mowa w pkt 2,5 i 6 Paragrafu 1, otrzymują informację o zagrożeniach w Spółce podczas rejestracji wejścia w Oddziale/Terenowej Jednostce/Placówce Terenowej. 3.5. Informacja o zagrożeniach przekazywana jest wraz z Kartą SKD w formie Informacji o bezpieczeństwie, stanowiącej Załącznik nr 3 do niniejszych Wytycznych, w której zostały zebrane wszystkie zagrożenia występujące na terenie danego Oddziału/Terenowej Jednostki/Placówki Terenowej oraz informacji o konieczności zgłaszania Incydentów. 3.6. Odbiór Informacji o bezpieczeństwie wraz z Kartą SKD potwierdza zapoznanie się z zagrożeniami, o których mowa w pkt. 3.4. 3.7. W miejscach gdzie portiernia nie występuje, Osoby realizujące prace w ramach Zadań, o których mowa w pkt 2 i 5 Paragrafu 1 oraz Gości, z Wydanie 2 Wersja 1 PH-DY-W02 Strona 10 z 12

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. zagrożeniami obowiązany jest zapoznać Kierownik komórki organizacyjnej lub osoba przez niego wyznaczona. 3.7.1. Kierownik komórki organizacyjnej lub osoba przez niego wyznaczona prowadzi rejestr osób które zostały zapoznane z zagrożeniami. 3.7.2. Rejestr, w celach kontrolnych, należy przechowywać przez rok od ostatniego wpisu. 3.8. Za tworzenie, uzupełnianie oraz aktualizację zapisów w Informacji o bezpieczeństwie, w całości odpowiada Dyrektor Pionu BHP i PPOŻ. 3.9. Goście, przebywający w ramach wizyt na obiektach sieci gazowej zostają zapoznani z zagrożeniami, zgodnie z Załącznikiem nr 6 Informacja o bezpieczeństwie dla gości dotycząca jednorazowego wejścia gościa/grupy na teren obiektu o zwiększonym poziomie zagrożeń w tym obiekcie/ przestrzeni zagrożonej wybuchem należącym do Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 3.9.1. Obowiązek zapoznania z zagrożeniami, o którym mowa w pkt. 3.9, spoczywa na osobie wprowadzającej Gości na obiekt sieci gazowej, będącej przedstawicielem Spółki. Paragraf 4 1. Zgłoszenie Zdarzeń - obligatoryjne dla: 1.1. Zadań inwestycyjnych/remontowych realizowanych na terenie budowy przekazanym Wykonawcy, o których mowa w pkt. 1 Paragrafu 1, 1.2. Zadań inwestycyjnych i remontowych poza siecią przesyłową ( roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe lub montażowe, itp.), o których mowa w pkt. 2 Paragrafu 1, 1.3. Zadań realizowanych zgodnie z procedurami SESP, o których mowa w pkt. 3 Paragrafu 1, 1.4. Zadań realizowanych zgodnie z Procedurą PH-HB-P07, o których mowa w pkt. 4 Paragrafu 1. 1.5. Inne Zadania, o których mowa w pkt 5 Paragrafu 1. 1.6. Goście, o których mowa w pkt 6 Paragraf 1. 2. Wykonawca/Gość ma obowiązek natychmiastowego zgłaszania przedstawicielom Spółki zaistniałych Zdarzeń. 2.1. W przypadku wystąpienia Zdarzenia, podczas wykonywania Zadań, o których mowa w pkt. 1-4 Paragraf 1, Wykonawca drogą telefoniczną w trybie natychmiastowym, zgłasza ten fakt: 2.1.1. Odpowiedzialnemu za eksploatację/ Administratorowi obiektu/ Osobie odpowiedzialnej wymienionej w umowie/zleceniu, 2.1.2. Pracownikowi Pionu BHP i PPOŻ w Centrali lub Oddziale, adekwatnie do miejsce gdzie realizowane jest Zadanie. Wydanie 2 Wersja 1 PH-DY-W02 Strona 11 z 12

Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców oraz Gości w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 2.2. Dopełnieniem zgłoszenia Zdarzenia jest przesłanie, w wersji elektronicznej, w terminie do 3 dni roboczych, od dnia Zdarzenia, informacji zgodnie z Załącznikiem nr 2 do Wytycznych. 3. W przypadku wystąpienia Zdarzenia, podczas wykonywania Zadań, o których mowa w pkt 5 Paragrafu 1 oraz Goście, osoby te mają obowiązek postępować zgodnie ze wskazówkami znajdującymi się w Informacji o bezpieczeństwie, której wzór stanowi Załącznik nr 3 do niniejszych Wytycznych. 4. Wykonawca ma obowiązek ustalania okoliczności i przyczyn Incydentów, którym ulegli zatrudnieni przez niego pracownicy. Przedstawiciele Spółki mają prawo uczestniczyć w postępowaniach powypadkowych, jako obserwatorzy. 5. Dyrektor Pionu BHP i PPOŻ Spółki, po otrzymaniu informacji o zaistniałym Zdarzeniu, w zależności od jego skutków, podejmuje decyzję o konieczności uczestnictwa przedstawiciela Spółki w postępowaniu. 6. Osoby uczestniczące w postępowaniu powypadkowym u Wykonawcy wyznacza Dyrektor Pionu BHP i PPOŻ. 6.1. Osobami, o których mowa w pkt. 6, mogą być: 6.1.1. Pracownik Pionu BHP i PPOŻ, 6.1.2. Pracownik merytoryczny, w tym Kierownicy Komórek organizacyjnych lub inni doradcy/specjaliści z Komórek organizacyjnych Spółki. 7. Na wniosek Dyrektora Pionu BHP i PPOŻ Wykonawca ma obowiązek przekazać Spółce kopię dokumentacji lub raportu z postępowania powypadkowego dotyczącego osób zatrudnionych przez Wykonawcę. Przepisy końcowe 1. Stosowanie niniejszych Wytycznych jest nadzorowane przez Dyrektora Pion BHP i PPOŻ. 2. Kierownicy Jednostek Organizacyjnych są zobligowani do stosowania niniejszej regulacji w swoich obszarach i pełnią nadzór nad przestrzeganiem jej postanowień. 3. Jednostką odpowiedzialną za treść niniejszych Wytycznych i ich zmiany jest Pion BHP i PPOŻ. 4. Dokumenty powiązane: 4.1. Procedura Prace gazoniebezpieczne i niebezpieczne P.02.O.02. 4.2. Procedura Prace niebezpieczne PH-HB-P07. 4.3. Procedura monitorowania bezpieczeństwa i higieny pracy w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. PH-HB-P04. 5. Niniejsza regulacja wchodzi w życie z dniem 14.03.2016 r. Załączniki Załącznik nr 1 Broszura informacyjna dla Wykonawców Załącznik nr 2 Informacja o zaistniałym Zdarzeniu Załącznik nr 3 Informacja o bezpieczeństwie Załącznik nr 4 Rodzaje Zadań dla których obowiązują Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Załącznik nr 5 Raport dotyczący bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Zadań z obszaru Inwestycji kluczowych Załącznik nr 6 - Informacja o bezpieczeństwie dla gości Wydanie 2 Wersja 1 PH-DY-W02 Strona 12 z 12

Załącznik nr 2 Informacja o zaistniałym Zdarzeniu...... Wykonawca Miejscowość, dnia Informacja o zaistniałym Zdarzeniu Informuję, że w dniu:. o godzinie:... Doszło do Zdarzenia 1) : Incydentu: pojedynczy/zbiorowy/ciężki/śmiertelny* Pożaru Wybuchu W czasie realizacji Zadania., 1. Miejsce Zdarzenia...... 2. Skrócony opis Zdarzenia (przyczyna, okoliczności, przebieg, skutek):.......... 3. W związku z zaistniałym Zdarzeniem zostały podjęte działania przez zewnętrzne jednostki TAK/NIE *, takie jak 1) : Policja Pogotowie ratunkowe Państwowa Straż Pożarna Państwowa Inspekcja Pracy Prokuratura... podpis przedstawiciela Wykonawcy/Nadzorującego pracę * niepotrzebne skreślić 1)zaznaczyć właściwe Wydanie 1 Wersja 2 Strona 1 z 1

ORGANIZACJA EWAKUACJI W PRZYPADKU ZAGROŻENIA WSZYSTKIE OSOBY MAJĄ OBOWIĄZEK PODPORZĄDKOWANIA SIĘ POLECENIOM KIERUJĄCEGO AKCJĄ ORAZ EWAKUACJĄ Numery kontaktowe: Sekretariat Oddziału tel.; Dział Ochrony Przeciwpożarowej tel. Dział BHP tel. Dział Ochrony tel. Ochrona tel. Dział Administracji tel. Straż pożarna 112 / 998 Pogotowie Ratunkowe 112 / 999 Po wyjściu na zewnątrz udaj się do punktu zbiórki osób ewakuowanych Zagrożenia występujące na obiekcie Potknięcia poślizgnięcia Porażenie prądem Zagrożenie pożarowe

Załącznik nr 4 Rodzaje Zadań Rodzaje Zadań dla których obowiązują Wytyczne w zakresie wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla Wykonawców w Operatorze Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. RODZAJ ZADANIA 1. Zadania inwestycyjne realizowane na terenie budowy przekazanym Wykonawcy, o ile prace te nie zostały zakwalifikowane do prac gazoniebezpiecznych i/lub niebezpiecznych zgodnie z Procedurą P.02.O.02 Prace gazoniebezpieczne i niebezpieczne. 2. Zadania inwestycyjne i remontowe poza siecią przesyłową (roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe lub montażowe, itp.) realizowane na terenie należącym do Spółki znajdującym się poza siecią przesyłową eksploatowaną przez Spółkę, prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części na terenie którego realizowane są prace przez pracowników GAZ-SYSTEM S.A., o ile prace te nie zostały zakwalifikowane Wymagania ogólne Obowiązek zgłoszenia Zdarzenia 1 Zapoznanie z zagrożeniami Broszurą Informacyjną WYMAGANIA BHP I PPOŻ Zapoznanie z Polecenie pracy zagrożeniami gazoniebezpiecz Informacja o nej/niebezpieczn bezpieczeństwie ej zgodnie z SESP X X X 1) Polecenie pracy niebezpiecznej zgodnie z PH.HB.P07 Konsultacja BHP i PPOŻ X X X X 2) X 1 Zdarzenie każdy Incydent oraz pożar i/lub wybuch, do którego doszło podczas realizacji Zadania Wydanie 1 Wersja 2 Strona 1 z 3

do prac niebezpiecznych zgodnie z Procedurą PH-HB-P07 wykonywania prac niebezpiecznych innych niż wykonywanych na urządzeniach, instalacjach i sieciach gazowych należących do systemu przesyłowego eksploatowanego przez Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 3. Zadania realizowane zgodnie z procedurami SESP oraz prace remontowe, modernizacyjne, inwestycyjne itp. prowadzone zgodnie z Procedurą P.02.O.02 Prace gazoniebezpieczne i niebezpieczne na podstawie poleceń prac gazoniebezpiecznych i/ lub niebezpiecznych na obiektach sieci gazowej 4. Zadania realizowane zgodnie z Procedurą PH-HB-P07 wykonywania prac niebezpiecznych innych niż wykonywanych na urządzeniach, instalacjach i sieciach gazowych należących do systemu przesyłowego eksploatowanego przez Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A na podstawie polecenia pracy niebezpiecznej X X X X X X X X 5. Inne Zadania dostawy materiałów realizowane na terenie należącym do Spółki znajdującym się poza siecią X X Wydanie 1 Wersja 2 Strona 2 z 3

przesyłową eksploatowaną przez Spółkę, o ile rozładunek na terenie Spółki nie jest pracą niebezpieczną 6. Goście - osoby przebywająca na terenie /obiekcie należącym do Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. nie wykonujące prac, o których mowa w pkt. 1-5 Paragrafu 1 X X 3) 1) jeśli całość lub cześć prac kwalifikuje się jako prace gazoniebezpieczne i/lub niebezpieczne należy postępować, odpowiednio do całości lub części prac, zgodnie z wymaganiami dla Zadania, o którym mowa w pkt. 3 Paragrafu 1. 2) jeśli część lub całość prac została zakwalifikowana do prac niebezpiecznych zgodnie z Procedurą PH-HB-P07 wykonywania prac niebezpiecznych innych niż wykonywanych na urządzeniach, instalacjach i sieciach gazowych należących do systemu przesyłowego eksploatowanego przez Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. należy postępować zgodnie z wymaganiami dla pkt. 4. Paragrafu 1. 3) Goście, przebywający w ramach wizyt na obiektach sieci gazowej zostają zapoznani zgodnie z Załącznikiem nr 6 Informacja o bezpieczeństwie dotycząca jednorazowego wejścia gościa/grupy na teren obiektu o zwiększonym poziomie zagrożeń w tym obiekcie/ przestrzeni zagrożonej wybuchem należącym do Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Wydanie 1 Wersja 2 Strona 3 z 3

Załącznik nr 5 - Raport BHP RAPORT DOTYCZĄCY BEZPIECZEŃSTWA PRACY I OCHRONY ZDROWIA DLA ZADANIA ZGODNIE Z UMOWĄ NR. za okres:.... Listę kontrolną stanowi zbiór pytań obejmujących podstawowe zagadnienia wchodzące w zakres bezpieczeństwa pracy na budowie. Służy ona do przeprowadzania samokontroli stanu bezpieczeństwa pracy przez osoby sprawujące nadzór techniczny na budowie oraz do oceny, w jakim stopniu kierowana przez nich budowa odpowiada wymogom prawa pracy. Lista pozwala rozpoznać występujące na budowie nieprawidłowości i zagrożenia dla bezpieczeństwa pracujących na niej osób, a także ułatwia doprowadzenie do stanu zgodności z wymogami prawa, w szczególności z przepisami BHP. 1. Dane dotyczące przedmiotu umowy 1.1 Nazwa Wykonawcy:.. 1.2 Miejsce pracy: 1.3 Opis prowadzonych prac:.. 2. Dane dotyczące zatrudnienia: 2.1. Liczba pracujących ogółem: 2.2. Liczba zatrudnionych:.. 2.3. Dane dotyczące Podwykonawców: L.P Nazwa firmy Zakres prac Liczba pracowników 3. Badane obszary* Zakres TAK/NIE UWAGI Przygotowanie i organizacja budowy Czy dla budowy jest opracowany Plan BIOZ? Czy plan bioz jest dostosowany do rodzaju, wielkości, złożoności inwestycji (budowy) oraz zawiera część rysunkową z elementami zagospodarowania placu budowy? Czy w planie bioz określono bezpieczny sposób prowadzenia robót budowlanomontażowych (m.in. poprzez zastosowanie środków ochronnych)?

Załącznik nr 5 - Raport BHP Czy roboty budowlane prowadzone są zgodnie z planem bioz? Czy na budowie, na której roboty budowlane wykonywane są jednocześnie przez różne podmioty, został wyznaczony koordynator ds. bhp (art. 208 1 i art. 304 3 Kodeksu pracy)? Czy pracownicy wykonujący roboty na placu budowy zostali poddani instruktażowi stanowiskowemu? Czy pracownicy posiadają aktualne zaświadczenie o odbyciu okresowego szkolenie bhp na zajmowanym stanowisku? Czy pracownicy posiadają aktualne orzeczenia lekarskie o braku przeciwskazań do wykonywania prac? Szkolenia BHP Badania lekarskie Dodatkowe kwalifikacje Czy kierownik budowy / kierownicy robót są uprawnieni do sprawowania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie? Czy pracownicy posiadają wymagane uprawnienia kwalifikacyjne? Czynniki szkodliwe, niebezpieczne i uciążliwe Czy pracodawca dostarczył pracownikom odzież, obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i zbiorowej? Czy pracownicy stosują dostarczone przez pracodawcę odzież i obuwie robocze? Czy pracownicy stosują dostarczone w środki ochrony indywidualnej? Czy teren budowy / robót został zabezpieczony przed dostępem osób nieupoważnionych? Czy pracodawca zapewnił pomieszczenia higieniczno- Teren budowy Zaplecze higieniczno - sanitarne:

Załącznik nr 5 - Raport BHP sanitarne? Czy drogi, przejścia i miejsca niebezpieczne są właściwie oświetlone? Oświetlenie Stanowiska i procesy pracy Czy zabezpieczono (poręcze, daszki ochronne, inne) i oznakowano strefy niebezpieczne (otwory technologiczne i inne miejsca niebezpieczne)? Czy zabezpieczono właściwie stanowiska pracy w sąsiedztwie czynnych, napowietrznych linii energetycznych? Czy stanowiska pracy są odpowiednio zabezpieczone przed spadającymi przedmiotami, czynnikami atmosferycznymi i uszkodzeniami mechanicznymi? Roboty ziemne Czy ściany wykopów są odpowiednio zabezpieczone przez obudowanie lub skarpowanie? Czy do stanowisk pracy w wykopach prowadzą bezpieczne zejścia, rozmieszczone w odległościach max. 20 m.? Czy urobek jest prawidłowo składowany? Czy roboty ziemne z użyciem sprzętu zmechanizowanego są prowadzone zgodnie z przepisami i zasadami bhp? Transport Czy drogi komunikacyjne są dostosowane do środków transportu wewnętrznego oraz przewożonego ładunku? Czy drogi i przejścia są właściwie zabezpieczone przed zagrożeniem spadania przedmiotów z góry? Żurawie Czy żuraw jest wyposażony w tablicę informującą o udźwigu dopuszczalnym? Czy torowisko żurawia jest we właściwym stanie technicznym? Czy elementy sterownicze i sygnalizacyjne żurawia są we właściwym stanie technicznym? Czy właściwy stan instalacji

Załącznik nr 5 - Raport BHP odgromowej żurawia jest udokumentowany aktualnymi pomiarami? Czy prowadzona jest książka dyżurów i książka kontroli żurawia? Czas pracy Czy przestrzegane są normy czasu pracy? Magazynowanie i składowanie Czy prawidłowo wyznaczono miejsca składowania materiałów? Czy przy składowaniu zachowane są wymagane odległości od energetycznych linii napowietrznych? Czy materiały są właściwie składowane lub/i magazynowane? Maszyny i urządzenia techniczne Czy opracowano i udostępniono do stałego korzystania instrukcje bhp dotyczące obsługi maszyn i urządzeń? Czy użytkowane maszyny i urządzenia są oznakowane odpowiednimi znakami i barwami bezpieczeństwa? Czy użytkowane maszyny i urządzenia mają odpowiednie urządzenia ochronne? Czy maszyny /urządzenia/ i narzędzia posiadają certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności? Czy użytkowane maszyny i urządzenia są we właściwym stanie technicznym? Czy użytkowane narzędzia ręczne są we właściwym stanie technicznym? Czy użytkowane drabiny są we właściwym stanie technicznym? Czy maszyny i urządzenia podlegające dozorowi posiadają świadectwa dopuszczenia do ruchu? Rusztowania Czy dokonano udokumentowanego odbioru rusztowania przez nadzór techniczny przed oddaniem go do użytkowania? Czy rusztowanie zostało prawidłowo posadowione na gruncie? Czy powierzchnie robocze rusztowania zostały wypełnione właściwymi pomostami?

Załącznik nr 5 - Raport BHP Czy prawidłowo wykonano kotwienie rusztowania do stałych elementów obiektu budowlanego? Czy wykonano piony komunikacyjne pomiędzy poziomami pomostów rusztowania? Czy prawidłowo wykonano obarierowanie pomostów rusztowania? Czy rusztowanie jest wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem? Czy rusztowanie jest okresowo konserwowane i kontrolowane? Czy rusztowania metalowe posiadają właściwą ochronę odgromową? Urządzenia i instalacje energetyczne Czy instalacje i urządzenia elektryczne maja zapewnioną ochronę przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim? Czy skuteczność ochrony przeciwporażeniowej przed dotykiem bezpośrednim została potwierdzona pomiarami? Czy urządzenia i instalacje energetyczne mają zapewnioną ochronę przeciwporażeniową przed dotykiem pośrednim? Czy skuteczność ochrony przeciwporażeniowej przed dotykiem pośrednim została potwierdzona pomiarami? Czy rozdzielnice budowlane są prawidłowo rozmieszczone, ustawione i zabezpieczone? Czy przewody zasilające urządzenia elektryczne są zabezpieczone przed uszkodzeniem mechanicznym? Czy podłączenia urządzeń elektrycznych do rozdzielnic budowlanych są wykonane w sposób zapewniający bezpieczeństwo? Czy są prowadzone okresowe kontrole stanu urządzeń elektrycznych pod względem bezpieczeństwa na budowie? Ocena ryzyka zawodowego Czy wykonano udokumentowaną ocenę ryzyka zawodowego dla stanowisk pracy na kontrolowanej budowie?

Załącznik nr 5 - Raport BHP Czy pracownicy zostali poinformowani o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną przez nich pracą? Czy istnieją zapisy potwierdzające zapoznanie pracowników z oceną ryzyka zawodowego? Prace gazoniebezpieczne i niebezpieczne Czy prace konserwacyjne i remontowe, prowadzone w miejscach, w których występują lub mogą wystąpić zagrożenia zatruciem, wybuchem lub pożarem, są wykonywane na pisemne polecenie i przez co najmniej przez 2 osoby? Czy pomieszczenia, strefy i przestrzenie zewnętrzne zagrożone wybuchem są odpowiednio oznakowane? Czy w miejscu pracy zapewniono sprzęt ochrony ppoż.? Czy sprzęt ratunkowy i gaśniczy jest utrzymywany w stanie zdatnym do użytku oraz czy jest okresowo kontrolowany - zgodnie z instrukcją eksploatacji tego sprzętu? *Jeśli badany obszar nie dotyczy danego Zadania należy informację taką umieścić w rubryce Uwagi Sporządził przedstawiciel wykonawcy Inspektor ds. BHP. Imię i nazwisko, data i podpis

Załącznik nr 6 Informacja o bezpieczeństwie dla gości Informacja o bezpieczeństwie dla gości dotycząca jednorazowego wejścia gościa/grupy na teren obiektu o zwiększonym poziomie zagrożeń w tym obiektu / przestrzeni zagrożonej wybuchem należących do Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. 1. Odpowiedzialny za eksploatację (Pracownik GAZ-SYSTEM S.A.) określa ilość osób wchodzących jednocześnie (w jednej grupie) na teren obiektu w tym przestrzeni zagrożonej wybuchem. Grupa maksymalnie może liczyć 20 osób. 2. Odpowiedzialny za eksploatację wyznacza pracownika GAZ-SYSTEM S.A., który będzie pełnił funkcję opiekuna gościa/ grupy gości. 3. Do obowiązków opiekuna należy: zorganizowanie wejścia gościa/grupy gości zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy w szczególności: zapoznanie gościa/ grupy gości z Zasadami bezpieczeństwa dla gości oraz poinformowanie o występujących na terenie obiektu zagrożeniach, sposobie zachowania się, poruszania, czynnościach zabronionych, sposobie postępowania w sytuacjach awaryjnych (pożaru, wybuchu), sygnałach alarmowych oraz warunkach i sposobie ewakuacji, wyposażenie gościa/grupy gości wchodzących na teren obiektu o zwiększonym poziomie zagrożenia w tym obiektu/ przestrzeni zagrożonych wybuchem w hełmy ochronne, przed wejściem gościa/grupy gości w strefę zagrożenia wybuchem do wykonania kontrolnego pomiaru stężenia metanu w w/w strefie, podczas pobytu gościa/grypy gości w strefie zagrożenia wybuchem do wykonania ciągłego pomiaru stężenia metanu w w/w strefie, egzekwowanie przestrzegania przez gościa/grupę gości przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących na obiektach GAZ-SYSTEM S.A. Wydanie 2 Wersja 1 Strona 1 z 3

Witamy na terenie obiektu należącego do Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. ZASADY BEZPIECZEŃSTWA DLA GOŚCI Bezpieczeństwo pracowników oraz gości jest naszym priorytetem. Prosimy o przestrzeganie zasad przedstawionych poniżej, które stworzyliśmy w trosce o Państwa bezpieczeństwo. Używaj hełmu ochronnego wszędzie tam gdzie nakazują tego znaki bądź nakaz ten zostanie wydany przez przewodnika grupy, Wykonywanie zdjęć oraz filmowanie bez uprzedniego zezwolenia jest zabronione, Używaj ochron słuchu wszędzie tam gdzie nakazują tego znaki bądź nakaz ten zostanie wydany przez przewodnika grupy, Po usłyszeniu alarmu udaj się do punktu ewakuacyjnego, Zwracaj uwagę na oznakowanie terenu i obiektów. Poinformuj przewodnika lub przedstawiciela GAZ-SYSTEM o zauważonym niebezpieczeństwie, Po terenie obiektu poruszaj się w miarę możliwości w zwartej grupie po wyznaczonych ciągach komunikacyjnych według wskazań przewodnika grupy, Szczególną ostrożność zachowaj przebywając w strefach zagrożonych wybuchem. Bezwzględnie stosuj się do poleceń przewodnika. Ważne numery telefonów: Oddziałowa Dyspozycja Gazu:. Pogotowie Ratunkowe: 999 lub 112 Straż Pożarna: 998 lub 112 Policja: 997 lub 112 Nie pal tytoniu i nie używaj otwartego ognia. Zakaz dotyczy całego terenu na zewnątrz oraz wewnątrz budynków za wyjątkiem miejsc do tego wyznaczonych. W strefach zagrożenia wybuchem nie używaj urządzeń elektronicznych w tym telefonów. Telefon komórkowy wyłącz bądź oddaj do depozytu, Dziękujemy za współpracę dla zapewnienia bezpieczeństwa. Jeżeli masz jakieś uwagi, pomysły to przekaż je nam będą służyły dalszym udoskonaleniom. Wydanie 2 Wersja 1 Strona 2 z 3

Oświadczam że zostałem poinstruowany o występujących na terenie obiektu zagrożeniach, sposobie zachowania się i poruszania, czynnościach zabronionych, sposobie zachowania w sytuacjach awaryjnych (w tym pożaru, wybuchu), sygnałach alarmowych oraz warunkach ewakuacji. Nazwa obiektu L.p. Imię i Nazwisko Podpis Uwagi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Podpis Przedstawiciela GAZ-SYSTEM S.A. Wydanie 2 Wersja 1 Strona 3 z 3