Bibliografia publikacji pracowników źródłem informacji wspomagającej przygotowanie oceny jednostek naukowych Iwona Sójkowska Barbara Barańska-Malinowska
Tematy/zagadnienia podejmowane w referacie Przydatność bibliografii publikacji pracowników naukowych na potrzeby oceny parametrycznej jednostek Zawartość baz bibliograficznych rejestrujących dorobek naukowy i piśmienniczy pracowników uczelni technicznych a oczekiwania uczelni Nowe formy i typy dokumentów wprowadzanych do bazy Problemy związane z poprawną kwalifikacją różnego typu dokumentów przy opracowywaniu bibliografii Analiza wyników ankiety dotyczącej bibliografii, skierowanej do bibliotek uczelni technicznych w kraju w I kwartale 2011 r. Propozycja opracowania wzorcowej zawartości opisu bibliograficznego oraz utworzenia wspólnej bazy dorobku naukowego uczelni technicznych w kraju
Tytułem wstępu słów kilka o bibliografii Bibliografia (gr. βιβλιο - książka + γραφία - piszę) uporządkowany spis książek sporządzony według ustalonych norm, mający określone zadania informacyjne umiejętność rozpoznawania i opisywania wytworów piśmiennictwa oraz sporządzania ich spisów, czyli metodyka spisów bibliograficznych jedna z dziedzin ogólnej nauki o książce, która bada i opisuje książki oraz zestawia ich spisy dla potrzeb nauki i dla celów praktycznych, zajmuje się więc rejestracją, opisem, klasyfikacją i statystyką wytworów piśmiennictwa* *Encyklopedia Wiedzy o Książce, Wrocław 1970
Tytułem wstępu słów kilka o bibliografii Działalność bibliograficzna włączona została w obowiązki bibliotek Ustawą o szkolnictwie wyższym z 1958 r. Biblioteki szkół wyższych opracowują spisy bibliograficzne publikacji od lat 50.
Rola i znaczenie bibliografii w czasach współczesnych Wzrost znaczenia i wartości naukowo-informacyjnej bibliografii: - generowania danych do celów naukowo-statystycznych, - rocznych sprawozdań dla poszczególnych pracowników naukowych Wykorzystanie bibliografii do oceny parametrycznej jednostek, analizy cytowań, kwerend, rankingów Konieczność dostosowania bibliografii do zmieniających się współczesnych wymogów: - cyfryzacji informacji i dokumentów - zmian w technologiach informatycznych i telekomunikacyjnych - rozwoju nowych dziedzin, dyscyplin - zmian społecznych i gospodarczych
Czynniki wpływające na permanentny rozwój bibliografii Zapotrzebowanie środowiska naukowego, w którym powstaje, i któremu służy Dostosowanie do wymogów MNiSW Zmiana wskaźników zamieszczanych w bazie (ocena wartości publikacji na poziomie krajowym np. punktacja MNiSW) i międzynarodowym np. Impact Factor, Lista Filadelfijska) Uzupełnianie bibliografii o cytowania na potrzeby awansów naukowych, wniosków o granty, akredytacji kierunków Nowe formy i typy dokumentów wprowadzanych do bazy Dążenie do przekształcania baz bibliograficznych w bazy bibliograficzno-abstraktowe z linkowaniem do pełnych tekstów
Bibliografia a parametryzacja Cykliczna kontrola krajowych aktów prawnych i stała aktualizacja bazy publikacji Kontrowersje wokół kwalifikowania różnych typów dokumentów do bazy (liczba znaków i arkuszy wydawniczych) Oświadczenia autorów czy to sposób rozwiązania problemu? Brak afiliacji jednostki jakie praktyki, jakie rozwiązania?
Bibliografie publikacji pracowników uczelni technicznych w Polsce badania ankietowe Aby określić faktyczny stan działalności bibliograficznej w bibliotekach uczelni technicznych w Polsce przeprowadzono badania ankietowe Ogółem skierowano 19 ankiet do: 1. 15 bibliotek politechnik 2. Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie 3. Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy 4. Uniwersytetu Zielonogórskiego (połączony z Politechniką Zielonogórską w roku 2001 ) 5. Zachodnio-Pomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie Odpowiedzi uzyskano z 17 bibliotek
Bibliografie publikacji pracowników uczelni technicznych w Polsce badania ankietowe Analiza ankiet oraz bibliografii on-line pozwoliła określić standard, jaki obecnie reprezentują bibliograficzne bazy danych rejestrujące dorobek naukowy i piśmienniczy pracowników wymienionych uczelni SYSTEM 9 bibliotek użytkuje własny system 4 biblioteki korzystają z Expertusa 4 biblioteki tworzą bibliografię w Alephie
Bibliografie publikacji pracowników uczelni technicznych w Polsce analiza ankiet ZASIĘG CZASOWY Większość baz tworzonych jest od końca lat 80. (zawierają informacje o dokumentach z około 20. ostatnich lat) 7 bibliotek uzupełnia bibliografie retrospektywnie (kompletuje opisy dokumentów pracowników uczelni od początku jej istnienia) REJESTROWANE DOKUMENTY 10 bibliotek rejestruje tylko dokumenty opublikowane 7 bibliotek wprowadza do bazy inne typy dokumentów (np. raporty, sprawozdania, rozprawy doktorskie, zgłoszenia patentowe, prezentacje, materiały dydaktyczne)
Bibliografie publikacji pracowników uczelni technicznych w Polsce analiza ankiet SPOSÓB POZYSKIWANIA INFORMACJI O DOKUMENTACH 10 bibliotek opisuje dokumenty tylko z autopsji 7 bibliotek uzupełnia bazę o opisy bibliograficzne tworzone na podstawie wykazów i sprawozdań z działalności naukowej jednostek organizacyjnych uczelni
Bibliografie publikacji pracowników uczelni technicznych w Polsce analiza ankiet KRYTERIA WYSZUKIWACZE 12 bibliotek umożliwia wyszukiwanie m.in. wg: tytułu publikacji, nazwiska autora, jednostki pracy autora, wydziału, roku wydania, typu publikacji 2 biblioteki nie dają możliwości wyszukiwania według wydziału 2 kolejne nie dają możliwości wyszukiwania według jednostki organizacyjnej w jednej brak możliwości wyszukiwania według jednostki organizacyjnej i wydziału GENEROWANIE RAPORTÓW 14 bibliotek umożliwia użytkownikom generowanie raportów 2 biblioteki nie dają tej możliwości 1 biblioteka umożliwia generowanie raportów tylko uprawnionym osobom
Bibliografie publikacji pracowników uczelni technicznych w Polsce analiza ankiet RODZAJE WSKAŹNIKÓW ZAMIESZCZANYCH W OPISACH BIBLIOGRAFICZNYCH DOKUMENTÓW 11 bibliografii rejestruje zasięg (w 6 pozostałych można go określić na podstawie innych kryteriów np. języka publikacji, obecności na Liście Filadelfijskiej czy w Journal Citation Reports) 2 biblioteki umieszczają informację o recenzowaniu publikacji 7 bibliografii podaje wartość Impact Factor 9 bibliografii podaje punktację MNiSW 9 bibliotek zaznacza obecność na Liście Filadelfijskiej 4 biblioteki zaznaczają obecność w Journal Citation Reports 1 bibliografia podaje informację o indeksowaniu w ERIH 5 bibliotek nie uzupełnia opisów o żaden z wymienionych elementów wartościujących dorobek naukowy
Bibliografie publikacji pracowników uczelni technicznych w Polsce analiza ankiet DODATKOWE ELEMENTY UMIESZCZANE W BAZACH BIBLIOGRAFICZNYCH Identyfikator dokumentu elektronicznego - the Digital Object Identifier DOI Podawanie miejsca przechowywania dokumentu drukowanego (sygnatura lub wskazanie właściciela np. biblioteki, instytutu lub nazwiska autora publikacji) Informacje o sposobach finansowania prac naukowo-badawczych (np. nr grantu) Aktywne linki do pełnych tekstów Aktywne linki do katalogu i biblioteki cyfrowej Indeksy cytowań przejmowane z SCI i SCOPUSA
Propozycja opracowania wzorcowej zawartości opisu bibliograficznego WZORZEC BIBLIOGRAFII powinien: Zawierać opisy nie tylko publikacji, ale także prac naukowobadawczych i materiałów dydaktycznych pracowników oraz doktorantów na etacie pracowników Uwzględniać informacje o innych wersjach tytułów, o streszczeniach w innym języku niż tekst publikacji, informację odsyłającą do innych form wydawniczych tekstu (artykuł w czasopiśmie kierujący do referatu w materiałach konferencyjnych czy do prezentacji przedstawionej podczas wykładu) Zawierać wszystkie wymienione parametry jakościowe jednocześnie, nie wybiórczo! (recenzowanie, zasięg, punktacje, afiliacje itp.) Uwzględniać szczegółowe zasady opisu bibliograficznego w świetle obowiązujących norm, aby uniknąć różnic w opisach i prezentacji danych w bibliografiach poszczególnych uczelni
WNIOSKI (1) Idealnym modelem gromadzenia danych do bibliografii byłyby zarządzenia rektora nakładające na pracowników dydaktycznonaukowych obowiązek dostarczania publikacji do biblioteki Określenie szczegółowych zasad dokumentowania dorobku naukowego (np. tryb zgłaszania, rodzaje prac, zasady ich kwalifikacji) Dostosowanie zawartości rekordów do wymogów analizy parametrycznej jednostek, wymagań MNiSW Uzupełnianie opisów o wszystkie wymagane elementy niezbędne dla władz uczelni i wydziałów do analiz, zestawień statystycznych, rankingów i in.
WNIOSKI (2) Podjęcie działań w kierunku przekształcenia baz bibliograficznych w bazy bibliograficzno-abstraktowe z linkowaniem do pełnych tekstów: artykułów z prenumerowanych czasopism elektronicznych, komercyjnych serwisów czasopism, wszystkich prac dostępnych w Internecie jako Open Access Propozycja projektu zintegrowanego przeszukiwania baz danych zgodnego z oczekiwaniami użytkowników Podjęcie starań wdrożenia wspólnego systemu bibliograficznego, ewentualnie zapewnienia możliwości importowania i eksportowania opisów bibliograficznych
Wyzwania na przyszłość Wybór koordynatora projektu Na zakończenie... Wybór wspólnego systemu/programu do opracowania bibliograficznej bazy danych w kraju Opracowanie szczegółowych zasad wprowadzania danych Zmiana dotychczasowych przyzwyczajeń bibliotekarzy opracowujących bazę Entuzjazm i współpraca bibliotekarzy przy współtworzeniu ogólnopolskiej bazy publikacji
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ iwona.sojkowska@p.lodz.pl bbaranska@adm.pcz.czest.pl Biblioteka Politechniki Łódzkiej