1 mgr in. Jerzy Dulanowski [[ Ochrona przeciwprzepiêciowa cz. II II ]] W drugiej czêœci artyku³ów poœwiêconych ochronie przeciwprzepiêciowej firmy Schrack Energietechnik omówiê poszczególne klasy i typy ochronników stosowanych w praktyce elektroinstalacyjnej. Ograniczniki przepiêæ Ogranicznik przepiêæ klasy A jest stosowany jest do zabezpieczania linii napowietrzynych w sieciach przesy³owych niskiego napiêcia. Ogranicznik przepiêæ klasy B nazywany czêsto odgromnikiem, znajduje swoje zastosowanie przy zasilaniu domu. Udarowe napiêcie testuj¹ce jest o kszta³cie 1,2 µs /50 µs. Wartoœæ graniczna przep³ywaj¹cego pr¹du wynosi 100 ka 8/80 µs (w jednym lub czterech polach). Tak znaczny pr¹d mo e przep³yn¹æ przez odgromnik klasy B dwa razy nie uszkadzaj¹c go. Znamionowy pr¹d udarowy mo e przep³ywaæ przez odgromnik wielokrotnie. Odgromniki stanowi¹ pierwszy stopieñ ochrony przeciwprzepiêciowej w obiekcie. Mog¹ odbieraæ bezpoœrednie uderzenia pioruna powsta³e podczas wy³adowañ atmosferycznych, które powstaj¹ w bliskiej odleg³oœci od zasilania domu lub w pobli u zewnêtrznej instalacji odgromowej. Stosujemy je w budynkach z instalacj¹ odgromow¹ lub zasilanych z linii napowietrznej na przejœciu ze strefy 0 B do 1 na wejœciu do obiektu. Powinny byæ instalowane mo liwie jak najbli ej miejsca wprowadzenia instalacji elektrycznej do budynku: w z³¹czu b¹dÿ g³ównej rozdzielnicy. Najwa niejszym elementem odgromnika jest iskiernik wykonany w technologii Arc Chopping, która wykorzystuje specjalne ukszta³towanie elektrod powoduj¹ce wypieranie ³uku elektrycznego poza elektrody. Tam nastêpuje jego zderzenie z p³yt¹, w wyniku czego ulega on rozbiciu na wiele mniejszych czêœci, dziêki czemu gaszenie ³uku elektrycznego jest ³atwe. Ograniczniki klasy B powinny ograniczaæ napiêcia udarowe do poziomu poni ej 4 kv. Odgromniki klasy B powinniœmy instalowaæ zarówno w obiektach z instalacj¹ piorunochronn¹ lub bez instalacji piorunochronnej zasilanych liniami napowietrznymi i kablowymi. Rys. 1 Odgromnik iskiernikowy wykonany w technologii Arc Chopping 1 Zap³on iskiernika; 2 Zwarcie miêdzy elektrodami; 3 Wypieranie ³uku elektrycznego; 4 Rozci¹ganie ³uku elektrycznego; 5 Powstanie ³uków czêœciowych; 6 Gaszenie ³uków czêœciowych Monta w rozdzielnicy Odgromniki klasy B nale y instalowaæ jak najbli ej miejsca wprowadzenia instalacji elektrycznej do budynku w z³¹czu lub rozdzielnicy g³ównej. Odgromniki maj¹ otwory wydmuchowe na tylnej œciance obudowy. Przez ten otwór podczas odprowadzania pr¹du piorunowego wydostaje siê na zewn¹trz strumieñ zjonizowanego powietrza. Dlatego za odgromnikiem w adnym wypadku nie powinno siê umieszczaæ materia³ów ³atwopalnych b¹dÿ czêœci znajduj¹cych siê pod napiêciem. Otwory wydmuchowe musz¹ byæ wolne od zanieczyszczeñ. Przewody ³¹czeniowe nale y doprowadzaæ do zacisków przy³¹czeniowych mo liwie prostymi odcinkami o d³ugoœci 150 300 mm. W wypadku odcinków d³u szych ni
300 mm nale y zastosowaæ dodatkowe usztywnianie i mocowanie do konstrukcji rozdzielnicy. Przewód uziemiaj¹cy nale y u³o yæ jak najkrótsz¹ drog¹ do szyny wyrównawczej. Przekrój przewodów nie mo e wynosiæ mniej ni 16 mm 2. Ze wzglêdu na wytrzyma³oœæ ciepln¹ i dynamiczn¹ zaleca siê zwiêkszenie przekroju przewodów do 25 mm 2, a najlepiej do 35 mm 2. Nale y zwróciæ tak e uwagê, aby ca³kowita d³ugoœæ przewodów doprowadzaj¹cych i odprowadzaj¹cych pr¹d do odgromnika klasy B nie by³a d³u sza ni 1 m. swojej funkcji ochronnej, dlatego zaleca siê stosowanie sygnalizacji, która w sytuacjach awaryjnych informowa³aby o przepaleniu siê wk³adki bezpiecznikowej. Firma Schrack oferuje trzy typy odgromników klasy B: 1. odgromnik 25 ka (10/350) µs typu BA 25F 2. odgromnik 60 ka (10/350) µs typu BA 60F 3. odgromnik 100 ka (10/350) µs typu BA 100TT Podstawowe dane techniczne przedstawiono w tabeli 1. 2 Zabezpieczenia odgromników klasy B przed pr¹dem zwarciowym Odgromniki klasy B wymagaj¹ zabezpieczenia przed pr¹dem zwarciowym, gdy nie maj¹ adnej wewnêtrznej ochrony od zwaræ. Je eli pr¹d zabezpieczenia instalacji elektrycznej nie przekracza podanych przez firmê Schrack Energietechnik wartoœci, nie ma potrzeby instalowaæ dodatkowych wk³adek topikowych. W przeciwnym razie konieczny jest dodatkowy bezpiecznik po³¹czony szeregowo z odgromnikiem. Jeœli bezpiecznik zadzia³a odgromnik jest od³¹czany od chronionego przewodu. Nie spe³nia on wtedy Tab. 1 Podstawowe dane techniczne odgromników klasy B firmy Schrack Energietechnik Opis Odgromnik BA Odgromnik BA 60F Odgromnik BA 25F - 25 ka (10/350) µs - 60 ka (10/350) µs 100TT - 100 ka (10/350) µs Klasa odgromowa w oparciu o VDE 0675, czêœæ 6/A3 11.97 B B B Klasa odgromowa w oparciu o IEC 61643-1 1 1 1 Szerokoœæ monta owa(iloœæ modu³ów o szer. 17,5 mm) 1 modu³ 2 modu³y 2 modu³y Rezystancja izolacji R ISO > 10 MOhm > 10 MOhm > 10 MOhm Napiêcie znamionowe U N 230 V/ 50-60 Hz 230 V/ 50-60 Hz 230 V/ 50-60 Hz Maksymalne dopuszczalne napiêcie U C 440 V/ 50-60 Hz 440 V/ 50-60 Hz 250 V/ 50-60 Hz Maksymalne dopuszczalne zabezpieczenie wstêpne 125 A gl 250 A gl 250 A gl Wytrzyma³oœæ zwarciowa przy zabezpieczeniu wstêpnym 25 ka eff 25 ka eff 25 kaeff Wytrzyma³oœæ zwarciowa bez zabezpieczenia wstêpnego 3,5 ka eff /230 V, 3,5 ka eff /230 V, 1,5 ka eff /230 V 2,5 ka eff /440 V 2,5 ka eff /440 V Pr¹d udarowy Iimp (10/350) µs: - wartoœæ szczytowa 25 ka 60 ka 100 ka - ³adunek 12,5 As 30 As 50As - energia w³aœciwa 160 kj/ohm 0,9 MJ/Ohm 2,5 MJ/Ohm Pr¹d udarowy Iimp (8/80) µs: - wartoœæ szczytowa 50 ka 100 ka 100 ka - ³adunek 5 As 10 As 10 As - energia w³aœciwa 130 kj/ohm 0,5 MJ/Ohm 0,5 MJ/Ohm Czas zadzia³ania ta < 100 ns < 100 ns < 100 ns 100% napiêcie udarowe przeskoku (1,2/50) ms 4kV 4kV 4kV Poziom ochrony U p < 4 kv < 4 kv < 4 kv Temperatura pracy od -40 C do +85 C od -40 C do +85 C od -40 C do +85 C Dopuszczalna wzglêdna wilgotnoœæ powietrza < 95% < 95% < 95% Stopieñ ochrony wg IEC 529 IP 20 IP 20 IP 20 Przekroje przy³¹czeniowe: - linki 0,5-25 mm 2 10-50 mm 2 10-50 mm 2 - drutu 0,5-25 mm 2 16-35 mm 2 16-35 mm 2 Monta szyna 35/7.5 mm szyna 35/7.5 mm szyna 35/7.5 mm Rys. 2 Odgromnik klasy B 25 ka (10/350) µs BA 25F Rys. 3 Wymiary odgromnika klasy B 25 ka (10/350) µs typu BA 25F
3 Rys. 4 Rys. 6 Odgromnik klasy B 60 ka (10/350) µs BA 60F Odgromnik klasy B 100 ka (10/350) µs BA 100TT Rys. 5 Rys. 7 Wymiary odgromnika klasy B 60 ka (10/350) µs typu BA 60F Sposób monta u odgromnika klasy B 100 ka typu BA 100TT Nale y zwróciæ uwagê, e odgromnik BA 100TT musi byæ stosowany ³¹cznie z odgromnikami BA 25 F i BA 60 F w³¹czonymi miêdzy przewody fazowe a przewód neutralny do ochrony przed bezpoœrednim uderzeniem pioruna z zewnêtrzn¹ instalacjê odgromow¹ lub napowietrzne linie zasilaj- ¹ce w systemie sieci TT (rys. 5). U ywany jest jako iskiernik sumacyjny w tzw. po³¹czeniu 3+1 wed³ug DIN VDE 0100 534/A1 z 10/96. Pod³¹czany miêdzy przewodem neutralnym a ochronnym (szyn¹ uziemiaj¹c¹). Ograniczniki klasy C Ogranicznik klasy C nazywany czêsto ochronnikiem powinien ograniczyæ przepiêcia do wartoœci 1 1,5 kv. Dla wielu urz¹dzeñ wartoœæ napiêcia mog¹ca pojawiæ siê za odgromnikiem klasy B jest jeszcze groÿna. Dlatego niezbêdne jest wprowadzenie drugiego stopnia ochrony przeciwprzepiêciowej klasy C. Wartoœæ znamionowa pr¹du udarowego wynosi 5 ka 8/20 µs. Pr¹d ten mo e przep³yn¹æ przez ochronnik 20 razy. Wartoœci 5 ka, 8/20 µs oznaczaj¹, e pr¹d wzrasta od 0 do 5 ka w czasie 8 µs a nastêpnie maleje do po³owy wartoœci maksymalnej w czasie 20 µs. Dziêki temu odgromnik C ma mo liwoœæ kontroli nad przepiêciami przejœciowymi. Przepiêcia te powstaj¹ w wyniku istniej¹cych procesów ³¹czeniowych lub daleko oddalonych wy³adowañ atmosferycznych, które poprzez sieæ rozdzielcz¹ dostaj¹ siê do urz¹dzeñ u ytkownika. Ochronniki klasy C stosujemy w budynkach z instalacj¹ odgromow¹ lub zasilanych z linii napowietrznej na przejœciu ze strefy 1 do 2 i nastêpnych stref. Firma Schrack Energietechnik produkuje kilka odmian tych aparatów. Elementem wykonawczym s¹ warystory ZnO (tlenek cynku). Rezystancja warystorów zale- y do napiêcia. Przy napiêciu 275 V posiada on bardzo du ¹ rezystancjê, która szybko maleje wraz ze znacznym wzrostem napiêcia. Dziêki takiej charakterystyce ochronnik przewodzi pr¹d udarowy po osi¹gniêciu przez napiêcie odpowiedniej wartoœci. Na uwagê zas³uguje ochronnik typu UAS z³o ony z wymiennej wk³adki warystorowej oraz podstawy mocowanej na standardowej szynie 35/7,5 mm. Podstawa wykonywana jest w wersji 1-, 2-, 3-, 4-biegunowej. Ka da wk³adka wymieniana jest oddzielnie. Z kolei ochronnik typu HUA 281M charakteryzuje siê bardzo du ym znamionowym pr¹dem udarowym, który wynosi a 25 ka i granicznym pr¹dzie udarowym 50 ka. W strefowym systemie ochrony przeciwprzepieciowej ochronniki klasy C powinny byæ stosowane jako drugi stopieñ ochrony. Je eli nie istnieje mo liwoœæ bezpoœredniego uderzenia pioruna w obiekt mo e stanowiæ równie pierwszy stopieñ ochrony. Do po³¹czeñ ochronników klasy C nale y u ywaæ przewodów o przekroju równym przekrojowi przewodu fazowego zgodnie z jego obci¹ alnoœci¹ (np. 1,5 mm 2 przy 16 A, 16 mm 2 przy 63 A, 25 mm 2 przy 100 A) Ochronniki klasy C wymagaj¹ zabezpieczenia przed pr¹dem zwarciowym, gdy nie maj¹ adnej wewnêtrznej ochrony od zwaræ. Je eli pr¹d zabezpieczenia instalacji elektrycznej nie przekracza podanych przez firmê Schrack Energietechnik wartoœci, to nie ma potrzeby instalowaæ dodatkowych wk³adek topikowych. W przeciwnym razie konieczny jest dodatkowy bezpiecznik po³¹czony szeregowo z odgromnikiem. Jeœli bezpiecznik zadzia³a ochronnik jest od³¹czany od chronionego przewodu. Nie spe³nia on wtedy swojej funkcji ochronnej, dlatego zaleca siê stosowanie sygnalizacji, która w sytuacjach awaryjnych informowa³aby o przepaleniu siê wk³adki bezpiecznikowej. Firma Schrack oferuje cztery typy ochronników przeciwprzepiêciowych klasy C: 1. ochronnik wtykowy 15 ka (8/20) µs typu UAS 2. ochronnik wtykowy 15 ka (8/20) µs typu SVM 280 Rys. 8 Ochronnik wtykowy Rys. 9 Wymiary ochronnika wtykowego klasy C 15 ka klasy C 15 ka (8/20) µs typu UAS (8/20) µs typu UAS
3. ochronnik 15 ka (8/20) µs typu UA 281 M 4. ochronnik 25 ka (8/20) µs typu HUA 281 M Podstawowe dane techniczne przedstawiono w tabeli 2. Sposoby instalownia ochronników klasy C pokazano na rysunku 14. Rys. 12 Ochronnik klasy C 25 ka (8/20) µs typu HUA 281 M Rys. 13 Wymiary ochronnika klasy C 25 ka (8/20) µs typu HUA 281 M 4 Rys. 10 Ochronnik wtykowy klasy C 15 ka (8/20) µs typu SVM 280 Rys. 11 Wymiary ochronnika wtykowego klasy C 15 ka (8/20) µs typu SVM 280 Rys. 14 Sposób monta u ochronnika klasy C 15 ka (8/20) µs typu UAS w ró nych systemach sieci; UAS - ochronnik z podstaw¹ 3- lub 4-polow¹; ATSM - wy³¹cznik ochronny Tab. 2 Podstawowe dane techniczne ochronników przeciwprzepiêciowych klasy C firmy Schrack Energietechnik Ochronnik Ochronnik Ochronnik UA Ochronnik HUA wtykowy UAS wtykowy SVM 281 M - 15 ka 281 M - 25 ka - 15 ka (8/20) µs 280-15 ka (8/20) µs (8/20) µs (8/20) µs Kl. odgromowa C w oparciu o OVE-SN 60 cz. 1/cz. 4 C C C C Kl. odgromowa 2 w oparciu o IEC 61643-1 2 2 2 2 Konstrukcja - wtykowy, wymienny wtykowy,wymienny warystor Zno warystor Zno warystor ZnO warystor ZnO - podstawa 1, 2, 3 - podstawa jednopolowa lub 4-polowa (w zale noœci od systemu sieci) bez sygnalizacji zadzia³ania typu SVM - podstawa jednopolowa sygnalizacj¹ zadzia³ania typu SVM-FM Szerokoœæ monta owa 1 modu³ 1 modu³ 1 modu³ 1 modu³ Napiêcie znamionowe UN 280 V/50-60 Hz 280 V/50-60 Hz 280 V/50-60 Hz 280 V/50-60 Hz Maksymalne dopuszczalne zabezpieczenie wstêpne: 160 A gl 100 A gl 125 A gl 125 A gl Wytrzyma³oœæ zwarciowa przy zabezpieczeniu wstêpnym 10 kaeff 25 kaeff 10 kaeff 10 kaeff Znamionowy pr¹d udarowy I SN (8/20) µs wartoœæ szczytowa 15 ka 15 ka 15 ka 25kA - ³adunek 0,43As 0,43As 0,43 As 0,71 As - energia w³aœciwa 3,2 kj/ohm 3,2 kj/ohm 3,2 kj/ohm 8,9 kj/ohm Graniczny pr¹d udarowy ISG 40 ka 30 ka 40 ka 50 ka Czas zadzia³ania ta < 25 ns < 25 ns < 25 ns < 25 ns Poziom ochrony Up <1,4 kv przy ISN < 1,8 kv przy ISN < 1,4 kv < 1,4 kv Temperatura pracy od -40 C do +70 C od -40 C do +80 C od -40 C do +70 Cod -40 C do +70 C Dopuszczalna wzglêdna wilgotnoœæ powietrza < 95% < 95% < 95% < 95% Stopieñ ochrony wg IEC 529 IP 40 IP 40 IP 40 IP 40 Przekrój przy³¹czeniowy 4-25 mm 2 4-25 mm 2 4-25 mm 2 4-25 mm 2 Zaciski przy³¹czeniowe górne i dolne windowe windowe windowe windowe Zaciski szczêkowe górne i dolne do oszynowania do oszynowania do oszynowania do oszynowania o gruboœci 1,5 mm o gruboœci 1,5 mm o gruboœci 1,5 mm o gruboœci 1,5 mm Monta szyna 35/7,5 mm szyna 35/7,5 mm szyna 35/7,5 mm szyna 35/7,5 mm Mo liwoœæ pod³¹czenia styku pomocniczego sygnalizuj¹cego zadzia³anie ochronnika typu UAS-FM montowany w podstawie typu SK-281 typu SK-281
5 Ograniczniki klasy D Odgromnik klasy D, nazywany tak e ochronnikiem przeciwprzepiêciowym, jest odpowiedzialny za ochronê pojedynczych urz¹dzeñ elektrycznych na koñcu linii zasilaj¹cej. Wartoœæ znamionowego pr¹du udarowego wynosi 1,5 ka 8/20 µs. Ma on za zadanie ograniczenie energii, któr¹ przepuszczaj¹ odgromniki klasy B i C. Pierwsze dwa stopnie ograniczaj¹ napiêcie do poziomu, który dla wiêkszoœci urz¹dzeñ jest bezpieczny. Jednak szczególnie wra liwe urz¹dzenia wymagaj¹ jeszcze dodatkowej ochrony, któr¹ zapewnia trzeci stopieñ ochrony przeciwprzepiêciowej, czyli ochronniki klasy D. S¹ one produkowane jako urz¹dzenia przenoœne, do monta u w puszkach podtynkowych i na szynach 35/7,5 mm. Firma Schrack oferuje cztery typy ochronników przeciwprzepiêciowych klasy D: ochronnik modu³owy typu AD2 ochronnik podtynkowy typu GS ochronnik przenoœny typu GSS z filtrem lub bez filtra ochronnik gniazdkowy typu SD AR Rys. 15 Ochronnik podtynkowy klasy D typu GS Rys. 17 Ochronnik gniazdkowy klasy D typu SD-AR Tab. 3 Podstawowe dane techniczne ochronników przeciwprzepiêciowych klasy D firmy Schrack Energietechnik Rys. 16 Ochronnik przenoœny klasy D typu GSS Rys. 18 Ochronnik gwiazdkowy typu EL 215130 Ochronnik Ochronnik Ochronnik UA Ochronnik HUA modu³owy typu AD2 podtynkowy typu GS przenoœny typu GSS gniazdkowy SD-AL Klasa odgromowa w oparciu o OVE-SN 60 czêœæ 1/czêœæ 4 D D D D Klasa odgromowa III w oparciu o IEC 61643-1 III III III III Konstrukcja wymienna wymiennej wk³adki przenoœna, do w³o enia do monta u wk³adka warystorowej oraz do standardowego w puszce podtynkowej podstawa podstawy zamontowanej gniazdka sieciowego na sta³e w instalacji. Napiêcie znamionowe U C 280 V/ 50-60 Hz 250 V/ 50-60 Hz 280 V/ 50-60 Hz 250 V/ 50-60 Hz Maksymalne dopuszczalne napiêcie U OC L-N 5 kv, L-PE 10 kv 4 kv 1,4 kv 1,4 kv Pr¹d znamionowy I N 63 A 16 A 16 A 16 A Znamionowy pr¹d udarowy I N (8/20) µs L-N 2,5kA, symetr./asymetr. 1,5 ka 2,5 ka 1, 5 ka L-PE 2,5kA, N-PE 5 ka Poziom ochrony U p przy I N L-N<900 V, symetr./asymetr. sym./asym. L-PE<1900 V, (PE) <1,24 kv / 1 kv (PE) < 1,2 kv / 1 kv N-PE< 1000 V Graniczny pr¹d udarowy I MAX (8/20) µs L-N/5 ka, symetr./asymetr. 4,5 ka sym./asym. 5 ka 4,5 ka L-PE/5 ka, N-PE/10 ka Maksymalne dopuszczalne zabezpieczenie wstêpne 63 A gl, C63/1 16 A gl, C16/1 16 A gl, C16/1 16 A gl, C16/1 Zdolnoœæ zwarciowa 10 ka - - - Czas zadzia³ania ta < 25 ns (przy wzroœcie symm. < 25 ns / < 25 ns symm. < 25 ns / napiêcia 5kV/ms) asymetr. < 100 ns asymetr. < 100 ns Napiêcie resztkowe przy ISN sym./asym. < 1,5 kv symetr./asymetr. < 1,5 kv 2,5 ka 1,5 ka Temperatura pracy od -40 C do +75 C od -40 C do 75 C od -5 C do 75 C od -5 C do +75 C Dopuszczalna wzglêdna wilgotnoœæ powietrza < 95% < 95% < 95% < 95% Stopieñ ochrony wg IEC 529 IP 40 IP 20 IP 20 IP 20 Zaciski przy³¹czeniowe górne i dolne windowe Zaciski szczêkowe górne i dolne oszynowania o gruboœci do 1,5 mm Moment dokrêcaj¹cy œruby od 2,4 do 3 Nm
Rys. 19 Ochronnik modu³owy klasy D typu AD2 Rys. 20 Wymiary ochronnika modu³owego klasy D typu AD2 6 Rys. 21 Podstawa i wk³adki ochronnika modu³owego klasy D typu AD2 Rys. 22 Sposób instalowania ochronników klasy C bez wy³acznika ochronnego ATSM Rys. 23 Schemat monta u ochronnika modu³owego klasy D typu AD2 Podstawowe dane techniczne przedstawiono w tabeli 3. Szczególn¹ uwagê pragnê zwróciæ na ca³kowicie nowy ochronnik przeciwprzepiêciowy w klasie odgromowej Ddo zabudowy szeregowej (modu³owej) typu AD2. Do tej pory najczêœciej stosowano ten typ ochronnika bezpoœrednio w gniazdkach instalacyjnych. W celu zachowania odpowied- Rys. 24 Sposób instalowania ochronników klasy C z zastosowaniem wy³¹cznika ochronnego ATSM niego stopniowania w strefach ochronnych odleg³oœæ pomiêdzy ochronnikami klasy C i D musia³a wynosiæ minimum 5 m. W zwi¹zku z tym zastosowanie ochronników klasy D w rozdzielnicach by³o utrudnione. Rozwi¹zanie takie powodowa³o, e zabezpieczone jest tylko chronione gniazdko oraz kilka s¹siednich. Tych wad pozbawiony jest ochronnik do zabudowy szeregowej. Instalacja w rozdzielnicy powoduje, e chronimy ca³¹ instalacjê. Nie jest wymagane zachowanie minimalnej 5 m d³ugoœci przewodów pomiêdzy ochronnikiem klasy C i D. Ochronnik sk³ada siê on z trzech elementów: dwóch wymiennych wk³adek warystorowych (³¹cz¹cych przewody L N i N PE ) oraz podstawy mocowanej na szynie monta owej 35/7,5 mm. Na podstawie nowo opracowanych miêdzynarodowych przepisów do okreœlenia znormalizowanych impulsów pr¹dów udarowych w celu sprawdzenia odgromników i ich badañ podzielono odgromniki wg normy IEC 61643 1 1998 2 na trzy klasy: I, II, III. Klasie I przyporz¹dkowano znormalizowany udar pr¹dowy 60 ka (10/350) µs. Odgromnik jest poddawany udarowi pr¹dowemu o kolejnych wartoœciach 0,1 I MAX, 0,25 I MAX, 0,5 I MAX, 0,75 I MAX, i 1 I MAX. Ostatni udar wykonywany jest czterokrotnie. Obszar zastosowania jest identyczny z dotychczasow¹ klas¹ B. Odgromnik klasy II odpowiada obecnej klasie C i sprawdzany jest znormalizowanym udarem pr¹dowym 15 ka (8/20) µs. Klasa III odpowiada klasie D, w której maksymalne dopuszczalne napiêcie wynosi 2,5 kv. Odgromnik wytrzymuje 4-krotny cykl sprawdzenia 2-ohmowym generatorem hybrydowym o maksymalnym napiêciu próbnym 2,5 kv. Cykl sprawdzenia jest nastêpuj¹cy: 0,1 U OC, 0,25 U OC, 0,5 U OC, 0,75 U OC i 1xU OC. Generator 2-ohmowy z napiêciem 2,5 kv wytwarza na biegu ja³owym przy otwartych zaciskach napiêcie udarowe 2,5 kv 1,2/50 µs oraz pr¹d udarowy o 1,25 ka 8/20 µs. A63 mgr in. Jerzy Dulanowski Schrack Energietechnik Polska