PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO 1. Przedmiotowe zasady oceniania z historii i społeczeństwa są dostosowane do Wewnątrzszkolnego Oceniania Szkoły Podstawowej nr 27 w Bielsku-Białej. 2. Do szczególnie ważnych umiejętności przedmiotowych podlegających ocenie należą: umiejętność dostrzegania przejawów niesprawiedliwości, braku tolerancji, dyskryminacji, umiejętność wskazywania konstruktywnych rozwiązań w przedstawionych sytuacjach konfliktowych, umiejętność określenia i nazwania więzi łączących ucznia ze wspólnotą lokalną, narodową, europejską i globalną, umiejętność identyfikowania ludzi i miejsc oraz faktów, umiejętność posługiwania się pojęciami historycznymi, umiejętność myślenia przyczynowo-skutkowego, umiejętność dokonywania porównań np. epok, ustrojów politycznych, społecznych, gospodarczych na przestrzeni dziejów, umiejętność elementarnego oceniania sytuacji społecznych i faktów historycznych, posługiwanie się podstawowymi pojęciami z zakresu chronologii, obliczanie czasu wydarzeń, długości ich trwania, umieszczanie wydarzeń na taśmie chronologicznej, wykorzystywanie do zapisu wieków cyfr rzymskich. 3. Poziom kompetencji ucznia sprawdza się w formie: - odpowiedzi ustnej, obejmującej materiał z 3 ostatnich lekcji, - pisemnego sprawdzianu bieżącego, obejmującego materiał z 3 ostatnich lekcji (tzw. kartkówki), - sprawdzianu ustnego lub pisemnego, stanowiącego podsumowanie zagadnień zakończonego działu tematycznego, - pisemnej pracy domowej, - wypowiedzi ustnych podczas pracy na lekcji (tzw. aktywności). 4. Formą sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia mogą być również ćwiczenia, zadania, pytania do map, tekstów źródłowych i ilustracji. 5. Uczeń ma możliwość poprawienia oceny niedostatecznej z pracy pisemnej w terminie do dwóch tygodni. Formą poprawy innej niż niedostateczna oceny jest możliwość wykazania się wiedzą i umiejętnościami przy ponownym sprawdzeniu kompetencji ucznia w takiej samej formie. 6. Pomiaru osiągnięć ucznia dokonuje się zgodnie z wymaganiami programowymi określonymi dla poszczególnych poziomów nauczania. KRYTERIUM OCENY OCENĘ CELUJĄCĄ (wymagania wykraczające) uzyskuje uczeń, który w stopniu wykraczającym poza treści nauczane podczas lekcji opanował treści historyczne i społeczne, posiada wszystkie umiejętności warsztatowe, samodzielnie i twórczo rozwiązuje polecone zadania oraz formułuje opinie, podejmuje dodatkowe zobowiązania, inicjuje rozwiązywanie problemów z zakresu historii i społeczeństwa, orientuje się w dziejach własnego regionu w stopniu wykraczającym poza materiał poznany na lekcji, potrafi wykonać pracę tematyczną o różnych wartościach poznawczych, samodzielnie dociera do różnych źródeł i informacji w oparciu o które rozszerza swą wiedzę historyczną, potrafi na forum klasy zaprezentować wyniki swoich prac poznawczych, zebrany materiał przechowuje i wykorzystuje, z sukcesem bierze udział w konkursach przedmiotowych. 1
OCENĘ BARDZO DOBRĄ (wymagania dopełniające) uzyskuje uczeń, który w stopniu zaawansowanym opanował treści kształcenia, posiada wszystkie umiejętności warsztatowe, samodzielnie i twórczo rozwiązuje polecone zadania i formułuje opinie. OCENĘ DOBRĄ (wymagania rozszerzające) uzyskuje uczeń, który w stopniu średniozaawansowanym opanował treści kształcenia, posiada podstawowe umiejętności warsztatowe, samodzielnie rozwiązuje polecone zadania, z niewielką pomocą nauczyciela formułuje opinie. OCENĘ DOSTATECZNĄ (wymagania podstawowe) uzyskuje uczeń, który w stopniu podstawowym opanował treści kształcenia, posiada podstawowe umiejętności warsztatowe, z niewielką pomocą nauczyciela rozwiązuje polecone zadania, z dużą pomocą nauczyciela formułuje wypowiedzi i opinie. OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ (wymagania konieczne) uzyskuje uczeń, który w stopniu mniej niż podstawowym opanował treści kształcenia, częściowo posiada podstawowe umiejętności warsztatowe, z pomocą nauczyciela rozwiązuje polecone zadania, ale nie potrafi formułować własnych opinii. OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ uzyskuje uczeń, który nie opanował podstawowych treści kształcenia, nie posiada podstawowych umiejętności warsztatowych, nawet z pomocą nauczyciela nie rozwiązuje zadań o niewielkim stopniu trudności, nie potrafi formułować własnych opinii, a braki w jego wiedzy i umiejętnościach są tak duże, że uniemożliwiają mu kontynuację nauki. WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY IV waga narodzin dziecka dla rodziny i społeczeństwa, odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka, różnorodne potrzeby każdego człowieka i sposoby ich zaspakajania, prawa dziecka we współczesnym świecie, rodzina i ród oraz więzi je łączące, prawa i obowiązki członków rodziny, genealogia nauką badającą związki pokrewieństwa, pamiątki i tradycja rodzinna, społeczność szkolna, jej prawa i obowiązki, samorząd szkolny, historia i tradycja szkoły, uprzejmość, sprawiedliwość i tolerancja jako przejawy zachowań pozytywnych, poszanowanie godności i odmienności kolegów, konflikty międzyludzkie i sposoby ich rozwiązywania, społeczeństwo jako forma zbiorowości, grupy społeczne i zasady przynależności do nich, praca i jej rola w życiu człowieka, mała ojczyzna społeczność, historia i kultura, formy upamiętniania przeszłości małej ojczyzny, władze lokalne zakres działań i sposób ich powoływania, Polska położenie, obszar, granice, kraje sąsiednie, symbole, święta narodowe Polski, miejsca pamięci narodowej, ludność Polski mniejszości narodowe i etniczne, miejsca największych skupisk Polaków na świecie, zróżnicowanie regionalne Polski, Polska krajem demokratycznym, najwyższe organy władzy w Polsce, konstytucja dokumentem określającym prawa i obowiązki obywateli, pochodzenie nazwy Polska, jej herbu i barw narodowych, legenda formą popularyzacji wiedzy o przeszłości, Unia Europejska organizacją państw Europy, państwa członkowskie Unii Europejskiej, symbolika Unii Europejskiej, Polska krajem członkowskim Unii Europejskiej, problemy ludzkości w XXI wieku, skutki działalności człowieka, działania pomocowe podejmowane przez państwa i organizacje pozarządowe. historia nauką o przeszłości, badającą przyczyny i skutki ważnych wydarzeń, elementy kształtujące historię, praca historyka, źródła historyczne i ich podział, przykłady źródeł historycznych, 2
archeologia nauką wspomagającą badania historyczne, zabytki i ich rodzaje, zadania muzeów, różnorodne formy ochrony zabytków, sposoby mierzenia czasu dawniej i współcześnie, jednostki pomiaru czasu, dawne i współczesne przyrządy służące do mierzenia czasu, zasady określania czasu minionych wydarzeń (czasy przed naszą erą, czasy naszej ery) według kalendarza chrześcijańskiego, era, epoka wiek, tysiąclecie pojęcia i ich zakres, obliczanie upływu czasu wydarzeń, chronologiczne porządkowanie wydarzeń, czas i miejsce pojawienia się pierwszych ludzi, warunki życia najstarszych przodków człowieka, dokonania pierwszych ludzi, koczowniczy i osiadły tryb życia, powstanie pierwszych cywilizacji, rola wielkich rzek w życiu najstarszych cywilizacji, społeczny podział pracy, wynalezienie pisma i jego znaczenie, rodzaje pisma, materiał pisarski, znaczenie umiejętności czytania i pisania, warunki życia w starożytnym Egipcie, władca Egiptu i zakres jego władzy, ludność starożytnego Egiptu, jej zajęcia i warunki życia, wierzenia starożytnych Egipcjan, najważniejsze bóstwa i wyobrażenia o nich, piramidy grobowce faraonów, położenie i warunki naturalne starożytnej Grecji, wygląd Aten w starożytności, władza w starożytnych Atenach, świątynie greckie miejscem kultu religijnego, narodziny teatru greckiego i filozofii, igrzyska sportowe i ich rola w życiu starożytnych Greków, położenie Rzymu i zajęcia mieszkańców, przyczyny rozwoju Rzymu, dokonania Rzymian ułatwiające funkcjonowanie państwa i życie mieszkańców, Rzymianie twórcami prawa, łacina językiem Rzymian, Izraelici, odmienność ich wiary w świecie starożytnym, najważniejsze zasady judaizmu, Jezus z Nazaretu i jego nauki, narodziny nowej religii i położenie jej wyznawców, rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa. WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY V upadek imperium rzymskiego, życie ludzi na początku średniowiecza, wzrost znaczenia Kościoła, powstanie nowych państw w Europie Słowianie, ich siedziby, zajęcia, wierzenia i obyczaje, system plemienny, zjednoczenie plemion przez Polan, Mieszko I władcą nowego państwa, przyczyny chrztu Polski w 966 r., skutki i znaczenie chrztu Polski, Bolesław Chrobry następcą Mieszka I, cel i skutki misji św. Wojciecha, przyczyny i znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego, Bolesław Chrobry i Otton III bohaterowie zjazdu gnieźnieńskiego, koronacja B. Chrobrego w 1025 r., władca jego prawa i obowiązki, urzędnicy i ich zadania, drużyna książęca i jej rola, dwór książęcy (królewski), Gniezno pierwszą stolicą Polski, społeczeństwo polskie za pierwszych Piastów, miejsca powstawania grodów, wygląd, funkcja i znaczenie grodów, zajęcia mieszkańców grodu, funkcja podgrodzi i zajęcia ich mieszkańców, powstawanie zgromadzeń zakonnych, życie w klasztorze, wygląd i zajęcia zakonników, św. Franciszek z Asyżu, Kraków siedzibą królewską, polityka wewnętrzna Kazimierza Wielkiego, założenie Akademii Krakowskiej, uczta u Wierzynka, zamki obronne, ich funkcja i lokalizacja, wygląd zamku elementy obronne i mieszkalne, mieszkańcy zamku, ich zajęcia i rozrywki, kodeks rycerski, rycerze i ich powinności, Zawisza Czarny wzorem średniowiecznego rycerza, 3
powstawanie miast w średniowieczu, elementy obronne miast średniowiecznych, wygląd i zabudowa średniowiecznego rynku, miasta średniowieczne a współczesne, mieszkańcy średniowiecznych miast i ich zajęcia, cechy rzemieślnicze i ich zadania, warunki życia i czas wolny mieszkańców średniowiecznego miasta, wygląd średniowiecznej wsi, zajęcia mieszkańców wsi, obowiązki chłopów wobec właściciela ziemi, życie codzienne mieszkańców wsi, Krzyżacy na ziemiach polskich, utworzenie państwa krzyżackiego i jego organizacja, polityka Krzyżaków wobec sąsiadów, zagarnięcie Pomorza Gdańskiego, Jadwiga Andegaweńska królem Polski, dwór Jadwigi i jej zasługi dla rozwoju kultury polskiej, testament królowej Jadwigi, kult św. Jadwigi, przyczyny unii polsko-litewskiej w Krewie, Władysław Jagiełło królem Polski, bitwa pod Grunwaldem w 1410 r., odzyskanie Pomorza Gdańskiego, wzrost znaczenia Wisły jako szlaku komunikacyjnego, spław rzeczny, rozkwit Gdańska i innych miast położonych na szlaku wiślanym, średniowieczne wyobrażenia o Ziemi, przyczyny odkryć geograficznych, wielcy odkrywcy i ich wyprawy (Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan), skutki wielkich odkryć geograficznych dla Europy i Ameryki, renesans nowe spojrzenie na świat, ideał człowieka renesansu, wynalezienie druku i jego rola w upowszechnianiu kultury, potomkowie Władysława Jagiełły, drogi przenikania idei renesansu do Polski, Wawel renesansową siedzibą królów Polski, życie dworskie na Wawelu w okresie panowania ostatnich Jagiellonów, zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju kultury polskiej, Mikołaj Kopernik człowiek renesansu, odkrycie Kopernika teoria heliocentryczna, znaczenie odkrycia Kopernika, szlachta i jej zajęcia, pozycja stanu szlacheckiego w państwie, sejm walny i sejmiki ziemskie, folwark szlachecki, gospodarcza działalność szlachty, ustawy antychłopskie i antymieszczańskie, życie codzienne dworu szlacheckiego, postanowienia unii lubelskiej, pierwsza wolna elekcja, skutki wolnych elekcji, Warszawa nową stolicą kraju, najazd Szwedów na Polskę (1655 1660), postawa społeczeństwa w czasie najazdu szwedzkiego, obrona Jasnej Góry, Stefan Czarniecki bohaterem czasów potopu szwedzkiego, skutki wojen ze Szwedami, Turcy zagrożeniem dla Polski i Europy, wojny Rzeczypospolitej z Turcją w XVII w., odsiecz wiedeńska Jana III Sobieskiego, skutki wojen XVII w. WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY VI kultura oświecenia, rewolucja francuska, podboje napoleońskie, Legiony Polskie, Księstwo Warszawskie, przyczyny powstania listopadowego, początek i przebieg powstania, wojna polsko-rosyjska, upadek powstania listopadowego, represje po powstaniu, zsyłki na Sybir, kultura polska na emigracji, emisariusze, przyczyny, przebieg i skutki upadku powstania styczniowego, walka Polaków z germanizacją i rusyfikacją, twórcy kultury polskiej przełomu XIX i XX wieku, rewolucja przemysłowa, praca w fabryce, zmiany w komunikacji kolej, parowiec, samochód, samolot, życie codzienne w przemysłowym mieście XIX wieku, największe wynalazki XIX i początków XX wieku, 4
wyprawy odkrywcze na obszarach Afryki, Australii, Azji, Antarktydy i Arktyki, geneza I wojny światowej, polskie orientacje polityczne w przededniu wojny, polskie formacje zbrojne, polityka mocarstw wobec sprawy polskiej, pokój wersalski, walka o granice Polski, wojna polsko-bolszewicka, powojenna odbudowa, ustrój polityczny II Rzeczypospolitej, port w Gdyni, COP, oświata i kultura, mniejszości narodowe II Rzeczypospolitej, faszystowskie Włochy, nazistowskie Niemcy, stalinowski ZSRR, przyczyny II wojny światowej, sojusz III Rzeszy i ZSRR, wojna obronna Polski, polityka Niemiec i ZSRR w stosunku do okupowanych ziem polskich, różne formy oporu Polaków wobec okupantów, polskie formacje zbrojne na frontach II wojny światowej, przyczyny, przebieg i konsekwencje powstania warszawskiego, specyfika działań morskich w czasie II wojny światowej, zakończenie II wojny światowej, kształtowanie się powojennego ładu, migracje, zimna wojna, granice powojennej Polski, odbudowa kraju ze zniszczeń, przemiany gospodarcze na wsi i w mieście, kształtowanie się komunistycznej władzy w Polsce, stosunki władza-kościół, opozycja demokratyczna, powstanie Solidarności, stan wojenny, charakterystyczne elementy życia codziennego w PRL, okrągły stół, przemiany polityczne i gospodarcze po 1989 roku, władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza, zadania i działanie samorządu lokalnego w Polsce, prawa człowieka, prawa i obowiązki obywatela RP, prawa dziecka, geneza i główne zadania UE i NATO, życie codzienne Polaków ostatniego ćwierćwiecza, globalizacja i jej konsekwencje, problemy polskiego społeczeństwa początków XXI wieku, Polonia we współczesnym świecie, zanieczyszczenie środowiska, wojny, terroryzm, głód, epidemie, przykłady słynnych miejsc związanych z dziejami Polski. 5