KRAJOWA AGENCJA POSZANOWANIA ENERGII S.A.

Ministerstwo Gospodarki KRAJOWA AGENCJA POSZANOWANIA ENERGII S.A. ul. Mokotowska 35, 00-560 Warszawa tel. +48 22 626-09-10 fax: +48 22 626-09-11 Opracowanie propozycji kryteriów środowiskowych dla produktów zuŝywających energię moŝliwych do wykorzystania przy formułowaniu specyfikacji na potrzeby zamówień publicznych Umowa nr DBF-II-114/P/2006 pomiędzy: Ministerstwem Gospodarki oraz Krajową Agencją Poszanowania Energii S.A. Wykonawca wykorzystał w części opracowania wyniki projektu: GREEN LABELS PURCHASE Making a Greener procurement with energy labels Projekt jest realizowany w ramach programu Inteligentna Energia Europa (kontrakt nr EIE/05/038/SI2.419627) www.greenlabelspurchase.net Warszawa, grudzień 2006

Autorzy: mgr inŝ. Dariusz Koc Współpraca: mgr inŝ. Antonina Kaniszewska mgr Marta Mazurkiewicz Oskar Mikucki 2

Spis treści 1. WSTĘP... 5 1.1. PRZEDMIOT PRACY... 5 1.2. UZASADNIENIE REALIZACJI PRACY... 7 2. ZAGADNIENIA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ. WYMAGANIA KRAJOWE I UE... 8 2.1. GŁÓWNE DYREKTYWY ENERGETYCZNE UE... 8 2.1.1. Urządzenia AGD i oświetlenie... 9 2.1.2. Sprzęt biurowy/it... 15 2.1.3. Zielona energia elektryczna... 15 2.1.4. Pojazdy samochodowe... 16 2.1.5. Budownictwo... 16 2.1.6. Wspólne zasady rynku gazu i energii elektrycznej... 18 2.1.7. Kogeneracja... 18 2.1.8. Efektywność końcowego zuŝycia energii... 19 2.2. ZIELONA KSIĘGA UE NA TEMAT EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ... 19 2.3. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE... 21 3. KRYTERIA ŚRODOWISKOWE... 24 3.1. WSTĘP... 24 3.2. URZĄDZENIA AGD... 25 3.2.1. Wprowadzenie... 25 3.2.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla urządzeń AGD... 25 3.2.2.1 Chłodziarki, zamraŝarki i chłodziarko zamraŝarki...25 3.2.2.2 Suszarki bębnowe...26 3.2.2.3 Pralki bębnowe...27 3.2.2.4 Pralko-suszarki...28 3.2.2.5 Zmywarki do naczyń...29 3.2.2.6 Piekarniki elektryczne...30 3.2.3. Propozycja arkuszy ocen ofert przetargowych dla urządzeń AGD... 30 3.2.3.1 Chłodziarki, zamraŝarki i chłodziarko zamraŝarki...31 3.2.3.2 Suszarki bębnowe...33 3.2.3.3 Pralki bębnowe...35 3.2.3.4 Pralko-suszarki...37 3.2.3.5 Zmywarki do naczyń...39 3.2.3.6 Piekarniki elektryczne...41 3.3. OŚWIETLENIE... 42 3.3.1. Wprowadzenie... 42 3.3.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla źródeł światła... 43 3.3.2.1 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o świetlówki liniowe...43 3.3.2.2 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o niezintergowane świetlówki jednotrzonkowe...44 3.3.2.3 Oświetlenie drogowe oparte o wysokopręŝne lampy wyładowcze...45 3.3.2.4 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o zintegrowane świetlówki kompaktowe będące bezpośrednim zamiennikiem tradycyjnych Ŝarówek na trzonkach E14 i E27...46 3.3.3. Propozycja kryteriów i arkuszy ocen ofert przetargowych dla źródeł światła... 47 3.3.3.1 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o świetlówki liniowe...47 3.3.3.2 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o niezintergowane świetlówki jednotrzonkowe...48 3.3.3.3 Oświetlenie drogowe oparte o wysokopręŝne lampy wyładowcze...49 3.3.3.4 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o zintegrowane świetlówki kompaktowe będące bezpośrednim zamiennikiem tradycyjnych Ŝarówek na trzonkach E14 i E27. Świetlówki z odkrytym jarznikiem. 50 3.3.3.5 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o zintegrowane świetlówki kompaktowe będące bezpośrednim zamiennikiem tradycyjnych Ŝarówek na trzonkach E14 i E27. Świetlówki z osłoniętym jarznikiem. 51 3.4. SPRZĘT BIUROWY/IT... 52 3.4.1. Wprowadzenie... 52 3.4.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla sprzętu biurowego/it... 52 3.4.2.1 Komputery stacjonarne...52 3.4.2.2 Komputery przenośne...54 3.4.2.3 Monitory CRT...55 3

3.4.2.4 Monitory TFT...56 3.4.2.5 Kserokopiarki...57 3.4.2.6 Drukarki...59 3.4.2.7 Urządzenia wielofunkcyjne...61 3.4.2.8 Urządzenia faksowe...63 3.4.2.9 Powielacze cyfrowe...64 3.4.2.10 Skanery...65 3.4.3. Propozycja kryteriów i arkuszy ocen ofert przetargowych dla sprzętu biurowego/it... 66 3.4.3.1 Komputery stacjonarne...66 3.4.3.2 Komputery przenośne...68 3.4.3.3 Monitory CRT...70 3.4.3.4 Monitory TFT...71 3.4.3.5 Kserokopiarki...72 3.4.3.6 Drukarki...74 3.4.3.7 Urządzenia wielofunkcyjne...77 3.4.3.8 Urządzenia faksowe...80 3.4.3.9 Powielacze cyfrowe...82 3.4.3.10 Skanery...84 3.5. ZIELONA ENERGIA ELEKTRYCZNA... 86 3.5.1. Wprowadzenie... 86 3.5.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla energii elektrycznej... 86 3.5.3. Propozycja kryteriów i arkuszy ocen ofert przetargowych dla energii elektrycznej... 87 3.6. POJAZDY SAMOCHODOWE... 95 3.6.1. Wprowadzenie... 95 3.6.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla pojazdów samochodowych... 95 3.6.3. Propozycja kryteriów i arkuszy ocen ofert przetargowych dla pojazdów samochodowych... 98 3.6.3.1 Samochody osobowe...98 3.6.3.2 Mikrobusy, furgonetki...99 3.6.3.3 Autobusy...100 3.7. SYSTEMY I KOMPONENTY BUDYNKÓW... 101 3.7.1. Wprowadzenie... 101 3.7.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla systemów i komponentów budynków... 102 3.7.2.1 Okna i drzwi zewnętrzne...102 3.7.2.2 Elementy obudów budynków (przegrody zewnętrzne)...104 3.7.2.3 Pompy obiegowe i cyrkulacyjne...107 3.7.2.4 Systemy grzewcze w budynkach...109 3.7.2.5 Systemy zaopatrzenia w ciepła wodę...112 3.7.2.6 Systemy wentylacyjne...114 3.7.2.7 Ogólny wskaźnik zapotrzebowania na energię budynku...116 3.7.2.7.1 Budynki mieszkalne...116 3.7.2.7.2 Budynki uŝyteczności publicznej...119 3.7.3. Propozycja arkuszy ocen ofert przetargowych dla systemów i komponentów budynków... 120 3.7.3.1 Okna i drzwi zewnętrzne...120 3.7.3.2 Elementy obudów budynków (przegród zewnętrznych)...121 3.7.3.3 Systemy zaopatrzenia w ciepła wodę...122 3.7.3.4 Systemy wentylacyjne i klimatyzacyjne...124 3.8. SILNIKI ELEKTRYCZNE... 125 3.8.1. Wprowadzenie... 125 3.8.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla silników elektrycznych... 128 4

1. Wstęp 1.1. Przedmiot pracy Przedmiotem pracy jest opracowanie propozycji kryteriów środowiskowych moŝliwych do dla poniŝej wymienionych grup produktów zuŝywających energię. Wykonawca wykorzystał w części opracowania wyniki projektu GREEN LABELS PURCHASE Making a Greener procurement with energy labels, realizowanego w ramach programu Inteligentna Energia Europa (kontrakt nr EIE/05/038/SI2.419627) 1. W pracy uwzględniono następujące grupy produktów: 1. Urządzenia AGD Chłodziarki, zamraŝarki i kombinacje, Pralki i pralko-suszarki, Suszarki bębnowe, Zmywarki do naczyń, Piekarniki elektryczne. Takie urządzenia, jak: kawiarki i ekspresy do kawy, czajniki elektryczne, tostery, odkurzacze, ręczne miksery, wagi kuchenne zostały w analizie pominięte, z uwagi na to, Ŝe nie są przedmiotem zamówień publicznych lub występują w nich rzadko i incydentalnie. Ponadto, produkty te nie są objęte wymaganiami w zakresie obowiązkowego etykietowania energetycznego na podstawie dyrektyw UE, ani systemami dobrowolnego etykietowania ekologicznego. Propozycję kryteriów środowiskowych dla części z tych urządzeń podano w innym opracowaniu 2 2. Źródła światła (oświetlenie) 3. Sprzęt biurowy/it Kopiarki, Powielacze cyfrowe, Urządzenia faksowe, Urządzenia wielofunkcyjne (np. kopiarka-faks-skaner), 1 Realizacja projektu jest w 47% finansowana ze środków Komisji Europejskiej. Całkowity budŝet części polskiej projektu realizowanej przez KAPE S.A. wynosi: 99 376. Dofinansowanie ze środków EIE wynosi 46 706 (47%). Projekt wygrał konkurs ogłoszony przez IEEA w roku 2005 i realizowany jest i będzie w okresie 01.01.2006 30.06.2008 (30 miesięcy). Więcej informacji www.greenlabelspurchase.net 2 Zobacz: Kryteria środowiskowe do stosowania przy przetargach finansowanych ze środków publicznych. Katalog opracowany na zlecenie Ministerstwa Gospodarki. EKONET.PL, 2006 5

Drukarki, Skanery, Komputery stacjonarne, Komputery przenośne, Monitory, W pracy nie uwzględniono produktów Audio-TV, ładowarek i telefonów komórkowych. Wymagania odnoszące się do tych produktów uwzględniono w innym opracowaniu 3. 4. Zielona energia elektryczna 5. Pojazdy samochodowe Samochody osobowe, Minibusy i samochody dostawcze, Autobusy. W analizie nie uwzględnia się: samochodów cięŝarowych, traktorów oraz innych pojazdów, w tym motorów i motorowerów, które nie są przedmiotem zamówień publicznych lub występują w nich bardzo rzadko i incydentalnie. 6. Systemy i komponenty budynków Okna i drzwi zewnętrzne, Elementy obudów budynków (ściany zewnętrzne, podłogi na gruncie, dachy i stropodachy), Pompy, Systemy grzewcze w budynkach, Systemy zaopatrzenia w ciepłą wodę, Systemy wentylacyjne i klimatyzacyjne, Ogólny wskaźnik zapotrzebowania na energię budynku. W opracowaniu nie uwzględnia się: materiałów konstrukcyjnych (cegła, beton itp.), materiałów izolacyjnych oraz systemów magazynowania ciepłej wody. Opracowanie kryteriów środowiskowych dla materiałów pominiętych nie jest obecnie moŝliwe z uwagi na brak metodyki i wiedzy dotyczącej tych zagadnień, które są obecnie przedmiotem wielu programów badawczych i być moŝe będą moŝliwe do uwzględnienia w przyszłości. Praca obejmie równieŝ opracowane propozycji kryteriów i arkuszy oceny ofert przetargowych z uwzględnieniem, takich aspektów jak: Dla urządzeń AGD, IT i oświetlenia: 3 Zobacz: Kryteria środowiskowe do stosowania przy przetargach finansowanych ze środków publicznych. Katalog opracowany na zlecenie Ministerstwa Gospodarki. EKONET.PL, 2006. 6

o wydajność energetyczna, o parametry jakościowe, o Ŝywotność urządzeń, o emisja hałasu, o recykling, o zawartość substancji szkodliwych i niepoŝądanych w produkcie i opakowaniach, o itp. Dla zielonej energii udział energii odnawialnych Dla pojazdów samochodowych zuŝycie paliwa i emisja substancji szkodliwych; Dla komponentów budynków: o parametry wydajności energetycznej i izolacyjności cieplnej; o kryteria ekologiczne, w tym wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. 1.2. Uzasadnienie realizacji pracy Administracja publiczna jest w Europie głównym konsumentem, wydającym 16% produktu globalnego całej Unii Europejskiej 4. W Polsce, wielkość rynku zamówień publicznych w stosunku do PKB wyniosła w 2005 r. 68 mld PLN, co stanowi ok. 7% PKB 5, w porównaniu do 48 mld PLN, tj. 5,4% PKB 6 w 2004 r. Uwzględnianie kryteriów środowiskowych przy przetargach finansowanych ze środków publicznych moŝe w sposób istotny wpływać na poszerzenie rynku produktów i usług środowiskowych. Ze względu na interes społeczny oraz poprawę stanu środowiska poŝądane i celowe jest, aby w zamówieniach publicznych aspekty środowiskowe były uwzględnianie jak najszerzej. Według przeprowadzonej na zlecenie Ministerstwa Środowiska analizy, rynek produktów i usług przyjaznych środowisku jest rozwinięty w stopniu wystarczającym dla wdroŝenia instrumentu zielonych zakupów sektora publicznego w Polsce. Zestaw kryteriów środowiskowych moŝliwych do wykorzystania przy formułowaniu specyfikacji na potrzeby zamówień publicznych dla produktów zuŝywających energię wykorzystany zostanie w katalogu kryteriów środowiskowych, co jest zgodne z Krajowym Planem Działań w zakresie zielonych zamówień publicznych na lata 2007-2009 7. 4 por. Podręcznik KE dotyczący zazieleniania zamówień publicznych, 2005 5 na podstawie Sprawozdania z funkcjonowania systemu zamówień publicznych w 2005 r. 6 obliczono na podstawie danych GUS (PKB wartość nominalna). 7 Na podstawie projektu dokumentu z dnia 12.12.2006, Ministerstwo Gospodarki 7

2. Zagadnienia efektywności energetycznej. Wymagania krajowe i UE 2.1. Główne dyrektywy energetyczne UE Problemy związane z potrzebą wzrostu efektywności wykorzystania energii w UE, doprowadziły w ostatnich latach, w atmosferze kluczowych problemów związanych z bezpieczeństwem energetycznym, efektami emisji gazów cieplarnianych oraz konsekwencjami cen energii dla rozwoju gospodarczego Europy, do opracowania szerokiej strategii energetycznej. Strategia ta obejmuje zarówno działania po stronie wytwarzanie energii, z silnym naciskiem na preferowania alternatywnych i odnawialnych źródeł energii, jak równieŝ działania po stronie wzrostu efektywności wykorzystania energii w praktycznie wszystkich sektorach gospodarki. W ciągu ostatnich 10 lat państwa członkowskie przedyskutowały i przyjęły co najmniej 8 głównych dyrektyw z branŝy energetycznej, które obejmują zarówno sektor wytwarzania i dostaw energii, jak równieŝ zarządzanie zapotrzebowaniem na energię i oddziaływanie na ograniczanie jej zuŝycia. Efektywność wykorzystania energii w gospodarstwach domowych jest od dłuŝszego czasu kwestią kluczową dla strategii oszczędzania energii w Unii Europejskiej. Rozszerzenie przepisów prawnych, regulujących te zagadnienia umoŝliwiło rozpoczęcie procesu ograniczania zuŝycia i kosztów energii w europejskich gospodarstwach domowych. Strategia energetyczna UE kieruje się trzema głównymi dąŝeniami: Zwiększenie konkurencyjności Europa jest światowym liderem w branŝy sprzętu i usług związanych z wydajnością energetyczną. Niezbędne są zawsze jednak pewne inwestycje, które umoŝliwią wykorzystanie potencjału oszczędności energetycznych. Oznacza to utworzenie w Europie wielu nowych, atrakcyjnych miejsc pracy, stworzenie lepszych warunków Ŝycia dla obywateli UE oraz zwiększenie konkurencyjności. Ocenia się, Ŝe inwestując w wydajne energetycznie urządzenia, przeciętne gospodarstwo domowe w UE mogłoby zaoszczędzić 200-1000 rocznie w zaleŝności od stopnia jego wyposaŝenia w urządzenia. Ochrona środowiska i wypełnienie zobowiązań wynikających z Protokołu z Kioto ZuŜycie energii wiąŝe się ze znaczną emisją gazów cieplarnianych. Zwiększenie efektywności energetycznej w sektorze gospodarstw domowych postrzegane jest zatem istotna metoda ograniczenia tej emisji. UmoŜliwi ono wypełnienie zobowiązań ujętych w Protokole z Kioto i zapobiegnie wzrostowi temperatury na Ziemi. Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Obecne trendy pozwalają przewidzieć, Ŝe do roku 2030 import będzie pokrywał 90% zapotrzebowania UE na ropę i 80% na gaz ziemny. Nie sposób przewidzieć, jak będą się kształtować ceny energii w kolejnych dziesięcioleciach, szczególnie jeśli popyt na 8

energię w krajach rozwijających się gospodarczo będzie rósł tak szybko jak teraz. Poczynienie zdecydowanych kroków w kierunku redukcji zapotrzebowania na energię, bądź teŝ utrzymania tempa jego wzrostu na obecnym poziomie stanowiłoby istotny wkład w zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Unii. 2.1.1. Urządzenia AGD i oświetlenie Dyrektywy oraz zobowiązania dotyczące efektywności energetycznej urządzeń AGD Obecna sytuacja krajów Europy Środkowej i Wschodniej (kraje EŚW) - państw nowo przyjętych oraz tych, które aktualnie przygotowują się do wejścia do Unii - jest motorem procesu zharmonizowania krajowych przepisów prawnych dotyczących produktów z rozporządzeniami i strategią wewnętrznego rynku Unii. Zasady polityki unijnej na polu efektywności energetycznej urządzeń są wdraŝane poprzez połączenie dwóch elementów: dorobku prawnego UE oraz zobowiązań dobrowolnych. Acquis Unii Europejskiej Kraje EŚW koncentrują się na dorobku prawnym Wspólnoty, który zawiera się w następujących formach: Rozporządzenia - wiąŝące i mające bezpośrednie zastosowanie Rozporządzenia, które są wiąŝące prawnie i mają bezpośrednie zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich od daty wejścia w Ŝycie. W branŝy efektywności energetycznej urządzeń gospodarstwa domowego odnosi się to do rozporządzenia (EC) nr 2422/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego programu wspólnotowego etykietowania efektywności energetycznej sprzętu biurowego. Dyrektywy Dyrektywy są wiąŝące co do uzyskania zamierzonego rezultatu, ale pozostawiają administracji państwowej decyzję o sposobie jego osiągnięcia. Kraje członkowskie są zobowiązane wprowadzić niezbędne zmiany w swoim prawodawstwie i administracji, aby spełnić wymagania dyrektywy w określonym przez nią terminie. Pod względem celu dyrektyw moŝna wyróŝnić dwa główne obszary: Decyzje Chodzi tu o decyzje, które są wiąŝące dla podmiotów, do których się odnoszą. Mogą dotyczyć państw członkowskich, ale zwykle odwołują się do konkretnych przedsięwzięć bądź osób, jak w przypadku decyzji Komisji 2003/367/EC o koordynacji programów etykietowania energetycznego urządzeń biurowych, prowadzonych przez UE oraz Stany Zjednoczone ( Energy Star, program etykietowania, w którym producenci uczestniczą dobrowolnie). Ma to bezpośredni wpływ na wszystkie firmy działające w UE, chociaŝ oznaczenie Energy Star ma być wprowadzane przez administrację państwową. Implementacja porządku prawnego UE jest uzaleŝniona od administracji państwowych, które decydują o przekształceniu go w prawo krajowe. Komisja, która sprawuje nadzór nad 9

stosowaniem prawa unijnego w krajach członkowskich ogólnie w obrębie Unii, bada działania podejmowane przez daną administrację państwową. Niestosowanie się do przepisów unijnych moŝe doprowadzić do zastosowania sankcji, nakładanych na poszczególne firmy lub na odpowiedzialne państwo (państwa) członkowskie. Z tego względu niezwykle istotne jest, by dorobek prawny Unii uwzględniał okoliczności i priorytety narodowe. Wraz z przyjęciem nowych państw do Unii rola wielu krajów EŚW w polityce unijnej zmieniła się. Stopniowo odchodzą one od samego wprowadzania u siebie istniejącego dorobku prawnego UE, zaczynając angaŝować się w jego tworzenie. MoŜliwość wpływu na rozwój acquis otwiera nowe wyzwania i stwarza nowe moŝliwości. Zobowiązania dobrowolne Drugi obszar unijnej strategii efektywności energetycznej obejmuje umowy negocjowane. Opierają się one na negocjacjach między Komisją Europejską a producentami urządzeń lub stowarzyszeniami wytwórców, którzy godzą się zwiększyć efektywność energetyczną swoich produktów w zamian za odstąpienie od przyjęcia obowiązkowych przepisów prawnych. Producenci zyskują nie tylko potencjalną przewagę konkurencyjną dzięki lepszemu wizerunkowi przedsiębiorstwa. Korzyść dla nich stanowi takŝe to, Ŝe decydują według własnego uznania, kiedy i jak wypełnić zobowiązanie wynikające z umowy, co pozwala na zminimalizowanie kosztów. Do dnia dzisiejszego Unia Europejska zawarła umowy negocjowane dotyczące: pralek (zawarta 24.07.1997; obowiązująca w okresie od 22.10.1997 do 31.12.2001), po której podpisano drugie zobowiązanie jednostronne CECED, dotyczące ograniczenia zuŝycia energii w pralkach domowych (2002-2008) (zawarte 31.10.2001) zmywarek (19.09.2000) domowych elektrycznych akumulacyjnych ogrzewaczy wody (DESWH) (19.09.2000) ograniczenia zuŝycia energii przez urządzenia telewizyjne i wideo w trybie gotowości (30.04.1997), zastąpiona przez Dobrowolne zobowiązanie przemysłu do zwiększenia efektywności energetycznej domowych produktów elektroniki uŝytkowej sprzedawanych w Unii Europejskiej (obowiązuje od 1.07.2003) silników elektrycznych (15.06.2000) dobrowolnego zobowiązania do ograniczenia zuŝycia energii przez chłodziarki, zamraŝarki oraz ich kombinacje (2002-2010) (zawarta 31.10.2002) zasad postępowania związanych z efektywnością energetyczną systemów telewizji cyfrowej (wersja 2; 26.05.2004) zasad postępowania związanych z efektywnością zewnętrznych źródeł zasilania (wersja 2; 25.03.2004). MoŜna się spodziewać, Ŝe na skutek zmian wprowadzonych przez producentów urządzeń, niektóre z krajów EŚW wyspecjalizują się jako rynki produkcyjne. Oczywiście zwiększy to znaczenie zaangaŝowania administracji państwowych w tworzenie dobrowolnych zobowiązań. 10

Etykietowanie energetyczne: Zagadnienie to opiera się na dyrektywie ramowej 92/75/EEC, która daje podstawy prawne dla etykietowania energetycznego urządzeń AGD. Nakłada ona na wytwórców oraz dystrybutorów obowiązek dołączenia etykiety informującej o parametrach energetycznych urządzeń wystawianych na sprzedaŝ. Dyrektywy wykonawcze z kolei precyzują, jakie parametry powinny być spełniane przez określone urządzenia (lampy domowe, urządzenia klimatyzacyjne, piekarniki elektryczne itp.), w oparciu o zuŝycie energii zmierzone według europejskiej normy testowej. Dyrektywa 92/75/EEC, dotycząca etykietowania energetycznego urządzeń gospodarstwa domowego oraz środków implementacyjnych dotyczy urządzeń: - chłodziarki, zamraŝarki oraz ich kombinacje, - pralki, - suszarki bębnowe, - zmywarki, - oświetlenie domowe, - piekarniki, - domowe urządzenia klimatyzacyjne. Dyrektywa Rady 92/75/EWG z dnia 22 września 1992 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zuŝycia energii oraz innych zasobów przez urządzenia gospodarstwa domowego: Celem dyrektywy jest zharmonizowanie krajowych działań na rzecz publicznego udostępnienia (w szczególności poprzez etykietowanie i dostarczanie informacji o produkcie) danych na temat zuŝycia energii i innych waŝnych zasobów oraz dodatkowych informacji dotyczących niektórych rodzajów urządzeń AGD. Daje to konsumentom moŝliwość wyboru produktu bardziej wydajnego energetycznie. Dyrektywa ta dotyczy następujących typów urządzeń (takŝe w przypadku, gdy nie są one przeznaczone do uŝytku w domu): chłodziarki, zamraŝarki oraz chłodziarko-zamraŝarki, pralki, suszarki oraz pralko-suszarki, zmywarki, piekarniki, podgrzewacze wody i zbiorniki przechowujące ciepłą wodę, źródła oświetlenia i urządzenia klimatyzacyjne. Zobowiązania prawne państw członkowskich związane z dyrektywą ramową dotyczącą etykietowania energetycznego 92/75/WE: państwa członkowskie przyjmą przepisy prawne niezbędne do zastosowania się do dyrektywy (art. 14 (1)) państwa członkowskie podejmą wszelkie środki mające zapewnić, aby wszyscy dostawcy i sprzedawcy o ugruntowanej pozycji na rynku wypełnili zobowiązania zawarte w dyrektywie (art. 7 (a)) państwa członkowskie podejmą wszystkie niezbędne środki gwarantujące zakaz umieszczania innych oznaczeń, symboli lub napisów związanych z zuŝyciem energii, 11

które mogą wprowadzać w błąd kupującego, i które nie stosują się do wymagań tej dyrektywy bądź odpowiednich dyrektyw wykonawczych (art. 7 (b)) państwa członkowskie podejmą wszystkie niezbędne środki gwarantujące, Ŝe wprowadzenie programu etykietowania będzie szło w parze z edukacyjnymi i promocyjnymi kampaniami informacyjnymi mającymi na celu zachęcenie konsumentów prywatnych do bardziej odpowiedzialnego uŝytkowania energii (art. 7 (c)). Tab. 1 Dyrektywy Unii Europejskiej dotyczące etykietowania energetycznego Dyrektywa Rady 92/75/EWG z dnia 22 września 1992 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zuŝycia energii oraz innych zasobów przez urządzenia gospodarstwa domowego. Dyrektywa Komisji 94/2/WE z dnia 21 stycznia 1994 r. wykonująca dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej chłodziarek, chłodziarko-zamraŝarek i zamraŝarek typu domowego. Dyrektywa Komisji 95/12/WE z dnia 23 maja 1995 r. wykonująca dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej pralek bębnowych typu domowego Dyrektywa Komisji 95/13/WE z dnia 23 maja 1995 r. wykonująca dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej suszarek bębnowych typu domowego Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 96/57/WE z dnia 3 września 1996 r. w sprawie wymagań efektywności energetycznej chłodziarek, chłodziarko-zamraŝarek i zamraŝarek typu domowego. Dyrektywa Komisji 96/60/WE z dnia 19 września 1996 r. wykonująca dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej pralko-suszarek bębnowych typu domowego.. Dyrektywa Komisji 96/89/WE z dnia 17 grudnia 1996 r. zmieniająca dyrektywę 95/12/WE wykonująca dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej pralek bębnowych typu domowego. Dyrektywa Komisji 97/17/WE z dnia 16 kwietnia 1997 r. wykonująca dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej zmywarek bębnowych typu domowego. Dyrektywa Komisji 98/11/WE z dnia 27 stycznia 1998 r. wykonująca dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykietowania energii lamp gospodarstwa domowego. Dyrektywa Komisji 1999/9/WE z dnia 26 lutego 1999 r. zmieniająca dyrektywę 97/17/WE wykonującą dyrektywę Rady 92/75/EWG w odniesieniu do etykiet efektywności energetycznej zmywarek bębnowych typu domowego Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/55/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie wymogów efektywności energetycznej stateczników do oświetlenia fluorescencyjnego. Dyrektywa Komisji 2002/31/WE z dnia 22 marca 2002 r. wykonująca dyrektywę Rady 92/75/EWG w sprawie etykiet efektywności energetycznej urządzeń klimatyzacyjnych typu domowego. Dyrektywa Komisji 2002/40/WE z dnia 8 maja 2002 r. wykonująca dyrektywę Rady 92/75/EWG w sprawie etykiet efektywności energetycznej piekarników elektrycznych typu domowego. Dyrektywa Komisji 2003/66/WE z dnia 3 czerwca 2003 r. zmieniająca dyrektywę 94/2/WE wykonującą dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej chłodziarek, chłodziarkozamraŝarek i zamraŝarek typu domowego. 12

Prawo polskie dotyczące etykietowania urządzeń AGD: W Polsce dyrektywy te zostały zaimplementowane poprzez Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2003 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań w zakresie efektywności energetycznej (Dz.U. 2003 nr 79 poz. 714). Rozporządzenie to zostało uchylone. Obecnie obowiązującym rozporządzeniem (od 7 lipca 2005 r.) jest Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 20 maja 2005 r. w sprawie wymagań dotyczących dokumentacji technicznej, stosowania etykiet i charakterystyk technicznych oraz wzorów etykiet dla urządzeń (Dz.U. 2005 nr 98 poz. 825). Rozporządzenie to wprowadziło dodatkowo klasę efektywności energetycznej A + oraz A ++. Rozporządzenie dotyczy następujących urządzeń: - chłodziarek domowych, - chłodziarko-zamraŝarek domowych, - zamraŝarek domowych, - pralek domowych, - pralko-suszarek domowych, - suszarek domowych bębnowych, - zmywarek domowych, - piekarników elektrycznych domowych, - lamp do uŝytku domowego, - klimatyzatorów domowych. Dyrektywa 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lipca 2005 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię oraz zmieniająca dyrektywę Rady 92/42/EWG, oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 96/57/WE i 2000/55/WE: Dyrektywa ta dostarcza jasnych i szczegółowych podstaw prawnych dla ekoprojektowania. Jej celem jest zapewnienie wolnego przepływu produktów zuŝywających energię w obrębie UE oraz podwyŝszenie parametrów wydajności urządzeń nieobojętnych dla środowiska. Tym samym stanowi ona wkład w ochronę środowiska, zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego oraz zwiększenie konkurencyjności gospodarki, przy poszanowaniu interesów przedstawicieli róŝnych gałęzi przemysłu, jak i konsumentów. Poza postępowaniem uŝytkownika istnieją dwa uzupełniające się sposoby ograniczenia energii zuŝywanej przez urządzenia. Pierwszy to etykietowanie, mające na celu podniesienie świadomości konsumenta co do rzeczywistego zuŝycia energii przez urządzenie i mogące wpłynąć na zakup produktu (np. systemy etykietowania urządzeń gospodarstwa domowego). Drugim jest wprowadzenie wymagań efektywności energetycznej juŝ na wczesnym etapie produkcji - podczas projektowania. Produkcja, dystrybucja, uŝytkowanie oraz zarządzanie odpadami produktów zuŝywających energię wiąŝą się z silnym oddziaływaniem na środowisko. Na to oddziaływanie składają się: 13

konsekwencje zuŝycia energii, zuŝycie innych materiałów lub zasobów, wytwarzanie odpadów oraz uwalnianie substancji niebezpiecznych do środowiska. Szacuje się, Ŝe ponad 80% wszystkich oddziaływań środowiskowych determinowanych jest na etapie projektowania urządzenia. Zaradzić temu moŝe ekoprojektowanie, mające na celu podwyŝszenie tych parametrów pracy urządzeń, które mają wpływ na środowisko, poprzez uwzględnienie aspektów środowiskowych na wczesnym etapie ich projektowania. Rada oraz Parlament Europejski przyjęły zatem wysunięty przez Komisję wniosek opracowania dyrektywy określającej zasady wyznaczania wymogów dla ekoprojektowania (równieŝ wymagań związanych z efektywnością energetyczną), mających zastosowanie dla wszystkich produktów zuŝywających energię w sektorze gospodarstw domowych, usługowym oraz przemysłowym. (Dyrektywa 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, wytyczająca zasady określania wymagań związanych z ekoprojektowaniem wobec urządzeń zuŝywających energię). Przejrzyste, obowiązujące w całej Unii zasady ekoprojektowania pozwolą zapobiec temu, by rozbieŝności między rozporządzeniami róŝnych państw nie stały się przeszkodami w handlu wewnątrzunijnym. Wspomniana dyrektywa nie wprowadza bezpośrednio wiąŝących wymogów dla konkretnych produktów, ale definiuje warunki i kryteria dla wyznaczenia wymagań dotyczących cech produktu istotnych dla środowiska (takich jak zuŝycie energii), jak równieŝ daje moŝliwość ulepszenia ich w sposób szybki i skuteczny. Pociągnie za sobą środki wykonawcze, które określą wymagania dla ekoprojektowania. Dyrektywa ta ma w zasadzie zastosowanie do wszystkich produktów zuŝywających energię (poza pojazdami transportującymi) i obejmuje wszystkie źródła energii. Produkty, dla których obecnie (2006 r.) przygotowuje się działania wykonawcze, to: bojlery oraz kotły dwufunkcyjne, komputery osobiste (stacjonarne i laptopy) i monitory komputerowe, sprzęt obrazujący: kopiarki, faksy, drukarki, skanery, urządzenia wielofunkcyjne, elektronika uŝytkowa: telewizory, produkty zuŝywające energię w trybie stand-by oraz off-mode, ładowarki i zewnętrzne źródła zasilania energią, oświetlenie uliczne, silniki elektryczne (1-150 kw) urządzeń klimatyzacyjnych stosowanych w pomieszczeniach mieszkalnych, pompy wodne (uŝywane w budynkach publicznych, do wody pitnej, Ŝywności, w rolnictwie), cyrkulatory powietrza w budynkach, wywietrzniki (nie w budynkach mieszkalnych, chłodziarki i zamraŝarki uŝytkowe, w tym schładzarki, witryny chłodnicze oraz automaty sprzedające, zmywarki domowe i pralki. Normy efektywności: Normy efektywności stanowią obecnie środki wykonawcze dyrektywy o ekoprojektowaniu. Prawo zabrania sprzedaŝy urządzeń, które nie spełniają pewnych limitów energetycznych. Do dnia dzisiejszego ukazały się dyrektywy dotyczące chłodziarek, zamraŝarek oraz chłodziarkozamraŝarek (96/57/EWG), bojlerów (92/42/EWG) oraz stateczników lamp fluorescencyjnych (2000/55/WE). Dyrektywa 96/57/EWG ustala, Ŝe na rynek mogą być wprowadzone tylko chłodziarki i zamraŝarki o zuŝyciu energii równym bądź niŝszym od określonych limitów efektywności energetycznej (patrz tab. 3.1). Zgodność z tymi limitami musi być potwierdzona oznaczeniem 14

CE. Zadaniem dostawców jest dopilnowanie, by kaŝde urządzenie, które znajdzie się na rynku, spełniało wymagania stawiane przez dyrektywę. 2.1.2. Sprzęt biurowy/it Urządzenia IT etykietowane są w UE dobrowolnie np. etykietą Energy Star. Energy Star to wspólna inicjatywa Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych Ameryki, mająca na celu promowanie energooszczędnych urządzeń biurowych, co ma prowadzić do ograniczenia ilości gazów cieplarnianych w atmosferze. Jest to program, w którym mogą dobrowolnie uczestniczyć wytwórcy, eksporterzy, importerzy oraz sprzedawcy urządzeń, pragnący promować energooszczędne urządzenia spełniające wyszczególnione w programie wymogi techniczne. Program został zainicjowany w 1992 r. przez Environmental Ptotection Agency, która wprowadziła pierwszą etykietę Energy Star w celu identyfikowania energooszczędnych komputerów. W Unii Europejskiej wprowadzono ów program za pomocą dwóch aktów prawnych: Umowa między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Wspólnotą Europejską w sprawie koordynacji programów etykietowania w odniesieniu do efektywności energetycznej urządzeń biurowych (2001/469/EC z 14 maja 2001 r.) Rozporządzenie (WE) nr 2422/2001 Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego programu znakowania efektywności energetycznej urządzeń biurowych W USA etykieta Energy Star stosowana jest do oznaczania sprzętu biurowego, urządzeń domowych, a takŝe energooszczędnych domów. W Unii Europejskiej oznacza się tylko urządzenia biurowe, takie jak: komputery, monitory, faxy, skanery, fotokopiarki i drukarki. 2.1.3. Zielona energia elektryczna Dyrektywa 2001/77/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 września 2001 r. w sprawie promocji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych na wewnętrznym rynku energii elektrycznej: Celem tej dyrektywy jest wspieranie zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej na rynku wewnętrznym, a takŝe stworzenie podstaw dla wyznaczenia zasad postępowania Wspólnoty w tym zakresie. Polskie prawo dotyczące promocji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 grudnia 2005. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonego w odnawialnych źródłach energii. (Dz.U. 2005 nr 261 poz. 2187) 15

2.1.4. Pojazdy samochodowe Etykiety dla samochodów są etykietami dobrowolnymi. W niektórych krajach Unii Europejskiej wprowadzono etykietowanie samochodów etykietami podobnymi do tych, jakimi oznacza się urządzenia gospodarstwa domowego. Kolorowa etykieta pokazuje zuŝycie paliwa w klasyfikacji od A do G oraz poziom emisji CO 2. Ułatwia to klientom wybór auta, które spala najmniej paliwa i powoduje najniŝsze zanieczyszczenie. Oznaczenie takie wprowadziły juŝ: Belgia, Holandia oraz Wielka Brytania. 2.1.5. Budownictwo Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków: Celem tej dyrektywy jest wspieranie zwiększenia efektywności energetycznej w budownictwie krajów Wspólnoty, z uwzględnieniem klimatu, warunków lokalnych, wymagań temperaturowych we wnętrzach oraz opłacalności wprowadzanych zmian. Dyrektywa wymaga, aby kaŝdy z krajów członkowskich podjął niezbędne działania dla ustanowienia wymogów w zakresie efektywności energetycznej budynków w celu egzekwowania minimalnych standardów energetycznych. Ustanawiając standardy, kraje członkowskie dokonają podziału budynków na budynki nowe i budynki istniejące, jednocześnie róŝnicując wymagania dla poszczególnych kategorii i wieku budynków. Uregulowania w poszczególnych krajach będą aktualizowane regularnie, nie rzadziej niŝ co pięć lat. Aktualizacja ta ma na celu uwzględnianie rozwoju i postępu technologicznego w budownictwie. Zgodnie z Dyrektywą kraje członkowskie zostają zobowiązane do podjęcia stosownych działań w celu usankcjonowania wymogu, Ŝe nowe budynki będą spełniały minimalne kryteria w zakresie efektywności energetycznej, obliczanej zgodnie z wymogami Dyrektywy. Istotnym nowum przy projektowaniu budynków o powierzchni uŝytkowej powyŝej 1000 m 2 jest wprowadzenie przez odpowiednie organa w krajach członkowskich obowiązku przeprowadzenia studium wykonalności inwestycji budowlanej pod kątem zastosowania zdecentralizowanego systemu energetycznego z moŝliwością wykorzystania energii odnawialnych, sieciowego lub blokowego systemu cieplnego lub chłodzenia, pomp cieplnych jako alternatywnych źródeł energii. Dyrektywa wymaga takŝe, aby wyŝej wymienione moŝliwości były analizowane we wstępnej fazie projektu, jeszcze przed rozpoczęciem budowy. W celu ograniczenia emisji CO 2 z sektora budownictwa, Dyrektywa szczególną uwagę zwraca na istniejące budynki o powierzchni uŝytkowej powyŝej 1000 m 2. Wprowadza bowiem wymóg obniŝenia energochłonności do minimalnych wymagań dla wszystkich budynków poddawanych generalnej renowacji z uwzględnieniem technicznych moŝliwości, funkcjonalności oraz opłacalności ekonomicznej podejmowanej modernizacji. Kraje członkowskie zobowiązane są zatem do wyznaczenia minimalnych wymagań i zapewnienia egzekwowania ich wypełniania. Dyrektywa wprowadza takŝe obowiązek certyfikacji energetycznej, mający zapewnić, aby kaŝdy 16

właściciel lub uŝytkownik budynku miał pełen dostęp do informacji o standardzie energetycznym budynku, a w przypadku budynków mieszkalnych równieŝ informacji o pojedynczym mieszkaniu. Dyrektywa 2002/91/WE wprowadza obowiązek udostępniania w chwili budowy, sprzedaŝy lub wynajmu mieszkania świadectwa energetycznego budynku przyszłym nabywcom, najemcom lub lokatorom. Świadectwo energetyczne jest waŝny przez 10 lat, a po upływie tego okresu musi zostać uaktualnione. Państwa Członkowskie są odpowiedzialne za ułatwienie dostępu do finansowania niezbędnego przy wdraŝaniu wymienionych zaleceń. Dyrektywa Nr 92/42/EWG w sprawie wymagań dotyczących efektywności energetycznej nowych wodnych kotłów grzewczych opalanych paliwami ciekłymi lub gazowymi Dyrektywa określa: a. zasadnicze wymagania dotyczące efektywności energetycznej nowych wodnych kotłów grzewczych opalanych paliwami ciekłymi lub gazowymi, których moc nominalna jest nie mniejsza niŝ 4 kw i nie większa niŝ 400 kw; b. warunki i tryb dokonywania oceny zgodności nowych wodnych kotłów grzewczych, opalanych paliwami ciekłymi lub gazowymi z wymaganiami efektywności energetycznej; c. procedury oceny zgodności; d. sposób oznakowania nowych wodnych kotłów grzewczych, o których mowa w pkt 1, i oznaczania znakiem efektywności energetycznej; e. wzór oznakowania CE i znaku efektywności energetycznej. Dyrektywa oddziaływuje na wzrost efektywności wytwarzania energii w źródłach ciepła i powodować będzie zmniejszenia zapotrzebowania a energię pierwotną w paliwach w tych źródłach i dotyczyć będzie zarówno budynków nowych, jak i poddawanych termomodernizacji. Nowelizacja dyrektywy przewidziana jest w ramach działań związanych z przyjęciem dyrektywy o eko-projektowaniu [COM/2003/0453 final]. Dyrektywa ta została w Polsce wdroŝona rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 maja 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dotyczących efektywności energetycznej nowych wodnych kotłów grzewczych opalanych paliwami ciekłymi lub gazowymi (Dz. U. 03.97.881 z dnia 30 maja 2003 r.). Nowelizację tej dyrektywy uwzględniono w dyrektywie o eko-projektiwaniu (2005/32/WE EcoDesign). Z dostępnych informacji wynika, Ŝe dokonano zmiany sposobu określania efektywności kotłów i ich etykietowania oraz zmianę dotychczasowego systemu oznakowania efektywności kotłów w sposób umoŝliwiający jasne określenie wymogów i umoŝliwienie realizacji lokalnych (krajowych) inicjatyw w zakresie ich udoskonalania. Zmiany te uwzględniają równieŝ załoŝenia i wymagania określone w dyrektywnie o jakości 17

energetycznej budynków w zakresie zintegrowanego projektowania i kontroli instalacji grzewczych. Wprowadzenie wymogów znowelizowanej dyrektywy wymagać będzie prawdopodobnie jedynie nowelizacji w/w rozporządzenia. Prawo polskie dotyczące efektywności energetycznej w budownictwie Podstawowe wymagania w zakresie efektywności energetycznej budynków w Polsce określone są na podstawie delegacji ustawy Prawo Budowlane w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 75, poz. 690 z dnia 12.04.2002 z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1121 z późniejszymi zmianami) określa warunki, na jakich udzielane jest ze środków Funduszu Termomodernizacji dofinansowanie do inwestycji w zakresie wzrostu efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych, zbiorowego zamieszkania i uŝyteczności publicznej, lokalnych sieciach i źródłach ciepła. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego (Dz.U. 2002 nr 12 poz. 114) jest rozporządzeniem do w/w ustawy i w sposób szczegółowy określa zasady wykonywania audytu energetycznego. Ustawy o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych dotyczy równieŝ rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad weryfikacji audytu energetycznego. (Dz. U. z 2002 r. Nr 12, poz. 115). 2.1.6. Wspólne zasady rynku gazu i energii elektrycznej Dyrektywa 2003/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 98/30/WE oraz Dyrektywa 2003/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 96/92/WE. Dyrektywy wytyczające wspólne zasady wytwarzania, przesyłania oraz dystrybucji energii elektrycznej i gazu ziemnego. Polskie prawo dotyczące zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i energii elektrycznej Zasady dotyczące niniejszego zagadnienia zawarte są w Ustawie Prawo Energetyczne. (Dz.U. 1997 nr 54 poz. 348 ze zmianami) 2.1.7. Kogeneracja Dyrektywa 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło uŝytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG: Dyrektywa ta ma na celu 18

zwiększenie efektywności energetycznej oraz bezpieczeństwa energetycznego poprzez stworzenie zasad promocji i rozwoju metody wydajnej kogeneracji ciepła i energii. Polskie prawo dotyczące promocji kogeneracji Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 9 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku zakupu energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła (Dz.U. 2004 nr 267 poz. 2657) 2.1.8. Efektywność końcowego zuŝycia energii Dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/76/EWG: NajwaŜniejszym celem tej dyrektywy jest poprawa efektywności wykorzystania energii przez odbiorców końcowych w państwach członkowskich UE, przy załoŝeniu, Ŝe poprawa ta będzie opłacalna ekonomicznie. Przewidywane przez dyrektywę środki słuŝące do osiągnięcia tego celu obejmują określenie krajowych celów indykatywnych oraz stworzenie finansowych i prawnych instrumentów, zachęt i ram instytucjonalnych, które słuŝyłyby usunięciu występujących barier utrudniających efektywne wykorzystanie końcowe energii. Ponadto dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do tworzenia sprzyjających warunków dla rozwoju rynku usług energetycznych oraz zapewnienia stosowania innych środków, które zachęcałyby odbiorców końcowych do efektywniejszego wykorzystywania energii. Potrzeba poprawy efektywności wykorzystania energii przez odbiorców końcowych oraz zarządzania popytem na energię wynika z faktu, Ŝe w perspektywie krótko- i średnioterminowej istnieją stosunkowo niewielkie moŝliwości wywierania wpływu w inny sposób na warunki dostaw i dystrybucji energii, zarówno drogą tworzenia nowych mocy, czy teŝ usprawnienia przesyłu i dystrybucji energii. Dodatkowo zakłada się, Ŝe poprawa efektywności wykorzystania energii przez odbiorców końcowych przyczyni się do zmniejszenia zuŝycia energii pierwotnej oraz do zmniejszenia emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych i tym samym do zapobiegania niekorzystnym zmianom klimatycznym. Ponadto uwaŝa się, Ŝe poprawa efektywności energetycznej zmniejszy uzaleŝnienie Unii Europejskiej od importu paliw kopalnych i wpłynie na rozwój innowacyjności. 2.2. Zielona Księga UE na temat efektywności energetycznej Pierwsza europejska zielona księga pt:. W kierunku europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego została przyjęta przez Komisję w listopadzie 2000 r. Ukazała się w okresie, kiedy Europejczycy wydawali się nie zainteresowani tym, skąd pochodzi energia uŝywana do produkcji paliw samochodowych czy oświetlenia domowego. Cena energii była niska i nie budziła obaw. Komisja zwróciła jednak uwagę na prognozy zmian zaleŝności od energii importowanej, która w 2030 r. ma kształtować się na poziomie ponad 70% (dla porównania 19

dzisiejsza zaleŝność od energii importowanej wynosi 50%), oraz na dodatkowe ograniczenia wynikające ze zmian klimatu. Później nastąpił jednak długofalowy kryzys cen oraz bezpieczeństwa energetycznego. Komisja zorganizowała zatem drugą debatę generalną: Zielona Księga na temat efektywności energetycznej: zrobić więcej, mając mniej. Jej celem było wskazanie najlepszych metod zwiększenia efektywności energetycznej w Europie oraz zaproponowanie połączenia wysiłków krajów członkowskich i opracowania wspólnej polityki energetycznej. Zielona Księga, opublikowana w 2005, stara się rozpoznać przeszkody, które utrudniają wykorzystanie potencjału efektywności energetycznej - na przykład brak odpowiednich inicjatyw, informacji czy dostępnych mechanizmów finansowania. Celem Księgi jest więc określenie sposobów pokonania tych utrudnień. UmoŜliwić to moŝe między innymi: Stworzenie krajowych rocznych planów działań związanych z efektywnością energetyczną. Takie wytyczne mają wskazywać czynności, które naleŝy podjąć na poziomie krajowym, regionalnym oraz lokalnym, oraz określać sposób monitorowania powodzenia tych przedsięwzięć pod kątem zwiększenia efektywności energetycznej oraz opłacalności; Skuteczniejsze informowanie nabywców, na przykład poprzez trafniej ukierunkowane kampanie reklamowe oraz udoskonalenie systemu etykietowania urządzeń; Usprawnienie systemu podatkowego tak, by instytucje zanieczyszczające środowisko rzeczywiście za to płaciły, ale bez podwyŝszenia ogólnej stopy podatkowej; Lepsze ukierunkowanie pomocy państwa na sytuacje, w których pomoc publiczna jest uzasadniona, proporcjonalna i niezbędna dla dostarczenia motywacji do efektywnego zuŝycia energii; Wykonywanie zamówień publicznych promujących rozwój nowych technologii efektywnych energetycznie (np. wydajniejsze energetycznie samochody i sprzęt IT); Zastosowanie nowych lub ulepszonych instrumentów finansowych (na szczeblu unijnym, jak i krajowym), które stanowiłyby nie pomoc, a zachętę dla firm oraz właścicieli gospodarstw domowych do wprowadzania opłacalnych udoskonaleń energetycznych. Zielona Księga jest waŝnym dokumentem nie tylko ze względu na swoje znaczenie ekonomiczne. Koncentrując się na potrzebie rzeczywistego zwiększenia konkurencyjności oraz na dbałości o zrównowaŝony rozwój i bezpieczeństwo energetyczne, wyznacza ona początek starań o unowocześnienie polityki energetycznej w Europie. Europejska Rada Energii zaleca, by państwa członkowskie stworzyły wspólne podstawy europejskiej polityki energetycznej w oparciu o wspólne zasoby energetyczne i prognozy zapotrzebowania na energię, a takŝe obiektywną i przejrzystą ocenę korzyści oraz strat wiąŝących się z róŝnymi źródłami energii. Pod koniec 2006 r. Komisja ma przedstawić plan działań związanych z efektywnością energetyczną. Do roku 2020 ma on obniŝyć koszty energetyczne o 20% względem obecnego zuŝycia energii w UE. 20

Na koniec naleŝy wspomnieć, Ŝe Komisja ma zamiar nadać wysoki priorytet badaniom energetycznym w 7 Programie Ramowym badań UE. 2.3. Zamówienia publiczne Podstawy prawne dla regulacji krajowych w zakresie zamówień publicznych w poszczególnych krajach członkowskich stanowią Dyrektywy Unii Europejskiej 2004/18/EC i 2004/17/EC. Dyrektywy te były modyfikowane w roku 2004 i w obecnej postaci stwarzają bardzo duŝe moŝliwości dla uwzględnienia zarówno aspektów środowiskowych, jak i zagadnień efektywności energetycznej w zamówieniach publicznych. Wykorzystanie tych moŝliwości wymaga, ciągle niestety w Polsce brakujących świadomości tych moŝliwości i przede wszystkim umiejętności odpowiedniego sporządzenia dokumentacji przetargowej. Dokumentacja taka zawierać powinna odpowiednie, prawidłowo sporządzone zapisy dotyczące wymagań i kryteriów środowiskowych oraz energetycznych dla urządzeń oraz kryteria oceny ofert przetargowych zapisane w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ), jak równieŝ odpowiednie zapisy i gwarancje w umowach na realizację zamówień. Dyrektywy odnoszą się oczywiście do przetargów publicznych i zapisy dotyczące moŝliwości uwzględnienia kryteriów środowiskowych i energetycznych zostały w nich zawarte z myślą o wspomoŝeniu procesu zwiększenia udziału produktów, urządzeń i usług spełniających warunki bycia przyjaznymi środowisku i efektywnymi energetycznie w zamówieniach publicznych (tzw. "Zielone zakupy"). Dyrektywy te jednak wymagają jednoczenie, aby w zamówieniach publicznych zachowane zostały zasady równego traktowania podmiotów, transparentności procesu, jak równieŝ swobodnego przepływu towarów i usług na obszarze Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę, Ŝe w przypadku większości urządzeń, produktów i usług spełniających wyśrubowane kryteria środowiskowe i kryteria efektywności energetycznej, łatwo wykazać, Ŝe ich stosowanie jest równieŝ uzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia. Ze wszech miar uzasadnione jest równieŝ, aby poza obszarem zamówień publicznych, wymagania te stosowane były takŝe przez podmioty prywatne i komercyjne. Potrzeba intensyfikacji i promocji podejścia zgodnego z ideą "Zielonych zakupów" (tzn. zwiększania udziału urządzeń spełniających wysokie wymagania w zakresie oddziaływania na środowisko naturalne i w zakresie efektywności energetycznej w zamówieniach publicznych) znajduje odzwierciedlenie równieŝ w wielu dokumentach polskich. Zapisy te wynikają z konieczności i obowiązku adaptacji do warunków polskich regulacji prawnych i polityk Unii Europejskiej. PoniŜej zaprezentowano niektóre dokumenty. "Krajowy Plan Działań w zakresie zielonych zamówień publicznych na lata 2007-2009", Projekt dokumentu zawiera omówienie przepisów prawnych regulujących kwestię zielonych zamówień na poziomie Polski i Unii Europejskiej oraz ocenę stanu aktualnego w zakresie wykorzystania kryteriów środowiskowych w praktyce. W dokumencie omówiono równieŝ cele ogólne i cele szczegółowe związane z rozwojem podejścia środowiskowego w zamówieniach publicznych, jak równieŝ planowane działania i narzędzia wdraŝania procedur zielonych zamówień. W dokumencie omówiono równieŝ plan działań w tym zakresie oraz przedstawiono 21

propozycję szczegółowego harmonogramu ich wdraŝania. Dokument stanowi równieŝ, Ŝe instytucją odpowiedzialną za koordynację zadań realizowanych w ramach Planu Działań będzie Urząd Zamówień Publicznych. Ponadto planuje się utworzenie międzyresortowego zespołu roboczego ds. wdraŝania zielonych zamówień z udziałem przedstawicieli innych instytucji i resortów zaangaŝowanych w realizację Planu (m.in. MŚ, MG, UKiE, PCBC). "Mapa Drogowa" WdraŜania Planu Działań na Rzecz Technologii Środowiskowych w Polsce Dokument opracowany i opublikowany przez Ministerstwo Środowiska w roku 2006. Określa stan istniejący w zakresie wykorzystania technologii środowiskowych w Polsce oraz główne, kierunkowe elementy niezbędnych do pojęcia w Polsce działań w zakresie upowszechniania technologii środowiskowych i innowacyjności, jak równieŝ wskazanie sposobów koordynowania działań i ułatwianie przepływu informacji w tej dziedzinie. Zamówienia publiczne oraz działania w zakresie podnoszenia świadomości w kontekście stosowania podejścia zgodnego z zasadami "Zielonych zakupów" są w tym dokumencie bardzo eksponowane i uznawane jako potencjalnie jedne z najistotniejszych, prowadzących do osiągnięcia bezpośredniego, znaczącego efektu środowiskowego, energetycznego i równieŝ ekonomicznego. Dokument ten stwierdza, Ŝe "W Polsce upowszechnienie stosowania kryteriów środowiskowych w zamówieniach publicznych jest wciąŝ niedostateczne i wymaga podjęcia działań, których szczegółowy zakres i harmonogram zostanie określony w Planie Działań w zakresie zielonych zamówień publicznych 8. Badania wskazują, Ŝe w tym obszarze występuje efekt ciągniony i w przypadku szerokiego wprowadzenia kryteriów środowiskowych prywatni zamawiający zachowują się podobnie jak zamawiający z sektora publicznego". Zgodnie z tym dokumentem planowanych jest podjęcie, uznanych jako niezbędne, szeregu działań "w płaszczyźnie świadomościowej poszerzającej umiejętności i wiedzę zamawiających oraz udostępniających im informację. Dotyczy to zwłaszcza poprawy umiejętności zamawiających w zakresie przygotowywania zielonych, czyli uwzględniających kryteria środowiskowe, specyfikacji zamówień. Opracowanie zostaną odpowiednie zalecenia, przewodniki, katalog zielonych produktów i usług oraz uruchomiona zostanie strona WWW dotycząca wyŝej wymienionych zagadnień. Przewiduje się prowadzenie w sposób trwały i systematyczny szkoleń oraz kampanii promocyjno-informacyjnej". Zakłada się, Ŝe podstawowymi celami tych działań będą: zachęcanie do udzielania zamówień publicznych, w których stosowane będą kryteria środowiskowe oraz będą wykorzystywane nowe technologie środowiskowe, promocja stosowania kosztowej analizy cyklu Ŝycia produktów i usług. Działania wspierające ze strony Ministerstwa Środowiska, czy ogólnie administracji centralnej będą następujące: Opracowanie i upowszechnienie przewodnika zielonych zakupów publicznych (do 2007 r.) 8 Projekt dokumentu został opracowany przez Ministerstwo Gospodarki i nosi datę 12.12.2006 22

Opracowanie i upowszechnienie katalogu zielonych zakupów publicznych (do 2007 r.) Zorganizowanie kampanii promocyjno-edukacyjnej na temat włączania aspektów środowiskowych do zamówień publicznych (w latach 2007-2009) "Analiza i ocena moŝliwości stosowania w polskich warunkach kryteriów środowiskowych w zamówieniach publicznych". Jest to inny waŝny dokument opracowany na zamówienie Ministerstwa Środowiska przez IETU, Katowice w roku 2005. Dokument ten stanowi dogłębną analizę moŝliwości zastosowania przez podmioty publiczne kryteriów z zakresu ochrony środowiska i efektywności energetycznej w zamówieniach publicznych oraz diagnozę stanu istniejącego w tym zakresie. Z dokumentu tego jasno wynika, Ŝe pomimo braku jakichkolwiek przeszkód natury prawnej, podejście takie nie jest praktycznie w Polsce stosowane. Mało tego, dokument stwierdza nawet, Ŝe wszystkie niezbędne po temu akty prawne zostały w Polsce obecnie przyjęte (równieŝ w ramach adopcji przez Polskę regulacji unijnych po przystąpieniu do Unii Europejskiej). Jedyne, czego ciągle brakuje, to odpowiedni poziom świadomości i wiedzy po stronie podmiotów, które takich zakupów dokonują oraz brak pewnych narzędzi analitycznych ułatwiających podejmowanie takich decyzji. Dokument ten zawiera równieŝ plan i harmonogram działań, jakie Ministerstwo Środowiska powinno zrealizować w celu większego upowszechnienia "zielonych zakupów" oraz oszacowanie kosztów ich realizacji. Oczywiście główny nacisk w dokumencie połoŝony jest na konieczność realizacji działań w zakresie: opracowanie katalogu zielonych zamówień publicznych opracowanie przewodnika zielonych zakupów publicznych kampanii informacyjno-edukacyjnych 23

3. Kryteria środowiskowe 3.1. Wstęp W przypadku urządzeń zuŝywających energię oraz komponentów budynków załoŝono, Ŝe podstawowymi czynnikami generującymi oddziaływanie na środowisko są: zuŝycie energii elektrycznej, zuŝycie energii cieplnej i nośników energii, zuŝycie wody, zuŝycie środków piorących i czyszczących (detergentów), sposób pakowania urządzeń, proces produkcji urządzeń i materiałów budowlanych i instalacyjnych, utylizacja i recykling urządzeń i materiałów po zakończeniu okresu ich uŝytkowania. Ostatnie dwa z w/w elementów są obecnie niemoŝliwe do uwzględnienie w procedurach zielonych zamówień dla grup produktów będących przedmiotem niniejszego opracowania z uwagi na zbyt mały stan wiedzy w tym zakresie, jak równieŝ niemoŝliwy do uniknięcia znaczący wzrost stopnia skomplikowania ewentualnej metodyki ich oceny i procedur przetargowych. W związku w wejściem w Ŝycie dyrektywy WEEE nakładającej na producentów i dostawców urządzeń obowiązek zapewnienia moŝliwości utylizacji zuŝytych urządzeń w propozycji kryteriów pominięto równieŝ tę problematykę. W większości przypadków, na potrzeby realizacji zamówień publicznych określono dwa rodzaje kryteriów, istotnych z punktu widzenia oceny ofert przetargowych, uwzględniających równieŝ kryteria środowiskowe. Są to kryteria minimalne, związane z wymogiem spełnienia pewnego minimalnego zakresu wymagań, w dalszej części nazywane kryteriami obowiązkowymi oraz kryteria dodatkowe związane z moŝliwością spełnienia zestawu kryteriów dodatkowych, które są równieŝ dodatkowo punktowane w procedurze przetargowej i zawierają większość kryteriów środowiskowych moŝliwych do uwzględnienia w tych procedurach. W analizie moŝliwych do zastosowania kryteriów środowiskowych pominięto równieŝ moŝliwość wymagania od dostawców urządzeń dokumentów potwierdzających posiadanie przez producentów certyfikatów zodnie z normą ISO 14001 i/lub EMAS (Eco Management and Audit Scheme). Postawienie takiego wymagania wprost w procedurach o zamówienia publiczne nie jest dopuszczalne w obecnych warunkach prawnych 9. Certyfikaty te mogłyby być wykorzystane do potwierdzenia spełnienia pewnych warunków w tym zakresie określonych w dokumentach przetargowych. Certyfikaty te są najczęściej wykorzystywane w postępowaniach o zamówienia publiczne dotyczące np. robót budowlanych (istotnie ingerujących w środowisko naturalne) i niektórych innych usług. 9 Porównaj Ekologiczne Zakupy! Podręcznik dotyczący ekologicznych zakupów publicznych. Komisja Europejska, 2005 (par. 4.3.3.). 24

3.2. Urządzenia AGD 3.2.1. Wprowadzenie Kryteria środowiskowe dla urządzeń AGD oparto na systemie etykietowania energetycznego urządzeń EU Energy Label. System ten jest obowiązkowy we wszystkich krajach UE i podlegają mu wszystkie analizowane urządzenia AGD. Praktycznie wszystkie kraje UE posiadają równieŝ instytucje certyfikujące urządzenia w tym zakresie, a w przypadku Polski jest to Polskie Centrum Badań i Certyfikacji PCPB. Ponadto, występowanie etykiet energetycznych jest powszechne i prawnie uregulowane, co znacznie ułatwia ich wykorzystanie w procedurach zamówień publicznych. Szczególny nacisk w opracowaniu kryteriów środowiskowych połoŝono na zagadnienia związane z zuŝyciem energii, wody oraz w przypadku urządzeń piorących i zmywających, związane z zuŝyciem środków piorących lub czyszczących (detergentów). Kryteria wykorzystywane w funkcjonujących w UE systemach etykietowania ekologicznego (środowiskowego) wykorzystano tylko częściowo, po sprawdzeniu, Ŝe nie miałoby to negatywnego wpływu na przebieg procesu zamówienia publicznego. Sposób punktowania ofert, zawarty w arkuszach oceny ofert, jest jedynie propozycją i moŝe być dowolnie zmieniony, w zaleŝności od preferencji zamawiającego. NaleŜy równieŝ pamiętać, Ŝe wszystkie elementy i parametry pracy oraz wydajności urządzeń podlegające ocenie wg kryteriów środowiskowych (dodatkowych) powinny być szczegółowo wyspecyfikowane w sposób zgodny z wymaganiami określonymi w ustawie Prawo Zamówień Publicznych w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia SIWZ, a oceny powinno się dokonywać na podstawie danych dostarczonych przez dostawcę urządzenia (oferenta) w odpowiedni sposób poświadczonych za zgodność ze stanem rzeczywistym. 3.2.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla urządzeń AGD 3.2.2.1 Chłodziarki, zamraŝarki i chłodziarko zamraŝarki Ogólnie wśród urządzeń chłodniczych wyróŝnia się trzy grupy urządzeń: chłodziarki, chłodziarko-zamraŝarki i zamraŝarki. W celu uproszczenia procedur nie proponuje się rozróŝniania kryteriów środowiskowych dla tych grup na potrzeby opracowania kryteriów środowiskowych. Propozycję kryteriów środowiskowych dla urządzeń chłodniczych przedstawiono w Tab. 2. 25

Tab. 2 Propozycja kryteriów dla urządzeń chłodniczych l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe (środowisk.) 1. Klasa efektywności energetycznej (z wyłączeniem zamraŝarek) A+ A++ 2. Klasa efektywności energetycznej dla zamraŝarek A A+ lub A++ 3. Trwałość produktu okres gwarancji bez dodatkowych opłat 4. min. 2 lata 5. więcej niŝ 2 lata 6. Trwałość produktu - gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych 7. min. 8 lat 8. min. 12 lat 9. Poziom hałasu 10. L WAd 40 db(a) 11. Dodatkowe kryteria ekologiczne 12. Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 13. Jasne wskazanie rodzaju czynnika chłodniczego i izolacyjnego, celem ułatwienia jego odzysku 14. Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu 15. Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia 3.2.2.2 Suszarki bębnowe Propozycję kryteriów środowiskowych dla suszarek bębnowych przedstawiono w Tab. 3. Suszarki dzielą się na odprowadzające powietrze i suszarki skraplające (kondensujące). PoniŜej nie rozróŝniono tych dwóch typów urządzeń. Tab. 3 Propozycja kryteriów dla suszarek bębnowych l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe (Środowisk.) 1. Klasa efektywności energetycznej C A lub B 2. Pobór mocy 3. w trybie czuwania ( Left on mode) 5W 4. w trybie wyłączony ( Off mode) 1W 5. Trwałość produktu okres gwarancji bez dodatkowych opłat 6. min. 2 lata 7. więcej niŝ 2 lata 8. Trwałość produktu - gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych 9. min. 8 lat 10. min. 12 lat 11. Poziom hałasu 12. L WAd 62 db(a) (praca w trybie suszenie suszarki odprowadzające powietrze) 13. L WAd 66 db(a) (praca w trybie suszenie suszarki skraplające) 14. Dodatkowe kryteria ekologiczne 15. Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 16. Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu 17. Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia W rozdziale 0 przedstawiono dwa arkusze oceny oferty przetargowej uwzględniające róŝnice pomiędzy tymi urządzeniami. 26

3.2.2.3 Pralki bębnowe Propozycję kryteriów środowiskowych dla pralek bębnowych przedstawiono w Tab. 4. W rozdziale 3.2.3.3 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 4 Propozycja kryteriów dla automatów pralniczych typu domowego l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Klasa efektywności energetycznej A 2. ZuŜycie wody 3. Pobór mocy 4. w trybie czuwania ( Left on mode) 5W 5. w trybie wyłączony ( Off mode) 1W 6. Trwałość produktu okres gwarancji bez dodatkowych opłat 7. min. 2 lata 8. więcej niŝ 2 lata 9. Trwałość produktu - gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych 10. min. 8 lat 11. min. 12 lat 12. Poziom hałasu 13. L WAd 56 db(a) (pranie) 14. L WAd 52 db(a) (pranie) 15. L WAd 76 db(a) (wirowanie) 16. L WAd 73 db(a) (wirowanie) 17. Efektywność prania 18. Klasa B: 1,03 P > 1,00 19. Klasa A: P > 1,03 20. Efektywność wirowania 21. Klasa D: resztkowa wilgoć D < 75 % po programie standard. 22. Klasa B: resztkowa wilgoć D < 54 % po programie standard. 23. Dodatkowe kryteria ekologiczne 24. MoŜliwość podłączenia urządzenia do instalacji ciepłej wody 25. WyposaŜenie urządzenia w programy oszczędzania optymalizujące sposób uŝywania urządzenia, w tym w programy energooszczędne oraz wyraźne ich oznaczenie na urządzeniu 26. Zaprojektowanie urządzenia w sposób umoŝliwiający zapobieganie nadmiernemu zuŝyciu środków piorących (n.p. oznaczenia dotyczące objętości i/lub wagi na dozowniku detergentu) 27. Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 28. Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu 29. Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia 27

3.2.2.4 Pralko-suszarki Propozycję kryteriów środowiskowych dla pralko-suszarek bębnowych przedstawiono w Tab. 5. W rozdziale 3.2.3.4 przedstawiono propozycję arkusza oceny oferty przetargowej. Tab. 5 Propozycja kryteriów dla pralko-suszarek typu domowego l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Klasa efektywności energetycznej A 2. ZuŜycie wody 3. Pobór mocy 4. w trybie czuwania ( Left on mode) 5W 5. w trybie wyłączony ( Off mode) 1W 6. Trwałość produktu okres gwarancji bez dodatkowych opłat 7. min. 2 lata 8. więcej niŝ 2 lata 9. Trwałość produktu - gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych 10. min. 8 lat 11. min. 12 lat 12. Efektywność prania 13. Klasa B: 1,03 P > 1,00 14. Klasa A: P > 1,03 15. Efektywność wirowania 16. Klasa C: resztkowa wilgoć D < 63 % po programie standard. 17. Klasa B: resztkowa wilgoć D < 54 % po programie standard. 18. Dodatkowe kryteria ekologiczne 19. MoŜliwość podłączenia urządzenia do instalacji ciepłej wody 20. WyposaŜenie urządzenia w programy oszczędzania optymalizujące sposób uŝywania urządzenia, w tym w programy energooszczędne oraz wyraźne ich oznaczenie na urządzeniu 21. Zaprojektowanie urządzenia w sposób umoŝliwiający zapobieganie nadmiernemu zuŝyciu środków piorących (n.p. oznaczenia dotyczące objętości i/lub wagi na dozowniku detergentu) 22. Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 23. Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu 24. Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia 28

3.2.2.5 Zmywarki do naczyń Propozycję kryteriów środowiskowych dla zmywarek do naczyń przedstawiono w Tab. 6. W rozdziale 3.2.3.5 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 6 Propozycja kryteriów dla zmywarek do naczyń l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Klasa efektywności energetycznej 2. Dla urządzeń wielkości 10 kompletów naczyń A 3. Dla urządzeń wielkości < 10 kompletów naczyń B A 4. ZuŜycie wody 5. Pobór mocy 6. w trybie czuwania ( Left on mode) 5W 7. w trybie wyłączony ( Off mode) 1W 8. Trwałość produktu okres gwarancji bez dodatkowych opłat 9. min. 2 lata 10. więcej niŝ 2 lata 11. Trwałość produktu - gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych 12. min. 8 lat 13. min. 12 lat 14. Poziom hałasu 15. L WAd 50 db(a) 16. Efektywność zmywania 17. Klasa B: 1,12 P C > 1,00 18. Klasa A: P C > 1,12 19. Efektywność suszenia 20. Klasa B: 1,08 P D > 0,93 21. Klasa A: P D > 1,08 22. Dodatkowe kryteria ekologiczne 23. MoŜliwość podłączenia urządzenia do instalacji ciepłej wody 24. WyposaŜenie urządzenia w programy oszczędzania optymalizujące sposób uŝywania urządzenia, w tym w programy energooszczędne oraz wyraźne ich oznaczenie na urządzeniu 25. Zaprojektowanie urządzenia w sposób umoŝliwiający zapobieganie nadmiernemu zuŝyciu środków do zmywania (n.p. oznaczenia dotyczące objętości i/lub wagi na dozowniku detergentu) 26. Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 27. Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu 28. Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia 29

3.2.2.6 Piekarniki elektryczne Propozycję kryteriów środowiskowych dla zmywarek do naczyń przedstawiono w Tab. 7. W rozdziale 3.2.3.6 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 7 Propozycja kryteriów dla piekarników elektrycznych l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Klasa efektywności energetycznej 2. Dla urządzeń 12 l pojemność < 35 l (< 0,60 kwh przy A standardowym obciąŝeniu) 3. Dla urządzeń 35 l pojemność < 65 l (< 0,80 kwh przy A standardowym obciąŝeniu) 4. Dla urządzeń o pojemności 65 l (< 1,00 kwh przy A standardowym obciąŝeniu) 5. Pobór mocy 6. w trybie czuwania ( Left on mode) 5W 7. w trybie wyłączony ( Off mode) 1W 8. Trwałość produktu okres gwarancji bez dodatkowych opłat 9. min. 2 lata 10. więcej niŝ 2 lata 11. Trwałość produktu - gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych 12. min. 8 lat 13. min. 12 lat 14. Dodatkowe kryteria ekologiczne 15. Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 16. Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu 17. Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia 3.2.3. Propozycja arkuszy ocen ofert przetargowych dla urządzeń AGD W opracowaniu zawarto propozycję punktacji poszczególnych kryteriów. Jest to propozycja przyjęta w sposób arbitralny i nie powinna być wiąŝąca dla instytucji i osób przeprowadzających postępowanie przetargowe. 30

3.2.3.1 Chłodziarki, zamraŝarki i chłodziarko zamraŝarki Chłodziarki i chłodziarko-zamraŝarki Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 Wielkość: Przestrzeń chłodziarki litrów 1.3. Klasa klimatyczna: Przestrzeń zamraŝarki litrów Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 40 2.1 Roczne zuŝycie energii: kwh/rok (warunki standardowe) 2.2 Efektywność energetyczna Klasa A+: EEI < 42 % Klasa A++ : EEI < 30 % 40 3. Trwałość produktu 30 3.1 Okres gwarancji bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 15 3.2 Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 8 lat Więcej niŝ 12 lat 15 4. Poziom hałasu 10 L WAd 42 db(a) 10 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne 20 5.1 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 5 5.2 5.3 5.4 Jasne wskazanie rodzaju czynnika chłodniczego lub izolacyjnego, celem ułatwienia jego odzysku Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 5 5 5 31

ZamraŜarki Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 Pojemność zamraŝarki: litrów 1.3. Klasa klimatyczna: Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 40 2.1 Roczne zuŝycie energii: kwh/rok (warunki standardowe) 2.2 Efektywność energetyczna Klasa A: EEI < 55 % Klasa A+ lub A++ : EEI < 42 % 40 3. Trwałość produktu 30 3.1 Okres gwarancji bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 15 3.2 Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 8 lat Więcej niŝ 12 lat 15 4. Poziom hałasu 10 L WAd 42 db(a) 10 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne 20 5.1 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 5 5.2 5.3 5.4 Jasne wskazanie rodzaju czynnika chłodniczego lub izolacyjnego, celem ułatwienia jego odzysku Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 5 5 5 32

3.2.3.2 Suszarki bębnowe Suszarki odprowadzające powietrze Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 Typ urządzenia (odprowadzająca powietrze / skraplające) 1.3 Standardowa (nominalna) ładowność [kg]: Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 55 2.1 ZuŜycie energii w programie standardowym: kwh 10 2.2 Efektywność energetyczna Klasa C (< 0,67 kwh/kg ładunku) Klasa B (< 0,59 kwh/kg ładunku) 35 2.3 Pobór mocy w trybie czuwania ( Left on mode) W 5 W 10 w trybie wyłączony ( Off mode) W 1 W 10 3. Trwałość produktu 20 3.1 Okres gwarancji bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 10 3.2 Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 10 lat Więcej niŝ 12 lat 10 4. Poziom hałasu 10 L WAd 62 db(a) 10 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne 15 5.1 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 5 5.2 5.3 Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 5 5 10 Standardowy program suszenia bawełna na półkę. 33

Suszarki skraplające (kondensujące) Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 Typ urządzenia (odprowadzająca powietrze / skraplające) 1.3 Standardowa (nominalna) ładowność [kg]: Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 55 2.1 ZuŜycie energii w programie standardowym: kwh 2.2 Efektywność energetyczna Klasa C (< 0,73 kwh pro kg capacity) Klasa B (< 0,64 kwh pro kg capacity) 35 2.3 Pobór mocy w trybie czuwania ( Left on mode) W 5 W 10 w trybie wyłączony ( Off mode) W 1 W 10 3. Trwałość produktu 20 3.1 Okres gwarancji bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 10 3.2 Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 10 lat Więcej niŝ 12 lat 10 4. Poziom hałasu 10 L WAd 66 db(a) 10 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne 15 5.1 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 5 5.2 5.3 Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 5 5 34

3.2.3.3 Pralki bębnowe Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 ZuŜycie wody - program standardowy (bawełna 60 o C) [l] 1.3 Standardowa ładowność (bawełna) [kg] 2. ZuŜycie energii i wody 20 2.1 ZuŜycie energii (program standard. 60 o C bawełna) kwh/cykl 2.2 Efektywność energetyczna Klasa efektywności energetycznej A ( 0,19 kwh/kg załadunku) 2.3 Pobór mocy w trybie czuwania ( Left on mode) W 5 W 5 w trybie wyłączony ( Off mode) W 1 W 5 2.3 ZuŜycie wody 12 l/kg załadunku 10 3. Trwałość produktu 20 3.1 Okres gwarancji bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 10 3.2 Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 8 lat Więcej niŝ 12 lat 10 4. Poziom hałasu 10 L WAd 56 db(a) (pranie) L WAd 52 db(a) (pranie) 5 L WAd 76 db(a) (wirowanie) L WAd 73 db(a) (wirowanie) 5 5. Efektywność prania 10 Klasa B: 1,03 P > 1,00 Klasa A: P > 1,03 10 6. Efektywność wirowania 10 Klasa D: resztkowa wilgoć D < 75 % po programie standard. Klasa B: resztkowa wilgoć D < 54 % po programie standard. 10 7. Dodatkowe kryteria ekologiczne 30 7.1 MoŜliwość podłączenia urządzenia do instalacji ciepłej wody 5 7.2 WyposaŜenie urządzenia w programy oszczędzania optymalizujące 5 35

7.3 sposób uŝywania urządzenia, w tym w programy energooszczędne oraz wyraźne ich oznaczenie na urządzeniu Zaprojektowanie urządzenia w sposób umoŝliwiający zapobieganie nadmiernemu zuŝyciu środków piorących (n.p. oznaczenia dotyczące objętości i/lub wagi na dozowniku detergentu) 7.4 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 5 7.5 7.6 Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 5 5 5 36

3.2.3.4 Pralko-suszarki Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 ZuŜycie wody - program standardowy (bawełna 60 o C) [l] 1.3 Standardowa ładowność (bawełna) [kg] Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii i wody 30 2.1 ZuŜycie energii (program standard. 60 o C bawełna) kwh/cykl 2.2 Efektywność energetyczna Klasa efektywności energetycznej A ( 0,68 kwh/kg załadunku) 2.3 Pobór mocy w trybie czuwania ( Left on mode) W 5 W 10 w trybie wyłączony ( Off mode) W 1 W 10 2.3 ZuŜycie wody 12 l/kg załadunku 10 3. Trwałość produktu 20 3.1 Okres gwarancji bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 10 3.2 Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 8 lat Więcej niŝ 12 lat 10 4. Efektywność prania 10 Klasa B: 1,03 P > 1,00 Klasa A: P > 1,03 10 5. Efektywność wirowania 10 Klasa C: resztkowa wilgoć D < 63 % po programie standard. Klasa B: resztkowa wilgoć D < 54 % po programie standard. 10 6. Dodatkowe kryteria ekologiczne 30 6.1 MoŜliwość podłączenia urządzenia do instalacji ciepłej wody 5 6.2 6.3 WyposaŜenie urządzenia w programy oszczędzania optymalizujące sposób uŝywania urządzenia, w tym w programy energooszczędne oraz wyraźne ich oznaczenie na urządzeniu Zaprojektowanie urządzenia w sposób umoŝliwiający zapobieganie nadmiernemu zuŝyciu środków piorących (n.p. oznaczenia dotyczące objętości i/lub wagi na dozowniku detergentu) 6.4 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 5 6.5 Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów 5 37 5 5

6.6 pochodzących z recyklingu Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 5 38

3.2.3.5 Zmywarki do naczyń Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 ZuŜycie wody - program standardowy [l] 1.3 Standardowa ładowność [kompl. naczyń] Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii i wody 30 2.1 ZuŜycie energii (program standard.) kwh/cykl 2.2 Efektywność energetyczna Klasa A (C < 1,024 kwh/cykl) dla urządzenia 10 kompl. naczyń Klasa A (C < 0,807 kwh/cykl) dla urządzenia < 10 kompl naczyń 2.3 Pobór mocy w trybie czuwania ( Left on mode) W 5 W 10 w trybie wyłączony ( Off mode) W 1 W 10 2.3 ZuŜycie wody 0,625 x PS + 9,25 (PS = nominalna liczba kompl. Naczyń) 10 3. Trwałość produktu 20 3.1 Okres gwarancji bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 10 3.2 Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 8 lat Więcej niŝ 12 lat 10 4. Poziom hałasu 5 L WAd 53 db(a) wolnostojących i 50 db(a) dla wbudowanych 5 5. Efektywność zmywania 5 Klasa B: 1,12 P C > 1,00 Klasa A: P C > 1,12 5 6. Efektywność suszenia 10 Klasa B: 1,08 P D > 0,93 Klasa A: P D > 1,08 10 7. Dodatkowe kryteria ekologiczne 30 7.1 MoŜliwość podłączenia urządzenia do instalacji ciepłej wody 5 7.2 WyposaŜenie urządzenia w programy oszczędzania optymalizujące sposób uŝywania urządzenia, w tym w programy energooszczędne oraz wyraźne ich oznaczenie na urządzeniu 7.3 Zaprojektowanie urządzenia w sposób umoŝliwiający zapobieganie 5 39 5

nadmiernemu zuŝyciu środków do zmywania (n.p. oznaczenia dotyczące objętości i/lub wagi na dozowniku detergentu) 7.4 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 5 7.5 7.6 Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 5 5 40

3.2.3.6 Piekarniki elektryczne Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 Standardowa pojemność [l] Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 45 2.1 ZuŜycie energii (program standard.) kwh/cykl 2.2 Efektywność energetyczna (przy standardowym obciąŝeniu) Dla urządzeń 12 l pojemność < 35 l - Klasa A (E < 0,60 kwh) Dla urządzeń 35 l pojemność < 65 l - Klasa A (E< 0,80 kwh) Dla urządzeń o pojemności 65 l Klasa A (E < 1,00 kwh) 2.3 Pobór mocy w trybie czuwania ( Left on mode) W 5 W 25 w trybie wyłączony ( Off mode) W 1 W 20 3. Trwałość produktu 40 3.1 Okres gwarancji bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 20 3.2 Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 8 lat Więcej niŝ 12 lat 20 4. Dodatkowe kryteria ekologiczne 15 4.1 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 5 4.2 4.3 Opakowanie urządzenia: uŝycie co najmniej 65% materiałów pochodzących z recyklingu Dołączona instrukcja uŝytkownika w zakresie efektywnego energetycznie uŝytkowania urządzenia Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 5 5 41

3.3. Oświetlenie 3.3.1. Wprowadzenie Kryteria środowiskowe dla sprzętu oświetleniowego zostały opracowane w oparciu o istniejące normy europejskie IEC/EN oraz dodatkowo wykorzystano uregulowania zawarte w Dyrektywach Europejskich w szczególności Dyrektywie 2000/55/EC o wymaganiach dotyczących efektywności energetycznej dla urządzeń stabilizacyjno-zapłonowych do świetlówek liniowych i świetlówek jednotrzonkowych, oraz Dyrektywie 2002/95/WE w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Mając na uwadze, Ŝe oświetlenie na potrzeby zamówień publicznych znajduje zastosowanie w ogólnym oświetleniu biurowym w budynkach uŝyteczności publicznej oraz w oświetleniu drogowym, kryteria zostały opracowane z uwzględnieniem istniejących rozwiązań na bazie systemów oświetleniowych na świetlówki liniowe, niezintergowane świetlówki jednotrzonkowe oraz wysokopręŝne lampy wyładowcze. Z uwagi na fakt, iŝ w oświetleniu biurowym spotykane są równieŝ zintegrowane świetlówki kompaktowe będące bezpośrednim zamiennikiem Ŝarówek na trzonkach E14 i E27, w ostatnim rozdziale przedstawiono równieŝ propozycje kryteriów środowiskowych dla zintegrowanych świetlówek kompaktowych. 42

3.3.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla źródeł światła 3.3.2.1 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o świetlówki liniowe Propozycję kryteriów środowiskowych dla oświetlenia ogólnego w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o świetlówki liniowe przestawiono w Tab. 8. W rozdziale 3.3.3.1 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 8 Propozycja kryteriów środowiskowych dla oświetlenia ogólnego w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o świetlówki liniowe l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Efektywność energetyczna minimalna skuteczność świetlna Lm/W Świetlówki liniowe T8 (śr.26 mm) zgodnie z IEC 60081 Świetlówki liniowe T5 (śr.16 mm) zgodnie z IEC 60081 Skuteczność świetlna świetlówki liniowej 60 lm/w 80 lm/w dla świetlówek liniowych o mocach powyŝej 40W 70 lm/w dla świetlówek liniowych o mocach poniŝej 40W 2. Trwałość średnia świetlówki liniowej Nie mniej niŝ 10.000 godzin Spadek strumienia świetlnego nie więcej niŝ 10% wartości znamionowej po10.000h świecenia 3. Układy stabilizująco-zapłonowe do świetlówek liniowych Elektroniczne zgodne z IEC/EN 60929 Elektroniczne z moŝliwością regulacji strumienia świetlnego zgodne z IEC/EN 60929 4. Wskaźnik oddawania barw (Ra8): powyŝej 80 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne Spełnienie wymagań Dyrektywy 2002/95/WE w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym Zawartość rtęci : 8 mg dla świetlówek liniowych o wydłuŝonej trwałości 5 mg dla świetlówek liniowych o wydłuŝonej trwałości 5 mg dla świetlówek liniowych 3 mg dla świetlówek liniowych 6. Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 43

3.3.2.2 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o niezintergowane świetlówki jednotrzonkowe Propozycję kryteriów środowiskowych dla oświetlenia ogólnego w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o o niezintergowane świetlówki jednotrzonkowe przedstawiono w Tab. 9. W rozdziale 3.3.3.2 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 9 Propozycja kryteriów środowiskowych dla oświetlenia ogólnego w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o o niezintergowane świetlówki jednotrzonkowe l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Efektywność energetyczna minimalna skuteczność świetlna Lm/W Niezintergowane swietlówki jednotrzonkowe zgodnie z IEC/EN 60901 i wymaganiami bezpieczeństwa IEC/EN 61199 2. Trwałość średnia niezintegrowanej świetlówki jednotrzonkowej Nie mniej niŝ 8.000 godzin Spadek strumienia świetlnego nie więcej niŝ 20% wartości znamionowej po 8.000h świecenia 3. Układy stabilizująco-zapłonowe do niezintegrowanych świetlówek jednotrzonkowych Elektroniczne zgodne z IEC/EN 61347 i IEC/EN 60929 Elektroniczne z moŝliwością regulacji strumienia świetlnego zgodne z IEC/EN 61347 i IEC/EN 60929 4. Wskaźnik oddawania barw (Ra8): powyŝej 80 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne Spełnienie wymagań Dyrektywy 2002/95/WE w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym Zawartość rtęci w niezintegrowanej świetlówce jednotrzonkowej: 5 mg 3 mg 6. Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 44

3.3.2.3 Oświetlenie drogowe oparte o wysokopręŝne lampy wyładowcze Propozycję kryteriów środowiskowych dla oświetlenia drogowego opartego o wysokopręŝne lampy wyładowcze przedstawiono w Tab. 10. W rozdziale 3.3.3.3 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Dodatkowo zaleca się stosować źródła światła o wskaźniku oddawania barw Ra >60 w przypadku oświetlenie obszarów zurbanizowanych, ciągów pieszych, parków, innych miejsc z przewaŝającym ruchem pieszych. W przypadku oświetlenia zewnętrznego preferowane powinny być oprawy o duŝej szczelności, których główne elementy konstrukcyjne podlegają recyklingowi. Tab. 10 Propozycja kryteriów środowiskowych dla oświetlenia drogowego opartego o wysokopręŝne lampy wyładowcze l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Efektywność energetyczna WysokopręŜne lampy wyładowcze zgodne z IEC/EN 62035 i kryteriami z aneksu 3 Czujnik zmierzchowy lub zegar astronomiczny 2. Wydajność energetyczna systemu związana z metodą obliczeń parametrów oświetleniowych Kryterium natęŝenia oświetlenia 0,06 W/lux/m² Kryterium luminancji 0,9 W/cd.m-²/m² 4. Trwałość średnia produktu Nie mniej niŝ 10.000 godzin dla lamp metalohalogenkowych Nie mniej niŝ 16.000 godzin dla wysokopręŝnych lamp sodowych 5. Układy stabilizująco-zapłonowe Elektromagnetyczne zgodne z IEC/EN 60923 dla stateczników i IEC/EN 60927 dla zapłonników Elektroniczne zgodne z IEC/EN 60923 6. Minimalna szczelność komory optycznej: IP _55 IP _65 7. Dodatkowe kryteria ekologiczne Spełnienie wymagań Dyrektywy 2002/95/WE w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym 8. Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 45

3.3.2.4 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o zintegrowane świetlówki kompaktowe będące bezpośrednim zamiennikiem tradycyjnych Ŝarówek na trzonkach E14 i E27 Propozycję kryteriów środowiskowych dla oświetlenia ogólnego w budynkach uŝyteczności publicznej opartego o zintegrowane świetlówki kompaktowe będące bezpośrednim zamiennikiem tradycyjnych Ŝarówek na trzonkach E14 i E27 przedstawiono w Tab. 11. Arkusze oceny i kwalifikacji ofert przetargowych podzielono na dwa przypadki: - świetlówki z odkrytym jarznikiem - świetlówki z osłoniętym jarznikiem W rozdziale 3.3.3.4 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej dla świetlówek z odkrytym jarznikiem.. W rozdziale 3.3.3.5 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej dla świetlówek z osłoniętym jarznikiem.. Tab. 11 Propozycja kryteriów środowiskowych dla oświetlenia ogólnego w budynkach uŝyteczności publicznej opartego o zintegrowane świetlówki kompaktowe będące bezpośrednim zamiennikiem tradycyjnych Ŝarówek na trzonkach E14 i E27 l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Efektywność energetyczna Klasa B: zgodnie z dyrektywą EC98/11EC dla świetlówek kompaktowych z odkrytym jarznikiem Klasa A: zgodnie z dyrektywą EC98/11EC dla świetlówek kompaktowych z odkrytym jarznikiem Klasa B: zgodnie z dyrektywą EC98/11EC dla świetlówek kompaktowych z osłoniętym jarznikiem 2. Trwałość średnia zintegrowanej świetlówki kompaktowej 6.000 godzin 10.000 godzin 4. Wskaźnik oddawania barw (Ra8): powyŝej 80 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne Spełnienie wymagań Dyrektywy 2002/95/WE w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym Zawartość rtęci w zintegrowanej świetlówce kompaktowej: 5 mg 3 mg 6. Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 46

3.3.3. Propozycja kryteriów i arkuszy ocen ofert przetargowych dla źródeł światła 3.3.3.1 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o świetlówki liniowe Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 Wskaźnik oddawania barw (Ra8): 1.3 Strumień świetlny Φ [lm]: 1.4 Skuteczność świetlna [lm/w]: 1.5 Trwałość [h]: 2. ZuŜycie energii 25 2.1 Pobór mocy: W 2.2 Skuteczność świetlna świetlówki liniowej 60 lm/w 80 lm/w dla świetlówek liniowych o mocach powyŝej 40W 70 lm/w dla świetlówek liniowych o mocach poniŝej 40W 25 2.3 Wskaźnik oddawania barw (Ra8) powyŝej 80 3. Układy stabilizująco-zapłonowe 25 3.1 Elektroniczne zgodne z IEC/EN 60929 3.2 Elektroniczne z moŝliwością regulacji strumienia zgodne z IEC/EN 60929 4. Trwałość produktu 25 4.1 Nie mniej niŝ 10.000 godzin 4.2 Spadek strumienia świetlnego nie więcej niŝ 10% wartości znamionowej po10.000h świecenia 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne 25 5.1 Zawartość rtęci:.. mg 5 mg lub 8 mg dla świetlówek o wydłuŝonej trwałości 25 25 5.2 Zawartość rtęci:.. mg 3 mg lub 5 mg dla świetlówek o wydłuŝonej trwałości 5.3 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 15 47

3.3.3.2 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o niezintergowane świetlówki jednotrzonkowe Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 Wskaźnik oddawania barw (Ra8): 1.3 Strumień świetlny Φ [lm]: 1.4 Skuteczność świetlna [lm/w]: 1.5 Trwałość [h]: 2. ZuŜycie energii 25 2.1 Pobór mocy: W 2.2 Skuteczność świetlna świetlówki jednotrzonkowej 50 lm/w 60 lm/w 25 2.3 Wskaźnik oddawania barw (Ra8) powyŝej 80 3. Układy stabilizująco-zapłonowe 25 3.1 Elektroniczne zgodne z IEC/EN 61347 i IEC/EN 60929 3.2 Elektroniczne z moŝliwością regulacji strumienia zgodne z IEC/EN 61347 i IEC/EN 60929 4. Trwałość produktu 25 4.1 Nie mniej niŝ 8.000 godzin 4.2 Spadek strumienia świetlnego nie więcej niŝ 20% wartości znamionowej po 8.000h świecenia 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne 25 5.1 Zawartość rtęci : 5 mg 25 25 5.2 Zawartość rtęci : 3 mg 15 5.3 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 48

3.3.3.3 Oświetlenie drogowe oparte o wysokopręŝne lampy wyładowcze Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 Wskaźnik oddawania barw (Ra8): 1.3 Strumień światła Φ [lm]: 1.4 Skuteczność świetlna [lm/w]: 1.5 Trwałość [h]: Obowiązkowe Kryteria Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 10 2.1 Pobór mocy: W 2.2 Skuteczność świetlna wysokopręŝnej lampy wyładowczej 50 lm/w 65 lm/w 10 2.3 Czujnik zmierzchowy lub zegar astronomiczny (dla całej instalacji) 3. Układy stabilizująco-zapłonowe 15 3.1 Elektromagnetyczne zgodne z IEC/EN 60923 dla stateczników i IEC/EN 60927 dla zapłonników 3.2 Elektroniczne zgodne z IEC/EN 60923 15 4. Wydajność energetyczna systemu związana z metodą obliczeń parametrów oświetleniowych (jedno z dwóch) 4.1 Kryterium natęŝenia oświetlenia 0,06 W/lux/m² 25 4.2 Kryterium luminancji 0,9 W/cd.m - ²/m² 25 5. Minimalna szczelność komory optycznej: 20 5.1 IP _55 5.2 IP _65 20 6. Trwałość produktu 15 6.1 Nie mniej niŝ 10.000 godzin dla lamp metalohalogenkowych 6.2 Nie mniej niŝ 16.000 godzin dla wysokopręŝnych lamp sodowych 6.3 Spadek strumienia świetlnego dla lamp nie więcej niŝ 15% wartości po16.000h świecenia 7. Dodatkowe kryteria ekologiczne 15 7.1 Spełnienie wymagań Dyrektywy 2002/95/WE w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym 7.2 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 15 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych 25 49 15

Maksymalna ilość punktów 100 3.3.3.4 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o zintegrowane świetlówki kompaktowe będące bezpośrednim zamiennikiem tradycyjnych Ŝarówek na trzonkach E14 i E27. Świetlówki z odkrytym jarznikiem. Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu Obowiązkowe Kryteria Dodatkowe 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 Wskaźnik oddawania barw (Ra8): 1.3 Strumień świetlny Φ [lm]: 1.4 Skuteczność świetlna [lm/w]: 1.5 Trwałość [h]: 2. ZuŜycie energii 50 2.1 Pobór mocy: W 2.2 Efektywność energetyczna zintegrowanej świetlówki kompaktowej Klasa B: zgodnie z dyrektywą EC98/11EC dla świetlówek kompaktowych z odkrytym jarznikiem Klasa A: zgodnie z dyrektywą EC98/11EC dla świetlówek kompaktowych z odkrytym jarznikiem (jedno z dwóch) 25 2.3 Skuteczność świetlna zintegrowanej świetlówki kompaktowej z odkrytym jarznikiem (jedno z dwóch) Moc lampy < 15W: Moc lampy 15W: 45 lm/w 60 lm/w 25 2.4 Wskaźnik oddawania barw (Ra8) powyŝej 80 3. Trwałość produktu 25 6.000 godzin 10.000 godzin 25 4. Dodatkowe kryteria ekologiczne 25 4.1 Zawartość rtęci: 5 mg 3 mg 15 4.2 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 50

3.3.3.5 Oświetlenie ogólne w budynkach uŝyteczności publicznej oparte o zintegrowane świetlówki kompaktowe będące bezpośrednim zamiennikiem tradycyjnych Ŝarówek na trzonkach E14 i E27. Świetlówki z osłoniętym jarznikiem. Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu Obowiązkowe Kryteria Dodatkowe 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 Wskaźnik oddawania barw (Ra8): 1.3 Strumień świetlny Φ [lm]: 1.4 Skuteczność świetlna [lm/w]: 1.5 Trwałość [h]: 2. ZuŜycie energii 50 2.1 Pobór mocy: W 2.2 Efektywność energetyczna zintegrowanej świetlówki kompaktowej Klasa C: zgodnie z dyrektywą EC98/11EC dla świetlówek kompaktowych z osłoniętym jarznikiem Klasa B: zgodnie z dyrektywą EC98/11EC dla świetlówek kompaktowych z osłoniętym jarznikiem (jedno z dwóch) 25 2.3 Skuteczność świetlna zintegrowanej świetlówki kompaktowej z osłoniętym jarznikiem (jedno z dwóch) Moc lampy < 15W: 40 lm/w Moc lampy 15W i <19W: 48 lm/w Moc lampy 19W i <25W: 50 lm/w Moc lampy 25W: 55 lm/w 2.4 Wskaźnik oddawania barw (Ra8) powyŝej 80 25 3. Trwałość produktu 25 6.000 godzin 10.000 godzin 25 4. Dodatkowe kryteria ekologiczne 25 4.1 Zawartość rtęci: 5 mg 3 mg 15 4.2 Gwarancja bezpłatnego odbioru zuŝytego urządzenia 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 51

3.4. Sprzęt biurowy/it 3.4.1. Wprowadzenie W opracowaniu podano propozycję kryteriów środowiskowych dla urządzeń biurowych, z określeniem wymagań dla typowego, standardowego sposobu uŝytkowania na potrzeby funkcjonowania typowych biur. Pewne odstępstwa, w przypadku których wymagania te naleŝałoby uszczegółowić lub zmodyfikować z uwzględnieniem specyficznych wymagań określonych w odrębnych przepisach pojawiają się w przypadku obiektów szpitalnych i szkolnych. W odniesieniu do zamówień publicznych na dostawy sprzętu elektronicznego zuŝywającego energię dla słuŝby zdrowia, istotnym uzupełnieniem kryteriów środowiskowych byłoby postawienie obowiązkowego wymogu przedstawienia certyfikatów wydanych w oparciu o Dyrektywę UE 93/42/EWG o wyrobach medycznych, potwierdzającego m.in. zgodność z normami DIN serii 60000, 61000, 55000. Ponadto w odniesieniu do komputerów klasy PC dostarczanych dla słuŝby zdrowia, naleŝałoby obniŝyć dopuszczalny maksymalny poziom hałasu emitowanego przy pracy z pełnym obciąŝeniem do 25 db. W odniesieniu zaś do komputerów klasy PC dostarczanych do szkół i placówek edukacyjnych dopuszczalny maksymalny poziom hałasu emitowanego przy pracy z pełnym obciąŝeniem powinien wynosić 28 db. 3.4.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla sprzętu biurowego/it 3.4.2.1 Komputery stacjonarne Propozycję kryteriów środowiskowych dla komputerów stacjonarnych przedstawiono w Tab. 12. W rozdziale 3.4.3.1 przedstawiono propozycję arkusza oceny oferty przetargowej. Tab. 12 Propozycja kryteriów środowiskowych dla komputerów stacjonarnych L.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Komputery z wewnętrznym zasilaniem charakteryzują się min. 80 % sprawności przy 20 %, 50 % i 100 % wydajności znamionowej 2. Współczynnik mocy 0,9 przy 100% wydajności znamionowej 3. Komputer z zewnętrznym zasilaczem spełnia wymagania EnergyStar dla podłączeń do źródeł zasilania typu prąd zmienny/prąd zmienny i prąd zmienny/prąd stały (www.energystar.org/powersupplies ) 4. Pobór mocy: 5. w trybie bezczynności: 6. Klasa A: P 50 W 7. Klasa B: P 65 W 8. Klasa C: P 90 W 9. w trybie uśpienia: 10. P 4 W 11. P 4,7 W - jeśli dostępna jest funkcja budzenia w sieci 12. w trybie czuwania: 52

13. P 2 W 14. P 2,7 W - jeśli dostępna jest funkcja budzenia w sieci 15. Indywidualnie regulowany czas reakcji 16. Tryb czuwania dostępny takŝe w pracy sieciowej 17. Dostarczenie wstępnych ustawień systemu zarządzania energią Zastosowanie Zaawansowanego Interfejsu Zarządzania Konfiguracją i Energią 18. (ACPI) lub innego równowaŝnego systemu 19. Całkowity pobór mocy 0.35 * [Pmax + (#HDD * 5)] W #HDD = liczba napędów twardych dysków 20. Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 21. Kryteria środowiskowe 22. Wymagania odnośnie części wykonanych z tworzyw sztucznych: nie zawierają ołowiu i kadmu są zbudowane z jednego polimeru lub wielu kompatybilnych nie zawierają elementów z metalu, których nie dałoby się wydzielić przy uŝyciu prostych narzędzi są nie zawierają polibromowanego bifenylu ani polibromowanych środków zmniejszających palność wymienionych artykule 4 Dyrektywy 2002/95/EC nie zawierają chloroparafinowych środków zmniejszających palność zbudowanych z substancji zawierających 10-17 atomów węgla i o zawartości chloru przekraczającej 50% masowych. elementy cięŝsze niŝ 25 g, nie zawierają substancji zmniejszających palność nie zawierają ołowiu i kadmu zawierają substancji niebezpiecznych dla zdrowia I środowiska zdefiniowanych w Dyrektywie 67/548/EEC posiadają trwałe oznakowanie umoŝliwiające identyfikację składu, zgodną z normą ISO 11469; 2000 23. Emisja hałasu: 24. 4.0 B(A) w trybie pracy i bezczynności 4.5 B(A) przy uruchamianiu napędu twardego dysku 25. Spełnienie wymagań zawartych w normie EN50279, klasa A 26. Łatwość demontaŝu urządzenia uwzględniona na etapie projektowania 27. Substancje niebezpieczne są łatwe do wydzielenia. 28. Baterie zawierają nie więcej niŝ 0.0001 % rtęci, 0.001 % kadmu lub 0.01 % ołowiu (% masowe). 29. Dodatkowe kryteria jakościowe 30. Łatwa wymiana takich elementów systemu jak pamięć, twardy dysk, karta graficzna, napędy CD-ROM I DVD 31. Standartowe i łatwo dostępne połączenia podzespołów 53

3.4.2.2 Komputery przenośne Propozycję kryteriów środowiskowych dla komputerów przenośnych przedstawiono w Tab. 13. W rozdziale 3.4.3.2 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 13 Propozycja kryteriów środowiskowych dla komputerów przenośnych L.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Pobór mocy w trybie bezczynności: 2. Klasa A: P 14 W 3. Klasa B: P 22 W 4. Pobór mocy w trybie uśpienia: 5. P 1,7 W 6. P 2,4 W - jeśli dostępna jest funkcja budzenia w sieci 7. Pobór mocy w trybie czuwania: 8. P 1,0 W 9. P 1,7 W - jeśli dostępna jest funkcja budzenia w sieci 10. Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 11. Dostarczenie wstępnych ustawień systemu zarządzania energią 12. Indywidualnie regulowany czas reakcji 13. Monitor przechodzi w stan uśpienia po 15 minutach braku aktywności uŝytkownika 14. Komputer przechodzi w stan uśpienia po 30 minutach braku aktywności uŝytkownika 15. Funkcja budzenia w sieci (WOL) dostępna równieŝ w stanie uśpienia 16. Tryb czuwania dostępny takŝe w pracy sieciowej 17. Kryteria środowiskowe 18. Wymagania odnośnie części wykonanych z tworzyw sztucznych: nie zawierają ołowiu i kadmu są zbudowane z jednego polimeru lub wielu kompatybilnych nie zawierają elementów z metalu, których nie dałoby się wydzielić przy uŝyciu prostych narzędzi są nie zawierają polibromowanego bifenylu ani polibromowanych środków zmniejszających palność wymienionych artykule 4 Dyrektywy 2002/95/EC nie zawierają chloroparafinowych środków zmniejszających palność 19. zbudowanych z substancji zawierających 10-17 atomów węgla i o zawartości chloru przekraczającej 50% masowych. elementy cięŝsze niŝ 25 g, nie zawierają substancji zmniejszających palność nie zawierają ołowiu i kadmu zawierają substancji niebezpiecznych dla zdrowia I środowiska zdefiniowanych w Dyrektywie 67/548/EEC posiadają trwałe oznakowanie umoŝliwiające identyfikację składu, zgodną z normą ISO 11469; 2000 20. Emisja hałasu: 21. 3,5 B(A) w trybie bezczynności 4,0 B(A) przy uruchamianiu napędu twardego dysku 22. Komputer spełnia wymagania zawarte w normie EN50279, klasa A 23. Łatwość demontaŝu urządzenia uwzględniona na etapie projektowania 24. Substancje niebezpieczne są łatwe do wydzielenia. 25. Baterie zawierają nie więcej niŝ 0.0001 % rtęci, 0.001 % kadmu lub 0.01 % ołowiu (% masowe). 26. Dodatkowe kryteria jakościowe 27. Łatwa wymiana takich elementów systemu jak pamięć, twardy dysk, karta graficzna, napędy CD-ROM I DVD 28. Standartowe i łatwo dostępne połączenia podzespołów 54

3.4.2.3 Monitory CRT Propozycję kryteriów środowiskowych dla monitorów CRT przedstawiono w Tab. 14. W rozdziale 3.4.3.3 przedstawiono propozycję arkusza oceny oferty przetargowej. Tab. 14 Propozycja kryteriów środowiskowych dla monitorów CRT L.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Pobór mocy (P): P 38 + 30 W P 23 W dla 1, gdzie to liczba megapixeli w matrycy P 28 W dla > 1 2. P 4 W (w trybie uśpienia) P 2 W (w trybie uśpienia) P 2 W (w trybie wyłączony) P 1 W (w trybie wyłączony) 3. System sygnalizowania przejścia monitora w energooszczędny tryb pracy VESA DPMS lub inny równowaŝny 4. Przejście monitora w stan uśpienia po 30 min braku aktywności uŝytkownika. 5. Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 6. Kryteria środowiskowe 7. Oświetlenie własne monitora zawiera nie więcej niŝ 3 mg rtęci (w pojedynczej lampie) 8. Lampy stanowiące własne oświetlenie monitora LCD są łatwe do demontaŝu. 9. Dodatkowe kryteria jakościowe 10. Jasność L 120 cd/m² 11. Zmienność jasności Lmax : Lmin 1.5 : 1 12. Modulacja kontrastu jasności 0.5 55

3.4.2.4 Monitory TFT Propozycję kryteriów środowiskowych dla monitorów TFT przedstawiono w Tab. 15. W rozdziale 3.4.3.4 przedstawiono propozycję arkusza oceny oferty przetargowej. Tab. 15 Propozycja kryteriów środowiskowych dla monitorów TFT L.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Pobór mocy: P 38 + 30 W P 23 W dla 1, gdzie to liczba megapixeli w matrycy P 28 W dla > 1 2. P 2 W (w trybie uśpienia) P 1 W (w trybie uśpienia) P 2 W (w trybie wyłączony) P 1 W (w trybie wyłączony) 3. System sygnalizowania przejścia monitora w energooszczędny tryb pracy VESA DPMS lub inny równowaŝny 4. Przejście monitora w stan uśpienia (sleep mode) po 30 min braku aktywności uŝytkownika. 5. Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 6. Kryteria środowiskowe 7. Oświetlenie własne monitora zawiera nie więcej niŝ 3 mg rtęci (w pojedynczej lampie) 8. Lampy stanowiące własne oświetlenie monitora LCD są łatwe do usunięcia. 9. Dodatkowe kryteria jakościowe 10. Jasność L 120 cd/m² 11. Zmienność jasności Lmax : Lmin 1.5 : 1 12. Modulacja kontrastu jasności 0.5 13. Emisja hałasu: 14. 5,5 B w trybie pracy 4,8 B w trybie bezczynności 56

3.4.2.5 Kserokopiarki Propozycję kryteriów środowiskowych dla kserokopiarek przedstawiono w Tab. 16. W rozdziale 3.4.3.5. przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 16 Propozycja kryteriów środowiskowych dla kserokopiarek L.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Pobór mocy: Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia: 2. P 58 W dla kopiarek laserowych obsługujących duŝe formaty Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzenia obsługującego standardowe formaty w zaleŝności od wydajności drukarki ipm (prędkości drukowania w obrazach na minutę): ipm 10 t 5 min 10 < ipm 20 t 15 min 3. 20 < ipm 30 t 30 min ipm > 30 t 60 min Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzeń obsługujących duŝe formaty: ipm 30 t 30 min ipm > 30 t 60 min 4. Maksymalny pobór mocy w trybie czuwania: P 1 W, dla kopiarki bez funkcji faksu 5. P 2 W, dla kopiarki z funkcją faksu Całkowite tygodniowe zuŝycie energii (TEC) w kwh dla róŝnych 6. prędkości kopiowania: Kopiarka czarno biała: ipm 12 TEC 1.5 kwh 12 < ipm 50 TEC [(0.8 kwh/ipm)*x 1 kwh] 7. ipm > 50 TEC [(0.8 kwh/ipm)*x 31 kwh] Kopiarka kolorowa: ipm 50 TEC [(0.2 kwh/ipm)*x + 2 kwh ipm > 50 TEC [(0.8 kwh/ipm)*x 28 kwh] Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego 8. odłączenia sprzętu 9. Kryteria środowiskowe Dostępność energooszczędnego trybu pracy, nastawianego podczas 10. dostawy urządzenia. 11. Części wykonane z tworzyw sztucznych: 12. o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW 13. Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: 14. nie zawierają PBB i PBDE zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych 57

zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 15. Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie 16. substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników. 17. Dodatkowe kryteria jakościowe Kopiarka kolorowa: 19 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub jako dodatkowa funkcja 40 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie 18. Kopiarka czarno biała: 24 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub jako dodatkowa funkcja 45 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie ipm wydajność drukarki - prędkości drukowania w obrazach na minutę 58

3.4.2.6 Drukarki Propozycję kryteriów środowiskowych dla drukarek przedstawiono w Tab. 17. W rozdziale 3.4.3.6 przedstawiono propozycję arkusza oceny oferty przetargowej. Tab. 17 Propozycja kryteriów środowiskowych dla drukarek L.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia: 2. Drukarki atramentowe: 3. standardowy format P 3 W duŝy format P 13 W 4. Drukarki laserowe: 5. standardowy format P 6 W duŝy format P 54 W 6. Mały format dla drukarek atramentowych i laserowych: P 3 W 7. Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzenia obsługującego standardowe formaty: ipm 10; t 5 min 8. 10 < ipm 20; t 15 min 20 < ipm 30 ; t 30 min ipm > 30 ; t 60 min 9. Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzeń obsługujących duŝe formaty: 10. ipm 30; t 30 min ipm > 30; t 60 min 11. Maksymalny pobór mocy w trybie czuwania: 12. P 1 W, dla drukarki bez funkcji faksu P 2 W, dla drukarki z funkcją faksu 13. Całkowite tygodniowe zuŝycie energii (TEC) w kwh dla róŝnych prędkości drukowania: 14. Drukarka czarno biała: ipm 12 TEC 1.5 kwh 15. 12 < ipm 50 TEC [(0.8kWh/ipm)*x 1 kwh] ipm > 50 TEC [(0.8kWh/ipm)*x 31 kwh] 16. Kopiarka kolorowa 17. ipm 50, TEC [(0.2kWh/ipm)*x + 2 kwh ipm > 50, TEC [(0.8kWh/ipm)*x 28 kwh] 18. Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 19. Dostępność energooszczędnego trybu pracy, nastawianego podczas dostawy urządzenia. 20. Kryteria środowiskowe 21. Drukarka uzyskała certyfikację zgodnie z normą EN 60 950. 22. Drukarka spełnia europejskie wymagania odnośnie zakłóceń radiowych ujęte normą EN 55 022, klasa B. 23. Części wykonane z tworzyw sztucznych: 59

24. o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW 25. Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: 26. nie zawierają PBB i PBDE zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 27. Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie 28. substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników. 29. Dodatkowe kryteria jakościowe 30. Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego (S): 31. Drukarka atramentowa: S 40 db (w trybie czuwania) 32. S 50 db (w trybie pracy) 33. Drukarka laserowa: ipm 7 S 48 db w trybie pracy 7> ipm 14 S 50 db w trybie pracy 14> ipm 20 S 55 db w trybie pracy ipm> 20 S 72 db w trybie pracy 34. ipm 7 S 40 db w trybie czuwania 7> ipm 14 S 40 db w trybie czuwania 14> ipm 20 S 52 db w trybie czuwania ipm> 20 S 75 db w trybie czuwania 35. Drukarka kolorowa: 19 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub 36. jako dodatkowa funkcja 40 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie 37. Drukarka czarno biała: 24 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub 38. jako dodatkowa funkcja 45 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie ipm wydajność drukarki - prędkości drukowania w obrazach na minutę 60

3.4.2.7 Urządzenia wielofunkcyjne Propozycję kryteriów środowiskowych dla urządzeń wielofunkcyjnych przedstawiono w Tab. 18. W rozdziale 3.4.3.7 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 18 Propozycja kryteriów środowiskowych dla urządzeń wielofunkcyjnych L.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia: 2. Atramentowe urządzenia wielofunkcyjne: 3. standardowy format P 3 W duŝy format P 13 W 4. Laserowe urządzenia wielofunkcyjne: 5. standardowy format P 6 W duŝy format P 54 W 6. Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzenia obsługującego standardowe formaty: ipm 10; t 15 min 7. 10 < ipm 20; t 30 min 20 < ipm 30 ; t 60 min 8. Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzeń obsługujących duŝe formaty: 9. ipm 30; t 30 min ipm > 30; t 60 min 10. Maksymalny pobór mocy w trybie czuwania: 11. P 1 W, dla urządzenia wielofunkcyjnego bez funkcji faksu P 2 W, dla urządzenia wielofunkcyjnego z funkcją faksu 12. Całkowite tygodniowe zuŝycie energii (TEC) w kwh dla róŝnych prędkości pracy: 13. Czarno białe urządzenie wielofunkcyjne: ipm 20 TEC [(0,2 kwh/ipm)*x 2 kwh] 14. 20 < ipm 69 TEC [(0,44 kwh/ipm)*x 2,8 kwh] ipm > 69 TEC [(0,8 kwh/ipm)*x 28 kwh] 15. Kolorowe urządzenie wielofunkcyjne: ipm 32 TEC [(0,2kWh/ipm)*x + 5 kwh 16. 32 < ipm 61 TEC [(0,44kWh/ipm)*x 2,8 kwh] ipm > 61 TEC [(0,8kWh/ipm)*x 25 kwh] 17. Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 18. Dostępność energooszczędnego trybu pracy, nastawianego podczas dostawy urządzenia. 19. Kryteria środowiskowe 20. Części wykonane z tworzyw sztucznych: 21. o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW 22. Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: 23. nie zawierają PBB i PBDE 61

zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 24. Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. 25. W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników. 26. Dodatkowe kryteria jakościowe 27. Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego (S): 28. S = 0,35 * ipm + 5,9 B 29. Kolorowe urządzenie wielofunkcyjne: 19 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub jako 30. dodatkowa funkcja 40 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie 31. Czarno białe urządzenie wielofunkcyjne: 24 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub jako 32. dodatkowa funkcja 45 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie ipm wydajność drukarki - prędkości drukowania w obrazach na minutę 62

3.4.2.8 Urządzenia faksowe Propozycję kryteriów środowiskowych dla urządzeń faksowych przedstawiono w Tab. 19. W rozdziale 3.4.3.8 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 19 Propozycja kryteriów środowiskowych dla urządzeń faksowych L.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Maksymalny pobór mocy w trybie uśpienia: 2. P 3 W dla atremantowych urządzeń faksowych 3. Maksymalny pobór mocy w trybie czuwania: 4. P 2 W 5. Całkowite tygodniowe zuŝycie energii (TEC) w kwh dla róŝnych prędkości pracy: 6. Czarno białe urządzenie faksowe: ipm 12 TEC 1,5 kwh 7. 12 < ipm 50 TEC [(0,8 kwh/ipm)*x 1 kwh] ipm > 50 TEC [(0,8 kwh/ipm)*x 31 kwh] 8. Kolorowe urządzenie faksowe: 9. ipm 50 TEC [(0,2kWh/ipm)*x + 2 kwh ipm > 50 TEC [(0,8kWh/ipm)*x 28 kwh] 10. System zarządzania energią aktywowany przy dostawie urządzenia 11. Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 12. Kryteria środowiskowe 13. Części wykonane z tworzyw sztucznych: 14. o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW 15. Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: 16. nie zawierają PBB i PBDE zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 17. Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie 18. substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników..ipm wydajność drukarki - prędkości drukowania w obrazach na minutę 63

3.4.2.9 Powielacze cyfrowe Propozycję kryteriów środowiskowych dla powielaczy cyfrowych przedstawiono w Tab. 20. W rozdziale 3.4.3.9 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 20 Propozycja kryteriów środowiskowych dla urządzeń faksowych L.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Maksymalny pobór mocy w trybie czuwania: 2. P 1 W dla powielaczy cyfrowych bez funkcji faksu P 2 W dla powielaczy cyfrowych z funkcja faksu 3. Całkowite tygodniowe zuŝycie energii (TEC) w kwh dla róŝnych prędkości pracy: 4. Czarno białe powielacze cyfrowe: ipm 12 TEC 1,5 kwh 5. 12 < ipm 50 TEC [(0,8 kwh/ipm)*x 1 kwh] ipm > 50 TEC [(0,8 kwh/ipm)*x 31 kwh] 6. Kolorowe powielacze cyfrowe: 7. ipm 50 TEC [(0,2kWh/ipm)*x + 2 kwh ipm > 50 TEC [(0,8kWh/ipm)*x 28 kwh] 8. System zarządzania energią aktywowany przy dostawie urządzenia 9. Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 10. Kryteria środowiskowe 11. Części wykonane z tworzyw sztucznych: o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą 12. posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW 13. Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: 14. nie zawierają PBB i PBDE; zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 15. Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. 16. W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników. x 64

3.4.2.10 Skanery Propozycję kryteriów środowiskowych dla skanerów przedstawiono w Tab. 21. W rozdziale 3.4.3.10 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 21 Propozycja kryteriów środowiskowych dla skanerów L.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia: 2. P 5 W 3. Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia: 4. t 15 min 5. Maksymalny pobór mocy w trybie czuwania: 6. P 1 W dla skanerów bez funkcji faksu P 2 W dla skanerów z funkcją faksu 7. System zarządzania energią aktywowany przy dostawie urządzenia 8. Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 9. Kryteria środowiskowe 10. Części wykonane z tworzyw sztucznych: o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą 11. posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW 12. Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: 13. nie zawierają PBB i PBDE zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 14. Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. 15. W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników. 65

3.4.3. Propozycja kryteriów i arkuszy ocen ofert przetargowych dla sprzętu biurowego/it 3.4.3.1 Komputery stacjonarne Dostawca: 1. Dane dotyczące urządzenia Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe Producent, nazwa i symbol produktu: Zintegrowany ekran monitora: Tak Nie 2. ZuŜycie energii 20 2.1 Komputery z wewnętrznym zasilaczem Minimum 80 % sprawności przy 20 %, 50 % i 100 % wydajności znamionowej Współczynnik mocy 0.9 przy 100% wydajności znamionowej 2.2 Komputery z zewnętrznym zasilaczem Komputer spełnia wymagania EnergyStar dla podłączeń do zewnętrznych źródeł zasilania typu prąd zmienny/prąd zmienny i prąd zmienny/prąd stały ( www.energystar.org/powersupplies ) 2.3 Komputery stacjonarne, komputery zintegrowane, serwery 2.3.1 Pobór mocy w trybie bezczynności (idle mode): P: W Klasa A: P 50 W /* Klasa B: P 65 W /* Klasa C: P 90 W /* 2.3.2 Pobór mocy w trybie uśpienia (sleep mode): P: W P 4 W P 4,7 W, jeśli dostępna jest funkcja budzenia w sieci 2.3.3 Pobór mocy w trybie czuwania (stand-by mode): P: W P 2 W P 2,7 W, jeśli dostępna jest funkcja budzenia w sieci (WOL) 2.3.4 Indywidualnie regulowany czas reakcji 2.3.5 Tryb czuwania dostępny takŝe w pracy sieciowej 2.3.6 Dostarczenie wstępnych ustawień systemu zarządzania energią 2.3.7 Zastosowanie Zaawansowanego Interfejsu Zarządzania Konfiguracją i Energią (ACPI) lub innego równowaŝnego systemu 2.4 Stacje robocze 2.4.1 Pobór mocy P W 10 66

2.4.2 PTEC = 0.1 Pstandby + 0.2 Psleep +0.7 Pidle W 2.4.3 PTEC 0.35 * [Pmax + (#HDD * 5)] W #HDD = liczba napędów twardych dysków 2.5 Główny wyłącznik zasilania 2.5.1 Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 3 Kryteria środowiskowe 60 3.1 Wymagania odnośnie części wykonanych z tworzyw sztucznych: nie zawierają ołowiu i kadmu są zbudowane z jednego polimeru lub wielu kompatybilnych nie zawierają elementów z metalu, których nie dałoby się wydzielić przy uŝyciu prostych narzędzi nie zawierają polibromowanego bifenylu ani polibromowanych środków zmniejszających palność wymienionych artykule 4 Dyrektywy 2002/95/EC nie zawierają chloroparafinowych środków zmniejszających palność zbudowanych z substancji zawierających 10-17 atomów węgla i o zawartości chloru przekraczającej 50% masowych. elementy cięŝsze niŝ 25 g, nie zawierają substancji zmniejszających palność nie zawierają ołowiu i kadmu zawierają substancji niebezpiecznych dla zdrowia I środowiska zdefiniowanych w Dyrektywie 67/548/EEC posiadają trwałe oznakowanie umoŝliwiające identyfikację składu, zgodną z normą ISO 11469; 2000 Emisja hałasu: 10 10 10 3.2 4,0 B(A) w trybie pracy i bezczynności 3.3 3.4 4,5 B(A) przy uruchamianiu napędu twardego dysku Komputer spełnia wymagania zawarte w normie EN50279, klasa A Łatwość demontaŝu urządzenia uwzględniona na etapie projektowania 3.5 Substancje niebezpieczne są łatwe do wydzielenia. 10 3.6 Baterie zawierają nie więcej niŝ 0.0001 % rtęci, 0.001 % kadmu lub 0.01 % ołowiu (% masowe). 4. Dodatkowe kryteria jakościowe 20 4.1 Łatwa wymiana takich elementów systemu jak pamięć, twardy dysk, karta graficzna, napędy CD-ROM I DVD 4.2 Standartowe i łatwo dostępne połączenia podzespołów 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 10 10 10 10 67

/* - naleŝy wybrać jedną z opcji (najkorzystniejsza Klasa A: P 50 W). 3.4.3.2 Komputery przenośne Dostawca: 1. Dane dotyczące urządzenia Producent, nazwa i symbol produktu: Zintegrowany ekran monitora: Tak Nie Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 20 2.1 Pobór mocy w trybie bezczynności (idle mode): P: W Klasa A: P 14 W /* Klasa B: P 22 W /* 2.2 Pobór mocy w trybie uśpienia (sleep mode): P: W P 1,7 W P 2,4 W, jeśli dostępna jest funkcja budzenia w sieci (WOL) 2.3 Pobór mocy w trybie czuwania (stand-by mode): P: W 2.4 P 1,0 W P 1,7 W, jeśli dostępna jest funkcja budzenia w sieci (WOL) Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 2.5 Dostarczenie wstępnych ustawień systemu zarządzania energią 2.6 Indywidualnie regulowany czas reakcji 2.7 2.8 Monitor przechodzi w stan uśpienia po max. 15 minutach braku aktywności uŝytkownika Komputer przechodzi w stan uśpienia po max. 30 minutach braku aktywności uŝytkownika Funkcja budzenia w sieci (WOL) dostępna równieŝ w stanie uśpienia 2.9 Tryb czuwania dostępny takŝe w pracy sieciowej 3 Kryteria środowiskowe 60 3.1 Wymagania odnośnie części wykonanych z tworzyw sztucznych: nie zawierają ołowiu i kadmu są zbudowane z jednego polimeru lub wielu kompatybilnych nie zawierają elementów z metalu, których nie dałoby się wydzielić przy uŝyciu prostych narzędzi są nie zawierają polibromowanego bifenylu ani polibromowanych środków zmniejszających palność wymienionych artykule 4 Dyrektywy 2002/95/EC 20 10 68

3.2 nie zawierają chloroparafinowych środków zmniejszających palność zbudowanych z substancji zawierających 10-17 atomów węgla i o zawartości chloru przekraczającej 50% masowych. elementy cięŝsze niŝ 25 g, nie zawierają substancji zmniejszających palność nie zawierają ołowiu i kadmu zawierają substancji niebezpiecznych dla zdrowia I środowiska zdefiniowanych w Dyrektywie 67/548/EEC posiadają trwałe oznakowanie umoŝliwiające identyfikację składu, zgodną z normą ISO 11469; 2000 Emisja hałasu: 3,5 B(A) w trybie bezczynności 4,0 B(A) przy uruchamianiu napędu twardego dysku 3.3 Komputer spełnia wymagania zawarte w normie EN50279, klasa A 10 3.4 Łatwość demontaŝu urządzenia uwzględniona na etapie projektowania 3.5 Substancje niebezpieczne są łatwe do wydzielenia. 10 3.6 Baterie zawierają nie więcej niŝ 0.0001 % rtęci, 0.001 % kadmu lub 0.01 % ołowiu (% masowe). 4. Dodatkowe kryteria jakościowe 20 4.1 Łatwa wymiana takich elementów systemu jak pamięć, twardy dysk, karta graficzna, napędy CD-ROM I DVD 4.2 Standartowe i łatwo dostępne połączenia podzespołów 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 /* - naleŝy wybrać jedną z opcji (najkorzystniejsza Klasa A: P 14 W). 10 10 10 10 69

3.4.3.3 Monitory CRT Dostawca: 1. Dane dotyczące urządzenia Producent, nazwa i symbol produktu: = liczba megapikseli w matrycy Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 60 2.1 Maksymalny pobór mocy w trybie pracy P: W Pobór mocy P: P 38 + 30 W P 23 W dla 1 P 28 W dla > 1 2.2 Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia (sleep): P: W Pobór mocy 4 W (w trybie uśpienia) Pobór mocy 2 W (w trybie uśpienia) 10 2.3 Maksymalny pobór mocy w trybie wyłączony: P: W 2.3 2.4 2.5 Pobór mocy 2 W (w trybie wyłączony) Pobór mocy 1 W (w trybie wyłączony) 10 System sygnalizowania przejścia monitora w energooszczędny tryb pracy VESA DPMS lub inny równowaŝny: Monitor przechodzi w stan uśpienia (sleep mode) po 30 min braku aktywności uŝytkownika. Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 3 Kryteria środowiskowe 20 3.1 3.2 Oświetlenie własne monitora zawiera nie więcej niŝ 3 mg rtęci (w pojedynczej lampie) Lampy stanowiące własne oświetlenie monitora LCD są łatwe do usunięcia/wymiany. 4. Dodatkowe kryteria jakościowe 10 4.1 Jasność L 120 cd/m² Zmienność jasności Lmax : Lmin 1.5 : 1 Modulacja kontrastu jasności 0.5 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 10 10 10 10 30 70

3.4.3.4 Monitory TFT Dostawca: 1. Dane dotyczące urządzenia Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe Producent, nazwa i symbol produktu: = liczba megapikseli w matrycy 2. ZuŜycie energii 60 2.1 Maksymalny pobór mocy w trybie pracy P: W Pobór mocy P: P 38 + 30 W P 23 W dla 1 P 28 W dla > 1 2.2 Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia (sleep): P: W P 4 W (w trybie uśpienia) P 2 W (w trybie uśpienia) 10 2.3 Maksymalny pobór mocy w trybie wyłączony: P: W 2.3 2.4 2.5 P 2 W (w trybie wyłączony) P 1 W (w trybie wyłączony) 10 System sygnalizowania przejścia monitora w energooszczędny tryb pracy VESA DPMS lub inny równowaŝny: Monitor przechodzi w stan uśpienia (sleep mode) po 30 min braku aktywności uŝytkownika. Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 3 Kryteria środowiskowe 20 3.1 3.2 Oświetlenie własne monitora zawiera nie więcej niŝ 3 mg rtęci (w pojedynczej lampie) Lampy stanowiące własne oświetlenie monitora LCD są łatwe do usunięcia/wymiany. 4. Dodatkowe kryteria jakościowe 10 4.1 4.2 Jasność L 120 cd/m² Zmienność jasności Lmax : Lmin 1.5 : 1 Modulacja kontrastu jasności 0.5 Emisja hałasu: 5,5 B w trybie pracy 4,8 B w trybie bezczynności Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 30 10 10 10 10 10 71

3.4.3.5 Kserokopiarki Dostawca: 1. Dane dotyczące urządzenia Producent, nazwa i symbol produktu: Prędkość kopiowania wyraŝona w stronach/min (ipm): Dostępne formaty kopiowania: standardowe: A3, A4 itp. małe: mniejsze od standardowych duŝe: A2 i większe Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 20 2.1 Maksymalny pobór mocy w trybie pracy P: W 2.2 2.3 2.4 2.5 Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia (sleep): P: W P 58 W dla kopiarek laserowych obsługujących duŝe formaty Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzenia obsługującego standardowe formaty: ipm 10; t 5 min 10 < ipm 20; t 15 min 20 < ipm 30 ; t 30 min ipm > 30 ; t 60 min Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzeń obsługujących duŝe formaty: ipm 30; ipm > 30; t 30 min t 60 min Maksymalny pobór mocy w trybie czuwania (stand-by) : P: W P 1 W, dla kopiarki bez funkcji faksu P 2 W, dla kopiarki z funkcją faksu Całkowite tygodniowe zuŝycie energii: kwh Całkowite tygodniowe zuŝycie energii (TEC) w kwh dla róŝnych prędkości kopiowania: Kopiarka czarno biała ipm 12 TEC 1.5 kwh 12 < ipm 50 TEC [(0.8kWh/ipm)*x 1 kwh] ipm > 50 Kopiarka kolorowa ipm 50, TEC [(0.8kWh/ipm)*x 31 kwh] TEC [(0.2kWh/ipm)*x + 2 kwh 72

2.6 ipm > 50, TEC [(0.8kWh/ipm)*x 28 kwh] Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 3 Kryteria środowiskowe 60 3.1 3.2 3.3 Dostępność energooszczędnego trybu pracy, nastawianego podczas dostawy urządzenia. Części wykonane z tworzyw sztucznych: o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: nie zawierają PBB i PBDE zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 3.4 Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. 10 3.5 W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników. 4. Dodatkowe kryteria jakościowe 20 4.1 Kopiarka kolorowa: 19 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub jako dodatkowa funkcja 40 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie Kopiarka czarno biała: 24 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub jako dodatkowa funkcja 45 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 20 20 20 10 20 73

3.4.3.6 Drukarki Dostawca: 1. Dane dotyczące urządzenia Producent, nazwa i symbol produktu: Typ urządzenia (atramentowa, laserowa itp. ): Prędkość drukowania wyraŝona w stronach/min (ipm): Dostępne formaty kopiowania: standardowe: A3, A4 itp. małe: mniejsze od standardowych duŝe: A2 i większe Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 20 2.1 Maksymalny pobór mocy w trybie pracy P: W 2.2 2.3 2.4 Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia (sleep): P: W Drukarki atramentowe: standardowy format P 3 W duŝy format P 13 W Drukarki laserowe: standardowy format P 6 W duŝy format P 54 W Mały format dla drukarek atramentowych i laserowych: P 3 W Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzenia obsługującego standardowe formaty: ipm 10; t 5 min 10 < ipm 20; t 15 min 20 < ipm 30 ; t 30 min ipm > 30 ; t 60 min Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzeń obsługujących duŝe formaty: ipm 30; ipm > 30; t 30 min t 60 min Maksymalny pobór mocy w trybie czuwania (stand-by) : P: W P 1 W, dla drukarki bez funkcji faksu P 2 W, dla drukarki z funkcją faksu 2.5 Całkowite tygodniowe zuŝycie energii: kwh 74

2.6 2.7 Całkowite tygodniowe zuŝycie energii (TEC) w kwh dla róŝnych prędkości drukowania: Drukarka czarno biała: ipm 12 TEC 1.5 kwh 12 < ipm 50 TEC [(0.8kWh/ipm)*x 1 kwh] ipm > 50 Kopiarka kolorowa ipm 50, ipm > 50, TEC [(0.8kWh/ipm)*x 31 kwh] TEC [(0.2kWh/ipm)*x + 2 kwh TEC [(0.8kWh/ipm)*x 28 kwh] Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu Dostępność energooszczędnego trybu pracy, nastawianego podczas dostawy urządzenia. 3 Kryteria środowiskowe 60 3.1 Drukarka uzyskała certyfikację zgodnie z normą EN 60 950. 10 3.2 3.3 3.4 Drukarka spełnia europejskie wymagania odnośnie zakłóceń radiowych ujęte normą EN 55 022, klasa B. Części wykonane z tworzyw sztucznych: o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: nie zawierają PBB i PBDE zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 3.5 Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. 10 3.6 W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników. 4. Dodatkowe kryteria jakościowe 10 4.1 Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego (S): Drukarka atramentowa: S 40 db (w trybie czuwania) S 50 db (w trybie pracy) 20 10 10 10 10 10 75

4.2 Drukarka laserowa: ipm 7 S 48 db w trybie pracy 7> ipm 14 S 50 db w trybie pracy 14> ipm 20 S 55 db w trybie pracy ipm> 20 S 72 db w trybie pracy ipm 7 S 40 db w trybie czuwania 7> ipm 14 S 40 db w trybie czuwania 14> ipm 20 S 52 db w trybie czuwania ipm> 20 S 75 db w trybie czuwania Drukarka kolorowa: 19 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub jako dodatkowa funkcja 40 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie Drukarka czarno biała: 24 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub jako dodatkowa funkcja 45 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 10 76

3.4.3.7 Urządzenia wielofunkcyjne Dostawca: 1. Dane dotyczące urządzenia Producent, nazwa i symbol produktu: Typ urządzenia (atramentowe/laserowe, kolorowe/czarno białe itp.) Prędkość pracy wyraŝona w stronach/min (ipm): Dostępne formaty: standardowe: A3, A4 itp. małe: mniejsze od standardowych duŝe: A2 i większe Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 20 2.1 Maksymalny pobór mocy w trybie pracy P: W 2.2 2.3 2.4 2.5 Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia (sleep): P: W Atramentowe urządzenia wielofunkcyjne: standardowy format P 3 W duŝy format P 13 W Laserowe urządzenia wielofunkcyjne: standardowy format P 6 W duŝy format P 54 W Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzenia obsługującego standardowe formaty: ipm 10; t 15 min 10 < ipm 20; t 30 min 20 < ipm 30 ; t 60 min Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla urządzeń obsługujących duŝe formaty: ipm 30; ipm > 30; t 30 min t 60 min Maksymalny pobór mocy w trybie czuwania (stand-by) : P: W P 1 W, dla urządzenia wielofunkcyjnego bez funkcji faksu P 2 W, dla urządzenia wielofunkcyjnego z funkcją faksu Całkowite tygodniowe zuŝycie energii: kwh Całkowite tygodniowe zuŝycie energii (TEC) w kwh dla róŝnych prędkości pracy: Czarno białe urządzenie wielofunkcyjne: 77

2.6 2.7 ipm 20 TEC [(0,2 kwh/ipm)*x 2 kwh] 20 < ipm 69 TEC [(0,44 kwh/ipm)*x 2,8 kwh] ipm > 69 TEC [(0,8 kwh/ipm)*x 28 kwh] Kolorowe urządzenie wielofunkcyjne: ipm 32 TEC [(0,2kWh/ipm)*x + 5 kwh 32 < ipm 61 TEC [(0,44kWh/ipm)*x 2,8 kwh] ipm > 61 TEC [(0,8kWh/ipm)*x 25 kwh] Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu Dostępność energooszczędnego trybu pracy, nastawianego podczas dostawy urządzenia. 3 Kryteria środowiskowe 60 3.1 3.2 Części wykonane z tworzyw sztucznych: o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: nie zawierają PBB i PBDE zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 3.3 Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. 10 3.4 W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników. 4. Dodatkowe kryteria jakościowe 20 4.1 4.2 Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego (S): S = 0,35 * ipm + 5,9 B Kolorowe urządzenie wielofunkcyjne: 19 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub jako dodatkowa funkcja 40 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie Czarno białe urządzenie wielofunkcyjne: 24 > ipm 40 dwustronne drukowanie dostępne w standardzie lub jako dodatkowa funkcja 20 20 20 10 20 78

45 ipm dwustronne drukowanie dostępne w standardzie Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 79

3.4.3.8 Urządzenia faksowe Dostawca: 1. Dane dotyczące urządzenia Producent, nazwa i symbol produktu: Prędkość pracy wyraŝona w stronach/min (ipm): Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 20 2.1 Maksymalny pobór mocy w trybie pracy P: W 2.2 Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia (sleep): P: W 2.4 2.5 Atramentowe urządzenia faksujące: standardowy format P 3 W Maksymalny pobór mocy w trybie czuwania (stand-by) : P: W P 2 W Całkowite tygodniowe zuŝycie energii: kwh Całkowite tygodniowe zuŝycie energii (TEC) w kwh dla róŝnych prędkości pracy: Czarno białe urządzenie faksowe: ipm 12 TEC 1,5 kwh 12 < ipm 50 TEC [(0,8 kwh/ipm)*x 1 kwh] ipm > 50 Kolorowe urządzenie faksowe: ipm 50 ipm > 50 TEC [(0,8 kwh/ipm)*x 31 kwh] TEC [(0,2kWh/ipm)*x + 2 kwh TEC [(0,8kWh/ipm)*x 28 kwh] 2.6 System zarządzania energią aktywowany przy dostawie urządzenia 2.7 Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 3 Kryteria środowiskowe 80 3.1 3.2 Części wykonane z tworzyw sztucznych: o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: nie zawierają PBB i PBDE zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych 20 20 20 80

zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 3.3 Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. 20 3.4 W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników. Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 20 81

3.4.3.9 Powielacze cyfrowe Dostawca: 1. Dane dotyczące urządzenia Producent, nazwa i symbol produktu: Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 20 2.1 Maksymalny pobór mocy w trybie pracy P: W 2.2 Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia (sleep): P: W 2.4 2.5 Maksymalny pobór mocy w trybie czuwania (stand-by) : P: W P 1 W dla powielaczy cyfrowych bez funkcji faksu P 2 W dla powielaczy cyfrowych z funkcja faksu Całkowite tygodniowe zuŝycie energii: kwh Całkowite tygodniowe zuŝycie energii (TEC) w kwh dla róŝnych prędkości pracy: Czarno białe powielacze cyfrowe: ipm 12 TEC 1,5 kwh 12 < ipm 50 TEC [(0,8 kwh/ipm)*x 1 kwh] ipm > 50 Kolorowe powielacze cyfrowe: ipm 50 ipm > 50 TEC [(0,8 kwh/ipm)*x 31 kwh] TEC [(0,2kWh/ipm)*x + 2 kwh TEC [(0,8kWh/ipm)*x 28 kwh] 2.6 System zarządzania energią aktywowany przy dostawie urządzenia 2.7 Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 3 Kryteria środowiskowe 80 3.1 3.2 Części wykonane z tworzyw sztucznych: o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: nie zawierają PBB i PBDE zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 20 20 20 82

3.3 Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. 20 3.4 W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników. Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 20 83

3.4.3.10 Skanery Dostawca: 1. Dane dotyczące urządzenia Producent, nazwa i symbol produktu: Prędkość drukowania wyraŝona w stronach/min (ipm): Dostępne formaty kopiowania: standardowe: A3, A4 itp. małe: mniejsze od standardowych duŝe: A2 i większe Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 20 2.1 Maksymalny pobór mocy w trybie pracy P: W 2.2 2.3 2.4 Maksymalny pobór mocy (P) w trybie uśpienia (sleep): P: W P 5 W Domyślne ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla skanera standardowych formatów: t 15 min Domyślene ustawienie czasu przejścia w stan uśpienia, dla skanera duzych formatów: t 15 min Maksymalny pobór mocy (P) w trybie czuwania (stand-by): P: W P 1 W dla skanerów bez funkcji faksu P 2 W dla skanerów z funkcją faksu 2.5 System zarządzania energią aktywowany przy dostawie urządzenia 2.6 Występowanie łatwo dostępnego wyłącznika zasilania do całkowitego odłączenia sprzętu 3 Kryteria środowiskowe 80 3.1 3.2 Części wykonane z tworzyw sztucznych: o masie powyŝej 25 gram, nie zawierają środków zmniejszających palność, w skład których wchodzą chlorki lub bromki i muszą posiadać etykiety ISO 11469, ISO 1043-1, ISO 1043-2, ISO 1043-3 oraz ISO 1043-4 bez względu na masę, nie zawierają chlorowanych ani bromowanych polimerów np. PCW Produkt i współpracujące z nim urządzenia zewnętrzne: nie zawierają PBB i PBDE zawarte w nich środki zmniejszające palność stanowią nie więcej niŝ 0,1 % masy materiałów jednorodnych 20 20 20 84

zawierają nie więcej niŝ 0,1 % chromu i nie więcej niŝ 0,01 % kadmu (zawartość określana masowo) 3.3 Baterie zasilające urządzenie nie zawierają rtęci, kadmu ani ołowiu. 20 3.4 W procesie produkcji nie wykorzystuje się substancji wymienionych w załącznikach A, B i C do Protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubaŝających warstwę ozonową oraz chlorowanych rozpuszczalników. Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 20 85

3.5. Zielona energia elektryczna 3.5.1. Wprowadzenie Kryteria środowiskowe dla zakupu energii elektrycznej oparto na ilości energii pochodzącej z OŹE w wolumenie dostarczanej energii do podmiotów zamawiających. Dodatkowymi kryteriami jest przeznaczenie części zysku ze sprzedaŝy energii elektrycznej na inwestycje w OŹE oraz wyznaczenie do wsparcia finansowego określonej grupy nowych instalacji. W wyniku wejścia w Ŝycie przyjętej 2 kwietnia 2004 r. nowelizacji ustawy Prawo energetyczne (Dz.U. 2004 nr 91 poz. 875) wszedł w Ŝycie system świadectw pochodzenia dla energii elektrycznej wytworzonej w źródłach odnawialnych zwanych powszechnie zielonymi certyfikatami. System świadectw pochodzenia jest prawnie uregulowany, co znacznie ułatwia jego wykorzystanie w procedurach zamówień publicznych. Przedsiębiorstwa energetyczne na terenie Polski, mogą wykazać się więc dokładną ilością energii jaką zakupiły od producentów OŹE. Zielone certyfikaty funkcjonujące na podstawie ustawy Prawo energetyczne nie trafiają jednak do odbiorców końcowych jako dowód zakupu zielonej energii elektrycznej. Istotne jest, by przedsiębiorstwo energetyczne na podstawie zielonych certyfikatów, jakimi dysponuje wystawiło (na potrzeby postępowania przetargowego) tzw. certyfikaty pochodzenia jako gwarancję określonego udziału energii z OŹE w wolumenie energii zamawianej przez odbiorcę w procedurze przetargowej. NaleŜy jednak zaznaczyć Ŝe w 2006 r system taki jeszcze nie funkcjonował. Dbałość o racjonalne zuŝycie surowców energetycznych i wzrost udziału odnawialnych źródeł energii (OŹE) w produkcji energii jest uzasadnionym ogólnoświatowym dąŝeniem w dobie prowadzenia polityki zrównowaŝonego rozwoju. Wzrost cen konwencjonalnych źródeł energii wynikający z rosnących kosztów wydobycia nośników energii, kosztownych technologii oczyszczania spalin i unieszkodliwiania odpadów, szerszego niŝ dotychczas uwzględniania kosztów zewnętrznych w kosztach produkcji, spowodował wzrost zainteresowania racjonalizacją zuŝycia energii jak równieŝ odnawialnymi źródłami energii, które są pozbawione wymienionych obciąŝeń. Trwałe wdroŝenie zrównowaŝonego rozwoju wymaga długofalowej i konsekwentnej polityki, stosowania mechanizmów wsparcia OŹE takŝe na szczeblu zamówień publicznych. Im szybciej władze (równieŝ lokalne) uświadomią sobie, Ŝe efektywne wykorzystanie energii i inwestowanie w rozwój odnawialnych źródeł niesie za sobą wymierne korzyści rozwoju gospodarczego, tym szybciej rozwiązania wspierające rozwój tych procesów będą mogły być wdraŝane. 3.5.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla energii elektrycznej W specyfikacji technicznej nabywca określa, jaki towar zamawia. Wymagania techniczne powinny odwoływać się ogólnie do wykorzystania energii odnawialnej, a nie konkretnych jej źródeł (np. energii wiatrowej). Takie ograniczenie dyskryminowałby dostawców energii pochodzącej z innych OŹE. Charakterystyka dotycząca zielonej energii musi być jasno 86

określona w specyfikacji technicznej. Jeśli energia z OŹE nie stanowi 100% zamawianej energii, moŝliwe jest np. wykluczenie energii jądrowej z pozostałej części. W specyfikacji technicznej najistotniejsze jest ustalenie udziału zielonej energii względem całkowitego zuŝycia energii elektrycznej, z uwzględnieniem: DąŜenia danej instytucji do redukcji emisji CO 2 - proporcja energii przyjaznej środowisku zwykle powinna być uzaleŝniona od docelowego ograniczenia ilości uwalnianego CO 2 MoŜliwości pokrycia ewentualnych wyŝszych kosztów zielonej energii w ramach budŝetu instytucji zamawiającej. 3.5.3. Propozycja kryteriów i arkuszy ocen ofert przetargowych dla energii elektrycznej Metoda A (procedura uproszczona) W procedurze A stosowany jest tylko zamieszczony poniŝej formularz specyfikacyjny. Formularz specyfikacyjny składa się jedynie z kryteriów obowiązkowych, przedstawionych w dwóch wersjach: Wersja dla zamówień publicznych pomijająca określenie dodatkowych korzyści ekologicznych wykorzystujących oferty dofinansowania, co zapewnia procedurę bezpieczną z prawnego punktu widzenia Wersja dla zamówień niepublicznych, obejmujących równieŝ dodatkowe korzyści ekologiczne, wykorzystujące oferty dofinansowania, co umoŝliwia zwiększenie zakresu potencjalnych ofert. W procedurze tej formularz specyfikacyjny jest integralnym elementem ogłoszenia o przetargu lub konkursu ofert i dostawca jest zobowiązany do jego wypełnienia i spełnienia wszystkich zawartych w nim kryteriów, Oferta, która nie spełni kryteriów, zostaje wykluczana z przetargu. Dostawca musi podać wszystkie wymagane informacje, aby potwierdzić zgodność z kryteriami obowiązkowymi. Metoda B (procedura pełna) Procedura B przewiduje zastosowanie następujących rozwiązań: Formularz specyfikacyjny dla procedury B, z dodatkowymi wobec procedury A kryteriami, przedstawionymi w dwóch wersjach: o Wersja dla zamówień publicznych, w której pominięto określenie dodatkowych korzyści ekologicznych, co zapewnia bezpieczeństwo prawne procedury. o Wersja dla zamówień niepublicznych, uwzględniająca dodatkowe korzyści ekologiczne, wykorzystujące oferty dofinansowania, co umoŝliwia zwiększenie liczby potencjalnych ofert. 87

Formularz oceny, słuŝący selekcji najlepszej ekonomicznie oferty poprzez uwzględnienie zarówno kosztów, jak i korzyści środowiskowych. W procedurze B formularz specyfikacyjny składa się z kryteriów koniecznych do spełnienia, jak równieŝ kryteriów dodatkowych i jest integralnym elementem ogłoszenia o przetargu lub konkursu ofert i dostawca jest zobowiązany do wypełnienia całego formularza i spełnienia wszystkich zawartych w nim kryteriów obowiązkowych. Oferta, która nie spełni kryteriów obowiązkowych, zostaje wykluczana z przetargu. Dostawca musi podać wszystkie wymagane informacje, aby potwierdzić zgodność z kryteriami obowiązkowymi. Wybór najkorzystniejszej oferty następuje na podstawie oceny wg zadanych kryteriów części ekonomicznej związanych z kosztami zapewnienia dostaw energii z uwzględnieniem wg kryteriów i metody określonych przez zamawiającego dodatkowych punktów za spełnienie dodatkowych kryteriów ekologicznych. 88

Formularz specyfikacyjny dla metody A (procedura uproszczona), wersja dla zamówień publicznych Przedsiębiorstwo: 1. Opis produktu Wymogi obowiązkowe 1.1 Nazwa produktu 1.2 1.3 Roczny udział energii z OŹE w dostarczanej energii elektrycznej powinien być większy o przynajmniej 10% od wymagań przyjętych w odnośnym rozporządzeniu (Dz.U. 2005 nr 261 poz. 2187 z późniejszymi zmianami). Wszystkie specyfikacje podane w punktach 2 i 3 odnoszą się do tej proporcji. śadna część dostarczanej energii nie będzie wytwarzana w elektrowniach jądrowych. Dostawa zamówionej energii elektrycznej nie będzie powodować powstania odpadów nuklearnych. 2. Certyfikat pochodzenia 2.1 Certyfikaty pochodzenia tej części energii z OŹE, o której mowa w punkcie 1.2: Będą wystawiane przez sprzedawcę energii elektrycznej Wykorzystuje się system zbywalnych świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w źródłach odnawialnych zgodnie z zapisami ustawy Prawo energetyczne Będą weryfikowane przez niezaleŝnego audytora. 2.2 Weryfikacja określona w punkcie 2.1 musi gwarantować, Ŝe: Dostawca energii nabywa ilość i rodzaj energii elektrycznej wystarczające dla pokrycia zapotrzebowania klienta przez wszystkie lata, w których obowiązują warunki przetargu. Jest zachowany udział energii elektrycznej z OŹE zakupionej w celu wypełnienia zobowiązań rządowych Dostarczana energia zawiera wystarczająco duŝo zielonej energii elektrycznej, by spełnić wymagania związane z dodatkowymi korzyściami ekologicznymi. Dodatkowe wymagania środowiskowe muszą być spełnione niezaleŝnie od rządowego prawodawstwa dotyczącego energii odnawialnej, w tym przepisów dotyczących źródeł odnawialnych, programów taryf motywacyjnych oraz wymagań (ponownego) uzyskania licencji przez elektrownie. Certyfikaty pochodzenia energii elektrycznej z OŹE nie będą przekazywane stronie trzeciej 3. Dodatkowe korzyści ekologiczne 3.1 Dla ofert dostawy: Co najmniej 30% oferowanej zielonej energii wytwarzane jest w elektrowniach, których rozpoczęcie działalności nastąpiło nie później niŝ 6 lat od roku kalendarzowego dostawy. Czy wszystkie kryteria konieczne są spełnione? TAK/NIE? 89

Formularz specyfikacyjny dla metody A (procedura uproszczona), wersja dla zamówień niepublicznych Przedsiębiorstwo: 1. Opis produktu Wymogi obowiązkowe 1.1 Nazwa produktu 1.2 1.3 Roczny udział energii z OŹE w dostarczanej energii elektrycznej powinien być większy o przynajmniej 10% od wymagań przyjętych w odnośnym rozporządzeniu (Dz.U. 2005 nr 261 poz. 2187 z późniejszymi zmianami). Wszystkie specyfikacje podane w punktach 2 i 3 odnoszą się do tej proporcji. śadna część dostarczanej energii nie będzie wytwarzana w elektrowniach jądrowych. Dostawa zamówionej energii elektrycznej nie będzie powodować powstania odpadów nuklearnych. 2. Certyfikat pochodzenia 2.1 Certyfikaty pochodzenia tej części energii z OŹE, o której mowa w punkcie 1.2: Będą wystawiane przez sprzedawcę energii elektrycznej Wykorzystuje się system zbywalnych świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w źródłach odnawialnych zgodnie z zapisami ustawy Prawo energetyczne Będą weryfikowane przez niezaleŝnego audytora. 2.2 Weryfikacja określona w punkcie 2.1 musi gwarantować, Ŝe: Dostawca energii nabywa ilość i rodzaj energii elektrycznej wystarczające dla pokrycia zapotrzebowania klienta przez wszystkie lata, w których obowiązują warunki przetargu. Jest zachowany udział energii elektrycznej z OŹE zakupionej w celu wypełnienia zobowiązań rządowych Dostarczana energia zawiera wystarczająco duŝo zielonej energii elektrycznej, by spełnić wymagania związane z dodatkowymi korzyściami ekologicznymi. Dodatkowe wymagania środowiskowe muszą być spełnione niezaleŝnie od rządowego prawodawstwa dotyczącego energii odnawialnej, w tym przepisów dotyczących źródeł odnawialnych, programów taryf motywacyjnych oraz wymagań (ponownego) uzyskania licencji przez elektrownie. Certyfikaty pochodzenia energii elektrycznej z OŹE nie będą przekazywane stronie trzeciej 3. Dodatkowe korzyści ekologiczne 3.1 Dla ofert dostawy: 3.2 Co najmniej 30% oferowanej zielonej energii wytwarzane jest w elektrowniach, których rozpoczęcie działalności nastąpiło nie później niŝ 6 lat od roku kalendarzowego dostawy. Dla ofert dofinansowania: Na kaŝdą sprzedaną jednostkę energii (kwh), co najmniej 0,01 PLN będzie przeznaczone na finansowanie elektrowni wykorzystujących źródła odnawialne, których rozpoczęcie działalności nastąpiło najwyŝej 6 lat wcześniej od roku kalendarzowego dostawy. Czy wszystkie kryteria konieczne są spełnione? TAK/NIE? 90

Formularz specyfikacyjny dla metody B (procedura pełna), wersja dla zamówień publicznych Przedsiębiorstwo: 1. Opis produktu 1.1 1.2 1.3 Nazwa produktu Roczny udział energii z OŹE w dostarczanej energii elektrycznej powinien być większy o przynajmniej 10% od wymagań przyjętych w odnośnym rozporządzeniu (Dz.U. 2005 nr 261 poz. 2187 z późniejszymi zmianami). Wszystkie specyfikacje podane w punktach 2 i 3 odnoszą się do tej proporcji. śadna część dostarczanej energii nie będzie wytwarzana w elektrowniach jądrowych. Dostawa zamówionej energii elektrycznej nie będzie powodować powstania odpadów nuklearnych. 2. Certyfikat pochodzenia 2.1 Certyfikaty pochodzenia tej części energii z OŹE, o której mowa w punkcie 1.2: Będą wystawiane przez sprzedawcę energii elektrycznej Wykorzystuje się system zbywalnych świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w źródłach odnawialnych zgodnie z zapisami ustawy Prawo energetyczne Będą weryfikowane przez niezaleŝnego audytora. 2.2 Weryfikacja określona w punkcie 2.1 musi gwarantować, Ŝe: wymóg konieczny wymóg dodatkowy. Dostawca energii nabywa ilość i rodzaj energii elektrycznej wystarczające dla pokrycia zapotrzebowania klienta przez wszystkie lata, w których obowiązują warunki przetargu. Jest zachowany udział energii elektrycznej z OŹE zakupionej w celu wypełnienia zobowiązań rządowych Dostarczana energia zawiera wystarczająco duŝo zielonej energii elektrycznej, by spełnić wymagania związane z dodatkowymi korzyściami ekologicznymi. Dodatkowe wymagania środowiskowe muszą być spełnione niezaleŝnie od rządowego prawodawstwa dotyczącego energii odnawialnej, w tym przepisów dotyczących źródeł odnawialnych, programów taryf motywacyjnych oraz wymagań (ponownego) uzyskania licencji przez elektrownie. 91

Certyfikaty pochodzenia energii elektrycznej z OŹE nie będą przekazywane stronie trzeciej 3. Dodatkowe korzyści ekologiczne 100 Dotyczy wyłącznie ofert dostawy (nie dotyczy ofert dofinansowania): Co najmniej 30% oferowanej zielonej energii wytwarzane jest w elektrowniach, których rozpoczęcie działalności nastąpiło najwyŝej 6 lat wcześniej od roku kalendarzowego dostawy. Dotyczy tylko ofert dostawy (nie dotyczy ofert dofinansowania): Udział zielonej energii pochodzącej z elektrowni, które rozpoczęły działalność: od 12 do 7 lat przed rokiem kalendarzowym, w którym następuje dostawa zielonej energii: % x 25 punktów = punktów od 6 lat do 1 roku przed rokiem kalendarzowym, w którym następuje dostawa zielonej energii: % x 50 punktów = punktów w ciągu roku kalendarzowego w którym następuje dostawa zielonej energii: % x 100 punktów = punktów Suma: punktów Czy wszystkie kryteria konieczne są spełnione? Uzyskana liczba punktów za kryteria związane z celem Maksymalna liczba punktów moŝliwa do uzyskania 100 Jesteśmy świadomi, Ŝe podanie niewłaściwych informacji bądź ich brak moŝe prowadzić do wyłączenia z procedury przetargowej. data / podpis(y) / pieczątka / 92

Formularz specyfikacyjny dla metody B (procedura pełna), wersja dla zamówień niepublicznych Przedsiębiorstwo: 1. Opis produktu 1.1 1.2 1.3 Nazwa produktu Roczny udział energii z OŹE w dostarczanej energii elektrycznej powinien być większy o przynajmniej 10% od wymagań przyjętych w odnośnym rozporządzeniu (Dz.U. 2005 nr 261 poz. 2187 z późniejszymi zmianami). Wszystkie specyfikacje podane w punktach 2 i 3 odnoszą się do tej proporcji. śadna część dostarczanej energii nie będzie wytwarzana w elektrowniach jądrowych. Dostawa zamówionej energii elektrycznej nie będzie powodować powstania odpadów nuklearnych. 2. Certyfikat pochodzenia 2.1 Certyfikaty pochodzenia tej części energii z OŹE, o której mowa w punkcie 1.2: Będą wystawiane przez sprzedawcę energii elektrycznej Wykorzystuje się system zbywalnych świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w źródłach odnawialnych zgodnie z zapisami ustawy Prawo energetyczne Będą weryfikowane przez niezaleŝnego audytora. 2.2 Weryfikacja określona w punkcie 2.1 musi gwarantować, Ŝe: wymóg konieczny wymóg dodatkowy. Dostawca energii nabywa ilość i rodzaj energii elektrycznej wystarczające dla pokrycia zapotrzebowania klienta przez wszystkie lata, w których obowiązują warunki przetargu. Jest zachowany udział energii elektrycznej z OŹE zakupionej w celu wypełnienia zobowiązań rządowych Dostarczana energia zawiera wystarczająco duŝo zielonej energii elektrycznej, by spełnić wymagania związane z dodatkowymi korzyściami ekologicznymi. Dodatkowe wymagania środowiskowe muszą być spełnione niezaleŝnie od rządowego prawodawstwa dotyczącego energii odnawialnej, w tym przepisów dotyczących źródeł odnawialnych, programów taryf motywacyjnych oraz wymagań (ponownego) uzyskania licencji przez elektrownie. 93

Certyfikaty pochodzenia energii elektrycznej z OŹE nie będą przekazywane stronie trzeciej 3. Dodatkowe korzyści ekologiczne 100 3.1 Dla ofert dostawy: Co najmniej 30% oferowanej zielonej energii wytwarzane jest w elektrowniach, których rozpoczęcie działalności nie przekracza 6 lat przed rokiem kalendarzowym, w którym następuje jej dostawa. 3.2 Dla ofert dostawy: Udział zielonej energii pochodzącej z elektrowni, które rozpoczęły działalność: od 12 do 7 lat przed rokiem kalendarzowym, w którym następuje dostawa zielonej energii: % x 25 punktów = punktów od 6 lat do 1 roku przed rokiem kalendarzowym, w którym następuje dostawa zielonej energii: % x 50 punktów = punktów w ciągu roku kalendarzowego w którym następuje dostawa zielonej energii: % x 70 punktów = punktów Suma: punktów 3.3 Dla ofert dofinansowania: Na kaŝdą sprzedaną jednostkę energii (kwh), co najmniej 0,01 PLN będzie przeznaczone na finansowanie elektrowni wykorzystujących źródła odnawialne, których rozpoczęcie działalności nastąpiło najwyŝej 6 lat wcześniej od roku kalendarzowego dostawy. 3.4 Dla ofert dofinansowania: Wkład finansowy dla elektrowni, które rozpoczęły działalność: od 12 do 7 lat przed rokiem kalendarzowym, w którym następuje dostawa zielonej energii: 0, PLN / 0,01 PLN x 7.5 punktów = punktów od 6 lat do 1 roku przed rokiem kalendarzowym, w którym następuje dostawa zielonej energii: 0, PLN / 0,01 PLN x 15 punktów = punktów w ciągu roku kalendarzowego w którym następuje dostawa zielonej energii: 0, PLN / 0,01 PLN x 30 punktów = punktów Suma: punktów Czy wszystkie kryteria konieczne są spełnione? Uzyskana liczba punktów za kryteria związane z celem Maksymalna liczba punktów moŝliwa do uzyskania 100 94

3.6. Pojazdy samochodowe 3.6.1. Wprowadzenie Kryteria środowiskowe dla pojazdów oparto na porównaniu współczynników emisji zanieczyszczeń oraz wskaźników zuŝycia paliwa. Są to kryteria efektywności energetycznej, które są obiektywnymi parametrami słuŝącymi do porównania pojazdów tej samej klasy. Systemy etykietowania pojazdów są juŝ wprowadzone w części krajów Unii Europejskiej, co oznacza, Ŝe juŝ wkrótce będzie moŝliwe korzystania z tego mechanizmu w celu ułatwienia procesu wyboru pojazdów spełniających określone kryteria środowiskowe. Kryteria wykorzystywane w funkcjonujących w Unii Europejskiej systemach etykietowania ekologicznego pojazdów naleŝy wykorzystywać tylko częściowo, pod warunkiem, Ŝe nie będzie miało to negatywnego wpływu na przebieg procesu zamówienia publicznego. 3.6.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla pojazdów samochodowych Podstawowymi kryteriami środowiskowymi, jakimi powinno się kierować przy wyborze pojazdów w ramach przetargów publicznych jest emisja zanieczyszczeń, której poziom zaleŝy bezpośrednio od rodzaju i ilości zuŝywanego paliwa. Szereg rozwiązań technicznych takich jak np. filtry, moŝe zmniejszyć ilość zanieczyszczeń wydostających się z pojazdu na zewnątrz, do środowiska. Dla pojazdów obsługujących komunikację publiczną naleŝy przy definiowaniu powyŝszych kryteriów uwzględniać równieŝ zaleŝności powyŝszych parametrów od stopnia załadowania pojazdu i natęŝenia ruchu w czasie jazdy. NatęŜenie ruchu naleŝy przeanalizować w 3 wariantach wskaźnika: w cyklu miejskim, w cyklu pozamiejskim oraz w cyklu mieszanym. NaleŜy przy tym nadać odpowiednią wagę wskaźnikowi, który obrazuje główne przeznaczenie pojazdu (czy jest to pojazd wykorzystywany w mieście, czy częściej porusza się w cyklu pozamiejskim). Pozwoli to uniknąć sytuacji, w której średnia wartość zuŝycia paliwa nie pozwala dostatecznie wyróŝnić pojazdu o bardziej ekonomicznych parametrach zuŝycia paliwa. Warto równieŝ zwrócić uwagę na moŝliwość poprawienia standardu redukcji emisji do atmosfery stawiając wymaganie spełnienia przez pojazd normy emisji lub posiadania etykiety efektywności energetycznej pojazdu. Jako wymaganie minimalne naleŝy przyjąć EURO IV, a dodatkowo premiować pojazdy spełniające jeszcze bardziej restrykcyjne normy emisji spalin. Euro IV i Euro V są to normy redukcji emisji zanieczyszczeń, ustanowione dla pojazdów przez Unię Europejską. Objęte regulacjami zostały substancje takie jak: tlenki azotu (Nox), cząsteczki stałe (PM), węglowodór (HC) oraz tlenki węgla (CO). W wielu krajach Unii Europejskiej, poza normami EURO, obowiązują równieŝ inne normy a takŝe systemy etykietowania efektywności energetycznej pojazdów. Wśród nich moŝna wymienić Wielką Brytanię, Holandię czy Belgię, Słowenię. 95

Europejskie agencje energetyczne prowadzące analizy w zakresie tych systemów sugerują ich ujednolicenie na skalę UE. Pozwoli to między innymi, by etykiety energetyczne dla pojazdów mogły stanowić jednolite kryterium oceny we wszystkich krajach wspólnoty, co przyczyni się do wykorzystania tego instrumentu w procesie przeprowadzania przetargów publicznych. NaleŜy równieŝ zwrócić uwagę na moŝliwość wykorzystania przez pojazdy paliw o zwiększonej zawartości biokomponentów. Chodzi tu o przystosowanie jednostek napędowych do wykorzystania paliw o zawartości biokomponentów dochodzącej do 100%. Pozwala to na diametralną redukcję emisji CO 2 do atmosfery, w całym cyklu poczynając od wydobycia ropy poprzez jej przeróbkę aŝ do zuŝycia paliwa przez pojazd (ang. well to wheel ), a co za tym idzie ograniczenie efektu cieplarnianego. Działanie to moŝe mieć równieŝ efekt edukacyjny przez wypromowanie szerokiego wykorzystania takich nośników energii przez pojazdy publiczne. Niebagatelnym elementem jest równieŝ wysoka trwałość pojazdu oraz dostępność serwisu i części zamiennych. Prowadzi to do pełnego wykorzystania samochodu równieŝ po jego ewentualnej sprzedaŝy. Zmniejsza się tym samym presję na środowisko związaną z procesami produkcji nowego pojazdu, a takŝe z zagospodarowaniem/utylizacją samochodu po okresie eksploatacji. Propozycję kryteriów środowiskowych dla pojazdów samochodowych przedstawiono w Tab. 22. W rozdziale 3.6.3 przedstawiono arkusze ocen ofert przetargowych. Tab. 22 Propozycja kryteriów dla pojazdów samochodowych l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Średnie zuŝycie paliwa na 100 km 2. Dla samochodów osobowych 3. Klasa B wg European fuel consumption labelling 4. Klasa A wg European fuel consumption labelling 5. Dla mikrobusów, furgonetek 6. Klasa B wg European fuel consumption labelling 7. Klasa A wg European fuel consumption labelling 8. Dla autobusów 9. Klasa B wg European fuel consumption labelling 10. Klasa A wg European fuel consumption labelling 11. Emisja zanieczyszczeń 12. Dla samochodów osobowych Euro IV > Euro IV 13. Dla mikrobusów, furgonetek Euro IV > Euro IV 14. Dla autobusów Euro IV > Euro IV 15. Trwałość produktu okres gwarancji bez dodatkowych opłat 16. min. 2 lata 17. więcej niŝ 2 lata 18. Trwałość produktu - dostępność serwisu i części zamiennych 19. min. 8 lat 20. min. 10 lat 21. Dodatkowe kryteria ekologiczne 22. Silnik przystosowany do wykorzystania paliw alternatywnych 23. Etanol 24. METAN (CNG, LNG) 25. LPG 26. Energia elektryczna 27. Wodór 96

28. WyposaŜenie w rozwiązania umoŝliwiają optymalizację zuŝycie energii 29. Czujniki ciśnienia powietrza w oponach 30. Bezpłatny odbiór zuŝytego pojazdu lub odkupienie przez dostawcę 97

3.6.3. Propozycja kryteriów i arkuszy ocen ofert przetargowych dla pojazdów samochodowych 3.6.3.1 Samochody osobowe Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu Producent, nazwa i symbol pojazdu: Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. Średnie zuŝycie paliwa na 100 km 30 Klasa B wg European fuel consumption labelling Klasa A wg European fuel consumption labelling 3. Emisja zanieczyszczeń 20 EUROIV > EURO IV 4. Trwałość produktu 10 4.1 Okres gwarancji na kompletny pojazd bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 5 4.2 Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 8 lat Więcej niŝ 8 lat 5 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne 20 Silnik przystosowany do wykorzystania paliw alternatywnych Etanol /* METAN (CNG, LNG) /* LPG /* Energia elektryczna /* Wodór /* 6. WyposaŜenie dodatkowe 10 6.1 Czujniki ciśnienia powietrza w oponach 10 7. Odbiór pojazdu 10 7.1 Bezpłatny odbiór zuŝytego pojazdu lub odkupienie przez dostawcę 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 /* - w zakresie moŝliwości wykorzystania paliw alternatywnych do napędu pojazdów moŝna, w zaleŝności od preferencji zamawiającego, ustanowić kryteria obowiązkowe. 98

3.6.3.2 Mikrobusy, furgonetki Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu Producent, nazwa i symbol pojazdu: Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. Średnie zuŝycie paliwa na 100 km 30 Klasa B wg European fuel consumption labelling Klasa A wg European fuel consumption labelling 3. Emisja zanieczyszczeń 20 EUROIV > EURO IV 4. Trwałość produktu 10 4.1 Okres gwarancji na kompletny pojazd bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 5 4.2 Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 8 lat Więcej niŝ 8 lat 5 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne 20 Silnik przystosowany do wykorzystania paliw alternatywnych Etanol /* METAN (CNG, LNG) /* LPG /* Energia elektryczna /* Wodór /* 6. WyposaŜenie dodatkowe 10 6.1 WyposaŜenie w rozwiązania umoŝliwiają optymalizację zuŝycie energii 5 6.2 Czujniki ciśnienia powietrza w oponach 5 7. Odbiór pojazdu 10 7.1 Bezpłatny odbiór zuŝytego pojazdu lub odkupienie przez dostawcę 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 /* - w zakresie moŝliwości wykorzystania paliw alternatywnych do napędu pojazdów moŝna, w zaleŝności od preferencji zamawiającego, ustanowić kryteria obowiązkowe. 99

3.6.3.3 Autobusy Dostawca: 1. Dane dotyczące produktu Producent, nazwa i symbol pojazdu: Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. Średnie zuŝycie paliwa na 100 km 30 Klasa B wg European fuel consumption labelling Klasa A wg European fuel consumption labelling 3. Emisja zanieczyszczeń 20 EUROIV > EURO IV 4. Trwałość produktu 10 4.1 Okres gwarancji na kompletny pojazd bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 5 4.2 Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 8 lat Więcej niŝ 8 lat 5 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne 20 Silnik przystosowany do wykorzystania paliw alternatywnych Etanol /* METAN (CNG, LNG) /* LPG /* Energia elektryczna /* Wodór /* 6. WyposaŜenie dodatkowe 10 6.1 WyposaŜenie w rozwiązania umoŝliwiają optymalizację zuŝycie energii 5 6.2 Czujniki ciśnienia powietrza w oponach 5 7. Odbiór pojazdu 10 7.1 Bezpłatny odbiór zuŝytego pojazdu lub odkupienie przez dostawcę 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 /* - w zakresie moŝliwości wykorzystania paliw alternatywnych do napędu pojazdów moŝna, w zaleŝności od preferencji zamawiającego, ustanowić kryteria obowiązkowe. 100

3.7. Systemy i komponenty budynków 3.7.1. Wprowadzenie Propozycję kryteriów środowiskowych dla komponentów budynków ograniczono do kryteriów związanych z ograniczaniem lub wpływem na zuŝycie energii w cyklu eksploatacji po ich umieszczeniu (zamontowaniu) w strukturze budynku. Jak juŝ wspomniano we wstępie, uwzględnienie kryteriów związanych z oddziaływaniem środowiskowym w procesie produkcji urządzeń i materiałów oraz kosztów i oddziaływań środowiskowych związane z ich utylizacją po zakończeniu okresu uŝytkowania jest obecnie niemoŝliwe do uwzględnienie w procedurach zielonych zamówień. Spowodowane jest to zbyt małym stanem wiedzy w tym zakresie, jak równieŝ niemoŝliwym do uniknięcia znaczącym wzrostem stopnia skomplikowania ewentualnej metodyki ich oceny i procedur przetargowych. Propozycje kryteriów zostały opracowane z uwzględnieniem dostępności technologii i produktów na rynku polskim. Przy opracowaniu propozycji uwzględniono ponadto: wyniki projektu GREEN CATALOGUE (www.greencatalogue.com) opracowania i analizy studialne w tym zakresie dostępne w Polsce wyniki realizacji programu termomodernizacji oraz wymagania w tym zakresie określone w ramach ustawy o wspieraniu przedsięwzięć (Dz.U162, poz. 1121 z dnia 18.12.1998 z późniejszymi zmianami) wymogi rozporządzenia w sprawie zakresu i formy audytu energetycznego (Dz.U. 12, poz.114 i 115 z dnia 15.02.2002) ZałoŜono równieŝ, Ŝe wszystkie elementy i komponenty budynków podlegające ocenie w procedurach przetargowych posiadają, z mocy obowiązującego prawa, odpowiednie dopuszczenia do stosowania i obrotu handlowego w budownictwie na podstawie przepisów ustawy Prawo Budowlane (Dz.U. 89, poz. 414 z dnia 07.07.1994 wraz z późniejszymi zmianami). Spełnienie tego warunku pozwala uniknąć definiowania szczegółowych wymogów w zakresie jakości i bezpieczeństwa uŝytkowania oraz na uproszczenie procedur przetargowych. Oceny spełnienia kryteriów dokonuje się na podstawie dostarczanej przez dostawców dokumentacji technicznej, w tym na podstawie stosownych certyfikatów i deklaracji zgodności. Zakłada się ponadto, Ŝe wszystkie roboty budowlane związane z proponowanymi kryteriami realizowane będą zgodnie z wymogami prawa budowlanego, w tym w szczególności w aspektach związanych z kierowaniem tymi robotami i nadzorem nad ich realizacją oraz procedurami odbioru i przekazania do uŝytkowania. Procedury oceny i kwalifikacji ofert przetargowych zostały zaproponowane w sposób następujący: 101

1. Ustalenie wag znaczenia kryteriów w zakresie efektywności energetycznej i kryterium ceny za realizację zamówienia lub dostawy 2. Dokonanie oceny spełnienia warunków w zakresie efektywności energetycznej 3. Przyznanie załoŝonej liczby punktów za spełnienie kryteriów w zakresie efektywności energetycznej 4. Obliczenie liczby punktów przyznanych kaŝdej ofercie na podstawie analizy ceny realizacji zamówienia 5. Na podstawie zdefiniowanych wag znaczenia kryteriów w zakresie efektywności energetycznej i kryterium ceny obliczenie ostatecznej liczby punktów w odniesieniu do kaŝdej z ofert i na tej podstawie wyłonienie oferty najkorzystniejszej przy zadanych kryteriach oceny i kwalifikacji ofert przetargowych. W przypadku komponentów budynków podejście takie wydaje się być najbardziej racjonalne. Sporządzenie arkuszy oceny ofert jedynie na podstawie spełnienia kryteriów ekologicznych (efektywności energetycznej) byłoby utrudnione z uwagi na małą ilość kryteriów i niejednokrotnie brak moŝliwości zapewnienia porównywalności i obiektywności ocen. 3.7.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla systemów i komponentów budynków 3.7.2.1 Okna i drzwi zewnętrzne Przy definiowaniu kryteriów środowiskowych nie rozróŝniano okien i drzwi zewnętrznych. Przyjęto, Ŝe ocenie wg kryteriów środowiskowych podlegać będą drzwi szklone, wykonane w podobnych technologiach jak okna. W analizie uwzględniono następujące parametry: Współczynnik przenikania ciepła U - charakteryzujący izolacyjność cieplną, determinuje wielkość strat ciepła na drodze przenikania. Wartość współczynnika U wyraŝonego w W/m²K jest ilością ciepła, które w jednostce czasu przenika przez element budowlany o powierzchni 1m² przy róŝnicy temperatury zewnętrznej i wewnętrznej 1 K. Im mniejsza wartość U tym lepsza izolacja cieplna przegrody, a co za tym idzie mniejsze straty ciepła i niŝsze koszty ogrzewania. Współczynnik zacienienia b (shading coefficient) - jest to stosunek ilości ciepła przenikającego do wnętrza obiektu przez daną osłonę, do ilości ciepła przenikającego przez pojedynczą szybę ze szkła bezbarwnego o grubości 4mm. Niska wartość tego parametru świadczy o wysokiej ochronie przed nagrzewaniem pomieszczeń przez słońce. W przypadku Polski, z uwagi na specyfikę klimatu załoŝono, Ŝe wyŝsze wartości tego współczynnika będą korzystniejsze z uwagi na zwiększone zyski słoneczne w trakcie sezonu grzewczego. Stopień całkowitej przepuszczalności energii promieniowania słonecznego g wyraŝony w [%], na którą składają się bezpośrednia transmisja energii oraz oddawana energia wtórna zaabsorbowanego przez szkło promieniowania słonecznego, przekazywanego do wewnątrz pomieszczenia. Wartość tego parametru jest szczególnie istotna dla szyb zwróconych na południe oraz ścian o duŝej powierzchni przeszkleń, gdyŝ pomieszczenia znajdujące się za takimi szybami latem naraŝone są na przegrzanie. Im jego wartość jest większa, tym większe nasłonecznienie pomieszczenia. W przypadku Polski, z uwagi na specyfikę klimatu załoŝono, Ŝe 102

wyŝsze wartości tego współczynnika będą korzystniejsze z uwagi na zwiększone zyski słoneczne w trakcie sezonu grzewczego. Współczynnik dźwiękochłonności Rw - mierzony w [db]. Im większa wartość tego współczynnika tym przegroda jest bardziej dźwiękochłonna. Stopień przepuszczalności promieniowania UV wyraŝony w [%] określa przepuszczalność promieniowania słonecznego o długości fali od 280nm do 380nm. Im stopień przepuszczalności promieniowania UV jest mniejszy tym przegroda ma mniejszą przepuszczalność UV. Kryteria ekologiczne dotyczące uŝytych do produkcji okien materiałów określono jak dotąd tylko dla systemu etykietowania SWAN Label (www.svanen.nu ). System ten nie spotkał się jednak z duŝym zainteresowaniem wśród producentów okien i w bazie danych produktów opatrzonych tym znakiem ekologicznym okna praktycznie nie występują. W dalszej analizie pominięto zatem moŝliwość wykorzystania tych kryteriów. W Tab. 23 przedstawiono podstawowe wielkości parametrów obecnie dostępnych okien oraz prognozę ich zmian na podstawie wyników realizacji projektu Green Catalogue (www.greencatalogue.com). Tab. 23 Podstawowe wielkości i prognoza zmian parametrów okien Odnośne wskaźniki Wymagania Współczynnik U [W/m²K] całkowity: Obecnie (powszechny standard) II: 1,1-1,8 BAT (najlepsze dostępne techniki) II: 0,6-1,2 2006 (prognoza w związku z BEPD) II: 0,8-1,5 Przyszłość (2010) II: 0,5-1,2 Szklenie: II: 0,9-1,4 II: 0,5-1,1 II: 0,5-1,2 II: 0,4-1,1 Rama: II: 1,1-1,65 II: 0,64-1,07 II: 0,85-1,5 II: 0,75-1,3 Wartość g [%] II: 60-72 II: 50-58 II: 60-71 II: 25-67 Wskaźnik mostków cieplnych dla szklenia: ψ [W/m K] II: 0,8-1,1 II: 0,017-0,022 II: 0,06 II: oznacza strefę klimatyczną dla takich krajów, jak: Niemcy, Dania, Austria, Polska II: 0,034 Propozycję kryteriów środowiskowych dla okien opracowano z uwzględnieniem powyŝszych danych i przedstawiono w Tab. 24. 103

Tab. 24 Propozycja kryteriów środowiskowych dla okien l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Współczynnik przewodności cieplnej U (całkowity, z uwzględnieniem mostków cieplnych oraz ram okiennych i ościeŝnic) 2. 1,80 W/(m²K) 3. 1,30 W/(m²K) 4. Wskaźnik zacienienia b 75% ( ) (nie dotyczy drzwi zewnętrznych pełnych) 5. Stopień całkowitej przepuszczalności energii promieniowania słonecznego g 60% ( )(nie dotyczy drzwi zewnętrznych pełnych) 6. Współczynnik dźwiękochłonności Rw (tłumienie hałasu) 7. 38 db 8. 45 db 9. Stopień tłumienia promieniowania UV (nie dotyczy drzwi zewnętrznych pełnych) 10. 30 % 11. 85 % 12. Trwałość produktu okres gwarancji bez dodatkowych opłat 13. min. 5 lat 14. więcej niŝ 5 lat W rozdziale 3.7.3.1 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. 3.7.2.2 Elementy obudów budynków (przegrody zewnętrzne) Podstawowe elementy obudów budynków stanowią przegrody zewnętrzne. Przy definiowaniu kryteriów środowiskowych dla przegród zewnętrznych uwzględniono jedynie parametry izolacyjności cieplnej. Współczynnik przenikania ciepła U - charakteryzujący izolacyjność cieplną, determinuje wielkość strat ciepła na drodze przenikania. Wartość współczynnika U wyraŝonego w W/m²K jest ilością ciepła, które w jednostce czasu przenika przez element budowlany o powierzchni 1m² przy róŝnicy temperatury zewnętrznej i wewnętrznej 1 K. Im mniejsza wartość U tym lepsza izolacja cieplna przegrody, a co za tym idzie mniejsze straty ciepła i niŝsze koszty ogrzewania. W Tab. 25 przedstawiono podstawowe wielkości parametrów obecnie dostępnych okien oraz prognozę ich zmian na podstawie wyników realizacji projektu Green Catalogue (www.greencatalogue.com). 104

Tab. 25 Podstawowe wielkości i prognoza zmian parametrów przegród zewnętrznych budynków Odnośne wskaźniki Współczynnik U [W/m²K] całkowity Obecnie (powszechny standard) BAT (najlepsze dostępne techniki) Wymagania 2006 (prognoza w związku z BEPD) Przyszłość (2010) Ściany zewnętrzne (pomieszczeń ogrzewanych): II: 0,25-0,45 II: 0,1-0,3 II: 0,25-0,45 II: 0,2-0,4 Dachy i stropodachy: II: 0,2-0,3 II:0,1-0,2 II: 0,2-0,25 II: 0,15-0,2 Podłogi na gruncie II: 0,35-0,45 II: 0,1-0,3 II: 0,35-0,45 II: oznacza strefę klimatyczną dla takich krajów, jak: Niemcy, Dania, Austria, Polska II: 0,3-0,4 W Tab. 26 przedstawiono propozycję wartości referencyjnych współczynników przenikania ciepła dla poszczególnych rodzajów przegród zewnętrznych na podstawie projektu ustawy o systemie oceny energetycznej budynków oraz kontroli niektórych urządzeń w zakresie efektywności energetycznej 11. Wielkości te powinny być brane pod uwagę, jako zgodne z obowiązującymi wymaganiami w zakresie ochrony cieplnej do obliczania wskaźnika zapotrzebowania na ciepło budynku referencyjnego. Wielkości z tej tabeli przyjęto jako kryteria obowiązkowe. Tab. 26 Propozycja wartości referencyjnych współczynników przenikania ciepła U Współczynnik przenikania ciepła [W/(m 2 K)] Rodzaj przegrody Budynek referencyjny Ściany zewnętrzne piwnic nieogrzewanych 0,3 Ściany zewnętrzne piwnic ogrzewanych 0,3 Ściany wewnętrzne w piwnicach 1,0 Ściany zewnętrzne podłuŝne 0,3 Ściany zewnętrzne szczytowe 0,3 Stropodach wentylowany 0,3 Propozycję kryteriów środowiskowych dla przegród zewnętrznych opracowano z uwzględnieniem powyŝszych danych i przedstawiono w Tab. 27. W rozdziale 3.7.3.2 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. 11 Projekt z 8 sierpnia 2006 roku. 105

Tab. 27 Propozycja kryteriów środowiskowych dla przegród zewnętrznych budynków l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Współczynnik przewodności cieplnej U dla ścian zewnętrznych 2. 0,30 W/(m²K) 3. 0,20 W/(m²K) 4. Współczynnik przewodności cieplnej U dla dachów i stropodachów 5. 0,25 W/(m²K) 6. 0,18 W/(m²K) 7. Współczynnik przewodności cieplnej U dla podłóg na gruncie i stropów na piwnicami nieogrzewanymi 8. 0,30 W/(m²K) 9. 0,20 W/(m²K) 10. Trwałość produktu okres gwarancji na wykonane prace ociepleniowe bez dodatkowych opłat 11. min. 10 lat 12. więcej niŝ 10 lat 106

3.7.2.3 Pompy obiegowe i cyrkulacyjne Analiza moŝliwości zdefiniowania kryteriów środowiskowych została wykonana dla pomp cyrkulacyjne i obiegowych wykorzystywanych powszechnie w systemach i instalacjach grzewczych w budynkach. (np. w fazie projektowania) W styczniu 2005, na podstawie wcześniejszych analiz (EU SAVE II Project Promotion of Energy Efficiency in Circulation Pumps, especially in Domestic Heating Systems 1999-2001, Classification of Circulators Raport Grupy Roboczej nr 13 (WG13) Europump luty 2003) EUROPOMP - EUROPEAN ASSOCIATION OF PUMP MANUFACTURERS (Europejskie Stowarzyszenie Producentów Pomp) w uzgodnieniu z Komisją Europejską zaproponowało dobrowolne porozumienie producentów pomp dotyczące wprowadzenia klasyfikacji pomp obiegowych w celu poprawy sprawności urządzeń oferowanych na rynku. W Załączniku 2 do dokumentu tego porozumienia (Industry Commitment To improve the energy performance of Stand-Alone Circulators Through the setting-up of a Classification Scheme In relation to Energy Labelling) został opublikowany w styczniu 2005 roku i opisano w nim w sposób szczegółowu procedurę wyznaczania wskaźnika efektywności energetycznej pompy dla zadanego profilu obciąŝenia, typowego dla systemów grzewczych i ciepłowniczych przedstawionego w Rys. 1. Stowarzyszenie skupia 18 członków reprezentujących krajowe stowarzyszenia producentów i sprzedawców pomp. Liczba producentów pomp skupionych wokół inicjatywy przekracza 45-80% rynku Unii Europejskiej w poszczególnych krajach członkowskich. Rys. 1 Profil obciąŝenia dla wyznaczenia wskaźnika efektywności energetycznej. W zaleŝności od wyznaczonego wskaźnika efektywności energetycznej pompy klasyfikowane są do kategorii sprawności od A (najlepsze) do G (najgorsze) w sposób przedstawiony w Tab. 28. 107

Tab. 28 Klasy sprawności w zaleŝności od wskaźnika efektywności energetycznej pompy Wskaźnik Efektywności Energetycznej Klasa efektywności energetycznej (EEI) A EEI < 0,40 B 0,40 EEI < 0,60 C 0,60 EEI < 0,80 D 0,80 EEI < 1,00 E 1,00 EEI < 1,20 F 1,20 EEI < 1,40 G 1,40 EEI Na podstawie oceny klas sprawności pomp tworzona jest etykieta energetyczna przedstawiona na Rys. 2, która powinna być zamieszczona w widocznym miejscu na pompie i/lub opakowaniu. Za treść etykiety i zgodność z rzeczywistością zamieszczonych na niej danych z odpowiada producent. Rys. 2 Etykieta - klasy efektywności energetycznej pomp obiegowych Obecnie, w końcu roku 2006, na rynku dostępna jest szeroka gama pomp róŝnych producentów spełniające kryteria dla klasy efektywności energetycznej A wg klasyfikacji Europump (np. marki WILO i GRUNDFOS). Pompy klasy A są juŝ stosowane w praktyce w ciepłownictwie w Polsce. Przykładowe wdroŝenia to: projekt demonstracyjny PEMP w Ciepłowni Rydułtowy - warunkiem udzielenia wsparcia z PEMP było między innymi zastosowanie pomp klasy A w modernizowanych węzłach ciepłowniczych. PEC Tychy, w ramach którego modernizowano szereg węzłów ciepłowniczych w oparciu o pompy klasy A, 108

W związku z powyŝszym dla pomp obiegowych i cyrkulacyjnych monoblokowych o mocach do 2,5 kw proponuje się następujące kryteria środowiskowe: Kryterium obowiązkowe: zastosowanie pomp obiegowych i cyrkulacyjnych o klasie efektywności energetycznej B Kryterium dodatkowe: - zastosowanie pomp obiegowych i cyrkulacyjnych o klasie efektywności energetycznej A Proponuje się, aby wagę spełnienia kryterium dodatkowego w kryteriach oceny oferty przyjmować w wysokości co najmniej 50%. Dla tego przypadku pomp nie sporządzono propozycji arkusza oceny oferty przetargowej, z uwagi na to, Ŝe poza w/w kryterium, kryterium ceny oraz gwarancji na produkt inne kryteria nie będą występowały. NaleŜy równieŝ zwrócić uwagę, Ŝe podstawowym warunkiem wykorzystania walorów energooszczędnej pompy obiegowej jest prawidłowe określenie jej rzeczywistych parametrów pracy oraz prawidłowy dobór (właściwe zaprojektowanie). 3.7.2.4 Systemy grzewcze w budynkach Podstawowym parametrem oceny wewnętrznych systemów i instalacji grzewczych w budynkach jest ich sprawność. Całkowita sprawność instalacji rozprowadzającej ciepło w obiektach budowlanych składa się z: sprawności przesyłu ciepła uwzględniających straty ciepła wynikające z przesyłu czynnika grzewczego rurociągami rozprowadzającymi ciepło sprawności regulacji systemu grzewczego uwzględniającej jakość reakcji automatyki sterującej pracą instalacji na zmieniające się warunki cieplne w pomieszczeniach sprawność wykorzystania ciepła uwzględniająca sposób i prawidłowość usytuowania elementów grzejnych w budynkach. Całkowitą sprawność systemów grzewczych stanowi iloczyn poszczególnych wartości składowych sprawności instalacji. Wymagania minimalne w zakresie wielkości poszczególnych wartości składowych sprawności instalacji grzewczych określono na podstawie projektu propozycji metodyki określania tych sprawności dla obiektu referencyjnego na potrzeby określania charakterystyki energetycznej budynku w związku z wdroŝeniem Dyrektywy o efektywności energetycznej budynków 12. Proponowane wartości składowych sprawności instalacji grzewczych, stanowiących wymagania minimalne i obowiązkowe do spełnienia zaprezentowano w Tab. 29. Proponuje się równieŝ, aby w tym przypadku nie określać wymagań dodatkowych z uwagi na określenie wymagań minimalnych na dosyć wysokim poziomie. 12 Na podstawie Metoda określania charakterystyki energetycznej budynków, Materiały Budowlane 1/2006, autorzy: dr inŝ. Aleksander Panek, dr inŝ. Maciej Robakiewicz, Joanna Jędrzejuk 109

Tab. 29 Propozycja kryteriów środowiskowych w zakresie składowych sprawności instalacji grzewczych w budynkach Sprawność instalacji grzewczej Składowe sprawności instalacji grzewczej (wymagania obowiązkowe) Sprawność przesyłania ciepła η p 0,95 Sprawność regulacji systemu grzewczego η r 0,97 Sprawność wykorzystania ciepła η e 0,95 Ustawienie wymagań na powyŝej określonym poziomie wymagać będzie od projektantów (zarówno w przypadku projektowania nowych, jak i modernizacji istniejących systemów grzewczych) uwzględnienia wielu elementów mających wpływ na sprawności składowe systemów grzewczych, takich jak: dobór elementów grzejnych o odpowiedniej wielkości i małej bezwładności cieplnej oraz odpowiedniego ich usytuowania w pomieszczeniach, zastosowania odpowiednich układów automatyki pogodowej i zaworów termostatycznych, zapewnienia odpowiedniej izolacji rurociągów w instalacji grzewczej itp. W propozycji kryteriów pominięto sprawności wytwarzania ciepła w źródłach. Uwzględnienie tej sprawności w systemach grzewczych spowodowałoby generowanie duŝej liczby wariantów i kombinacji, co znacznie utrudniłoby i skomplikowało proces określania wymagań na etapie sporządzania dokumentacji przetargowej oraz oceny spełnienia tych kryteriów na etapie oceny i kwalifikacji ofert przetargowych. Wymagania w zakresie sprawności wytwarzania ciepła w źródłach proponuje się oddzielić od sprawności systemów grzewczych i rozpatrywać oddzielnie. Propozycję kryteriów w tym przypadku proponuje się ustalić na podstawie propozycji wymagań dla budynku referencyjnego, tak jak w przypadku instalacji i systemów grzewczych. Proponowane wielkości graniczne przedstawiono w Tab. 30. i dotyczą one sprawności nominalnych określanych w sposób zestandaryzowany zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie. 110

Tab. 30 Propozycja kryteriów środowiskowych w zakresie sprawności wytwarzania ciepła Sprawność wytwarzania ciepła Rodzaj źródła ciepła η w (wymagania obowiązkowe) Kotły na paliwo gazowe lub płynne z palnikami atmosferycznymi i regulacją włącz/wyłącz 0,86 Kotły na paliwo gazowe lub płynne z palnikami wentylatorowymi i ciągłą regulacją procesu spalania 0,88 Kotły gazowe kondensacyjne 0,95 (0,92 * ) Kotły węglowe tylko z automatyczną regulacją procesu spalania i z automatycznym załadunkiem paliwa 0,80 Kotły na biomasę (słoma) wrzutowe z obsługą ręczną o mocy do 100 kw 0,63 Kotły na biomasę (polana, brykiety drewniane, pelety, zrębki drewniane) wrzutowe z obsługą ręczną o mocy do 100 kw 0,72 Kotły na biomasę (słoma) wrzutowe z obsługa ręczną o mocy powyŝej 100 kw 0,70 Kotły na biomasę (słoma) automatyczne o mocy powyŝej 100 kw do 600 kw 0,75 Kotły na biomasę (polana, brykiety drewniane, pelety, zrębki drewniane) automatyczne o mocy powyŝej 100 kw do 600 kw 0,85 Kotły na paliwo stałe (węgiel) z paleniskiem retortowym 0,85 Kotły na paliwo stałe (słoma, drewno, pelety) automatyczne z mechanicznym podawaniem paliwa o mocy powyŝej 500 kw 0,85 Ogrzewanie elektryczne bezpośrednie (przepływowe) 1,00 Ogrzewanie elektryczne akumulacyjne (pojemnościowe) 0,93 * Dotyczy źródła ciepła pracującego równieŝ na potrzeby przygotowania ciepłej wody uŝytkowej 111

3.7.2.5 Systemy zaopatrzenia w ciepła wodę W przypadku instalacji i systemów zaopatrzenia w ciepłą wodę uŝytkową w budynkach, jako podstawowe kryterium środowiskowe uznano sprawność dystrybucji wody ciepłej. Zaproponowane kryteria zakładają, Ŝe na etapie projektowania instalacji zapewnione zostanie spełnienie pozostałych wymagań dotyczących takich instalacji (np. ciśnienia i wydajność na wylewkach, funkcje zapobiegające mnoŝeniu bakterii legionella itp.). Dodatkowym, wartym poświęcenia odpowiedniej uwagi wydaje się równieŝ być uwzględnienie w kryteriach środowiskowych moŝliwości wykorzystania energii słonecznej (kolektorów słonecznych) do podgrzewania c.w.u. (wykorzystanie innych źródeł energii odnawialnych moŝe być uwzględnione na etapie wyboru rodzaju źródła ciepła obiekcie). Kryterium, czy kryteria związane z wykorzystaniem energii słonecznej są trudne do ostatecznego i obiektywnego uzgodnienia, poniewaŝ w wielu przypadkach zaleŝeć mogą od konieczności wykonania wstępnych analiz (np. dostępność miejsca i techniczne moŝliwości zastosowania i instalacji kolektorów, opinia konserwatora zabytków, itp.). ZałoŜono zatem, Ŝe w przypadku modernizacji istniejących instalacji grzewczych, oferenci zobowiązani będą do wykonania co najmniej niezbędnych analiz technicznych na etapie przygotowania oferty przetargowej. Zakładając równieŝ, Ŝe modernizacja taka będzie zwykle elementem większej modernizacji budynku, inwestor często będzie zobowiązany do wykonania projektu budowlanego związanego z modernizacją i analizy takie mogłyby być jednym z elementów przygotowania inwestycji uwzględnionym na etapie projektowania. Wymagania minimalne w zakresie wielkości poszczególnych wartości składowych sprawności instalacji grzewczych określono na podstawie projektu propozycji metodyki określania tych sprawności dla obiektu referencyjnego na potrzeby określania charakterystyki energetycznej budynku w związku z wdroŝeniem Dyrektywy o efektywności energetycznej budynków 13. Propozycję kryteriów w zakresie sprawności przesyłu ciepłe wody zaprezentowano w Tab. 31 W rozdziale 3.7.3.3 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. 13 Na podstawie Ocena energetyczna instalacji ciepłej wody, Materiały Budowlane 1/2006, autor: dr inŝ. Jarosław Chudzicki., Politechnika Warszawska. 112

Tab. 31 Propozycja kryteriów środowiskowych w zakresie sprawności przesyłu ciepłej wody l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Miejscowe przygotowanie wody ciepłej, instalacje c.w. bez obiegów cyrkulacyjnych (miejscowe przygotowanie c.w.u. i mieszkaniowe węzły cieplne) (ηp sprawność przesyłu) 2. ηp 0,80 3. ηp 0,85 4. Centralne przygotowanie wody ciepłej, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi, piony instalacji i przewody rozprowadzające izolowane 5. Instalacje małe, do 30 punktów poboru c.w. 6. ηp 0,70 7. ηp 0,75 8. Instalacje średnie, 30 100 punków poboru c.w. 9. ηp 0,60 10. ηp 0,66 11. Instalacje duŝe, powyŝej 100 punktów poboru c.w. 12. ηp 0,50 13. ηp 0,58 14. Centralne przygotowanie wody ciepłej, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi z ograniczeniem czasu pracy, piony instalacji i przewody rozprowadzające izolowane 15. Instalacje małe, do 30 punktów poboru c.w. 16. ηp 0,80 17. ηp 0,83 18. Instalacje średnie, 30 100 punków poboru c.w. 19. ηp 0,70 20. ηp 0,75 21. Instalacje duŝe, powyŝej 100 punktów poboru c.w. 22. ηp 0,60 23. ηp 0,66 24. Udział energii słonecznej w całkowitym rocznym zapotrzebowaniu na energię niezbędną do przygotowania c.w. 25. Instalacje małe, do 30 punktów poboru c.w. 26. 15 % 27. Instalacje średnie, 30 100 punków poboru c.w. 28. 10 % 29. Instalacje duŝe, powyŝej 100 punktów poboru c.w. 30. 5 % 31. Trwałość produktu okres gwarancji na funkcjonowanie całości systemu bez dodatkowych opłat 32. min. 2 lata więcej niŝ 2 lata 113

3.7.2.6 Systemy wentylacyjne Przy definiowaniu kryteriów środowiskowych systemów wentylacyjnych uwzględniono następujące parametry: ZuŜycie energii elektrycznej do napędów systemów wentylacyjnych - parametr ten związany jest z właściwym projektowaniem (doborem) systemu kanałów rozprowadzających powietrze po budynku oraz prawidłowym doborem wymienników ciepła i wszelkiej niezbędnej armatury i wyposaŝenia (tłumiki, skrzynki rozpręŝne itp.) Sprawność odzysku ciepła zaleŝy od zastosowania odpowiedniej jakości i doboru jednostki wymiennika ciepła (wielkości w zaleŝności od strumienia powietrza wentylacyjnego). Jednostki o większej sprawności generują większy efekt w postaci zwiększenia ilości ciepła odzyskanego ze strumienia usuwanego na zewnątrz powietrza wentylacyjnego. W Tab. 32 przedstawiono podstawowe wielkości parametrów obecnie dostępnych okien oraz prognozę ich zmian na podstawie wyników realizacji projektu Green Catalogue (www.greencatalogue.com). 114

Tab. 32 Podstawowe wielkości i prognoza zmian parametrów wydajności systemów wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła Odnośne wskaźniki Wymagania Obecnie (powszechny standard) 2006 (prognoza w związku z BEPD) Przyszłość (2010) BAT (najlepsze dostępne techniki) Zapotrzebowanie na moc elektryczną: 2.000-3.000 W/(m 3 /s) 800-2000 W/(m 3 /s) 200-1.200 W/(m 3 /s) 200-1.200 W/(m 3 /s) Zapotrzebowanie na en. elektr. [Wh/m³]: 0,40-0,43 0,41 0,39 0,26 Sprawność odzysku ciepła: 60-90 % 80-92 % 85-95 % 85-99 %, Poziom hałasu: 30-35 db(a) 25-28 db(a) 25 db(a) 25 db(a) Instalacje wyciągowe Zapotrzebowanie na energię: Poziom hałasu: 1000-1.500 W/(m 3 /s)) 30-35 db(a) 400-1000 W/(m 3 /s)) 28 db(a) 100-600 W/(m 3 /s)) 25 db(a) 100-600 W/(m 3 /s)) 25 db(a) W opracowaniu kryteriów środowiskowych, z uwagi na ich charakter, pominięto systemy bez odzysku ciepła. Propozycję kryteriów środowiskowych dla systemów wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła opracowano z uwzględnieniem powyŝszych danych i przedstawiono w Tab. 33. W rozdziale 3.7.3.4 przedstawiono arkusz oceny oferty przetargowej. Tab. 33 Propozycja kryteriów środowiskowych dla systemów wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła l.p. Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1. Sprawność (średnioroczna) odzysku ciepła z powietrza usuwanego 2. 60 % 3. 85 % 4. Zapotrzebowanie na energię elektryczną w odniesieniu do strumienia powietrza wentylowanego 5. 0,42 Wh/m³ 6. 0,30 Wh/m³ 7. Poziom hałasu 8. 35 db(a) 9. 30 db(a) 10. Trwałość produktu okres gwarancji na kompletny system bez dodatkowych opłat 11. min. 3 lata 12. więcej niŝ 3 lata 115

3.7.2.7 Ogólny wskaźnik zapotrzebowania na energię budynku Kryteria środowiskowe w zakresie ogólnego wskaźnika zapotrzebowania na ciepło budynków mieszkalnych określono na podstawie symulacji sezonowego zapotrzebowania na ciepło do celów grzewczych z uwzględnieniem standardowych warunków klimatycznych dla Warszawy określonych w PN-B-02025 dla serii budynków o zróŝnicowanym współczynniku kształtu A/V 14. W propozycji nie róŝnicuje się (z uwagi na charakter kryteriów) wielkości analizowanego parametru w zaleŝności od usytuowania budynku w Polsce i związanych z tym zmian warunków klimatycznych. Propozycje kryteriów podzielono na: Budynki niemieszkalne Budynki uŝyteczności publicznej obejmujące budynki biurowe (lub o podobnym charakterze) oraz budynki szkolne. W kryteriach nie uwzględniono budynków o specyficznym i nietypowym sposobie uŝytkowania (np., szpitale), z uwagi na komplikacje związane z prawidłowym i obiektywnym sporządzeniem bilansu energetycznego dla tego typu obiektów. Kryteria dla budynków niemieszkalnych określono na podstawie symulacji przeprowadzonych dla budynków mieszkalnych. Rzeczywiste róŝnice w zapotrzebowaniu na energię (standardzie energetycznym) wystąpią w takich przypadkach po uwzględnieniu sprawności systemów grzewczych, w przypadku których wybór ich rodzaju jest często zaleŝny od warunków lokalnych. Dla wymienionych rodzajów budynków uŝyteczności publicznej, kryteria środowiskowe ustalono arbitralnie na podstawie informacji uzyskanych w wyniku realizacji kilkuset audytów energetycznych oraz po uwzględnieniu specyfiki uŝytkowania tych budynków związanej z moŝliwością występowania w tych budynkach znaczących przerw w ogrzewaniu w okresie doby i w okresie tygodnia oraz występowaniu w nich zjawisk związanych z rozpraszaniem znaczących ilości ciepła w trakcie uŝytkowania, jak równieŝ potrzeb związanych z koniecznością chłodzenia w okresie letnim. 3.7.2.7.1 Budynki mieszkalne Wspomniane powyŝej symulacje w przypadku budynków mieszkalnych przeprowadzone były dla budynków: niepodpiwniczonych, z piwnicą nieogrzewaną oraz z piwnicą ogrzewaną. 14 Praca Magisterska "Weryfikacja wymagań energetycznych dla budynków mieszkalnych w Polsce napisana przez Jerzego Kwiatkowskiego pod kierunkiem dr. inŝ. Aleksandra Panka, Wydział InŜynierii Środowiska PW, Instytut Ogrzewnictwa i Wentylacji, Warszawa 2005 rok. 116

RóŜnice we wskaźnikach zapotrzebowania na ciepło do celów grzewczych dla poszczególnych w/w wariantów budynków są niewielkie i wynoszą w przypadku największej róŝnicy zaledwie 2,1%. W związku z powyŝszym, w celu maksymalnego uproszczenia kryteriów załoŝono, Ŝe wymagania określone zostaną na podstawie budynku niepodpiwniczonego. Analizy i symulacje wykonane zostały na podstawie propozycji nowych wymagań w zakresie ochrony cieplnej dla budynków mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego w Polsce, które po okresie przejściowym w roku 2007 najprawdopodobniej wejdą w Ŝycie w roku 2008 15. Do obliczania zapotrzebowania na energię do ogrzewania oraz wskaźnika sezonowego zapotrzebowania na energię do ogrzewania E uŝyto metodyki zawartej w EN 13790 z uwzględnieniem współczynników korekcyjnych zawartych w pracy prof. dr hab. inŝ. Jerzego A. Pogorzelskiego Fizyka budowli część I w miesięczniku Materiały budowlane z lutego 2005 r. (nr 390) dotyczących róŝnic temperatur pomiędzy powietrzem ogrzewanym i zewnętrznym. Metoda obliczeniowa zawarta w EN 13790 jest nowa i nie została w Polsce zweryfikowana doświadczalnie. Nowe wymagania izolacyjności przegród budowlanych przedstawiono w Tab. 34. Tab. 34 Propozycje nowych wymagań izolacyjności przegród budowlanych Lp. Rodzaj przegrody Maksymalna wartość współczynnika przenikania ciepła U [W/m 2 K] 1 2 3 1 Ściana zewnętrzna 0,25 2 Stropodach 0,25 3 Strop nad nieogrzewaną piwnicą 0,50 4 Podłoga na gruncie 0,67 5 Podłoga w piwnicy 0,67 6 Ściana z gruntem 1,00 7 Okna zewnętrzne 2,00 Źródło: Opracowanie własne Tab. 35 Wskaźnik zapotrzebowania na energię E [kwh/m 3 rok] obliczony dla obowiązujących i proponowanych wymagań. Budynki niepodpiwniczone. Lp. Obiekt A/V Wymagania Wymagania [1/m] proponowane obowiązujące 1 2 3 4 5 1 Budynek 1 0,38 22,52 27,47 2 Budynek 2 0,42 22,88 27,96 3 Budynek 3 0,52 24,63 29,82 15 Ocena własna autora opracowania 117

4 Budynek 4 0,56 24,99 30,31 5 Budynek 5 0,81 28,03 33,97 6 Budynek 6 0,88 28,85 35,02 7 Budynek 7 1,00 30,01 36,64 Źródło: Opracowanie własne Propozycja wymagań zamieszczona w Tab. 34 jest znacznie ostrzejsza niŝ wymagania aktualnie obowiązujące w Polsce. W Tab. 35 przedstawiono porównanie wskaźników sezonowego zapotrzebowania energii do ogrzewania obliczonych z wykorzystaniem obowiązujących wymagań z propozycjami wymagań nowych. Na podstawie zamieszczonych powyŝej wyników symulacji określono zaleŝności pomiędzy wielkością sezonowego zapotrzebowania na ciepło a współczynnikiem kształtu budynku A/V dla wymagań minimalnych (określonych obowiązujących wymagań w zakresie ochrony cieplnej) oraz dla wymagań proponowanych, które stanowić mogłoby podstawowe kryterium środowiskowe z uwzględnieniem efektywności wykorzystania energii w budownictwie. Równania stanowiące odpowiednie kryteria są następujące: E max = 14,8 A/V + 22,0 [kwh/m 3 rok] - kryterium obowiązkowe E środ = 12,2 A/V + 18,0 [kwh/m 3 rok]- kryterium dodatkowe (środowiskowe) gdzie: E max jest maksymalną dopuszczalną wielkością sezonowego zapotrzebowania na ciepło budynku do celów ogrzewania bez uwzględnienia sprawności systemu grzewczego E środ jest maksymalną dopuszczalną wielkością sezonowego zapotrzebowania na ciepło budynku do celów ogrzewania bez uwzględnienia sprawności systemu grzewczego spełniającą kryterium środowiskowe (premiowane przyznaniem dodatkowych punktów w procedurze przetargowej) A jest sumą pól powierzchni wszystkich ścian zewnętrznych (wraz z oknami i drzwiami balkonowymi), dachów i stropodachów, podłóg na gruncie lub stropów nad piwnicą nieogrzewaną, stropów nad przejazdami, oddzielających część ogrzewaną budynku od powietrza zewnętrznego, gruntu i przyległych nieogrzewanych pomieszczeń, liczoną po obrysie zewnętrznym. V jest kubaturą netto ogrzewanej części budynku obliczaną jako kubatura brutto budynku pomniejszona o kubaturę wydzielonych klatek schodowych, szybów dźwigowych, a takŝe zewnętrznych, niezamkniętych ze wszystkich stron części budynku, takich jak: podcienia, balkony, tarasy, loggie i galerie. 118

3.7.2.7.2 Budynki uŝyteczności publicznej Dla budynków uŝyteczności publicznej proponuje się przyjąć jako kryterium podstawowe wielkość sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania bez uwzględnienia sprawności systemu grzewczego wyraŝone w kwh/(m 2 rok) niezaleŝnie od współczynnika kształtu A/V. Proponuje się wielkości graniczne określić w następujący sposób: E max = 70,00 [kwh/m 2 rok] - kryterium obowiązkowe E środ = 50,00 [kwh/m 2 rok]- kryterium dodatkowe (środowiskowe) gdzie: E max jest maksymalną dopuszczalną wielkością sezonowego zapotrzebowania na ciepło budynku do celów ogrzewania bez uwzględnienia sprawności systemu grzewczego E środ jest maksymalną dopuszczalną wielkością sezonowego zapotrzebowania na ciepło budynku do celów ogrzewania bez uwzględnienia sprawności systemu grzewczego spełniającą kryterium środowiskowe (premiowane przyznaniem dodatkowych punktów w procedurze przetargowej) W procedurach o zamówienie publiczne kryterium związane ze spełnieniem warunku E E max mogłoby stanowić warunek decydujący o odrzuceniu bądź nie oferty, natomiast E E środ stanowiłoby warunek decydujący o przyznaniu ofercie dodatkowych punktów za spełnienie kryterium środowiskowego. Proponuje się równieŝ wykluczyć moŝliwość wykonywania obliczeń wskaźnika sezonowego zapotrzebowania na ciepło E (będącego przedmiotem oceny) metodami uproszczonymi. Jako dopuszczalne metody obliczeń proponuje się przyjąć metodę pełną wg PN-B-02025 lub metodę określoną EN 13790 na podstawie danych klimatycznych wg PN-B-02025. Dla kryterium niniejszego nie sporządzono propozycji arkusza oceny i kwalifikacji oferty przetargowej, z uwagi na to, Ŝe wymóg ten towarzyszył będzie w większości przypadków większej grupie kryteriów dotyczących innych zagadnień związanych z organizacją procesu inwestycyjnego. 119

3.7.3. Propozycja arkuszy ocen ofert przetargowych dla systemów i komponentów budynków 3.7.3.1 Okna i drzwi zewnętrzne Oferent: 1. Dane dotyczące produktu Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 1.1 Producent, nazwa i symbol produktu: 1.2 Wykonawca robót montazowych: 2. ZuŜycie energii 60 (90/*) 2.1 Współczynnik przewodności cieplnej U (całkowity) 1,80 W/(m² K) 1,30 W/(m² K) 60 (90/*) 2.2 2.3 Wskaźnik zacienienia b 75% (nie dotyczy drzwi zewnętrznych pełnych) Stopień całkowitej przepuszczalności energii promieniowania słonecznego g 60% (nie dotyczy drzwi zewnętrznych pełnych) 3. Inne parametry eksploatacyjne 30 3.1 Współczynnik dźwiękochłonności Rw (nie dotyczy drzwi zewnętrznych pełnych) 38 db 45 db 15 3.2 Stopień przepuszczalności promieniowania UV (nie dotyczy drzwi zewnętrznych pełnych) 30 % 85 % 15 4. Trwałość produktu 10 4.1 Okres gwarancji bez dodatkowych opłat Co najmniej 5 lat Więcej niŝ 5 lat 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 /* - dotyczy drzwi zewnętrznych pełnych 120

3.7.3.2 Elementy obudów budynków (przegród zewnętrznych) W przypadku przegród zewnętrznych nie proponuje się punktacji ofert w zaleŝności od spełnienia kryteriów ekologicznych. Punktację taką naleŝy ustalić w powiązaniu z innymi elementami zamówienia. Proponuje się, aby waga spełnienia kryteriów ekologicznych nie była mniejsza niŝ 50% w całkowitej ocenie ofert. Oferent: 1. Dane dotyczące produktu 1.1 Producent, nazwa/symbol systemu ocieplenia: 1.2 Wykonawca: 2. ZuŜycie energii 2.1 Współczynnik przewodności cieplnej U dla ścian zewnętrznych 2.2 0,30 W/(m² K) 0,20 W/(m² K) Współczynnik przewodności cieplnej U dla dachów i stropodachów 2.3 0,25 W/(m²K) 0,18 W/(m²K) Współczynnik przewodności cieplnej U dla podłóg na gruncie i stropów na piwnicami nieogrzewanymi 0,30 W/(m²K) 0,20 W/(m²K) 4. Trwałość produktu 4.1 Okres gwarancji na wykonane prace Co najmniej 10 lat Więcej niŝ 10 lat Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe Maksymalna ilość punktów (100) 121

3.7.3.3 Systemy zaopatrzenia w ciepła wodę 1. Dane dotyczące produktu 1.1 Oferent: 1.2 Wykonawca: Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. ZuŜycie energii 50 2.1 Sprawność przesyłu ciepła w instalacji η p Miejscowe przygotowanie wody ciepłej, instalacje c.w. bez obiegów cyrkulacyjnych (miejscowe przygotowanie c.w.u. i mieszkaniowe węzły cieplne) η p 0,80 η p 0,85 50 Centralne przygotowanie wody ciepłej, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi, piony instalacji i przewody rozprowadzające izolowane Instalacje małe, do 30 punktów poboru c.w. η p 0,70 η p 0,75 50 Instalacje średnie, 30 100 punków poboru c.w. ηp 0,60 ηp 0,66 50 Instalacje duŝe, powyŝej 100 punktów poboru c.w. ηp 0,50 ηp 0,58 50 Centralne przygotowanie wody ciepłej, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi z ograniczeniem czasu pracy, piony instalacji i przewody rozprowadzające izolowane Instalacje małe, do 30 punktów poboru c.w. ηp 0,80 ηp 0,83 50 Instalacje średnie, 30 100 punków poboru c.w. ηp 0,70 ηp 0,75 50 Instalacje duŝe, powyŝej 100 punktów poboru c.w. ηp 0,60 ηp 0,66 50 122

3. Kryteria ekologiczne 30 Udział energii słonecznej w całkowitym rocznym zapotrzebowaniu na energię niezbędną do przygotowania c.w. Instalacje małe, do 30 punktów poboru c.w. 15 % 30 Instalacje średnie, 30 100 punków poboru c.w. 10 % 30 Instalacje duŝe, powyŝej 100 punktów poboru c.w. 5 % 30 4. Trwałość produktu 20 4.1 Trwałość produktu okres gwarancji na funkcjonowanie całości systemu bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niŝ 2 lata 20 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 123

3.7.3.4 Systemy wentylacyjne i klimatyzacyjne Oferent: 1. Dane dotyczące produktu 1.1 Wykonawca: Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe 2. Energia 70 2.1 2.2 Sprawność (średnioroczna) odzysku ciepła z powietrza usuwanego 60 % 85 % 40 Zapotrzebowanie na energię elektryczną w odniesieniu do strumienia powietrza wentylowanego 2.3 0,42 Wh/m³ 0,30 Wh/m³ 30 3. Poziom hałasu 20 35 db(a) 30 db(a) 20 4. Trwałość produktu 10 4.1 Trwałość produktu okres gwarancji na kompletny system bez dodatkowych opłat min. 3 lata więcej niŝ 3 lata 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 124

3.8. Silniki elektryczne 3.8.1. Wprowadzenie Propozycja kryteriów środowiskowych omówiona w niniejszym opracowaniu dotyczy silników elektrycznych silników trójfazowych indukcyjnych klatkowych niskiego napięcia o mocach znamionowych od 0,75 kw do 160 kw i liczbie biegunów 2 lub 4. Silniki elektryczne są powszechnie stosowanymi urządzeniami odpowiadającymi za 40-50% całkowitego zuŝycia energii elektrycznej. Na rynku europejskim dominują obecnie silniki prądu zmiennego - 96,2%, wśród których 87% stanowią silniki trójfazowe indukcyjne, z czego silniki 2 biegunowe obejmują 15-35 %, a 4 biegunowe 50-70 %. W wielu państwach na świecie stosuje się wymagania dotyczące minimalnych poziomów sprawności dla tych urządzeń. W U.S.A, Kanadzie i Meksyku obowiązują standardy minimalne EPAct High Efficiency (w USA od1997) odpowiadające silnikom klasy eff1 wg standardów europejskich. Dodatkowo jako standard dobrowolny od roku 2001 zaleca się stosowanie silników NEMA Premium o sprawności wyŝszej niŝ eff1. Podobnie standardy minimalne (na poziomie europejskiej klasy eff1) obowiązują lub w najbliŝszym czasie będą obowiązywać w Australii i Nowej Zelandii, Brazylii, Chinach i Korei Południowej. W UE w 1998 roku zostało zawarte porozumienie dobrowolne pomiędzy stowarzyszeniem producentów CEMEP (European Committee of Manufacturers of Electrical Machines and Power Electronics) i Komisją Europejską w zakresie upowszechnienia na rynku silników o wyŝszych sprawnościach. Na potrzeby tego porozumienia wprowadzono system klasyfikacji silników dotyczący silników trójfazowych indukcyjnych klatkowych niskiego napięcia o mocach znamionowych od 1,1 kw do 90 kw i liczbie biegunów 2 oraz 4 obejmujący trzy klasy eff1- silniki wysokosprawne, eff2 silniki o średniej sprawności oraz eff3 silniki niskosprawne. W wyniku porozumienia CEMEP i podejmowanych działań zarówno przez producentów, jak i Komisję Europejską oraz rządy poszczególnych państw członkowskich sytuacja na europejskim rynku silników zmieniała się w sposób następujący: udział niskosprawnych silników klasy eff3 zmalał z 68% w roku 1998 do 4% w 2005 na rzecz silników klasy eff2, które obecnie stanowią 87% rynku. Równocześnie w latach 1998 2005 systematycznie wzrastał udział w rynku silników klasy eff1 z 2% do 9% (Rys. 3). 125

Rys. 3 Struktura sprzedaŝy silników elektrycznych na rynku europejskim w zaleŝności od klasy efektywności Przewiduje się, Ŝe w wyniku obecnie prowadzonych prac nad wymaganiami na potrzeby dyrektywy dot. ekoprojektowania urządzeń zuŝywających energię, silniki klasy eff1 będą stanowić przedmiot intensywnej promocji. Obecnie w propozycji BAT w zakresie efektywności energetycznej zaleca się jednoznacznie stosowanie silników klasy eff1. W Polsce, do momentu wejścia do UE, sprawności minimalne silników były regulowane przez Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wymagań w zakresie efektywności energetycznej (Dz. U. 2003 nr 79 poz. 714). W 1999 stworzono równieŝ polską normę dotyczącą silników energooszczędnych PN-E-06741 Silniki indukcyjne trójfazowe klatkowe o wysokiej sprawności. Wymagania i metody badań. Obecnie wymagałaby ona aktualizacji, która ze względów proceduralnych i uwzględniając fakt, Ŝe trwają obecnie intensywne prace nad normą światową w tym zakresie (IEC 60034-30 Efficiency classes of single speed three-phases cage induction motors) jest niecelowa. Natomiast w 2006 roku Stowarzyszenie Elektryków Polskich wydało normę dobrowolną: N SEP-E-006 Silniki energooszczędne (silniki o wysokiej sprawności) - Wymagania Wytyczne doboru Komentarz, która moŝe stanowić podstawę do wyboru urządzeń wysokosprawnych. Norma ta oprócz szczegółowych wymagań w zakresie parametrów silników energooszczędnych zawiera wytyczne doboru tych silników do urządzeń napędzanych. Obecnie producenci krajowi oferują pełna gamę silników zarówno standardowych jak i energooszczędnych na Rys. 4 przedstawiono poziomy sprawności krajowych silników serii Sg oraz energooszczędnych serii SEE na tle wymaganych poziomów sprawności dla klas eff1 i eff2 Na szczególną uwagę zasługuje fakt, Ŝe w ramach Polskiego Programu Efektywnego Wykorzystanie Energii w Napędach Elektrycznych (PEMP) finansowanego przez GEF, realizowanego przez KAPE oraz FEWE. Producenci wprowadzający na rynek silniki 126

energooszczędne mogą korzystać z dopłat, które pokrywają obecnie prawie w całości koszty inkrementalne związane z produkcją silników energooszczędnych (dopłaty planowane są jeszcze na lata 2007 i 2008) w związku z tym klienci obecnie mogą kupować silniki energooszczędne w cenach zbliŝonych do cen silników standardowych Rys. 4 Sprawność wybranych silników produkcji krajowej na tle wymaganych poziomów sprawności dla klas eff1 i eff2 Niewątpliwe zalety silników energooszczędnych (niŝsze koszy eksploatacji, dłuŝszy czas Ŝycia, większa niezawodność) obarczone są wyŝszą ceną spowodowaną w znacznej mierze zwiększonym zapotrzebowaniem na miedź i stal elektrotechniczną. Przeciętnie cena silnika energooszczędnego jest o 20%, a dla małych jednostek nawet o 30% wyŝsza niŝ silnika standardowego (w Polsce obecnie ta róŝnica w znacznej części jest pokrywana przez projekt PEMP). Szczegółowe koszty i korzyści stosowania silników energooszczędnych w miejsce standardowych mogą być oceniane przy pomocy programu komputerowego EFEmotor, dostępnego bezpłatnie poprzez strony internetowe projektu PEMP (www.pemp.pl) lub bezpośrednio pod adresem: www.efemotor.pemp.pl. 127

3.8.2. Propozycja kryteriów środowiskowych dla silników elektrycznych W związku z powyŝej opisaną sytuacją proponuje się postawić wymagania minimalne dla silników elektrycznych o mocach od 1,1 kw do 90 kw zgodnie z wymogami dla klasy eff1 w zakresie silników, które objęte są tą klasyfikacją. Natomiast dla pozostałych silników z przedziału od 0,75 kw do 160 kw i liczbie biegunów 2 lub 4 proponuje się zalecić wykonywanie analiz efektywności ekonomicznej stosowania silników energooszczędnych zgodnie z procedurą opisaną w N SEP-E-006 i dobór silników zaleŝny od preferencji inwestora, z uwzględnieniem faktu, Ŝe obecnie dopłaty PEMP są dostępne dla silników w całym zakresie mocy (0,75-160 kw). Proponowany zapis dotyczący wymagań: W urządzeniach napędowych napędzanych silnikami trójfazowymi indukcyjnymi klatkowymi niskiego napięcia (do 690V) o mocach znamionowych od 1,1 kw do 90 kw i liczbie biegunów 2 lub 4 do pracy ciągłej S1 (lub S3 i czasem pracy powyŝej 80 % naleŝy zastosować silniki klasy eff1. Dotyczy to równieŝ napędów regulowanych za pomocą przemienników częstotliwości. Szczegółowe wymagania sprawności minimalnych dla klasy eff1 dla typów silników 2 i 4 biegunowych przedstawiono w Tab. 36. Zastosowania takich silników nie naleŝy wymagać tylko w uzasadnionych przypadkach, jeŝeli nie pozwalają na to warunki rozruchu, gabaryty lub analiza kosztów w cyklu Ŝycia LCC (efekt energooszczędnościowy wyznaczony na podstawie normy SEP-E-006) wykaŝe nieopłacalność takiego rozwiązania. Tab. 36 Sprawności minimalne dla silników 2 i 4 biegunowych kw Silniki 4 biegunowe Silniki 2 biegunowe eff1-motors η N eff1-motors η N 1,1 83,8 82,8 1,5 85,0 84,1 2,2 86,4 85,6 3 87,4 86,7 4 88,3 87,6 5,5 89,2 88,6 7,5 90,1 89,5 11 91,0 90,5 15 91,8 91,3 18,5 92,2 91,8 22 92,6 92,2 30 93,2 92,9 37 93,6 93,3 45 93,9 93,7 55 94,2 94,0 75 94,7 94,6 90 95,0 95,0 128

Na Rys. 5 i Rys. 6 przedstawiono wzory oznaczenia klasy efektywności energetycznej eff1 silników oraz wzór oznakowania silników energooszczędnych objętych dopłatami w ramach projektu PEMP. Rys. 5 Wzór oznaczenia klasy eff1 Rys. 6 Oznakowanie silników energooszczędnych objętych dopłatami projektu PEMP 129