SPIS TREŚCI Wstęp Sławomir Dębski............................. 5 I. Wybrane zagadnienia z zakresu ewolucji struktur organizacyjnych polskiej służby dyplomatyczno-konsularnej w latach 1944 1989 Krzysztof Szczepanik............................ 9 II. Lubelska alternatywa dla rządu RP na wychodźstwie Wojciech Materski................................... 56 1. Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego................ 56 2. Notyfikacja Rządu Tymczasowego RP................. 75 3. Układ o przyjaźni i współpracy z ZSRR................ 89 4. Spór graniczny z Czechosłowacją.................... 94 5. Utworzenie ONZ. Koniec wojny w Europie.............. 103 6. Realizacja formuły jałtańskiej: Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej................................ 107 III. Proces kształtowania się granic i sojuszy politycznych (lipiec 1945 marzec 1947) Wojciech Materski..................... 112 1. Dyplomacja polska wobec ZSRR.................... 112 2. Dyplomacja polska wobec państw sowieckiej strefy wpływów.... 151 3. Dyplomacja polska wobec mocarstw zachodnich............ 179 4. Dyplomacja polska wobec pozostałych państw............. 220 5. Dyplomacja polska w Organizacji Narodów Zjednoczonych...... 249 6. Konferencja pokojowa w Paryżu.................... 266 IV. Dyplomacja polska wobec zimnowojennego podziału świata (marzec 1947 grudzień 1955) Józef Łaptos, Andrzej Mania........... 279 1. Uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne polskiej dyplomacji w latach 1947 1955................................ 279 A. Formowanie systemu sojuszy nowego typu............. 279
1128 B. Funkcjonowanie służby dyplomatycznej RP w okresie forsownej sowietyzacji............................. 285 2. Rola dyplomacji w stosunkach Polski z krajami obozu socjalistycznego w latach 1947 1955........................ 290 A. Stosunki ze Związkiem Radzieckim w latach 1947 1949..... 290 B. Atmosfera braterskiej harmonii w stosunkach polsko-radzieckich w latach 1950 1955......................... 294 C. Stosunki RP z państwami demokracji ludowej........... 298 D. Dyplomacja polska wobec europejskich krajów demokracji ludowej po utworzeniu Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej...... 307 E. Współpraca Polski z azjatyckimi państwami obozu socjalistycznego................................. 314 3. Dyplomacja polska wobec procesów integracyjnych Europy Zachodniej.................................... 318 A. Stosunek dyplomacji polskiej do planu Marshalla, Beneluksu i Paktu Brukselskiego............................ 318 B. Reakcja na podział Niemiec i włączanie Niemiec Zachodnich w proces odbudowy i integracji Europy............... 332 4. Dyplomacja polska wobec państw Europy Zachodniej......... 337 A. Zimnowojenny finał układów sojuszniczych z Francją i Wielką Brytanią............................... 337 B. Specyfika stosunków z Beneluksem i państwami skandynawskimi................................. 353 C. Stosunki z pozostałymi państwami zachodnimi.......... 359 D. Problem niemiecki i zagadnienie stosunków z RFN........ 366 5. Dyplomacja polska wobec krajów obu Ameryk............ 370 A. Dyplomacja polska wobec USA................... 370 B. Dyplomacja polska wobec Kanady................. 390 C. Dyplomacja polska wobec krajów Ameryki Łacińskiej....... 396 6. Dyplomacja polska wobec Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.. 403 7. Dyplomacja polska wobec krajów Azji i Pacyfiku........... 419 A. Polityczne konsekwencje klęski Japonii.............. 419 B. Reakcje dyplomacji polskiej na przemiany w krajach Azji Południowo-Wschodniej......................... 425 8. Aktywność dyplomacji polskiej na terenie Organizacji Narodów Zjednoczonych................................ 431 A. Atuty i inicjatywy Polski w działalności na rzecz pokoju, bezpieczeństwa międzynarodowego i rozbrojenia............. 431 B. Działania Polski na forum ONZ w związku z problemem niemieckim............................... 435 C. Działania na rzecz przyjęcia nowych członków z obozu socjalistycznego.............................. 437 D. Polskie zabiegi w sprawie wzmocnienia roli ONZ we współpracy gospodarczej między Wschodem a Zachodem.......... 440 E. Udział Polski w humanitarnych i społecznych inicjatywach ONZ. 442
V. 1956 Rok przełomu Jacek Tebinka................... 444 VI. Dyplomacja popaździernikowa (1957 1960) Jacek Tebinka...... 468 1. Plan Rapackiego............................. 468 2. Problem granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej oraz stosunków z RFN w działaniach dyplomacji polskiej................... 481 3. Dyplomacja polska wobec ZSRR i europejskich państw socjalistycznych................................ 496 A. ZSRR................................. 496 B. Europejskie kraje socjalistyczne................... 508 4. Dyplomacja polska wobec Europy Zachodniej............. 526 A. Najważniejsze państwa NATO.................... 527 B. Kraje skandynawskie......................... 544 C. Pozostałe kraje neutralne....................... 551 D. Pozostałe państwa europejskie.................... 555 5. Dyplomacja polska wobec Stanów Zjednoczonych i Kanady..... 556 A. USA.................................. 556 B. Kanada................................ 568 6. Dyplomacja polska wobec krajów rozwijających się.......... 571 A. Bliski Wschód............................ 571 B. Państwa Azji, Dalekiego Wschodu i Pacyfiku............ 574 C. Afryka................................. 579 D. Ameryka Łacińska.......................... 580 VII. Dyplomacja polska w latach sześćdziesiątych Piotr Madajczyk.... 584 1. W bloku wschodnim........................... 584 A. 1962/1963 blokada reform RWPG................. 589 B. Polska NRD Czechosłowacja................... 592 C. Doktryna Gomułki......................... 595 2. Inicjatywy rozbrojeniowe........................ 600 A. Plan Gomułki............................ 605 B. Kierunek na KBWE......................... 609 3. Na arenie pozaeuropejskiej....................... 613 A. Stosunki z USA........................... 613 B. Inne regiony świata......................... 616 4. W Europie................................ 633 A. Kryzys roku 1961.......................... 635 B. Lata 1962 1963........................... 641 C. Rok 1964............................... 644 D. Orędzie biskupów polskich z 1965 r................. 647 E. Lata 1966 1967........................... 651 F. Rok 1968.............................. 654 G. Po kryzysie............................. 658 1129
VIII. Dyplomacja polska w warunkach odprężenia (styczeń 1969 lipiec 1975) Wanda Jarząbek.......................... 662 1. Wstęp................................... 662 2. PRL w bloku wschodnim........................ 667 A. Sposoby koordynacji polityki zagranicznej............. 667 B. Główne problemy polityczne dyskutowane w bloku wschodnim z punktu widzenia PRL....................... 669 C. Stosunki dyplomatyczne między krajami bloku w latach 1969 1975................................. 673 3. Stosunki PRL z państwami zachodnimi................. 683 A. Ameryka Północna......................... 683 B. Europa Zachodnia.......................... 688 4. Azja, Afryka, Ameryka Łacińska.................... 707 A. Azja................................. 707 B. Bliski Wschód............................ 713 C. Afryka................................ 720 D. Ameryka Łacińska.......................... 723 IX. Dyplomacja polska między Wschodem a Zachodem (1976 1981) Andrzej Skrzypek.............................. 731 1. Po konferencji w Helsinkach...................... 731 2. Kryzys 1976 roku............................ 748 3. Koegzystencja a zbrojenia........................ 751 4. Pod znakiem Belgradu.......................... 762 5. Aktywność dyplomatyczna Gierka................... 765 6. Gospodarka ręcznie sterowana..................... 773 7. Odwrócenie trendu........................... 778 8. Czy to jeszcze détente?......................... 789 9. Powstanie Solidarności........................ 795 10. Przesilenie zimowe........................... 800 11. Gorące lato................................ 810 12. Przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego........... 816 X. Dyplomacja czasów kryzysu (1980 1989) Andrzej Paczkowski...... 821 1. Cezury, literatura i źródła........................ 821 2. Ministrowie i ministerstwo....................... 825 3. Faza pierwsza: zadanie główne uspokajanie przyjaciół....... 834 4. Faza druga: zadanie główne przełamać izolację........... 845 5. Faza trzecia: odprężenie......................... 855 XI. Varia.................................... 864 1. Polska dyplomacja a proces KBWE w latach 1973 1990 Zdzisław Lachowski................................ 864 A. Polska a geneza i istota KBWE................... 867 B. Polska a ludzki wymiar...................... 875 C. Sprawa polska w Madrycie..................... 884 1130
D. Wojskowe odprężenie........................ 887 E. Zakończenie............................. 892 2. Dyplomacja polska wobec Watykanu w latach 1945 1989 Zygmunt Zieliński................................. 894 A. Bez konkordatu i stosunków dyplomatycznych........... 894 B. Wznowienie konkordaru czy inny rodzaj kontaktów rządu z Watykanem?................................ 901 C. Porozumienie w miejsce konkordatu?............... 905 D. Stolica Apostolska i PRL faza rozmów konstruktywnych... 911 E. Konkordat z 28 lipca 1993 r..................... 924 XII. Bilans okresu Wojciech Materski..................... 930 Posłowie Redaktora Historii dyplomacji polskiej Gerard Labuda...... 940 Źródła i literatura Barbara Janicka...................... 947 Aneksy Barbara Janicka............................ 955 Wykaz skrótów................................. 1043 Indeks autorów Barbara Janicka....................... 1047 Indeks osób Barbara Janicka.......................... 1053 Indeks nazw geograficznych i etnicznych Barbara Janicka......... 1107 Spis map..................................... 1122 Spis ilustracji.................................. 1123