Skaner mikro, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) wyniki badania Keralla Research opinie i prognozy przedsiębiorców 4 kwartał 2013 Kolejna edycja Skanera MŚP styczeń 2014 Data publikacji: październik 2013
Strona 2 Wprowadzenie informacje o badaniu Skaner MŚP to systematyczny dostęp do informacji o stanie firm, które zatrudniają ok. 2/3 wszystkich pracowników w Polsce. Wśród przedsiębiorstw w Polsce ok. 99 proc. to firmy mikro (zatrudniające do 9 osób) i małe (od 10 do 49), a ok. 0,8 proc. to przedsiębiorstwa średnie (zatrudniające od 50 do 249 osób). Pozostałe to firmy duże. Według danych prezentowanych przez GUS oraz ZUS w Polsce działa aktywnie 2,1 mln firm. Podmiotów mikro, w których występuje tylko jeden płatnik składki ubezpieczeniowej (właściciel) jest w Polsce aż 1,3 mln podmiotów. Firm, które płacą za więcej, niż jedną osobę składkę ubezpieczeniową jest 856 tys. Skaner MŚP Instytutu Keralla jest wielotematycznym omnibusem. Raport składa się z dwóch części. Część I (stała) prezentuje skalę inwestycji sektora MŚP i zawiera informacje o decyzjach zakupowych w firmach. Prezentuje dane o krótkoterminowych priorytetach przedsiębiorców (horyzont kwartalny) i zawiera m.in. wskaźnik nastrojów KERNA oraz INDEX ZAIR (zakupy i rezygnacje z inwestycji). Dzięki cykliczności prowadzonego badania możliwe jest śledzenie kierunków zmian w firmach MŚP. Część II (zmienna) to źródło informacji na pytania zlecone przez Zamawiających. Wyniki tej części raportu są własnością firm, które je zamówiły. Skaner MŚP jest produktem badawczym adresowanym do przedsiębiorstw i instytucji zainteresowanych kondycją oraz nastrojami w mikro, małych i średnich firmach (firmy zatrudniające < 250 osób).
Strona 3 Metodologia, próba Próba: uczestnicy badania to mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, losowane z bazy danych GUS oraz branżowych zestawień bazodanowych. Próba jest ogólnopolska, reprezentatywna, wynosi N = 600. Błąd pomiaru +-4 proc., poziom ufności 95 proc. Próba oddaje strukturę firm sektora MŚP; badanie uwzględnia reprezentację firm mikro - zatrudniających do 9 osób. W badaniu biorą udział wyłącznie firmy prywatne, prowadzące aktywną działalność zarobkową (firmy aktywne, niepaństwowe). Firmy prowadzące działalność produkcyjną, handlową, usługową, budowlaną i transportową. Respondent: osoba odpowiedzialna lub współodpowiedzialna za zarządzanie firmą. Najczęściej właściciel, współwłaściciel firmy, dyrektor zarządzający, wspólnik, prezes, wiceprezes, członek zarządu, dyrektor finansowy, główny księgowy, osoba na stanowisku dyrektora, osoby pozostałe wskazane, jako odpowiedzialne za rozwój firmy, zakupy, inwestycje. Jeden respondent - reprezentował jedną firmę. Technika: wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo (CATI). Czas trwania wywiadu: do 15 min. Badanie wykonano w październiku 2013. Struktura próby badanych firm MŚP wg działalności. Dane% (4Q2013) Struktura próby badanych firm MŚP wg zatrudnienia. Dane % (4Q2013) Budownictwo Handel hurt, detal 10,7 27,7 < 9 25,3 Hotele i restauracje Pozostała działalność usługowa 6,3 19,3 od 10 do 49 53,3 Przemysł Transport, łączność, telekomunikacja 28,5 7,5 od 50 do 249 21,3
Strona 4 Ważniejsze wnioski podsumowanie Przedsiębiorcy żegnają kryzys Kontynuacja odbicia zapoczątkowanego w połowie roku i utrzymujące się ocieplenie nastrojów - przynosi najnowszy, październikowy pomiar wśród mikro, małych i średnich firm. Zatrzymanie negatywnego trendu staje się więc faktem, biorąc pod uwagę, że wskaźnik nastrojów KERNA wzrósł do poziomu minus 47,8 pkt., czyli pułapu nienotowanego od trzech lat. Wiele wskazuje, że właściciele małych firm, pożegnają kryzys w tym roku, a pozytywne nastroje, które zdawały się być tymczasowe, udaje się trzymać. Co ciekawe, po raz pierwszy więcej przedsiębiorców mówiło, że w poprzednim kwartale (czyli trzecim) kondycja ich firmy poprawiła się, niż pogorszyła się. Dotąd znaczną, bo nawet dwudziestopunktową przewagę mieli pesymiści. Mimo bardzo dużych wątpliwości o przyszłość, wyrażanych jeszcze kwartał temu, ostatnie miesiące roku nie jawią się więc przedsiębiorcom tak źle. Przeciwnie, okazuje się, że firmy planują nawet nieco zwiększyć zatrudnienie oczekując, że kondycja gospodarki kraju i sytuacja ekonomiczna w ich firmie ulegnie poprawie. Nie zrealizował się co istotne czarny scenariusz i zapowiadany przez wielu analityków kataklizm gospodarczy. Przedsiębiorcy MŚP skupili się na szukaniu nowych możliwości, nowych rynków (w tym chętniej poza Polską). Bardziej dbają też o dyscyplinę swoich płatników i szybciej eliminują ryzyka w obrocie gospodarczym nauczeni przykrymi doświadczeniami ostatnich lat. Zapytani, jak wstępnie podsumowują ten rok wobec poprzedniego, biorąc pod uwagę rozwój ich firmy, aż 1/3 wskazuje, że aktualny rok był lepszy niż poprzedni, a w tej grupie niemal 20 proc. wskazuje, że jest on zdecydowanie lepszy od poprzedniego. Już w trzecim kwartale przedsiębiorcy deklarowali inwestycje w podniesienie swojej konkurencyjności. Wydatki kierowano na sprzęt komputerowy, oprogramowanie i środki transportu. W czwartym kwartale pula inwestycji będzie identyczna. Ponad połowa badanych deklaruje zakupy do firmy, a Index ZAIR wskazujący na skalę zakupów w MŚP oparty na wskazaniach o wydatkach na inwestycje i rezygnacjach z nich wzrósł do minus 66,5 pkt. Co ważne, oprócz kolejnych wydatków na zakup oprogramowania (13,2 proc.), inwestycji w maszyny i urządzenia (15,7 proc.) czy remonty i zakup lokali (22,8 proc.), więcej przedsiębiorców wskazuje też, że myśli o zatrudnianiu w czwartym kwartale (12,5 proc. deklaruje zatrudnianie, rok temu o tej samej porze 8 proc. chciało tworzyć etaty).
Strona 5 Prezentacja wyników cz. 1 stałej
Strona 6 SYTUACJA GOSPODARKI KRAJU W OCENIE PRZEDSIĘBIORCÓW Kolejny kwartał spada udział oceniających negatywnie rozwój sytuacji gospodarczej w Polsce. Pesymistycznie oceniających jest aktualnie 31 proc. badanych czyli zdecydowanie mniej, niż na początku roku (wówczas, aż 64,8 proc. negatywnie oceniało rozwój wydarzeń w krajowej gospodarce) i jednocześnie mniej, niż kwartał temu (38,1 proc.). Równolegle utrzymuje się wzrost ocen pozytywnych. W październiku już blisko 20 proc. przedsiębiorców podsumowało poprzedni kwartał pozytywnie, podczas gdy trzy miesiące temu takich ocen notowano 11 proc., a dla porównania rok wcześniej, o tej samej porze, oceniających pozytywnie zakończony trzeci kwartał, było zaledwie 2,2 proc. Jak zmieniła się sytuacja gospodarcza w Polsce w ciągu ostatnich 3 miesięcy? Ujęcie historyczne; Dane % (Pominięto odpowiedź "nie wiem, trudno powiedzieć") KRAJ Polepszyła się Pozostała bez zmian Pogorszyła się 64,8 57,3 47,2 47 48 46,2 38,2 38,1 28,8 2,2 3,2 5 11 31 19,2 4Q2012 1Q2013 2Q2013 3Q2013 4Q2013
Strona 7 OCENA SYTUACJI WŁASNEJ FIRMY W odniesieniu do kondycji własnej firmy również zanotowano ożywienie w nastrojach. 27,3 proc. badanych przedsiębiorców informuje, że ich sytuacja polepszyła się w trzecim kwartale. Na początku roku optymistów było 18,5 proc. Z kwartału na kwartał spada odsetek firm, w których kondycja jest słaba. Obecnie, 24 proc. ankietowanych wskazuje, że sytuacja ich firmy pogorszyła się w ostatnich trzech miesiącach. Na początku roku takich ocen było aż 44,5 proc. Należy odnotować, że w tej edycji badania po raz pierwszy w tym roku więcej przedsiębiorców deklarowało polepszenie sytuacji ekonomicznej firmy, niż wskazujących na jej pogorszenie. Jak zmieniła się sytuacja ekonomiczna P. przedsiębiorstwa w ostatnich 3 miesiącach? Ujęcie historyczne; Dane % (Pominięto odpowiedź "nie wiem, trudno powiedzieć") FIRMA Polepszyła się Nie zmieniła się Pogorszyła się 52,8 43,2 44,5 46,8 48,2 36 37,8 36,7 30 27,3 18,3 18,5 23 24 11 4Q2012 1Q2013 2Q2013 3Q2013 4Q2013
Strona 8 PROGNOZY LEPSZEJ KONDYCJI GOSPODARKI KRAJU W ocenie 22,2 proc. badanych kondycja ekonomiczna kraju w czwartym kwartale br. polepszy się. To wzrost pozytywnych opinii o 9 pkt. proc. w stosunku do poprzedniego kwartału i bardzo wyraźna poprawa również w porównaniu do roku ubiegłego, analogicznego okresu, kiedy na poprawę liczyło jedynie 5,8 proc. przedsiębiorców MŚP. Stopniał też odsetek głosów pesymistycznie prognozujących na ostatni kwartał roku. Pogorszenia sytuacji w gospodarce kraju spodziewa się 23,7 proc. ankietowanych. To o 13 pkt. proc. mniej, niż kwartał wcześniej. Jak zmieni się sytuacja gospodarcza w Polsce w ciągu kolejnych 3 miesiący? Ujęcie historyczne; Dane % (Pominięto odpowiedź "nie wiem, trudno powiedzieć") KRAJ Polepszy się Pozostanie bez zmian Pogorszy się 54,3 45,2 44 45,5 41,7 23,5 17,3 37,6 36 13,5 46 23,7 22,2 5,8 6,7 4Q2012 1Q2013 2Q2013 3Q2013 4Q2013
Strona 9 LEPSZA KONDYCJA RÓWNIEŻ W PRZEDSIĘBIORSTWACH Czwarty kwartał będzie jeszcze lepszy, niż poprzedni w ocenie 35,7 proc. badanych przedsiębiorców. Na dalszą poprawę w firmie liczy też więcej badanych, niż rok temu i dwa razy tyle, ile na starcie 2013 roku (16,7 proc.). O przyszłość obawia się natomiast 13,8 ankietowanych przedsiębiorców, którzy prognozują pogorszenie sytuacji ekonomicznej własnej firmy. W styczniu taki sceptycyzm podzielało jednak znacznie więcej badanych, bo 28,2 proc. Jak zmieni się sytuacja ekonomiczna P. przedsiębiorstwa w ciągu kolejnych 3 miesięcy? ujęcie historyczne; Dane % (Pominięto odpowiedź "nie wiem, trudno powiedzieć") FIRMA Polepszy się Pozostanie bez zmian Pogorszy się 41,3 46,8 44 45,7 30,2 23 28,2 38,2 37,4 31 35,7 23 16,7 13,8 13,8 4Q2012 1Q2013 2Q2013 3Q2013 4Q2013
Strona 10 LEPSZY ROK 2013 NIŻ 2012 Równomiernie podzieliły się głosy przedsiębiorców podczas wstępnej oceny roku 2013 i choć nieznacznie dominują optymiści, to ocena wstępna kończącego się roku dzieli MŚP na trzy, niemal równe podgrupy. Ogółem 35,2 proc. badanych uznało, że rok 2013 jest lepszy pod względem rozwoju ich firmy, niż rok poprzedni (suma odpowiedzi zdecydowanie lepszy 19,2 proc. i raczej lepszy 16 proc.). Przeciwnego zdania jest 33 proc. small biznesu (suma głosów zdecydowanie gorszy i raczej gorszy), a 31,3 proc. nie dostrzega większych różnic, ani na plus ani na minus, jeśli chodzi o rozwój swojej firmy w tym roku w relacji do sytuacji ubiegłorocznej. Podsumowując wstępnie 2013 rok pod względem rozwoju firmy: jaki ten rok jest w porównaniu do poprzedniego? [Dane % dla n=600 KERALLA RESEARCH] Zdecydowanie jest lepszy niż 2012 Raczej jest lepszy 19,2 16 Ani gorszy, ani lepszy 31,3 Raczej jest gorszy Zdecydowanie jest gorszy niż 2012 Nie wiem, trudno powiedzieć 11 21,7 0,8 Opinie mikro, małych i średnich przedsiębiorców
3Q2009 4Q2009 1Q2010 2Q2010 3Q2010 4Q2010 1Q2011 2Q2011 3Q2011 4Q2011 1Q2012 2Q2012 3Q2012 4Q2012 1Q2013 2Q2013 3Q2013 4Q2013 Strona 11 Wskaźnik nastrojów KERNA wzrost do minus 47,81 pkt. Wskaźnik nastrojów przedsiębiorstw KERNA wrósł do poziomu minus 47,81 pkt. i jest to najlepszy wynik od trzech lat. W stosunku do ubiegłego kwartału odczyt jest wyższy, aż o 13,02 pkt. Co ważne również, porównując do analogicznego okresu roku 2012 wartość KERNA podskoczyła o 27,71 pkt. Choć wskaźnik KERNA wciąż jest na minusie jednak tak duże wzrosty dobrze prognozują. Trzeba pamiętać, że MŚP to prawie 99 proc. wszystkich firm w Polsce, a na wskaźnik KERNA wpływają opinie przedsiębiorców dotyczące kondycji własnej firmy oraz kondycji ekonomicznej kraju. Wzrost wskaźnika KERNA to efekt lepszej percepcji zarówno tego, co działo się w gospodarce kraju, jak też lepszych ocen sytuacji w samych firmach. Czynnikiem stabilizującym, mającym niewątpliwie istotny wpływ na ocenę sytuacji, ma fakt, że nie wystąpiły żadne poważne załamania w gospodarkach światowych, czego obawiali się nie tylko analitycy, ale też obserwujący rynki zagraniczne przedsiębiorcy, a zwłaszcza ta ich część, która sprzedaje swoje produkty lub usługi poza Polskę. 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 WSKAŹNIK NASTROJÓW KERNA OD 2009 ROKU NA PODSTAWIE OCEN WŁASNEJ FIRMY I OCEN KONDYCJI GOSPODARKI UJĘCIE HISTORYCZNE 0,0-20,0-40,0-60,0-80,0-61,1-55,9-48,7-30,5-40,7-51,3-55,6-51,0-56,37-65,02-74,07-57,24-72,90-75,52-77,69-58,31-60,83-47,81-100,0
Strona 12 1Q2010 2Q2010 3Q2010 4Q2010 1Q2011 2Q2011 3Q2011 4Q2011 1Q2012 2Q2012 3Q2012 4Q2012 1Q2013 2Q2013 3Q2013 4Q2013 INDEX ZAIR (zakupy i rezygnacje) wzrost do minus 66,5 pkt. Index ZAIR informujący o skali zakupów (inwestycje w MŚP) oparty jest na wskazaniach o wydatkach na inwestycje i rezygnacjach z nich. W tej edycji badania INDEX ZAIR wyniósł minus 66,5 pkt., co oznacza niewielki wzrost skłonności inwestycyjnej o 1,3 pkt. kw/kw i jednocześnie - licząc w relacji do analogicznego kwartału roku ubiegłego - INDEX ZAIR wzrósł o 8,3 pkt. (r/r)/ Aktualny odczyt Indexu ZAIR wskazuje na ostrożne, ale konsekwentne zwiększanie skłonności inwestycyjnej mikro, małych i średnich przedsiębiorców. INDEKS ZAIR UJĘCIE HISTORYCZNE 2010-2013 NA PODSTAWIE DECYZJI O INWESTOWANIU I REZYGNACJI Z ZAKUPÓW PRZEZ SEKTOR MŚP 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00-20,00-40,00-60,00-80,00-100,00-47,03-45,77-53,14-53,34-51,19-52,64-69,5-69,65-73,7-68,8-70,7-74,8-74,2-64,1-67,8-66,5
Strona 13 Keralla Research Instytut Badań i Rozwiązań B2B Instytut Keralla - pierwsza w Polsce agencja badawcza specjalizująca się w analizach business to business. Prowadzimy badania w firmach i instytucjach. Dostarczamy raporty branżowe zarządom spółek, właścicielom, akcjonariuszom, wykonujemy analizy sektorowe, prowadzimy badania poprzedzające inwestycje, wejście na giełdę lub wprowadzenie produktów, usług dla klientów firmowych. 7 lat doświadczeń - 380 projektów badawczych B2B, ponad 50 tys. przebadanych decydentów, managerów, właścicieli, specjalistów. Własne call center - profilowane bazy danych firm i pełna kontrola każdego projektu. Referencje. Z doświadczeń agencji KRB2B korzystają managerowie największych firm w Polsce. Mamy przyjemność pracować m.in. dla: 3M, BP Polska, PKN Orlen, Toyoty, Skody, KGHM Cuprum, KUKE, Bibby Financial Services, Sygnity, EFL S.A., Electroluxu i wielu innych. Oferujemy badania dzięki, którym zarząd, dział sprzedaży i departament marketingu otrzymują realne wsparcie w podejmowaniu strategicznych decyzji. W KerallaResearch nie stosuje się szablonowych rozwiązań, kopiowanych z badań prowadzonych na rynkach konsumenckich (B2C). Do projektów angażujemy wyłącznie badaczy-praktyków. Staranna kontrola pracy ankieterów i przestrzeganie zasad Międzynarodowego Kodeksu Badań Rynku i Badań Społecznych ICC/ESOMAR nie są dewizą. Są codziennością. KERALLA RESEARCH Instytut Badań i Rozwiązań B2B Pl. Wolności 11, 50-071 Wrocław, Polska Biuro: (+48) 71 788 46 78 Faks: (+48) 71 722 03 72 kontakt@keralla.pl www.keralla.pl