Wybory samorzadowe `98 (1)

Wybory samorzadowe `98 (1) Zainteresowanie polityka deklaruje 38% Polaków - 6% bardzo sie nia interesuje, a 32% stara sie byc mniej wiecej zorientowanym co sie w kraju dzieje. Sprawy te nie obchodza 62% pytanych - 20% w ogóle stroni od informacji na ten temat, a 42% zwraca uwage tylko na wyjatkowo wazne wydarzenia. Na tydzien przed wyborami samorzadowymi zainteresowanie nimi zadeklarowalo 55% pytanych (ale tylko 15% bardzo sie nimi interesowalo). 65% pytanych uznalo, ze wybory samorzadowe sa dla Polaków sprawa wazna. W tym tylko 12% stwierdzilo, ze bardzo wazna. Zdecydowana gotowosc wziecia udzialu w wyborach samorzadowych zadeklarowalo 48% uprawnionych do glosowania. Mozna przypuszczac, ze tak jak przed poprzednimi glosowaniami, frekwencja bedzie nizsza. Na tydzien przed wyborami samorzadowymi 31% osób zdecydowanie gotowych pójsc do glosowania i posiadajacych sprecyzowane preferencje deklarowalo gotowosc glosowania w wyborach do rad gmin na AWS, 28% - na SLD, a 10% - na Przymierze Spoleczne. Chec glosowania na kandydata nie nalezacego do zadnej partii zadeklarowalo 8% pytanych. Tyle samo wskazalo na UW. Na lokalne ugrupowanie lub koalicje zamierzalo glosowac 7% pytanych, na Ruch Patriotyczny Ojczyzna - 5%, a na Stowarzyszenie Rodzina Polska - 2%. Przy planowaniu sposobu glosowania na wyzsze szczeble samorzadu malalo zainteresowanie kandydatami niezaleznymi oraz komitetami lokalnymi. W zaleznosci od szczebla samorzadu od 13% do 16% osób nie bylo zdecydowanych jak glosowac. Przy glosowaniu na kandydatów w wyborach samorzadowych wazniejsze sa ich osobiste zalety - uwaza 59% pytanych. Zdaniem 34% - wazniejsze jest ugrupowanie, które reprezentuja. Zaledwie 9% pytanych stwierdzilo, ze w wyborach samorzadowych powinno sie glosowac na listy partii lub koalicji ogólnokrajowych. Zdecydowanie najwiecej osób uznalo, ze na listy komitetów lokalnych (43%) lub na konkretnych kandydatów (37%). Warszawa, pazdziernik 1998 r. OBOP Sp. z o.o., ul. Dereniowa 11, 02-776 Warszawa, tel. (0-22) 644 99 73, 648 20 44-46, fax 644 99 47, obop@obop.com.pl, www.obop.com.pl

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowan zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. * * * Tydzien przed wyborami samorzadowymi OBOP przeprowadzil badanie na temat tego glosowania 1. Na wstepie nalezy zaznaczyc, ze przedstawione w niniejszym opracowaniu dane nie stanowia prognozy wyniku wyborów, ale mówia o tendencjach i przedwyborczych nastrojach, jakie panowaly tydzien przed glosowaniem. Od dnia zakonczenia realizacji badania do decydujacej o ksztalcie wladz samorzadowych niedzieli pozostalo jeszcze kilka dni kampanii wyborczej, które mogly miec wplyw na zachowania wyborców. * * * Zycie polityczne w Polsce nie skupia wielu obserwatorów. Zainteresowanie ta sfera naszego zycia deklaruje niespelna dwie piate mieszkanców kraju. Przy czym jedynie 6%, to osoby pasjonujace sie informacjami wychodzacymi ze sfer elit wladzy. CZY I W JAKIM STOPNIU INTERESUJE SIE PAN(I) POLITYKA polityka zupelnie sie nie interesuje, mam inne zainteresowania polityka mnie raczej nie interesuje, zwracam uwage tylko na niektóre wyjatkowo wazne wydarzenia, jak np. wybory, zmiana rzadu raczej sie interesuje polityka, staram sie, zeby byc mniej wiecej zorientowany(a), co sie w kraju dzieje 20% nie zainteresowani polityka 62% 42% 32% zainteresowani polityka 38% bardzo sie interesuje polityka, regularnie staram sie sledzic wszystko, co sie dzieje w zyciu politycznym trudno powiedziec 0% 6% Polityka bardziej interesuje mezczyzn (48%) niz kobiety (28%), czesciej mieszkanców miast - zwlaszcza najwiekszych (46%) niz wsi (29%). Najbardziej 1 Sondaz Osrodka Badania Opinii Publicznej przeprowadzony miedzy 3 a 5 pazdziernika 1998 r. na 1001-osobowej ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie losowej mieszkanców kraju powyzej 15 roku zycia. Na pytania o wybory samorzadowe odpowiadalo 936 osób, posiadajacych prawa wyborcze. 2

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. interesuje ona prywatnych przedsiebiorców (52%) oraz kierowników i specjalistów (48%). Generalnie, im wyzsze wyksztalcenie (wsród osób z wyksztalceniem podstawowym zainteresowanie deklaruje 23% osób, natomiast z wyzszym - odsetek ten jest ponad dwukrotnie wyzszy - 51%) i lepsza sytuacja materialna (wsród osób znajdujacych sie w zlej sytuacji materialnej - 33%, a w dobrej - 42%), tym wieksza ciekawosc spraw rozgrywajacych sie w swiecie polityki. Polacy na co dzien nie interesuja sie polityka. Uwage znacznej czesci z nas przyciagaja dopiero specjalne wydarzenia, takie jak na przyklad wybory. Na tydzien przed wyborami samorzadowymi interesowala sie nimi (przynajmniej troche) ponad polowa Polaków, ale z tego tylko 15% stanowili ludzie szczególnie poszukujacy informacji na temat tego glosowania. Wsród pozostalych osób, zainteresowanie bylo raczej powierzchowne. 44% potencjalnych wyborców zadeklarowalo, ze majacymi odbyc sie 11 pazdziernika wyborami do samorzadów gmin, powiatów i województw interesuja sie malo lub wcale. ZAINTERESOWANIE PAZDZIERNIKOWYMI WYBORAMI SAMORZADOWYMI 2 bardzo sie interesuja 15% zainteresowani 55% raczej sie interesuja 40% malo sie interesuja 31% nie zainteresowani 44% w ogóle sie nie interesuja 13% trudno powiedziec 1% Im wieksze zainteresowanie polityka, tym czestsze poszukiwanie informacji na temat wyborów samorzadowych. Wsród osób, które zadeklarowaly zainteresowanie polityka zdecydowana wiekszosc (62%) bardzo interesowala sie równiez wyborami do Maksymalny blad dla takiej wielkosci próby wynosi +/- 3%, przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 2 Tresc pytania: 11 pazdziernika biezacego roku odbeda sie wybory do samorzadów gmin, powiatów i województw. Czy interesuje sie Pan(i) sprawa tych wyborów?. 3

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. wladz samorzadowych. Z kolei 36% osób calkowicie stroniacych od informacji ze swiata polityki, nie poszukiwalo równiez zadnych wiadomosci na temat pazdziernikowego glosowania. ZAINTERESOWANIE ZAINTERESOWANIE WYBORAMI SAMORZADOWYMI: POLITYKA: bardzo troche malo w ogóle w ogóle 4% 24% 34% 36% raczej nie 11% 42% 37% 10% raczej tak 20% 50% 27% 3% bardzo 62% 33% 0% 5% Pominieto odpowiedzi trudno powiedziec Bardzo duze zainteresowanie wyborami do samorzadów zadeklarowalo jedynie kilkanascie procent Polaków. Czy oznacza to, ze Polacy nie przywiazuja wiekszej wagi do wyborów samorzadowych ani ich wyników? 65% pytanych stwierdzilo, ze dla rodaków udzial w wyborach samorzadowych jest sprawa wazna. Jednak tylko 12% osób uznalo, ze - bardzo wazna. WAGA WYBORÓW SAMORZADOWYCH 3 bardzo wazne 12% wazne 65% raczej wazne 53% raczej niewazne 24% niewazne 26% zupelnie niewazne 2% trudno powiedziec 9% Przeswiadczenie, ze wybory samorzadowe sa dla Polaków sprawa wazna, czesciej niz innym, towarzyszylo osobom pozytywnie oceniajacym kierunek zmian w kraju, ludziom z wyksztalceniem zasadniczym zawodowym, znajdujacym sie w dobrej sytuacji materialnej, prywatnym przedsiebiorcom oraz pracownikom fizyczno-umyslowym. Natomiast przeciwny poglad czesciej wyrazali ludzie z wyksztalceniem co najmniej srednim, mieszkancy ponad 500-tys. miast, uczniowie i studenci oraz kierownicy i specjalisci. 4

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. O wysokiej randze wyborów samorzadowych w naszym kraju najczesciej mówily osoby, które zamierzaly glosowac na Przymierze Spoleczne. Przeciwny poglad, czesciej niz pozostali, wyrazali ludzie, którzy zapowiadali glosowanie na Unie Wolnosci oraz lokalne koalicje lub ugrupowania. WAGA WYBORÓW SAMORZADOWYCH A PREFERENCJE DO RAD GMIN zdecydow. wazne raczej wazne raczej niewazne zdecydow. niewazne trudno powiedziec Akcja Wyborcza Solidarnosc 15% 56% 24% 1% 4% 71% 25% Przymierze Spoleczne 21% 62% 13% 2% 2% 83% 15% Ruch Patriotyczny Ojczyzna 13% 58% 21% 3% 5% 71% 24% Sojusz Lewicy Demokratycznej 12% 55% 24% 3% 6% 67% 27% Unia Wolnosci 18% 41% 35% 0% 6% 59% 35% lokalne ugrupowanie / koalicja 10% 54% 32% 2% 3% 64% 34% 3% osoba nie nalezaca do zadnego ugrupowania 11% 62% 25% 0% 2% 73% 25% jeszcze nie wiem 13% 63% 12% 0% 12% 76% 12% (Ze wzgledu na niewielkie liczebnosci nie podano rozkladów dla Stowarzyszenia Rodzina Polska i Unii Polityki Realnej) ZAINTERESO- WAGA WYBORÓW SAMORZADOWYCH WANIE raczej zdecydowanie bardzo wazne raczej wazne POLITYKA niewazne niewazne trudno powiedziec bardzo 14% 47% 34% 1% 4% 61% 35% raczej tak 12% 54% 26% 3% 5% 66% 29% raczej nie 13% 56% 22% 2% 7% 69% 24% w ogóle 10% 48% 20% 3% 19% 58% 23% ZAINTERES. WYB. SAMORZ. bardzo 30% 40% 23% 3% 5% 70% 26% troche 10% 61% 23% 1% 6% 71% 24% malo 8% 58% 22% 2% 10% 64% 24% 3 Tresc pytania: Czy Pana(i) zdaniem, ludzie w Polsce na ogól uwazaja, ze ich udzial w wyborach jest sprawa wazna, czy raczej niewazna?. 5

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. w ogóle 7% 36% 31% 7% 19% 43% 38% Nieco inaczej o wadze wyborów samorzadowych mówily osoby deklarujace zainteresowanie polityka niz te, które zapewnialy o zainteresowaniu tym glosowaniem. Im wieksze zainteresowanie polityka, tym czestsze opinie, ze wybory samorzadowe nie sa dla Polaków sprawa wazna. Sytuacja jest odwrotna w przypadku deklarowanego zainteresowania glosowaniem do wladz lokalnych - im jest ono wieksze, tym czestsze przekonania, ze wybory maja dla ludzi znaczenie. Sympatie polityczne Wiekszosc Polaków polityka nie interesuje sie w ogóle lub interesuje sie nia tylko od swieta, mimo to wiekszosc z nas ma wykrystalizowane poglady. Brak sympatii politycznych deklaruje 29% spoleczenstwa. POGLADY POLITYCZNE POLAKÓW lewicowe 21% centrolewicowe 12% centroprawicowe 14% prawicowe 24% trudno powiedziec 29% Do skrajnych pogladów - czy to lewicowych, czy prawicowych - przyznaje sie relatywnie niewiele osób - nieco wiecej na prawicy (4%) niz na lewicy (2%). Na nastepnej stronie znajduja sie tabele pokazujace, jak okreslaja swoje poglady polityczne Polacy, zaleznie od stosunku do polityki i wyborów oraz jak okreslaja sie wyborcy poszczególnych ugrupowan (na przykladzie preferencji do rad gmin). 6

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. POGLADY POLITYCZNE prawicowe trudno powiedziec interesuja sie 27% 16% 14% 29% 13% nie interesuja sie 17% 10% 14% 21% 38% ZAINTERESOWANIE WYBORAMI interesuja sie 23% 13% 17% 29% 18% nie interesuja sie 18% 12% 11% 18% 40% WAGA WYBORÓW wazne 22% 13% 13% 27% 25% niewazne 21% 14% 19% 17% 29% trudno powiedziec 8% 7% 10% 17% 57% ZAPOWIEDZ GLOSOWANIA W WYBORACH SAMORZADOWYCH zdecydowanie tak 25% 14% 16% 28% 18% raczej tak 17% 13% 14% 25% 31% raczej nie 14% 18% 15% 25% 28% zdecydowanie nie 19% 4% 7% 13% 56% trudno powiedziec 15% 14% 15% 16% 39% (Ze wzgledu na niewielkie liczebnosci, pominieto osoby odpowiadajace na pytanie o zainteresowanie trudno powiedziec,) POGLADY POLITYCZNE A PREFERENCJE DO RAD GMIN lewicowe ZAINTERESOWANIE POLITYKA lewicowe centrolewicowe centroprawicowe centrolewicowe centroprawicowe prawicowe trudno powiedziec Sojusz Lewicy Demokratycznej 56% 25% 2% 5% 12% lokalne ugrupowanie / koalicja 24% 20% 19% 18% 18% osoba nie nalezaca do zadnego ugrupowania 22% 17% 14% 27% 20% Przymierze Spoleczne 20% 18% 20% 20% 22% Unia Wolnosci 9% 10% 40% 18% 23% Akcja Wyborcza Solidarnosc 9% 2% 18% 54% 16% Ruch Patriotyczny Ojczyzna 5% 10% 25% 42% 18% (Ze wzgledu na niewielkie liczebnosci, nie podano rozkladów dla Stowarzyszenia Rodzina Polska i Unii Polityki Realnej) Najbardziej sprecyzowane sympatie polityczne maja osoby, które zamierzaly glosowac do rad gmin na kandydatów startujacych z list SLD (tylko 12% z nich nie potrafilo okreslic swoich pogladów). Najtrudniej natomiast okreslenie swoich pogladów 7

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. przychodzilo ludziom zamierzajacym poprzec listy UW (23%) i Przymierza Spolecznego (22%). Osoby zamierzajace glosowac na listy komitetów lokalnych nieco czesciej okreslaly swoje sympatie jako lewicowe (24%) niz prawicowe (18%). Odwrotnie bylo w przypadku osób, które wolaly postawic na kandydatów niezaleznych - czesciej utozsamiali sie z prawica (27%) niz lewica (22%). Przedwyborcze zapowiedzi W tym opracowaniu kilkakrotnie przedstawialismy opinie osób zamierzajacych glosowac w wyborach samorzadowych. Pora przyjrzec sie, jakie zapowiedzi w sprawie mozliwych wariantów glosowania pojawily sie w przedwyborczym sondazu. Na tydzien przed wyborami samorzadowymi, zdecydowana gotowosc pójscia do glosowania zadeklarowalo 48% pytanych - a wiec mniej niz polowa uprawnionych do glosowania. Co czwarta osoba (26%) stwierdzila, ze raczej pójdzie do glosowania. Tylko jedna piata (18%) od razu przyznala, ze nie zamierza wybierac swoich przedstawicieli do wladz lokalnych. W weekend poprzedzajacy wybory 8% badanych nie bylo pewnych, czy udac sie do urn, czy tez nie. GOTOWOSC UDZIALU W WYBORACH SAMORZADOWYCH zdecydowanie tak 48% raczej tak 26% raczej nie 4% zdecydowanie nie 14% jeszcze nie wiem 8% Przy szacowaniu frekwencji wyborczej, nie mozna automatycznie sumowac odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak padajacych na pytanie o gotowosc glosowania. Swiadcza o tym doswiadczenia z ostatnich powszechnych plebiscytów (np. referendów, czy wyborów parlamentarnych) - rzeczywista frekwencja oscylowala wokól 8

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. uzyskiwanych wczesniej w badaniach sondazowych odpowiedzi wskazujacych na zdecydowana gotowosc glosowania (a byla nawet nizsza). Czy zauwazona tendencja zostanie zachowana, okaze sie juz niedlugo 4. Zobaczmy, jak na tydzien przed wyborami rozkladalyby sie glosy wyborców, w zaleznosci od tego, jaka bylaby frekwencja. Zacznijmy od przyblizenia tresci karty wreczanej respondentom. 1. Akcja Wyborcza Solidarnosc (M. Krzaklewski) 2. Przymierze Spoleczne Krajowa Partia Emerytów i Rencistów (T. Maminski) Polskie Stronnictwo Ludowe (J. Kalinowski) Unia Pracy (M. Pol) 3. Ruch Patriotyczny Ojczyzna Blok dla Polski (A. Gasienica-Makowski) Konfederacja Polski Niepodleglej - Obóz Patriotyczny (A. Slomka) Krajowe Porozumienie Emerytów i Rencistów RP (E. Postulka) Ruch Odbudowy Polski (J. Olszewski) 4. Sojusz Lewicy Demokratycznej (L. Miller) 5. Stowarzyszenie Rodzina Polska (P. Jaroszynski) 6. Unia Polityki Realnej (S. Michalkiewicz) 7. Unia Wolnosci (L. Balcerowicz) 8. lokalne ugrupowanie lub lokalna koalicja 9. osoba lub osoby nie nalezace do zadnego ugrupowania 10. inne 5 Jak widac, zostaly tu uwzglednione nie tylko nazwy partii, ale równiez wiekszych ugrupowan wchodzacych w sklad szerszych koalicji oraz nazwiska partyjnych liderów. Dodalismy równiez mozliwosc wskazania przez respondentów odpowiedzi lokalne ugrupowanie lub koalicja oraz osoba lub osoby nie nalezace do zadnego ugrupowania. W zaprezentowanych w tym opracowaniu tabelach dotyczacych 4 Szersze informacje dotyczace motywów udzialu w wyborach i przyczyn duzej absencji zawarte beda w nastepnym opracowaniu. 5 Na karcie umieszczona zostala odpowiedz trudno powiedziec. 9

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. preferencji, szczególowe informacje o przywódcach i poszczególnych ugrupowaniach pominelismy, poprzestajac na podaniu nazw partii i koalicji. W zestawieniach nie uwzgledniono odpowiedzi osób, które od razu zapowiedzialy, ze nie zamierzaja glosowac. W kolumnach A przedstawiono wyniki dla osób zdecydowanie gotowych isc do wyborów; w kolumnach B - zdecydowanie i raczej pewnych, ze beda glosowac, natomiast w kolumnach oznaczonych: C - dolaczono takze odpowiedzi ludzi, którzy nie byli jeszcze pewni, czy pójda do urn wyborczych. Dodatkowo w kolumnach tych nie uwzgledniono osób, które nie byly jeszcze zdecydowane na kogo glosowac. Informacje na temat liczby osób niezdecydowanych, przy kazdym z wariantów A, B lub C zostaly zamieszczone pod tabelami dotyczacymi preferencji. PREFERENCJE POLAKÓW W WYBORACH DO RAD GMIN z wylaczeniem osób niezdecydowanych na kogo glosowac A B C Akcja Wyborcza Solidarnosc 31% 31% 30% Sojusz Lewicy Demokratycznej 28% 26% 26% Przymierze Spoleczne 10% 11% 11% osoba lub osoby nie nalezace do zadnego ugrupowania 8% 8% 9% Unia Wolnosci 8% 8% 8% lokalne ugrupowanie lub lokalna koalicja 7% 7% 7% Ruch Patriotyczny Ojczyzna 5% 6% 5% Stowarzyszenie Rodzina Polska 2% 2% 2% Unia Polityki Realnej 0% 0% 1% inne 1% 1% 1% A B C niezdecydowani jak glosowac do rad gmin 13% 14% 16% 10

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. PREFERENCJE POLAKÓW W WYBORACH DO RAD POWIATÓW z wylaczeniem osób niezdecydowanych na kogo glosowac A B C Akcja Wyborcza Solidarnosc 32% 33% 32% Sojusz Lewicy Demokratycznej 30% 26% 26% Przymierze Spoleczne 10% 10% 11% Unia Wolnosci 9% 9% 9% osoba lub osoby nie nalezace do zadnego ugrupowania 6% 7% 7% Ruch Patriotyczny Ojczyzna 6% 7% 6% lokalne ugrupowanie lub lokalna koalicja 4% 4% 4% Stowarzyszenie Rodzina Polska 2% 2% 2% Unia Polityki Realnej 0% 1% 1% inne 1% 1% 1% A B C niezdecydowani jak glosowac do rad powiatów 16% 18% 20% PREFERENCJE POLAKÓW W WYBORACH DO SEJMIKÓW WOJEWÓDZTW z wylaczeniem osób niezdecydowanych na kogo glosowac A B C Akcja Wyborcza Solidarnosc 34% 34% 33% Sojusz Lewicy Demokratycznej 30% 28% 28% Przymierze Spoleczne 11% 11% 12% Unia Wolnosci 9% 9% 9% Ruch Patriotyczny Ojczyzna 5% 6% 5% osoba lub osoby nie nalezace do zadnego ugrupowania 4% 5% 6% lokalne ugrupowanie lub lokalna koalicja 3% 3% 3% Stowarzyszenie Rodzina Polska 2% 2% 2% Unia Polityki Realnej 0% 0% 0% inne 2% 2% 2% A B C niezdecydowani do sejmików województw 16% 18% 20% 11

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. Z powyzszych zestawien wynika, ze do im wyzszego szczebla Polacy mieli wybierac kandydatów, tym czesciej zamierzali kierowac sie kluczem partyjnym. Na najnizszym poziomie gminnym chetniej - niz do rady powiatu czy sejmiku wojewódzkiego - decydowaliby sie wybierac lokalne ugrupowania i osoby nie nalezace do zadnego ugrupowania. Trzeba w tym miejscu podkreslic, ze badanie realizowane bylo tydzien przed wyborami. Jeszcze przez kilka nastepnych dni trwala kampania wyborcza. Na ostateczne wyniki wyborów wplywac tez mogly wydarzenia ze swiata biezacej polityki. Poza tym niewykluczone, ze czesc wyborców decyzje o glosowaniu byla w stanie podjac dopiero przy urnie wyborczej, po zapoznaniu sie ze spisem osób kandydujacych w wyborach. Decydujacy mógl takze okazac sie glos kilkunastu procent osób niezdecydowanych w momencie badania, jak glosowac. Wynikajace z tego badania relatywnie wysokie poparcie dla kandydatów niezaleznych moze miec dwie przyczyny. Pierwsza z nich moze miec swoje podloze w checi glosowania na konkretnego kandydata, przy braku wiedzy o umieszczeniu jego nazwiska na listach konkretnego komitetu. Inna natomiast, to efekt niecheci wobec glosowania w wyborach samorzadowych wedlug klucza partyjnego. Z sondazu wynika, ze dla wiekszosci Polaków przy glosowaniu w wyborach samorzadowych wazniejsi sa ludzie (ich osobiste zalety) ubiegajacy sie o mandat w strukturach wladz lokalnych (59%) niz to, jakie ugrupowanie reprezentuja (34%). W GLOSOWANIU W WYBORACH SAMORZADOWYCH WAZNIEJSZE JEST 6 : osobiste zalety kandydatów 59% ugrupowanie, które reprezentuja 34% trudno powiedziec 7% Im wieksze zainteresowanie polityka, tym czestsze opinie, ze przy wybieraniu przedstawicieli do wladz samorzadowych nalezy brac pod uwage raczej osobiste zalety kandydatów niz kierowac sie kluczem partyjnym. Wsród osób w ogóle nie interesujacych 6 Tresc pytania: Co Pana(i) zdaniem, przy glosowaniu na kandydatów w wyborach samorzadowych jest wazniejsze:. 12

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. sie polityka, znaczenie cech kandydatów podkresla 55% osób, natomiast wsród bardzo zainteresowanych, odsetek ten jest o dziesiec punktów procentowych wyzszy. Znaczenie osobistych zalet kandydatów w glosowaniu w wyborach samorzadowych czesciej podkreslaja mezczyzni (66%) niz kobiety (53%). Zwracaja na to uwage osoby z wyksztalceniem wyzszym (64%), mieszkancy malych (do 20 tys. - 63%) i sredniej (20-100 tys. - 65%) wielkosci miast, prywatni przedsiebiorcy (66%), kierownicy i specjalisci (65%), rencisci (64%), emeryci (63%), a takze osoby okreslajace swoje sympatie jako centrolewicowe (70%) lub centroprawicowe (64%). Natomiast przekonanie, ze w wyborach samorzadowych wazniejsze jest glosowanie na konkretne partie czesciej podzielaja kobiety (39%) niz mezczyzni (29%). Za takim systemem glosowania opowiadaja sie takze, czesciej niz inni, mieszkancy duzych miast (49% mieszkanców miast powyzej 500 ludnosci i 39% - 100-500 tys.), uczniowie i studenci (49%), gospodynie domowe (48%), bezrobotni (46%), pracownicy fizycznoumyslowi (40%), ludzie z wyksztalceniem zasadniczym zawodowym (41%) oraz sympatycy lewicy (46%). O tym, ze przy glosowaniu w wyborach samorzadowych wazniejsze sa cechy kandydatów najczesciej mówily osoby, które planowaly glosowanie na komitety lokalne (86%), Ruch Patriotyczny Ojczyzna (80%) oraz kandydatów nie przynalezacych do zadnych ugrupowan (73%). Natomiast wage glosowania na ugrupowanie podkreslali potencjalni wyborcy AWS i Przymierza Spolecznego (po 42%). PREFERENCJE W GLOSOWANIU WAZNIEJSZE: DO RAD GMIN: cechy trudno ugrupowanie kandydata powiedziec lokalne ugrupowanie lub lokalna koalicja 86% 14% 0% Ruch Patriotyczny Ojczyzna 80% 20% 0% osoba lub osoby nie nalezace do zadnego ugrupowania 73% 27% 0% Unia Wolnosci 63% 31% 6% Sojusz Lewicy Demokratycznej 61% 34% 4% Przymierze Spoleczne 55% 42% 3% Akcja Wyborcza Solidarnosc 54% 42% 4% 13

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Wybory samorzadowe `98 (1), 3-5 pazdziernika 1998 r. Zdaniem badanych, w wyborach samorzadowych powinno sie glosowac nie na listy partii i koalicji ogólnokrajowych (9%), ale przede wszystkim na listy komitetów lokalnych (43%). Dla znacznej czesci (37%) wyborców, o udzieleniu poparcia winno decydowac nie tyle usytuowanie w formalnych strukturach organizacyjnych kandydatów, ale to, jakimi sa ludzmi. PREFEROWANY SPOSÓB GLOSOWANIA 7 listy partii lub koalicji ogólnokrajowych 9% raczej na listy komitetów lokalnych 43% to powinno zalezec od tego, jakimi ludzmi sa kandydaci 37% trudno powiedziec 11% Przedstawione tu wyniki nie odnajduja jednak odzwierciedlenia w wynikach preferencji do wladz samorzadowych - najwiecej osób deklaruje glosowanie na kandydatów startujacych z list ogólnokrajowych. Moze to wynikac z faktu niedoinformowania wyborców o poszczególnych kandydatach startujacych w okregu (duze zainteresowanie wyborami zadeklarowalo jedynie kilkanascie procent pytanych), a ubiegajacych sie o mandaty na róznych szczeblach samorzadu. W efekcie, czesc osób - nie znajac ludzi, którzy ubiegaja sie o wejscie do wladz samorzadowych, ani ich postulatów - moze podejmowac decyzje o glosowaniu na listy duzych partii. W GLOSOWANIU PREFEROWANY SPOSÓB GLOSOWANIA: WAZNIEJSZE: listy ogólnokrajowe listy lokalne kandydaci trudno powiedziec cechy kandydata 4% 47% 43% 6% ugrupowanie 19% 39% 31% 11% trudno powiedziec 4% 21% 20% 55% 7 Tresc pytania: Jak Pan(i) sadzi, czy w wyborach samorzadowych powinno sie glosowac na listy poszczególnych partii lub koalicji ogólnokrajowych, czy raczej na listy komitetów lokalnych?. 14