Polacy o uchodźcach - wyniki badania zrealizowanego trzy tygodnie po obchodach Dnia Uchodźcy

K.048/06 Polacy o uchodźcach - wyniki badania zrealizowanego trzy tygodnie po obchodach Dnia Uchodźcy Warszawa, lipiec 2006 r. 20 czerwca br. po raz kolejny obchodzony był w Polsce Dzień Uchodźcy. Trzy tygodnie później TNS OBOP zakończył realizację zleconego przez Wysokiego Komisarza ONZ do spraw Uchodźców sondaŝu opinii Polaków dotyczącego postrzegania uchodźców. Co trzeci Polak (33%) słyszał, Ŝe 20 czerwca obchodzony był w Dzień Uchodźcy, jednak większość naszego społeczeństwa dwie trzecie (67%) nie zetknęła się z Ŝadnymi informacjami na ten temat. Co dziewiąty Polak (11%) miał okazję poznać osobiście osobę, która musiała opuścić swój kraj z obawy przed prześladowaniami lub z powodu wojny. 88% Polaków nigdy nie zetknęło się z taką osobą. Z łącznej analizy danych dotyczących definicji uchodźcy wybieranych przez respondentów wynika, Ŝe prawidłową definicję określenia uchodźca potrafi podać niespełna połowa społeczeństwa (46%; w 2004 49%; w 2005 47%). Przez ponad połowę (54%) Polaków określenie to jest natomiast rozumiane częściowo lub całkowicie błędnie. Największy odsetek Polaków - prawie połowa (44%) - opowiada się za umoŝliwieniem uchodźcom pozostania w Polsce przez dłuŝszy czas. Inne rozwiązania cieszą się juŝ znacznie niŝszym poparciem. Drugie w kolejności, które uzyskało aprobatę prawie jednej piątej (17%) społeczeństwa, jest umoŝliwienie uchodźcom pozostania w Polsce na stałe. Zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem jakie moŝe zastosować państwo wobec uchodźców, jest zdaniem większości Polaków (59%) zapewnienie im pobytu w specjalnych ośrodkach do czasu ich usamodzielnienia się. Inne rozwiązania cieszą się znaczenie mniejszym poparciem. 16% mieszkańców Polski zgadza się na publiczną pomoc w znalezieniu pracy uchodźcom. Zdecydowana większość naszego społeczeństwa (72%) jest zdania, Ŝe Polska powinna przyjmować uchodźców, poniewaŝ kiedyś Polacy sami musieli opuszczać swój kraj z obawy przed prześladowaniami i byli wówczas przyjmowani przez inne państwa. Ośrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o.; ul. Wspólna 56; 00-687 Warszawa; NIP: 521-10-18-407; REGON: 011162458 Bank BPH S.A. Oddział w Warszawie; Nr konta: 97 1060 0076 0000 3200 0043 6235; Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIX Wydział Gospodarczy KRS 0000100746; Kapitał Zakładowy: 1.000.000,00 zł t +48 22 598 98 98; f +48 22 598 99 99 e office@tns-global.pl; www.tns-global.pl

Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła. 20 czerwca br. po raz kolejny obchodzony był w Polsce Dzień Uchodźcy. Trzy tygodnie później TNS OBOP zakończył realizację zleconego przez Wysokiego Komisarza ONZ do spraw Uchodźców sondaŝu 1 opinii Polaków dotyczącego postrzegania uchodźców. Respondentów zapytano o to, czy słyszeli o obchodach dnia Uchodźcy, kim jest dla nich uchodźca i jak państwo polskie powinno uchodźców traktować. Oprócz tego badane osoby wypowiedziały się na temat tego, jakie korzyści i problemy związane z przybywaniem uchodźców do kraju dostrzegają i czy zetknęły się kiedykolwiek z osobą będącą uchodźcą. Uzyskane wyniki zestawiono z danymi z badań z poprzednich lat, co pozwala śledzić dynamikę zachodzących przemian. STOPIEŃ I ŹRÓDŁA POINFORMOWANIA O DNIU UCHODŹCY Co trzeci Polak (33%) słyszał, Ŝe 20 czerwca obchodzony był w Polsce Dzień Uchodźcy, jednak większość naszego społeczeństwa dwie trzecie (67%) nie zetknęła się z Ŝadnymi informacjami na ten temat. NIEDAWNO W POLSCE OBCHODZONO DZIEŃ UCHODŹCY. CZY ZETKNĄŁ(ĘŁA) SIĘ PAN(I) Z JAKIMIŚ INFORMACJAMI NA TEN TEMAT? tak 33% nie 67% 1 SondaŜ zrealizowano w dniach 6-10 lipca 2006 r. na ogólnopolskiej, losowej, reprezentatywnej próbie 1004 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. Maksymalny statystyczny błąd pomiaru dla tej wielkości próby wynosi +/- 3,1%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 2

Odsetek Polaków, którzy słyszeli o Dniu Uchodźcy jest obecnie niŝszy niŝ przed rokiem i przed dwoma laty (33% w porównaniu do 41% i 37%). Świadczyć to moŝe o tym, Ŝe w tym roku mniejsza ilość informacji na temat obchodów Dnia Uchodźcy pojawiła się w polskich mediach. Odsetek osób poinformowanych o obchodach jest obecnie porównywalny z wynikami z 2002 i 2003 roku (odpowiednio 33% i 30%). Podobnie jak w ubiegłym roku, poinformowanie o obchodach Dnia Uchodźcy jest tym częstsze im lepiej wykształceni są respondenci (o tych wydarzeniach słyszało 18% osób z wykształceniem podstawowym lub gimnazjalnym, 30% badanych z wykształceniem zasadniczym, 43% ankietowanych posiadających wykształcenie średnie i 43% absolwentów wyŝszych uczelni) oraz im bardziej interesują się oni problematyką polityczną (od 21% wśród badanych w ogóle nie interesujących się tymi sprawami do 70% wśród bardzo zainteresowanych). Informacje o Dniu Uchodźcy częściej niŝ do pozostałych docierały do mieszkańców największych (pow. 500 tys.) miast (43%), czterdziesto- i pięćdziesięciolatków (odpowiednio 39% i 38%), badanych oceniający swoją sytuację materialną jako dobrą (37%), ankietowanych o poglądach centrolewicowych (48%), a w mniejszym stopniu do respondentów o poglądach lewicowych (45%). O obchodach Dnia Uchodźcy częściej słyszeli badani, którzy deklarują, Ŝe mieli osobisty kontakt z uchodźcą (49%) niŝ ci, którzy nigdy takiej osoby nie spotkali (30%). Z informacjami na temat Dnia Uchodźcy nie zetknęli się w zdecydowanej większości ankietowani wyraŝający całkowity brak zainteresowania polityką (79%), z wykształceniem podstawowym (82%), nastolatkowie (81%) i rolnicy (81%). Podobnie jak w poprzednich badaniach okazało się, Ŝe telewizja jest dla Polaków najwaŝniejszym źródłem informacji na temat obchodów Dnia Uchodźcy z niej o wydarzeniu tym dowiedziała się prawie jedna czwarta (24%) naszego społeczeństwa 2. 2 Jak pokazują inne badania prowadzone przez TNS OBOP, telewizja jest głównym źródłem informacji bez względu na tematykę. 3

O wiele rzadziej respondenci stykali się z informacjami na temat Dnia Uchodźcy w radiu i prasie, które zostały wskazane przez odpowiednio 4% i 3%. Ich rola zmniejszyła się nieco w porównaniu z wynikami zeszłorocznego badania. 6% Polaków nie potrafi wskazać źródła informacji o Dniu Uchodźcy, choć deklarują, Ŝe zetknęli się z wiadomościami na ten temat. Odsetek takich osób równieŝ jest porównywalny z odnotowanym w poprzednich latach. Dane w proc. Niedawno w Polsce obchodzono Dzień Uchodźcy. Czy zetknął(ęła) się Pan(i) z jakimiś informacjami na ten temat? X.1998 X.1999 X.2000 VII.2001 VII.2002 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 tak, w telewizji 18 37 27 33 26 20 29 32 24 tak, w radio 4 11 9 7 6 3 5 7 4 tak, w prasie 3 8 4 9 4 4 4 5 3 tak, ale nie pamiętam gdzie 11 9 9 5 4 8 5 6 6 nic o tym nie słyszałem(am) 67 51 60 58 67 70 63 59 67 Wyniki nie sumują się do 100% poniewaŝ moŝna było wskazać więcej niŝ jedną odpowiedź. Osoby z wykształceniem wyŝszym i średnim, kierownicy i specjaliści, prywatni przedsiębiorcy, osoby bardzo interesujące się polityką, ankietowani o poglądach lewicowych i centrolewicowych częściej od pozostałych wskazują na korzystanie - w kontekście informacji o Dniu Uchodźcy ze wszystkich środków masowego przekazu (telewizja, radio, prasa). Ponadto, radio i prasa okazuje się być źródłem informacji o Dniu Uchodźcy przede wszystkim dla osób z wykształceniem wyŝszym (odpowiednio 9% i 8%). 4

KONTAKT Z UCHODŹCAMI Co dziewiąty Polak (11%) miał okazję poznać osobiście osobę, która musiała opuścić swój kraj z obawy przed prześladowaniami lub z powodu wojny. 88% Polaków nigdy nie zetknęło się z taką osobą. W porównaniu z 2003 rokiem moŝna zauwaŝyć nieznaczny spadek (o 3 punkty procentowe) odsetka osób, które miały bezpośredni kontakt z uchodźcami. Dane w proc. Czy kiedykolwiek poznał(a) Pan(i) osobiście osobę (osoby), która musiała opuścić swój kraj z obawy przed prześladowaniami bądź z powodu wojny? VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 tak 14 13 13 11 nie 84 86 86 88 nie pamiętam 2 1 1 1 Osobisty kontakt z uchodźcami deklarują przede wszystkim prywatni przedsiębiorcy (17%), kierownicy i specjaliści (19%), badani z wykształceniem średnim (16%), osoby bardzo interesujące się polityką (25%) oraz ankietowani o przekonaniach lewicowych (20%), a takŝe mieszkańcy regionów wschodniego (19%), dolnośląskiego (18%) i pomorskiego (18%). Prawie wcale kontaktu takiego nie mieli nastolatkowie (94%), mieszkańcy regionu małopolskiego (95%), a takŝe badani w ogóle nie interesujący się polityką (93%). SPOŁECZNE ROZUMIENIE POJĘCIA UCHODŹCA Większość polskiego społeczeństwa potrafi, przynajmniej częściowo, prawidłowo określić kim jest uchodźca. Dla nieco ponad dwóch trzecich (67%) Polaków określenie to oznacza osobę opuszczającą swój kraj w obawie przed prześladowaniami. Ponad połowa społeczeństwa (55%) określenie to przypisuje uciekinierom z terenów bądź kraju objętego wojną. Trzecim pod względem powszechności jest błędne przekonanie, Ŝe uchodźcami są osoby opuszczające swój kraj w poszukiwaniu lepszych warunków Ŝycia podziela je 40% Polaków. 5

Pozostałe definicje określenia uchodźca są wskazywane przez znacznie mniejszy odsetek respondentów: zdaniem 15% z nich uchodźcami są Polacy ze Wschodu, np. z Kazachstanu, 10% sądzi, Ŝe są to członkowie mniejszości narodowych zamieszkałych w Polsce, a tylko co setny ankietowany (3%) za uchodźców uwaŝa Cyganów na ulicach polskich miast. W porównaniu z wynikami badań z poprzednich lat, obecnie odnotowujemy najwyŝszy z dotychczasowych poziom wskazań na uchodźcę jako członka mniejszości narodowej zamieszkałej w Polsce (wzrost o 5 punktów procentowych). Zmniejszyła się natomiast liczba respondentów, którzy postrzegają uchodźców jako ludzi, którzy opuścili swój kraj w obawie przed prześladowaniami (o 6 punktów procentowych). Odsetek wskazań na pozostałe definicje uchodźcy nie zmienił się w sposób statystycznie istotny. Kogo, Pana(i) zdaniem, określa się mianem uchodźca? Dane w proc. ludzi, którzy opuścili swój kraj w obawie przed prześladowaniami X.99 X.00 VII.01 VII.02 VII.03 VII.04 VII.05 VII.05 71 64 63 65 70 68 73 67 uciekinierów z terenów, kraju objętego wojną 60 60 55 54 53 56 57 55 ludzi, którzy opuścili swój kraj w poszukiwaniu lepszych warunków Ŝycia 27 34 39 43 37 40 43 40 Polaków ze Wschodu, np. z Kazachstanu 10 16 12 10 12 11 15 15 członków mniejszości narodowych zamieszkałych w Polsce 6 5 4 3 5 5 5 10 Cyganów na ulicach polskich miast 4 4 3 3 4 3 1 3 innych 0 2 1 1 1 0 0 1 Wyniki nie sumują się do 100% poniewaŝ moŝna było wskazać więcej niŝ jedną odpowiedź. Z łącznej analizy danych dotyczących definicji uchodźcy wybieranych przez respondentów wynika, Ŝe prawidłową definicję określenia uchodźca potrafi podać niespełna połowa społeczeństwa (46%; w 2004 49%; w 2005 47%). Przez ponad połowę (54%) Polaków określenie to jest natomiast rozumiane częściowo lub całkowicie błędnie: dla 36% społeczeństwa uchodźca to nie tylko uciekinier z powodu wojny i/lub człowiek opuszczający swój kraj w obawie przed prześladowaniami, ale równieŝ inni ludzie (w 2004 r. - 35%; w 2005 r. 39%). 6

18% respondentów, w ogóle nie wie, kogo moŝna określić jako uchodźcę i wskazuje wyłącznie błędne definicje (w 2004 r. 16%; w 2005 r. 14%). Podsumowując, od poprzedniego badania zrealizowanego w 2005 roku relatywnie najbardziej zmieniła się (wzrost o 4 punkty proc.) liczba osób, które określeniem uchodźca obejmują zarówno osoby będące nimi w rzeczywistości, jak i ludzi, którym nazwa ta nie przysługuje. Trzeba równieŝ zauwaŝyć stopniowe, choć bardzo powolne zmniejszanie się udziału osób, które podają wyłącznie prawidłową(e) odpowiedzi: w 2003 r. było ich 52%, rok później 49%, w 2005 r. 47%, a obecnie 46%. KOGO, PANA(I) ZDANIEM, OKREŚLA SIĘ MIANEM "UCHODŹCA"? prawidłowa odpowiedź* 46% inne odpowiedzi** 54% * - osoby, które wskazały dwie prawidłowe odpowiedzi i jednocześnie Ŝadnej nieprawidłowej bądź jedną z dwóch prawidłowych odpowiedzi i jednocześnie Ŝadnej nieprawidłowej. ** - osoby, które oprócz odpowiedzi prawidłowych wskazały jednocześnie odpowiedzi nieprawidłowe bądź wymieniły tylko odpowiedzi nieprawidłowe. Częściej od pozostałych prawidłową definicję słowa uchodźca znają dwudziestolatkowie (51%), osoby, które jeszcze się uczą (52%), mieszkańcy małych (do 100 tys.) miast (56%), prywatni przedsiębiorcy (53%) oraz respondenci bardzo zainteresowani polityką (54%). 7

JAK POSTĘPOWAĆ WOBEC UCHODŹCÓW? Największy odsetek Polaków - prawie połowa (44%) - opowiada się za umoŝliwieniem uchodźcom pozostania w Polsce przez dłuŝszy czas. Inne rozwiązania cieszą się juŝ znacznie niŝszym poparciem. Drugie w kolejności, które uzyskało aprobatę prawie jednej piątej (17%) społeczeństwa, jest umoŝliwienie uchodźcom pozostania w Polsce na stałe. Znikomym poparciem cieszą się natomiast pozostałe rozwiązania: 14% opowiada się za odesłaniem uchodźców z powrotem do ich państw, 7% Polaków chciałoby, aby uchodźców wysyłano do innych krajów, a 5% - aby pozostawiano ich samym sobie. Co dziesiąty (10%) Polak nie ma w tej kwestii wyrobionej opinii. Otwartość Polaków wobec uchodźców wyraŝająca się przyzwoleniem na osiedlanie się uchodźców w naszym kraju, na stałe lub na dłuŝszy czas utrzymuje się na wysokim poziomie i jest obecnie udziałem 61% społeczeństwa, podczas gdy jeszcze w 1998 r. charakteryzowała tylko 42% badanych. Poziom poparcia dla poszczególnych rozwiązań związanych z postępowaniem wobec uchodźców nie zmienił się istotnie w porównaniu z sytuacją sprzed roku. W ciągu dziewięciu lat od rozpoczęcia pomiarów opinii na ten temat postulat wysłania uchodźców do innych krajów coraz bardziej tracił popularność, w efekcie poparcie dla niego spadło z 36% w 1998 r. do 14% w 2006 r. W tym samym czasie coraz więcej Polaków zaczęło opowiadać się za umoŝliwieniem uchodźcom pozostania w naszym kraju czy to na dłuŝszy czas czy na stałe. 8

Jak, Pana(i) zdaniem, powinno się postępować wobec uchodźców? Czy naleŝy: Dane w proc. X.1998 X.1999 X.2000 VII.2001 VII.2002 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VIII.2006 ogół N=1001 prawidłowa definicja uchodźcy n=271 ogół N=1009 prawidłowa definicja uchodźcy n=607 ogół N=1085 prawidłowa definicja uchodźcy n=523 ogół N=1193 prawidłowa definicja uchodźcy n=594 ogół N=1013 prawidłowa definicja uchodźcy n=492 Ogół N=1005 prawidłowa definicja uchodźcy n=516 Ogół N=1005 prawidłowa definicja uchodźcy n=495 Ogół N=1005 prawidłowa definicja uchodźcy n=473 Ogół N=1004 prawidłowa definicja uchodźcy n=464 pozwolić im osiedlić się w Polsce na 29 36 41 45 36 43 39 45 37 42 39 43 42 44 45 46 44 48 dłuŝszy czas pozwolić im osiedlić się w Polsce na 13 13 8 7 15 12 16 15 13 13 15 15 17 15 19 19 17 19 stałe dąŝyć do wysłania ich z powrotem do państw, 36 28 30 31 25 22 20 16 21 17 20 16 17 16 13 13 14 13 z których przyjechali dąŝyć do wysłania ich do innych 9 9 11 9 8 8 8 6 13 14 9 9 10 9 7 7 10 8 krajów zostawić ich samym sobie 2 2 2 1 4 4 5 6 3 2 5 5 5 5 5 4 5 5 trudno powiedzieć 11 12 8 7 12 11 12 12 13 12 12 12 9 11 11 11 10 7 Osoby, które znają prawidłową definicję uchodźcy nieco chętniej od ogółu respondentów zgodziłyby się na umoŝliwienie uchodźcom osiedlenia się w Polsce 48% na jakiś czas, a 19% na stałe. DuŜy wpływ na opinię na ten temat ma osobisty kontakt z uchodźcami. Osoby, które zetknęły się z uchodźcami, częściej pozwoliłyby im na osiedlenie się w Polsce, chociaŝ tylko na jakiś czas (51% w porównaniu do 44%). W porównaniu z wynikami sprzed roku moŝna zauwaŝyć znaczny spadek odsetka osób, które pozwoliłyby uchodźcom osiedlić się w naszym kraju na stałe (18% w porównaniu do 35%). 9

Dane w proc. Jak, Pana(i) zdaniem, powinno się postępować wobec uchodźców? Opinie osób, które kiedykolwiek poznały osobiście uchodźców pozwolić im osiedlić się w Polsce na dłuŝszy czas VII.2003 n=143 VII.2004 n=133 VII.2005 n=127 VII.2006 n=112 47 44 42 51 pozwolić im osiedlić się w Polsce na stałe 23 25 35 18 dąŝyć do wysłania ich z powrotem do państw, z których przyjechali 14 11 10 10 dąŝyć do wysłania ich do innych krajów 7 6 2 5 zostawić ich samym sobie 1 6 2 4 trudno powiedzieć 8 8 9 11 Sytuacja społeczno-ekonomiczna respondentów wpływa na ich poparcie dla poszczególnych propozycji postępowania wobec uchodźców. Na osiedlenie się uchodźców w Polsce na dłuŝszy czas zgadzają się w większości nastolatki (54%), prywatni przedsiębiorcy (59%), gospodynie domowe (60%), osoby znajdujące się w dobrej sytuacji materialnej (52%), badani deklarujący centrolewicowe (53%) i lewicowe (53%) przekonania polityczne oraz mieszkańcy regionu dolnośląskiego (51%). Poparcie dla umoŝliwienia uchodźcom osiedlenia się w Polsce na stałe wzrasta wraz z większym zadowoleniem z własnej sytuacji materialnej (22% wśród oceniających ją jako złą, 17% - jako średnią i 11% - jako dobrą). Rozwiązanie takie aprobują ponadto relatywnie najczęściej badani o poglądach lewicowych (23%), a takŝe prywatni przedsiębiorcy (30%) i dwudziestolatkowie (24%). Propozycja wysyłania uchodźców z powrotem do ich krajów relatywnie najbardziej odpowiada czterdziestolatkom (23%) i mieszkańcom regionu wschodniego (25%). Wysłać uchodźców do innych krajów chcieliby najczęściej trzydziestolatkowie (16%), mieszkańcy regionu pomorskiego (16%) oraz bezrobotni (15%). 10

SPOŁECZNE POPARCIE DLA POMOCY PAŃSTWA DLA OSIEDLAJĄCYCH SIĘ W POLSCE UCHODŹCÓW Zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem jakie moŝe zastosować państwo wobec uchodźców, jest zdaniem większości Polaków (59%) zapewnienie im pobytu w ośrodkach dla uchodźców do czasu ich usamodzielnienia się. Inne rozwiązania cieszą się znaczenie mniejszym poparciem. 16% mieszkańców Polski zgadza się na publiczną pomoc w znalezieniu pracy uchodźcom. Jeszcze mniej osób aprobuje organizowanie dla uchodźców kursów nauki języka polskiego (8%), przyznawanie im polskiego obywatelstwa (7%) czy zapewnienie mieszkania (4%). 6% osób podaje inne odpowiedzi, w tym część z nich twierdzi, Ŝe nie naleŝy udzielać uchodźcom Ŝadnej pomocy. Polacy nie chcieliby, aby uchodźcy pozostawali w naszym kraju na stałe, tylko niewielka część społeczeństwa popiera takie rozwiązanie 17% zgodziłoby się na osiedlanie się uchodźców na stałe, a 7% przyznałoby im polskie obywatelstwo. Większość społeczeństwa jest natomiast za umoŝliwieniem uchodźcom czasowego pobytu w Polsce i zapewnieniem im pomocy w specjalnych ośrodkach. Dane w proc. Co, Pana(i) zdaniem, nasze państwo powinno umoŝliwić uchodźcom, którzy chcieliby na dłuŝszy czas lub na stałe pozostać w Polsce? zapewnić im do czasu usamodzielnienia się pobyt w ośrodkach dla uchodźców X.1999 X.2000 VII.2001 VII.2002 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 66 59 59 64 66 62 63 59 pomóc w znalezieniu pracy 12 11 11 11 9 12 14 16 zorganizować dla nich kursy (naukę) języka polskiego 7 8 8 8 7 9 8 8 przyznawać obywatelstwo polskie 6 8 8 7 9 8 7 7 zapewnić mieszkania 2 3 2 4 2 3 4 4 coś innego 6 11 2 6 7 6 4 6 odesłać, wysłać do innych krajów - - 4 - - - - - nic - - 3 - - - - - nie wiem 1-3 - - - - - 11

NiezaleŜnie od takich cech społeczno-demograficznych jak miejsce zamieszkania, wiek i wykształcenie Polacy najczęściej uwaŝają, Ŝe uchodźcom powinno się umoŝliwić pobyt w ośrodkach dla uchodźców. Na potrzebę udzielenia uchodźcom pomocy w znalezieniu pracy częściej od pozostałych zwracają uwagę nastolatkowie (23%) i bezrobotni (27%), jak równieŝ ci, którzy mieli osobisty kontakt z uchodźcą (23%) oraz badani, którzy uwaŝają, Ŝe uchodźcom naleŝy umoŝliwić osiedlenie się w Polsce na stałe (24%). Osoby, których zdaniem naleŝy pozwolić uchodźcom na osiedlenie się w naszym kraju na stałe, relatywnie najczęściej opowiadają się za przyznawaniem im polskiego obywatelstwa (28%). Osoby, które prawidłowo rozumieją określenie uchodźca wskazują na te same rzeczy, które państwo powinno umoŝliwić uchodźcom co ogół Polaków. CO WNOSZĄ UCHODŹCY DO KRAJU OSIEDLENIA? Zdecydowana większość naszego społeczeństwa (72%) jest zdania, Ŝe Polska powinna przyjmować uchodźców, poniewaŝ kiedyś Polacy sami musieli opuszczać swój kraj z obawy przed prześladowaniami i byli wówczas przyjmowani przez inne państwa. Przyjmowanie uchodźców jest więc uwaŝane za spłatę historycznie zaciągniętego długu. Warto zauwaŝyć, Ŝe przekonanie to straciło w ciągu ostatniego roku na znaczeniu (spadek o 5 punktów proc.). Zdecydowana większość Polaków (64%) uwaŝa, Ŝe przyjmowanie uchodźców wpływa na wzrost bezrobocia, jednak pogląd ten wyraŝa o 3 punktów proc. mniej osób niŝ w 2005 r i o 9 punktów procentowych mniej niŝ w 2004 r. Ponad połowa (58%) Polaków przekonana jest, Ŝe przybywanie uchodźców wzbogaca kraj, który ich przyjmuje, poniewaŝ uchodźcami są równieŝ ludzie zdolni i dobrze wykształceni, a co drugi respondent (48%) zgadza się z opinią, Ŝe wzbogacona zostaje równieŝ kultura przyjmującego uchodźców kraju. RównieŜ ponad połowa (55%) badanych wyraŝa obawę, Ŝe napływ uchodźców powoduje wzrost przestępczości, nie zgadza się z tym 35% mieszkańców naszego kraju. Opinie w kwestii ewentualnego wpływu przybywania uchodźców na konflikty na tle 12

narodowościowym czy rasowym są podzielone 52% osób dostrzega między nimi związek, 38% - nie. OPINIE OGÓŁU SPOŁECZEŃSTWA PROSZĘ POWIEDZIEĆ, W JAKIM STOPNIU ZGADZA - BĄDŹ NIE ZGADZA - SIĘ PAN(I) Z NASTĘPUJĄCYMI STWIERDZENIAMI? PRZYBYWANIE UCHODŹCÓW: 80% 72% tak nie trudno powiedzieć 70% 60% 50% 40% 64% 30% 58% 30% 48% 42% 55% 35% 52% 38% 30% 20% 10% 16% 12% 6% 12% 10% 10% 10% 0% Polska powinna przyjmować uchodźców poniewaŝ kiedyś Polacy sami byli uchodźcami powoduje wzrost bezrobocia wzbogaca kraj, który ich przyjmuje, bo są wśród nich ludzie zdolni i dobrze wykształceni wzbogaca kulturę kraju, który ich przyjmuje powoduje wzrost przestępczości powoduje/wzmaga konflikty na tle narodowościowym, rasowym Hierarchia popularności opinii na temat przybywania uchodźców jest wśród osób, które prawidłowo rozumieją to określenie, prawie taka sama jak wśród ogółu Polaków. Jedyna istotna róŝnica polega na tym, Ŝe badani, którzy właściwie definiują kim jest uchodźca, rzadziej widzą związek między napływem uchodźców a wzrostem przestępczości (róŝnica 10 punktów proc.) oraz konfliktami na tle rasowym (róŝnica 8 punktów proc.). 13

OPINIE OSÓB, KTÓRE PRAWIDŁOWO DEFINIUJĄ KIM JEST UCHODŹCA PROSZĘ POWIEDZIEĆ, W JAKIM STOPNIU ZGADZA - BĄDŹ NIE ZGADZA - SIĘ PAN(I) Z NASTĘPUJĄCYMI STWIERDZENIAMI? PRZYBYWANIE UCHODŹCÓW: 80% 73% tak nie trudno powiedzieć 70% 60% 50% 40% 30% 62% 34% 59% 31% 51% 40% 57% 35% 51% 20% 10% 0% 15% 12% 5% 10% 9% 8% 8% 1% Polska powinna przyjmować uchodźców poniewaŝ kiedyś Polacy sami byli uchodźcami powoduje wzrost bezrobocia wzbogaca kraj, który ich przyjmuje, bo są wśród nich ludzie zdolni i dobrze wykształceni wzbogaca kulturę kraju, który ich przyjmuje powoduje wzrost przestępczości powoduje/wzmaga konflikty na tle narodowościowym, rasowym OPINIE OSÓB, KTÓRE MIAŁY BEZPOŚREDNI KONTAKT Z UCHODŹCAMI PROSZĘ POWIEDZIEĆ, W JAKIM STOPNIU ZGADZA - BĄDŹ NIE ZGADZA - SIĘ PAN(I) Z NASTĘPUJĄCYMI STWIERDZENIAMI? PRZYBYWANIE UCHODŹCÓW: 90% 80% 82% 75% tak nie trudno powiedzieć 70% 60% 59% 61% 59% 58% 50% 40% 30% 32% 34% 35% 30% 30% 20% 10% 10%9% 13% 8% 5% 11% 12% 0% Polska powinna przyjmować uchodźców poniewaŝ kiedyś Polacy sami byli uchodźcami wzbogaca kraj, który ich przyjmuje, bo są wśród nich ludzie zdolni i dobrze wykształceni wzbogaca kulturę kraju, który ich przyjmuje powoduje wzrost bezrobocia powoduje wzrost przestępczości powoduje/wzmaga konflikty na tle narodowościowym, rasowym 14

Bardziej pozytywne stanowisko w ocenie przybywania uchodźców zajmują Polacy, którzy deklarują, Ŝe mieli okazję osobiście poznać uchodźcę. Tak jak pozostali osoby te uwaŝają przyjmowanie uchodźców jako wyraz dziejowej sprawiedliwości (82%). Jednak poza tym widzą oni przede wszystkim korzyści płynące z przyjmowania ludzi uciekających przed prześladowaniami lub wojną, a dopiero w dalszej kolejności potencjalne zagroŝenia. Na drugim miejscu, popierana przez trzy czwarte (75%) badanych, którzy osobiście zetknęli się z uchodźcami, znajduje się opinia, Ŝe przyjmowanie takich osób wzbogaca dany kraj przez pozyskanie ludzi zdolnych i dobrze wykształconych. Trzecią pozycję zajmuje przekonanie, iŝ napływ uchodźców wzbogaca kulturę przyjmującej ich społeczności (wyraŝa je 59%). Dopiero w dalszej kolejności osoby, które spotkały uchodźców wyraŝają opinie o negatywnych skutkach ich przybywania: wzroście bezrobocia (61%) czy przestępczości (59%). PoniŜej omówiono oddzielnie kaŝdy z badanych aspektów. Przyjmowanie uchodźców przez Polskę jako spłata historycznego długu Prawie trzy czwarte (72%) społeczeństwa twierdzi, Ŝe Polska powinna przyjmować uchodźców, poniewaŝ w przeszłości nasi rodacy uciekający ze swego kraju w obawie przed prześladowaniami byli przyjmowani przez inne państwa. Jest to nieco mniej niŝ rok temu (77%), ale nieco więcej niŝ dwa lata temu (70%). Większy niŝ przed rokiem jest udział badanych, którzy nie zgadzają się z taką opinią (16%, w 2005 13%). Natomiast co ósmy Polak nie ma na ten temat zdania. Zmniejszenie się rozpowszechnienia tej opinii nastąpiło równieŝ wśród osób, które miały bezpośredni kontakt z uchodźcami (z 89% do 82%) oraz, w mniejszym stopniu, wśród tych, którzy prawidłowo rozumieją pojęcie uchodźca (z 76% do 73%). 15

Dane w proc. Polska powinna przyjmować uchodźców poniewaŝ kiedyś Polacy sami musieli opuszczać swój kraj z obawy przed prześladowaniami i byli wówczas przyjmowani przez inne państwa prawidłowa definicja uchodźcy ogółem VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 zdecydowanie tak 16 18 20 20 19 19 22 18 tak 70 72 76 73 67 70 77 72 raczej tak 54 54 56 53 48 51 55 54 raczej nie 12 13 10 12 13 15 11 12 nie 16 18 11 15 17 19 13 16 zdecydowanie nie 4 5 1 3 4 4 2 4 trudno powiedzieć 14 10 13 12 16 11 10 12 Rynek pracy Zdaniem dwóch trzecich Polaków (64%) przybywanie uchodźców wiąŝe się ze wzrostem bezrobocia, nie zgadza się z tym poglądem prawie jedna trzecia (30%) badanych. Opinie w tej sprawie są obecnie bardzo zbliŝone do wyraŝanych trzy lata temu (kiedy ze stwierdzeniem tym zgadzało się 66% ankietowanych). Rzadziej obawy o wzrost bezrobocia wyraŝane są przez osoby, które prawidłowo definiują pojęcie uchodźca (62%), a w zestawieniu z wynikami z poprzednich lat w grupie tej występują te same zmiany co wśród ogółu respondentów. Osoby, które miały bezpośredni kontakt z uchodźcami, równieŝ w większości (61%) stwierdzają, Ŝe napływ uchodźców stanowi zagroŝenie dla rynku pracy. W porównaniu z wynikami badań z poprzednich lat (równieŝ 2003) w grupie tej odnotowujemy spadek poparcia dla opinii, Ŝe przybywanie uchodźców powoduje wzrost bezrobocia. 16

Przybywanie uchodźców powoduje wzrost bezrobocia prawidłowa definicja uchodźcy osoby, które zetknęły się z uchodźcami ogółem Dane w proc. VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 zdecydowanie tak 21 21 14 17 15 28 14 27 24 25 16 18 tak 63 69 62 62 65 68 57 61 66 73 67 64 raczej tak 42 48 48 45 50 40 43 34 42 48 51 46 raczej nie 26 22 26 28 27 24 31 27 22 20 23 26 nie 30 25 30 34 32 27 38 35 26 22 27 30 zdecydowanie nie 4 3 4 6 5 3 7 8 4 2 4 4 trudno powiedzieć 7 6 8 5 3 5 5 5 8 5 6 6 Napływ elit intelektualnych Prawie trzy piąte (58%) społeczeństwa dostrzega w przyjmowaniu uchodźców moŝliwość pozyskania przez kraj osób zdolnych i dobrze wykształconych. Nie zgadza się z tym 30% badanych, a 12% ankietowanych nie ma na ten temat zdania. W porównaniu z poprzednim badaniem odsetek ankietowanych, którzy podzielają ten pogląd nie zmienił się istotnie, jednak w porównaniu z sytuacją sprzed trzech lat wyraŝa go znacznie więcej osób. Podobny wzrost nastąpił równieŝ wśród osób, które dobrze rozumieją kim jest uchodźca 60% tej grupy (o 7 punktów proc. więcej niŝ przed rokiem, o 13 punktów proc. więcej niŝ w 2003) stwierdza, iŝ uchodźcy mogą wzbogacić przyjmujące ich państwo dzięki swoim zdolnościom i wykształceniu. Od zeszłego roku istotnie zmienił się w tej kwestii pogląd Polaków, którzy deklarują osobisty kontakt z uchodźcami. W grupie tej poziom poparcia dla opinii o korzyściach z przyjmowania uchodźców dla wzbogacenia elit kraju jest wyŝszy od pozostałych sięga 75% i jest to o 9 punktów proc. więcej niŝ w zeszłym roku. 17

Dane w proc. Przybywanie uchodźców wzbogaca kraj, który ich przyjmuje, gdyŝ są wśród nich ludzie zdolni i dobrze wykształceni prawidłowa definicja uchodźcy osoby, które zetknęły się z uchodźcami ogółem VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 zdecydowanie tak 8 8 12 13 15 14 16 24 8 9 12 12 tak 47 53 60 59 64 66 66 75 46 51 59 58 raczej tak 39 45 48 46 49 52 50 51 38 42 47 46 raczej nie 31 30 23 28 23 22 22 17 31 32 25 26 nie 37 35 26 31 27 29 28 19 37 38 28 30 zdecydowanie nie 6 5 3 3 4 7 6 2 6 6 3 4 trudno powiedzieć 16 12 14 10 9 5 6 7 17 11 13 12 Kultura Co drugi Polak (48%) uwaŝa, Ŝe przybywanie uchodźców wzbogaca kulturę przyjmującego ich kraju, przeciwnego zdania jest 42% społeczeństwa. Opinie ankietowanych, którzy wiedzą kogo określa się pojęciem uchodźca są prawie takie same jak przekonania ogółu Polaków: 51% osób sądzi, Ŝe napływ uchodźców wzbogaca kulturę, nie zgadza się z tym 40%; i w niewielkim stopniu róŝnią się od ubiegłorocznych. Od 2005 roku istotnej zmianie nie uległy równieŝ przekonania osób, które miały okazję spotkania się z uchodźcą 59% (przed rokiem 60%) tej grupy przekonane jest o korzystnym wpływie uchodźców na kulturę, odmienne stanowisko zajmuje jedna trzecia (34%). Jednak grupa ta wyróŝnia się najsilniejszym przekonaniem o wzbogacaniu kultury przez uchodźców. 18

Przybywanie uchodźców wzbogaca kulturę kraju, który ich przyjmuje prawidłowa definicja uchodźcy osoby, które zetknęły się z uchodźcami ogółem Dane w proc. VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 zdecydowanie tak 9 9 12 10 15 10 23 21 8 7 11 9 tak 42 49 52 51 62 59 60 59 40 46 50 48 raczej tak 33 40 40 41 47 49 37 38 32 39 39 39 raczej nie 32 33 32 32 25 29 25 24 32 35 35 32 nie 43 42 38 40 32 38 34 34 46 46 41 42 zdecydowanie nie 11 9 6 8 7 9 9 10 14 11 6 10 trudno powiedzieć 15 9 10 5 6 3 6 8 14 8 9 10 ZagroŜenie przestępczością Ponad połowa społeczeństwa (55%) przybywanie uchodźców łączy ze wzrostem przestępczości, a przeciwnego zdania jest 35% badanych. W ciągu ostatniego roku opinie Polaków w tej sprawie zmieniły się na niekorzyść uchodźców: udział osób, których zdaniem napływ takich ludzi zwiększa zagroŝenie przestępczością zwiększył się o 6 punktów proc., a o 5 punktów proc. spadł odsetek badanych nie wyraŝających takich obaw. Podobnie jak w poprzednich latach opinie zarówno osób prawidłowo definiujących pojęcie uchodźca, jak i deklarujących osobisty kontakt z nimi, w niewielkim stopniu róŝnią się od poglądów ogółu, podlegają teŝ tym samym zmianom. Wśród badanych właściwie identyfikujących kim jest uchodźca odsetek przekonanych o powodowanym przez te osoby wzroście przestępczości zwiększył się z 45% w 2005 r. do 57%. Z kolei wśród Polaków, którzy spotkali uchodźcę, udział zgadzających się z opinią o wzroście przestępczości spowodowanym przez napływ uchodźców, zwiększył się z 47% w 2005 do 59% obecnie. 19

Przybywanie uchodźców powoduje wzrost przestępczości prawidłowa definicja uchodźcy osoby, które zetknęły się z uchodźcami ogółem Dane w proc. VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 zdecydowanie tak 16 16 8 15 10 20 12 24 18 18 11 12 tak 53 59 45 57 52 57 47 59 57 60 49 55 raczej tak 37 43 37 42 42 37 35 35 39 42 38 43 raczej nie 30 27 35 31 35 34 37 26 27 27 34 31 nie 35 31 43 35 42 35 41 30 32 30 40 35 zdecydowanie nie 5 4 8 4 7 1 4 4 5 3 6 4 trudno powiedzieć 12 10 12 8 6 8 12 11 11 10 11 10 Konflikty Więcej niŝ co drugi (52%) Polak jest zdania, Ŝe napływ uchodźców moŝe powodować lub wzmagać konflikty na tle narodowościowym i rasowym, mniej, bo 38%, nie zgadza się z tym. Odsetek osób, które łączą przybycie uchodźców z tego typu konfliktami jest o 5 punktów proc. większy niŝ przed rokiem. Warto teŝ zauwaŝyć, Ŝe relatywnie mniejszy jest teraz udział Polaków zaprzeczających łączeniu napływu uchodźców z konfliktami narodowościowymi lub rasowymi o 6 punktów proc. mniejszy niŝ przed rokiem. Podobnie kształtują się poglądy osób, które wiedzą kim jest uchodźca. 51% z nich zgadza się z twierdzeniem, Ŝe przybywanie uchodźców moŝe wywoływać społeczne napięcia na tle narodowościowym/etnicznym, a 41% jest przeciwnego zdania. W tej grupie równieŝ więcej osób niŝ w poprzednich latach dostrzega związek uchodźców z takimi konfliktami (wzrost o 6 punkty proc. w porównaniu do 2005), mniej (o 4 punkty proc.) przekonanych jest o braku takiego związku. Wśród Polaków, którzy mieli kontakt z uchodźcami, zaznacza się przewaga osób akceptujących stwierdzenie o uchodźcach jako źródle konfliktów narodowościowych (58%) nad tymi, którzy takiego związku nie dostrzegają (30%). Od 2005 r. odsetek osób sprzeciwiających się łączeniu napływu uchodźców z napięciami społecznymi na tle narodowościowym lub rasowym wzrósł w tej grupie aŝ o 16 punktów proc. 20

Przybywanie uchodźców powoduje lub wzmaga konflikty na tle narodowościowym, rasowym prawidłowa definicja uchodźcy osoby, które zetknęły się z uchodźcami ogółem Dane w proc. VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 VII.2003 VII.2004 VII.2005 VII.2006 zdecydowanie tak 12 16 7 10 5 22 11 19 12 16 10 10 tak 47 57 44 51 47 57 42 58 49 59 47 52 raczej tak 35 41 37 41 42 35 31 39 37 43 37 42 raczej nie 31 33 37 35 35 30 39 26 30 29 38 33 nie 37 36 45 41 39 36 49 30 36 33 44 38 zdecydowanie nie 6 3 8 6 4 6 10 4 6 4 6 5 trudno powiedzieć 16 7 11 8 14 7 9 12 15 8 9 10 21

Tablice aneksowe U1. Niedawno w Polsce obchodzono Dzień Uchodźcy. Czy zetknął(ęła) się Pan(i) z jakimiś informacjami na ten temat? DANE W PROC. OGÓŁEM PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA REGION AKTYWNOŚĆ GRUPA SPOŁECZNO - SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ STOSUNEK DO WIARY POGLĄDY POLITYCZNE ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ ZNAJOMOŚĆ POJĘCIA "UCHODŹCA" OSOBISTY KONTAKT Z UCHODŹCĄ męŝczyźni kobiety 15-19 lat 20-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60 lat lub więcej podstawowe, gimnazjalne zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat, wyŝsze jeszcze się uczy wieś miasto do 100 tys. miasto 101-500 tys. miasto pow. 500 tys. małopolski wschodni katowicki dolnośląski wielkopolski pomorski centralny pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy i specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy rolnicy gospodynie domowe emeryci i renciści uczniowie i studenci bezrobotni dobra średnia zła wierzący i regularnie praktykujący wierzący i niereg. praktykujący wierzący lecz niepraktykujący niewierzący lewicowe centrolewicowe centroprawicowe prawicowe trudno powiedzieć w ogóle się nie interesuje raczej się nie interesuje raczej się interesuje bardzo się interesuje odpowiedź prawidłowa inne odpowiedzi tak nie nie pamiętam tak, w telewizji tak, w radio tak, w prasie tak, ale nie pamiętam gdzie nie, nic o tym nie słyszałem(a m) LICZBA OSÓB 24 4 3 6 67 1002 24 5 4 6 68 480 25 4 2 6 67 522 15 4 1 3 81 90 18 2 1 11 70 201 23 5 5 5 70 160 29 7 5 6 61 173 30 4 3 7 62 172 28 4 3 3 67 206 13 1 4 82 178 23 2 4 5 70 247 32 7 3 8 57 289 35 9 8 5 57 136 16 4 3 7 76 149 16 3 2 3 79 374 34 6 3 3 61 327 23 4 6 14 61 180 27 5 4 13 57 121 26 7 1 2 70 166 18 9 6 5 70 109 22 3 2 12 66 141 37 4 8 7 56 93 17 3 1 6 76 126 25 4 4 6 67 145 27 3 3 7 65 222 26 7 4 8 63 411 23 3 2 5 70 591 30 16 13 8 54 70 29 9 5 17 55 34 28 7 2 9 60 135 28 2 4 5 66 118 12 5 2 81 54 26 2 2 8 63 41 27 3 3 4 68 288 16 4 3 7 76 149 22 1 1 6 72 112 26 7 4 9 63 180 25 5 3 6 67 642 22 2 4 5 73 175 25 4 4 4 69 565 22 4 2 9 67 291 24 6 6 8 67 116 30 5 5 9 56 28 38 6 7 5 55 109 35 3 6 11 52 75 24 9 5 7 63 85 28 7 3 7 64 255 18 2 1 5 75 477 16 1 0 5 79 245 20 2 2 8 70 368 28 8 5 5 64 316 60 14 15 7 30 73 27 4 4 5 67 464 22 5 3 7 68 538 40 7 7 5 51 112 23 4 3 6 70 883 29 8 10 62 7 22

U2. Kogo określa się mianem uchodźca? DANE W PROC. OGÓŁEM PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA REGION AKTYWNOŚĆ GRUPA SPOŁECZNO - SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ STOSUNEK DO WIARY POGLĄDY POLITYCZNE ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ ZNAJOMOŚĆ POJĘCIA "UCHODŹCA" OSOBISTY KONTAKT Z UCHODŹCĄ męŝczyźni kobiety 15-19 lat 20-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60 lat lub więcej podstawowe, gimnazjalne zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat, wyŝsze jeszcze się uczy wieś miasto do 100 tys. miasto 101-500 tys. miasto pow. 500 tys. małopolski wschodni katowicki dolnośląski wielkopolski pomorski centralny pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy i specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy rolnicy gospodynie domowe emeryci i renciści uczniowie i studenci bezrobotni dobra średnia zła wierzący i regularnie praktykujący wierzący i niereg. praktykujący wierzący lecz niepraktykujący niewierzący lewicowe centrolewicowe centroprawicowe prawicowe trudno powiedzieć w ogóle się nie interesuje raczej się nie interesuje raczej się interesuje bardzo się interesuje odpowiedź prawidłowa inne odpowiedzi tak nie nie pamiętam członków mniejszości narodowych zamieszkały ch w Polsce ludzi, którzy opuścili kraj w obawie przed prześladow. ludzi, którzy opuścili kraj, szukając lepsz. war. Ŝycia uciekinierów z terenów, kraju objętego wojną Polaków ze Wschodu, np. z Kazachstanu Cyganów na ulicach polskich miast 10 67 40 55 15 3 1 1001 11 67 40 55 15 4 480 9 67 40 56 15 3 1 521 14 72 34 57 11 3 89 14 70 36 54 13 3 0 201 15 69 45 57 21 6 0 161 8 63 47 53 13 3 173 5 68 38 54 15 2 1 172 6 63 37 58 16 3 1 206 5 59 37 54 12 2 2 178 11 63 41 52 15 3 0 247 7 71 43 59 19 5 1 289 15 72 42 56 14 5 0 137 16 75 33 58 13 2 148 11 66 44 56 16 4 1 374 9 72 33 57 11 4 325 8 65 41 57 18 2 1 180 11 60 46 49 18 2 0 122 15 62 38 43 14 2 166 7 67 39 62 10 3 109 8 61 36 48 19 2 141 13 67 31 52 11 3 5 93 10 71 46 62 9 6 126 7 75 46 65 20 2 1 145 8 68 41 58 18 5 0 222 11 64 44 54 16 4 0 412 9 70 37 57 14 3 1 589 12 76 50 61 11 4 70 14 68 44 61 16 7 34 10 68 38 46 20 4 1 136 11 58 42 56 12 3 1 118 9 48 53 54 22 7 54 8 66 38 55 16 2 41 6 65 38 57 15 2 1 288 16 75 33 58 13 2 148 9 77 41 55 13 6 112 11 68 41 58 17 6 0 179 10 66 40 55 14 3 1 643 6 72 37 54 19 2 1 175 11 69 40 54 17 4 1 564 9 63 38 58 13 2 1 291 7 68 39 56 15 5 116 16 67 59 68 3 2 28 18 77 49 73 14 6 1 110 5 70 40 60 16 5 75 15 75 46 62 20 3 85 8 67 37 55 15 3 255 9 63 38 50 14 3 1 475 5 61 38 54 10 1 2 243 12 68 40 54 18 5 368 10 68 43 56 16 4 1 317 11 80 34 65 14 3 1 73 82 59 464 18 55 74 52 28 6 1 537 12 74 36 59 12 5 0 112 9 66 41 55 15 3 1 881 13 100 28 68 26 9 7 inni LICZBA OSÓB 23

U3. Jak powinno się postępować wobec uchodźców? Czy naleŝy: DANE W PROC. OGÓŁEM PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA REGION AKTYWNOŚĆ GRUPA SPOŁECZNO - SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ STOSUNEK DO WIARY POGLĄDY POLITYCZNE ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ ZNAJOMOŚĆ POJĘCIA "UCHODŹCA" OSOBISTY KONTAKT Z UCHODŹCĄ męŝczyźni kobiety 15-19 lat 20-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60 lat lub więcej podstawowe, gimnazjalne zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat, wyŝsze jeszcze się uczy wieś miasto do 100 tys. miasto 101-500 tys. miasto pow. 500 tys. małopolski wschodni katowicki dolnośląski wielkopolski pomorski centralny pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy i specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy rolnicy gospodynie domowe emeryci i renciści uczniowie i studenci bezrobotni dobra średnia zła wierzący i regularnie praktykujący wierzący i niereg. praktykujący wierzący lecz niepraktykujący niewierzący lewicowe centrolewicowe centroprawicowe prawicowe trudno powiedzieć w ogóle się nie interesuje raczej się nie interesuje raczej się interesuje bardzo się interesuje odpowiedź prawidłowa inne odpowiedzi tak nie nie pamiętam pozwolić im osiedlić się w Polsce na stałe pozwolić im osiedlić się w Polsce na dłuŝszy czas dąŝyć do wysłania ich do innych krajów dąŝyć do wysłania ich z powrotem do państw zostawić ich samym sobie trudno powiedzieć LICZBA OSÓB 17 44 10 14 5 10 1002 17 44 10 14 5 10 479 17 44 11 13 6 10 522 16 54 8 5 4 13 90 24 50 7 10 6 3 201 13 48 16 11 5 7 161 14 40 9 23 3 11 173 17 37 14 14 7 11 171 17 40 8 14 5 16 206 19 37 14 13 3 15 178 14 47 9 15 6 9 247 15 45 13 16 4 8 289 20 43 5 15 6 10 136 21 49 7 7 8 9 149 15 49 9 14 4 10 374 20 38 12 16 5 8 326 20 48 12 10 5 5 180 11 39 6 9 9 25 121 24 39 7 16 5 10 166 12 46 8 25 3 6 109 21 46 11 11 5 6 141 24 51 4 3 5 13 93 19 40 13 11 6 12 126 17 49 16 7 5 6 145 7 42 12 18 6 15 223 17 45 9 15 4 9 412 17 43 11 13 6 11 590 17 50 9 10 2 12 70 30 59 2 5 5 34 20 40 9 18 4 10 135 15 44 14 16 6 4 118 11 45 5 15 5 19 54 4 60 11 7 7 11 41 17 39 11 16 3 13 288 21 49 7 7 8 9 149 15 42 15 13 9 7 112 22 52 5 8 5 8 180 17 43 10 15 5 10 643 11 39 17 14 6 13 175 16 47 9 15 4 10 565 17 38 11 14 9 11 291 16 47 17 8 2 11 116 36 40 13 5 3 3 28 14 53 6 14 7 6 110 23 34 11 13 13 6 75 13 53 7 14 3 9 85 21 45 8 13 5 8 255 15 42 13 13 4 13 477 19 36 14 10 5 16 245 16 44 12 15 4 8 367 16 48 7 16 6 8 316 22 50 6 5 7 9 73 19 48 8 13 5 7 464 15 41 12 14 5 12 537 18 51 5 10 4 11 112 17 43 11 14 5 10 882 41 8 20 31 7 24

U4. Co nasze państwo powinno umoŝliwić uchodźcom, którzy chcieliby na dłuŝszy czas lub na stałe pozostać w Polsce? DANE W PROC. OGÓŁEM PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA REGION AKTYWNOŚĆ GRUPA SPOŁECZNO - SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ STOSUNEK DO WIARY POGLĄDY POLITYCZNE ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ ZNAJOMOŚĆ POJĘCIA "UCHODŹCA" OSOBISTY KONTAKT Z UCHODŹCĄ męŝczyźni kobiety 15-19 lat 20-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60 lat lub więcej podstawowe, gimnazjalne zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat, wyŝsze jeszcze się uczy wieś miasto do 100 tys. miasto 101-500 tys. miasto pow. 500 tys. małopolski wschodni katowicki dolnośląski wielkopolski pomorski centralny pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy i specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy rolnicy gospodynie domowe emeryci i renciści uczniowie i studenci bezrobotni dobra średnia zła wierzący i regularnie praktykujący wierzący i niereg. praktykujący wierzący lecz niepraktykujący niewierzący lewicowe centrolewicowe centroprawicowe prawicowe trudno powiedzieć w ogóle się nie interesuje raczej się nie interesuje raczej się interesuje bardzo się interesuje odpowiedź prawidłowa inne odpowiedzi tak nie nie pamiętam przyznawać obywatelstw o polskie pomóc w znalezieniu pracy zapewnić mieszkania zapewnić im pobyt w ośrodkach dla uchodźców zorganizowa ć dla nich kursy (naukę) języka polskiego coś innego LICZBA OSÓB 7 16 4 59 8 6 998 7 18 4 57 8 6 479 8 14 3 62 6 6 520 12 23 2 53 8 3 90 6 19 5 59 8 3 200 6 11 5 66 7 4 161 4 20 3 57 8 8 173 10 12 3 62 7 7 171 9 14 3 57 7 10 204 9 9 3 61 10 8 175 5 16 6 58 9 5 247 7 17 2 62 4 8 288 6 18 3 59 7 7 135 10 20 4 55 9 2 149 6 16 4 61 7 7 372 9 19 4 56 8 5 325 10 15 2 62 5 6 179 4 11 4 59 13 10 121 10 12 4 60 7 7 166 1 17 2 63 7 10 108 9 19 5 58 7 2 141 10 22 7 41 10 10 93 10 10 1 68 7 4 126 7 16 2 66 5 4 145 5 18 4 56 9 8 221 7 14 4 61 8 6 411 8 17 4 58 7 6 587 9 18 2 61 7 3 69 14 18 58 8 2 34 9 15 2 57 10 7 135 7 12 5 65 6 5 118 3 9 67 8 13 54 5 12 2 71 6 4 41 8 13 3 58 7 11 286 10 20 4 55 9 2 149 4 27 4 57 5 3 111 9 20 4 57 6 3 180 7 15 4 59 7 7 641 6 15 2 62 10 5 173 8 15 4 59 8 6 564 8 16 4 62 4 7 288 7 17 2 55 14 5 116 3 21 1 59 16 28 6 14 5 63 4 8 109 6 20 4 55 9 7 75 5 21 3 62 7 2 85 9 10 6 65 4 6 253 7 18 3 55 10 7 477 9 13 5 56 9 8 243 5 21 4 59 7 5 367 7 13 4 63 8 7 315 14 16 0 57 6 7 73 8 16 4 61 7 5 461 7 16 4 58 8 7 538 8 23 3 52 4 10 112 7 15 4 60 8 6 879 4 52 10 34 7 25

U5_1. Czy zgadza się Pan(i) ze stwierdzeniem? - Przybywanie uchodźców wzbogaca kulturę kraju, który ich przyjmuje DANE W PROC. OGÓŁEM PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA REGION AKTYWNOŚĆ GRUPA SPOŁECZNO - SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ STOSUNEK DO WIARY POGLĄDY POLITYCZNE ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ ZNAJOMOŚĆ POJĘCIA "UCHODŹCA" OSOBISTY KONTAKT Z UCHODŹCĄ męŝczyźni kobiety 15-19 lat 20-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60 lat lub więcej podstawowe, gimnazjalne zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat, wyŝsze jeszcze się uczy wieś miasto do 100 tys. miasto 101-500 tys. miasto pow. 500 tys. małopolski wschodni katowicki dolnośląski wielkopolski pomorski centralny pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy i specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy rolnicy gospodynie domowe emeryci i renciści uczniowie i studenci bezrobotni dobra średnia zła wierzący i regularnie praktykujący wierzący i niereg. praktykujący wierzący lecz niepraktykujący niewierzący lewicowe centrolewicowe centroprawicowe prawicowe trudno powiedzieć w ogóle się nie interesuje raczej się nie interesuje raczej się interesuje bardzo się interesuje odpowiedź prawidłowa inne odpowiedzi tak nie nie pamiętam zdecydowa nie tak raczej tak raczej nie zdecydowa nie nie trudno powiedzieć LICZBA OSÓB 9 39 32 10 10 1003 11 39 33 10 8 480 7 40 32 9 11 523 10 50 19 10 11 90 9 35 41 10 4 201 8 39 34 10 10 161 6 49 28 10 6 173 11 32 40 11 6 172 10 37 26 7 20 206 5 36 33 10 17 178 6 41 37 5 12 247 9 36 34 14 6 289 16 46 24 8 6 137 13 43 27 11 7 149 7 40 33 11 10 374 12 35 35 9 10 327 8 50 25 11 6 180 6 37 36 8 13 122 9 41 35 11 4 166 9 27 37 23 5 109 3 45 39 5 7 141 18 44 21 6 12 93 10 41 29 6 14 126 12 38 30 11 9 145 6 38 33 8 15 223 8 41 32 11 8 412 10 38 33 8 11 591 17 38 27 12 6 70 9 46 29 16 34 10 44 29 13 5 136 5 38 37 10 10 118 40 36 7 17 54 5 39 45 5 7 41 10 35 32 9 14 288 13 43 27 11 7 149 6 42 38 5 8 112 16 45 23 10 6 180 7 39 36 8 9 643 9 34 30 13 14 175 8 42 32 8 10 565 8 37 34 11 10 291 18 28 35 14 5 116 4 65 13 12 6 28 20 40 25 9 6 110 8 49 34 9 75 13 40 40 7 1 85 9 44 31 8 8 255 6 35 33 11 15 477 6 40 32 9 14 245 7 39 34 12 8 368 11 38 33 9 9 317 22 44 21 8 5 73 10 41 32 8 9 464 8 38 33 11 11 539 21 38 24 10 8 112 8 40 34 10 10 883 31 30 8 31 7 26

U5_2. Czy zgadza się Pan(i) ze stwierdzeniem? - Przybywanie uchodźców powoduje wzrost przestępczości DANE W PROC. OGÓŁEM PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA REGION AKTYWNOŚĆ GRUPA SPOŁECZNO - SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ STOSUNEK DO WIARY POGLĄDY POLITYCZNE ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ ZNAJOMOŚĆ POJĘCIA "UCHODŹCA" OSOBISTY KONTAKT Z UCHODŹCĄ męŝczyźni kobiety 15-19 lat 20-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60 lat lub więcej podstawowe, gimnazjalne zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat, wyŝsze jeszcze się uczy wieś miasto do 100 tys. miasto 101-500 tys. miasto pow. 500 tys. małopolski wschodni katowicki dolnośląski wielkopolski pomorski centralny pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy i specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy rolnicy gospodynie domowe emeryci i renciści uczniowie i studenci bezrobotni dobra średnia zła wierzący i regularnie praktykujący wierzący i niereg. praktykujący wierzący lecz niepraktykujący niewierzący lewicowe centrolewicowe centroprawicowe prawicowe trudno powiedzieć w ogóle się nie interesuje raczej się nie interesuje raczej się interesuje bardzo się interesuje odpowiedź prawidłowa inne odpowiedzi tak nie nie pamiętam zdecydowa nie tak raczej tak raczej nie zdecydowa nie nie trudno powiedzieć LICZBA OSÓB 12 43 31 4 10 1002 14 45 31 3 8 479 11 41 32 4 12 523 8 46 29 6 11 90 11 42 37 3 8 200 9 41 29 4 16 161 16 43 31 4 6 173 14 41 33 5 7 172 14 44 28 2 12 206 17 52 18 1 12 178 10 47 32 1 10 247 15 37 35 4 9 288 13 32 37 8 10 137 8 45 32 6 9 149 13 50 26 1 10 374 14 39 31 5 11 326 14 37 38 4 7 180 4 38 37 7 14 122 8 60 27 3 2 166 33 38 21 3 4 109 9 43 33 1 15 140 11 27 46 5 11 93 8 39 32 4 18 126 11 43 32 6 8 145 13 40 31 4 12 223 14 39 33 4 9 411 12 45 30 3 11 591 5 38 36 13 7 70 16 36 41 3 4 34 14 37 38 3 8 135 14 44 31 2 9 118 23 40 17 2 19 54 9 52 26 1 12 41 16 42 28 2 12 288 8 45 32 6 9 149 6 47 33 4 9 112 8 35 37 9 10 180 13 42 32 3 11 642 16 51 24 2 7 175 12 44 31 2 11 564 11 44 31 5 9 291 19 36 32 6 8 116 10 26 47 11 6 28 14 38 38 3 7 110 18 48 28 4 2 75 13 35 43 4 5 85 13 45 31 4 7 255 11 43 28 4 14 476 11 47 25 4 12 245 12 45 31 2 10 368 15 38 33 4 9 316 11 33 44 8 3 73 15 42 31 4 8 464 10 43 32 3 12 538 24 35 26 4 11 112 11 44 32 4 10 882 38 20 11 31 7 27

U5_3. Czy zgadza się Pan(i) ze stwierdzeniem? - Przybywanie uchodźców powoduje wzrost bezrobocia DANE W PROC. OGÓŁEM PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA REGION AKTYWNOŚĆ GRUPA SPOŁECZNO - SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ STOSUNEK DO WIARY POGLĄDY POLITYCZNE ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ ZNAJOMOŚĆ POJĘCIA "UCHODŹCA" OSOBISTY KONTAKT Z UCHODŹCĄ męŝczyźni kobiety 15-19 lat 20-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60 lat lub więcej podstawowe, gimnazjalne zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat, wyŝsze jeszcze się uczy wieś miasto do 100 tys. miasto 101-500 tys. miasto pow. 500 tys. małopolski wschodni katowicki dolnośląski wielkopolski pomorski centralny pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy i specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy rolnicy gospodynie domowe emeryci i renciści uczniowie i studenci bezrobotni dobra średnia zła wierzący i regularnie praktykujący wierzący i niereg. praktykujący wierzący lecz niepraktykujący niewierzący lewicowe centrolewicowe centroprawicowe prawicowe trudno powiedzieć w ogóle się nie interesuje raczej się nie interesuje raczej się interesuje bardzo się interesuje odpowiedź prawidłowa inne odpowiedzi tak nie nie pamiętam zdecydowa nie tak raczej tak raczej nie zdecydowa nie nie trudno powiedzieć LICZBA OSÓB 18 46 26 4 6 1001 18 45 26 5 6 478 18 46 26 3 7 523 8 50 28 5 9 90 21 40 29 4 5 201 12 49 25 3 10 161 22 46 22 5 5 173 20 43 29 4 3 171 20 46 22 4 8 205 23 51 17 1 9 178 19 45 25 4 7 247 18 45 28 4 5 288 18 37 32 8 6 136 12 47 28 5 7 149 22 47 23 2 6 372 17 45 24 6 7 327 15 44 33 5 3 180 13 44 27 4 12 122 17 60 20 1 2 165 34 30 28 3 6 109 16 48 31 2 3 141 18 27 41 4 9 93 11 53 16 9 12 126 19 42 28 7 4 145 16 47 24 5 9 223 19 42 28 5 6 411 18 48 25 3 6 590 12 38 32 9 9 69 10 53 32 4 34 24 36 30 4 6 136 13 46 27 8 7 118 31 49 13 7 54 18 49 30 3 41 22 46 23 3 7 288 12 47 28 5 7 149 14 53 23 3 6 112 16 39 31 8 6 180 18 44 27 4 7 642 22 55 18 1 4 175 19 46 25 3 7 565 17 48 26 4 6 291 19 41 30 7 4 116 20 26 33 16 5 27 19 42 29 7 3 110 25 44 23 3 5 75 23 45 25 5 2 85 15 48 29 4 3 255 18 45 24 4 10 477 19 49 20 3 10 245 21 45 23 4 7 367 17 43 32 5 4 317 8 47 35 7 2 72 17 45 28 6 5 463 20 46 24 3 8 538 27 34 27 8 5 112 17 47 26 4 6 881 8 34 27 31 7 28