Wskazanie kierunkowych inwestycji i diagnoza możliwości ich wdrożenia w kontekście założeń wspólnej strategii Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Dr Krzysztof Szołek Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Założenia Istotą spójności terytorialnej nie jest zapewnienie równomiernego wzrostu w przestrzeni Spójność terytorialna powinna być kojarzona z polityką spójności rozumianą jako polityka rozwoju zintegrowanego Istotą spójności terytorialnej jest integrowanie działań rozwojowych w przestrzeni i wprzęganie czynników terytorialnych (lokalnych) w proces rozwoju
Założenia Cztery wymiary spójności terytorialnej wg Medeirosa
Wnioski z wytycznych dla przekrojów funkcjonalnych W zakresie mieszkalnictwa i sieci osadniczej najgroźniejszym zjawiskiem na obszarze WrOF jest niekontrolowane rozlewanie się stref zamieszkania (urban sprawl) Wydaje się, że spowolnieniu uległ proces 'zwijania się' populacyjnego Wrocławia jako centrum WrOF (niewielki spadek liczby ludności nie przesądza o występowania zjawiska shrinking city)
Wnioski z wytycznych dla przekrojów funkcjonalnych W zakresie struktury usługowej procesem obiektywnym jest podążanie w stronę ludyczności przestrzeni (imitacja przestrzeni publicznej przez korporacje i sieci handlowe). Można próbować z tym trendem walczyć, ale można też próbować go cywilizować Wskazane jest (w tym drugim przypadku) tworzenie warunków do przenikania się funkcji publicznych i komercyjnych na stosunkowo ograniczonej przestrzeni (lokalne mikrocentra)
Wnioski z wytycznych dla przekrojów funkcjonalnych W zakresie transportu publicznego WrOF zalecono, aby podstawowy środek transportu poza centrum i do centrum stanowiła kolej, zaś w obszarze miasta Wrocław sieć tramwajowa Nie można abstrahować od obiektywnych ograniczeń transportu szynowego (nieelastyczność przestrzenna, wysokie koszty utrzymania sieci i specjalistycznego taboru, bardzo silne oddziaływanie awarii punktowych na cały system), które sprawiają, że rozwijaniu tego systemu musi towarzyszyć równoczesny rozwój przyjaznych przestrzeni WrOF alternatyw (infrastruktury rowerowej, bikesharingu, carsharingu, sieci autobusów hybrydowych)
Wnioski z wytycznych dla przekrojów funkcjonalnych W zakresie ochrony i kształtowania środowiska oraz rozwoju rekreacji wytyczne skupiają się na rozwiązaniach i wskazują na zasadność zarówno działań sieciowych, jak i punktowych. Realizacja ich jako równoprawnego, ale nie nadrzędnego, elementu struktury funkcjonalnoprzestrzennej WrOF przyczyni się do wzrostu jego spójności.
Wnioski z wytycznych dla przekrojów funkcjonalnych W zakresie tworzenia przestrzeni publicznej należy poszukiwać włączenia usług publicznych w tkankę przestrzenną związaną z przestrzenią ludyczną. Wskazane jest tworzenie warunków do przenikania się funkcji publicznych i komercyjnych w jednej przestrzeni. Nie wykroczą one poza ramy codziennych, drobnych operacji gospodarczych i społecznych. Należy wprowadzać zachęty dla jak największej różnorodności i kompleksowości oferowanych w takich mikrocentrach usług publicznych i komercyjnych.
Propozycje kierunkowych inwestycji we WrOF Integracja przestrzeni WrOF to osiąganie wysokich standardów jej zagospodarowania poprzez dwa typy inwestycji: 1. Inwestycje o charakterze przekrojowym obejmujące całe terytorium WrOF (np. inicjatywy na rzecz gospodarki wodno-ściekowej) 2. Inwestycje o charakterze punktowym mogące znacząco podnosić standard lokalny (wyznaczając kierunek czy stanowiąc wzorce działań dla mieszkańców, podmiotów gospodarczych i pozostałych jednostek samorządowych z obszaru WrOF)
Wdrażanie aspekt finansowy Potrzeby aglomeracji wrocławskiej zostaną częściowo zaspokojone w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Wsparcie to nie będzie wystarczające w przypadku WrOF ani w aspekcie finansowym, ani w organizacyjnym. W aspekcie finansowym potrzeby zidentyfikowane przez poszczególne JST w ramach prac nad ZIT WrOF znacznie przekraczają jego budżet. W aspekcie organizacyjnym ZIT WrOF w ujęciu terytorialnym de facto obejmuje jedynie część WrOF, bez tak ważnych gmin jak np. Oława.
Wdrażanie aspekt finansowy Inwestycje kierunkowe Koszt w mln zł Dofinansowanie w mln zł Poprawa efektywności energetycznej i wykorzystywania 133,5 113,5 odnawialnych źródeł energii w budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach mieszkalnych na terenie WrOF Budownictwo pasywne na terenie WrOF 26,0 19,5 Program rewitalizacji społecznej, przestrzennej i gospodarczej obszaru WrOF Rozbudowa systemu tras rowerowych wraz z infrastrukturą towarzyszącą we WrOF Stworzenie spójnego systemu zintegrowanych centrów przesiadkowych Poprawa dostępności transportowej WrOF poprzez przebudowę dróg wjazdowych do Wrocławia oraz usprawnienie połączeń z drogami krajowymi i wojewódzkimi na terenie WrOF Program racjonalizacji gospodarki wodno-ściekowej na terenie WrOF Poprawa stanu środowiska naturalnego i bezpieczeństwa na terenie WrOF 102,3 72,3 170,0 144,5 35,7 30,5 184,5 153,2 259,5 230,5 37,6 30,6 Razem 949,1 794,6
Wdrażanie aspekt finansowy Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 Działania: VII. Podstawowe usługi i odnowa miejscowości na obszarach wiejskich VIII. Zalesianie i tworzenie terenu zalesionego Szacunkowo środki do pozyskania z PROW dla całego WrOF to około 130 mln zł.
Wdrażanie aspekt finansowy Szacowana pomoc wg celów inwestycyjnych PROW 2014-2020 : a) zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie i oczyszczanie ścieków komunalnych ok.30 mln zł b) budowa lub modernizacja dróg lokalnych ok.50 mln zł c) ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego ok.20 mln zł d) inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne oraz kształtowanie przestrzeni publicznej ok.10 mln zł e) inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów i usług ok.20 mln zł f) zalesienie ok.2 mln zł
Model współpracy długookresowej JST WrOF Stosowane w zarządzaniu obszarami metropolitalnymi modele i formy organizacyjno-prawne powinny odzwierciedlać specyfikę lokalnego kontekstu, dopuszczając formy elastyczne i dynamiczne. Obecny stan nie odzwierciedla optymalnego modelu wdrażania celów strategicznych dla WrOF. Optymalnym rozwiązaniem dla WrOF mógłby się okazać model dwupoziomowy (two-tier government model). Konieczne w tym modelu jest uwzględnienie szerokiej partycypacji społecznej, szczególnie w postaci NGO oraz podmiotów gospodarczych.
Model współpracy długookresowej JST WrOF W tym celu należałoby wprowadzić formalną strukturę obszaru metropolitalnego, jako osobnego szczebla samorządowego utworzonego dla realizacji wybranych funkcji. Przeprowadzenie reformy nie jest możliwe dla samego WrOF zatem w obecnych warunkach ustroju samorządowego możliwe jest podjecie kolejnej próby powołania niezależnej instytucji.
Model współpracy długookresowej JST WrOF Gminy i powiaty nie oddały by nowej jednostce swych kompetencji (nie ma formalnej możliwości skutecznego przekazania kompetencji odrębnej instytucji przez wszystkie JST współtworzące WrOF) Na jej forum mogłyby przetestować szanse osiągania konsensusu w omawianych sferach lub (w pierwszej fazie projektu) jednej z nich (np. środowisko naturalne). Takie działanie miałoby sens jedynie wtedy, gdyby było potraktowane jako eksperyment pilotażowy, uzasadniający docelowo powołanie formalnie umocowanej jednostki obszaru metropolitalnego.
Dziękuję za uwagę