POSTĘPOWANIE Z WYBRANYMI GRUPAMI SKAZANYCH W POLSKIM SYSTEMIE PENITENCJARNYM ASPEKTY PRAWNE redakcja naukowa Adam Kwieciński Warszawa 2013
Publikacja dofinansowana przez Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego Stan prawny na 1 czerwca 2013 r. Recenzent Prof. dr hab. Stefan Lelental Wydawca Monika Pawłowska Redaktor prowadzący Kinga Puton Opracowanie redakcyjne Katarzyna Świerk-Bożek Łamanie Wolters Kluwer Polska Układ typograficzny Marta Baranowska Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na www.legalnakultura.pl POLSKA IZBA KSI KI Copyright by Wolters Kluwer SA, 2013 ISBN 978-83-264-4454-8 ISSN 1897-4392 Wydane przez: Wolters Kluwer SA Dział Praw Autorskich 01-208 Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel. 22 535 82 00, fax 22 535 81 35 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl księgarnia internetowa www.profinfo.pl
Pamięci Profesora Leszka Boguni
Spis treści Wykaz skrótów / 13 Słowo wstępne / 17 Ryszard Godyla, Leszek Bogunia Niektóre problemy kwalifikowania skazanych i tymczasowo aresztowanych do grupy osadzonych niebezpiecznych / 21 1. Pojęcie więźniów niebezpiecznych i rekomendacje międzynarodowe w zakresie postępowania z tą grupą osadzonych / 21 2. Kryteria i organy kwalifikujące do grupy osadzonych niebezpiecznych z uwzględnieniem instrumentów kontrolno-nadzorczych / 27 3. Rozmiary badanego zjawiska i jego dynamika / 32 4. Opinie funkcjonariuszy Służby Więziennej dotyczące pracy penitencjarnej wśród osadzonych niebezpiecznych / 38 Tomasz Kalisz Skazani szczególnie chronieni. Uwagi na tle problemu zapewnienia bezpieczeństwa osobistego osadzonych w polskich jednostkach penitencjarnych / 43 1. Uwagi wprowadzające / 43 2. Podstawowe zagrożenia i zmienne wpływające na poziom bezpieczeństwa osobistego osadzonych w świetle statystyk Centralnego Zarządu Służby Więziennej / 47 3. Zespół rozwiązań normatywnych przewidzianych w celu zapewnienia osadzonym bezpieczeństwa osobistego / 55 4. Przestępstwo z art. 247 k.k. / 72 7
Spis treści 5. Pojęcie i zasady kierowania do grupy tzw. osadzonych szczególnie chronionych / 74 Tomasz Kalisz, Daniel Kowalczyk Wybrane problemy związane z wykonywaniem kary aresztu wojskowego / 83 1. Uwagi wprowadzające. Kształtowanie się kary aresztu wojskowego / 83 2. Kodyfikacja karna z 1997 r. / 89 3. Kara aresztu wojskowego w świetle danych statystycznych / 98 Anna Muszyńska Podstawy prawne szczególnego traktowania skazanych uzależnionych od środków odurzających / 107 1. Wprowadzenie / 107 2. Dotychczasowe regulacje prawne / 108 3. Obowiązujący model postępowania z osobami uzależnionymi / 111 4. Podsumowanie / 121 Olgierd Grodziński Recydywa w prawie karnym wykonawczym powojennej Polski / 123 1. Uwagi ogólne / 123 2. Prawne regulacje recydywy penitencjarnej w latach 1945 1969 / 125 3. Lata 1970 1997 / 132 4. Okres od 1997 r. / 143 Adam Kwieciński Skazani z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi / 149 1. Podstawy aksjologiczne szczególnego statusu karno-wykonawczego osadzonych z zaburzeniami psychicznymi / 149 2. Kształtowanie się koncepcji odrębnego traktowania skazanych z zaburzeniami psychicznymi na gruncie polskiego prawa / 152 8
3. Analiza aktualnych regulacji prawnych w przedmiocie odbywania kary pozbawienia wolności w systemie terapeutycznym / 159 4. Problematyka procesu klasyfikacji skazanych z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi / 163 5. Wnioski końcowe / 171 Spis treści Adam Kwieciński Karać czy leczyć? Budowa polskiego systemu postępowania ze skazanymi wykazującymi zaburzenia preferencji seksualnych. Raport z badań / 174 1. Uwagi wprowadzające / 174 2. Wstępne ustalenia badań ankietowych personelu specjalistycznego oddziałów terapeutycznych dla skazanych z zaburzeniami preferencji seksualnych / 176 3. Pozycja prawna skazanych z zaburzeniami preferencji seksualnych w świetle przepisów kodeksu karnego wykonawczego określających odmienne reguły ich traktowania / 193 4. Wnioski końcowe / 198 Katarzyna Liżyńska, Anna Płońska Wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec tzw. więźniów sumienia / 201 1. Założenia aksjologiczne odrębności wykonywania kary pozbawienia wolności wobec więźniów sumienia / 201 2. Status więźnia sumienia / 204 3. Wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec osób skazanych za przestępstwa z motywacji politycznej / 210 4. Wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec więźniów skazanych za przestępstwa z motywacji religijnej / 213 5. Wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec skazanych za przestępstwa popełnione z przekonań ideowych / 215 Bogdan Myrna Młodociani w świetle przepisów kodeksu karnego wykonawczego / 222 1. Problematyka definicji młodocianego na gruncie prawa karnego materialnego i prawa karnego wykonawczego / 222 9
Spis treści 10 2. Cel wykonywania kary pozbawienia wolności wobec młodocianych / 224 3. Zagadnienia klasyfikacji skazanych młodocianych / 226 4. System programowanego oddziaływania / 233 5. System terapeutyczny / 238 6. Badania psychologiczne / 239 7. Podsumowanie / 240 Patrycja Chabier Cudzoziemcy w polskich aresztach śledczych i zakładach karnych / 242 1. Pojęcie cudzoziemiec w świetle polskich unormowań prawnych / 242 2. Rozmiary i dynamika skazań cudzoziemców / 243 3. Status skazanych cudzoziemców w świetle standardów wyznaczanych przez system ONZ, Rady Europy i Unii Europejskiej / 247 4. Zasada humanitaryzmu oraz prawo do pomocy tłumacza i obrońcy w świetle unormowań krajowych / 251 5. Opieka konsularna i dyplomatyczna oraz tajemnica korespondencji / 255 6. Przekazanie orzeczeń do wykonania / 259 7. Wydalenie cudzoziemca / 263 8. Podsumowanie / 266 Kamila Mrozek Skazani na kary długoterminowe w polskich jednostkach penitencjarnych / 268 1. Pojęcie kary długoterminowej / 268 2. Kara dożywotniego pozbawienia wolności oraz kara 25 lat pozbawienia wolności w kodyfikacji karnej z 1997 r. / 273 3. Europejskie standardy postępowania ze skazanymi na długoterminowe kary pozbawienia wolności / 282 4. Uwagi końcowe / 286 Piotr Pałaszewski Status tymczasowo aresztowanego, wobec którego wykonywana jest kara pozbawienia wolności (art. 223a k.k.w.) / 288 1. Uwagi wstępne / 288
Spis treści 2. Zmiana pozycji prawnej tymczasowo aresztowanych w związku z rozwojem postępowania karnego i postępowania wykonawczego / 290 3. Status tymczasowo aresztowanych, wobec których jednocześnie wykonywana jest kara pozbawienia wolności / 292 4. Podsumowanie / 304 Katarzyna Sitnik Wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec kobiet / 305 1. Uwagi wstępne / 305 2. Wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec kobiet w świetle polskiego ustawodawstwa / 307 3. Sytuacja prawna skazanych ciężarnych oraz matek odbywających karę pozbawienia wolności z dziećmi / 316 4. Status prawny skazanych kobiet w świetle standardów międzynarodowych / 328 5. Wnioski / 332 Bibliografia / 335 Autorzy / 349
Wykaz skrótów Akty prawne k.c. k.k. k.k. z 1932 r. k.k. z 1969 r. k.k.s. k.k.w. k.k.w. z 1969 r. Konstytucja RP k.p.k. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 60, poz. 571 z późn. zm.) ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94 z późn. zm.) ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 186) ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 z późn. zm.) ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 13, poz. 98 z późn. zm.) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) 13
Wykaz skrótów k.p.k. z 1969 r. k.r.o. r.c.a. r.s.p.o.p. r.t.p.d. r.w.k.p.w. r.w.t.a. u.c. ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 13, poz. 96 z późn. zm.) ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 października 2012 r. w sprawie czynności administracyjnych związanych z wykonywaniem tymczasowego aresztowania oraz kar i środków przymusu skutkujących pozbawienie wolności oraz dokumentowania tych czynności (Dz. U. poz. 1153) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. Nr 151, poz. 1469 z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2003 r. w sprawie trybu przyjmowania dzieci matek pozbawionych wolności do domów dla matki i dziecka przy wskazanych zakładach karnych oraz szczegółowych zasad organizowania i działania tych placówek (Dz. U. Nr 175, poz. 1709) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. Nr 152, poz. 1493) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz. U. Nr 152, poz. 1494) ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 264, poz. 1573 z późn. zm.) 14
Wykaz skrótów ustawa o SW ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. Nr 79, poz. 523 z późn. zm.) Czasopisma, zbiory orzecznictwa CzPKiNP OSA OSNKW OTK PiP PPiK Prok. i Pr. Prz. Penit. Prz. Więz. PWP WPP Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Państwo i Prawo Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny Prokuratura i Prawo Przegląd Penitencjarny Przegląd Więziennictwa Przegląd Więziennictwa Polskiego Wojskowy Przegląd Prawniczy Inne AŚ SA SN TK ZK areszt śledczy sąd apelacyjny Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny zakład karny
Słowo wstępne Idea stworzenia publikacji, która koncentrowałaby się na problematyce prawnych aspektów postępowania z wybranymi grupami skazanych, zrodziła się w Katedrze Prawa Karnego Wykonawczego Uniwersytetu Wrocławskiego w trakcie dyskusji zainspirowanej wejściem w życie nowelizacji kodeksu karnego wykonawczego z 2011 r. 1 Wśród wprowadzonych wówczas zmian znalazły się m.in. przepisy art. 88d k.k.w., przewidującego odrębną procedurę tzw. szczególnej ochrony w warunkach zwiększonej izolacji i zabezpieczenia. Skazani nią objęci powiększyli, i tak już pokaźną, listę grup w populacji więziennej, wobec których znajdują zastosowanie indywidualne zasady wykonywania kary pozbawienia wolności. Wydaje się, że wraz z przyjęciem nowej kodyfikacji karnej w 1997 r. proces ten przybrał na sile. Obok tradycyjnie wyodrębnianych grup osadzonych (młodociani, recydywiści penitencjarni, kobiety, osoby uzależnione) pojawiły się inne, dotychczas nie wyróżniane w polskiej penitencjarystyce (tzw. skazani niebezpieczni, szczególnie chronieni, z zaburzeniami preferencji seksualnych, więźniowie sumienia). Ustawodawca stanął przed trudnym zadaniem stworzenia precyzyjnych i spójnych przepisów, które racjonalnie zakreśliłyby ramy postępowania z poszczególnymi grupami osób pozbawionych wolności. Dziś już widać, że nie zawsze wywiązywał się z tego zadania należycie. Niewątpliwie przyjęty kierunek zmian wpisuje się w istotę naczelnej zasady polityki penitencjarnej, jaką stała się indywidualizacja wykonywania kar. Jest ona jednym z kluczowych warunków skutecznej realizacji celów kary pozbawienia wolności. Nowoczesny system penitencjarny musi uwzględniać konieczność wydzielenia określonych 1 Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 39, poz. 201). 17
Słowo wstępne grup skazanych i poddania ich właściwemu, ze względu na ich swoiste potrzeby, postępowaniu. Podział taki powinien stwarzać optymalne w obrębie danego systemu warunki indywidualizacji środków i metod oddziaływania penitencjarnego. Wypracowanie płaszczyzny normatywnej, uwzględniającej faktory wydzielenia odpowiednich grup skazanych oraz podstawy prawne odrębnego ich traktowania stanowi warunki rozpoczęcia pracy nad ich społeczną readaptacją. Uznając te argumenty, należy zaakcentować doniosłą rangę tej problematyki nie tylko na gruncie rozważań teoretycznoprawnych, ale przede wszystkim dla praktyki penitencjarnej. Stworzenie dla określonych zbiorowości specjalnych warunków odbywania kary, poza realizacją jej celów, przyczynia się przecież do wypełniania wielu innych zadań. W ten sposób zabezpiecza się istotne dla prawidłowego funkcjonowania systemu penitencjarnego kwestie porządku i bezpieczeństwa wewnątrz jednostek. Stanowi również pieczę nad interesami wymiaru sprawiedliwości oraz realizuje funkcję ochronną wobec społeczeństwa. Doniosłym uzasadnieniem dla odrębnego trybu traktowania pewnych grup skazanych są argumenty natury humanitarnej. Ten sposób organizacji systemu penitencjarnego tworzy dziś kanon standardów postępowania z osobami pozbawionymi wolności, uznany przez społeczność międzynarodową. Autorami poszczególnych opracowań w niniejszej pracy są pracownicy, doktoranci i najbliżsi współpracownicy Katedry Prawa Karnego Wykonawczego Uniwersytetu Wrocławskiego. Z satysfakcją chcemy jednak odnotować, że zaproszenie do udziału w tym projekcie wydawniczym przyjęli także pracownicy z innych jednostek Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Przyjęty układ i tematyka poszczególnych opracowań, opisujących określone grupy skazanych, ma charakter umowny. Często trudno jednoznacznie zakreślić granice między wyodrębnionymi zbiorowościami osadzonych i przypisać skazanego definitywnie tylko do jednej z nich. Pewne grupy skazanych zostały formalnie wydzielone przez ustawodawcę już w kodyfikacji karnej z 1969 r. i ich pozycja prawna zdążyła się ugruntować. Z kolei konstruowanie odrębnego statusu karno-wykonawczego pozostałych dokonało się w miarę niedawno i już dziś docierają do nas sygnały, że proces ten nie jest zakończony. Należy przy tym pamiętać, że podstawy prawne wydzielenia i szczególnego postępowania z niektórymi z tych grup opierają się na nader oszczędnych regulacjach kodeksowych. Z całą pewnością w pracy 18
Słowo wstępne tej nie wyczerpano listy wszystkich możliwych do wydzielenia grup osadzonych. Nie była także intencją jej twórców całościowa analiza sytuacji prawnej każdej z nich. Przyjmując ograniczone ramy publikacji, skoncentrowano się jedynie na tych kwestiach, które w ocenie poszczególnych autorów zasługują na pierwszoplanowe przedstawienie. W zamyśle ma to być swoiste zaproszenie do pogłębionej debaty na szerszym forum naukowym. W dniu 21 stycznia 2013 r., w trakcie ostatnich prac redakcyjnych nad książką, zmarł Profesor Leszek Bogunia nestor wrocławskiej penitencjarystyki. Profesor Bogunia był nie tylko wybitnym naukowcem, niestrudzonym nauczycielem akademickim, ale także szlachetnym człowiekiem. Autorzy opracowań zamieszczonych w niniejszej książce zgodnie postanowili dedykować jej treść pamięci Pana Profesora. Adam Kwieciński
Ryszard Godyla, Leszek Bogunia Niektóre problemy kwalifikowania skazanych i tymczasowo aresztowanych do grupy osadzonych niebezpiecznych 1. Pojęcie więźniów niebezpiecznych i rekomendacje międzynarodowe w zakresie postępowania z tą grupą osadzonych Populacja osób umieszczonych w jednostkach penitencjarnych nie jest jednolita. Na te osoby (pozbawione wolności) w prawie i praktyce używa się różnych określeń: więźniowie, skazani, osadzeni, tymczasowo aresztowani, ukarani. Obecnie ustawodawca polski zrezygnował np. z terminu więzień, aczkolwiek w języku, którym posługujemy się w życiu codziennym nadal on funkcjonuje. Często używa się go w publikacjach naukowych 1 i międzynarodowych aktach prawnych 2. Podobnej treści uwagi dotyczą pojęcia więzień niebezpieczny 3 1 Por. D. Gajdus, B. Gronowska, Europejskie standardy traktowania więźniów, Toruń 1998; H. Misztal, Postępowanie z więźniami niebezpiecznymi, Kalisz 2000; T. Bulenda, Charakterystyka populacji więziennej (w:) T. Bulenda, R. Musidłowski (red.), System penitencjarny i postpenitencjarny w Polsce, Warszawa 2003; H. Machel, Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna, Gdańsk 2003. 2 Zob. np. Reguły minimalne dotyczące postępowania z więźniami. Rezolucje i zalecenia Pierwszego Kongresu ONZ w sprawie zapobiegania przestępczości i postępowania z więźniami. Genewa 22 VIII 3 IX 1955 (w:) L. Bogunia, T. Kalisz, Prawo karne wykonawcze. Wybór źródeł, Wrocław 2003; Rekomendacja Nr R (82) 17 Komitetu Ministrów Rady Europy dotycząca warunków izolacji i postępowania z więźniami niebezpiecznymi (przyjęta przez Komitet Ministrów 24 września 1982 r.), PWP 2011, nr 72 73. 3 Pojęcie tzw. więzień niebezpieczny używane jest przez Komitet Rady Ministrów Rady Europy, znajdziemy je także w Uwagach Europejskiego Komitetu do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu. 21
Ryszard Godyla, Leszek Bogunia lub zamiennie używanych pojęć osadzeni niebezpieczni 4 lub skazani niebezpieczni 5. Taką różnorodność terminów, mających w zasadzie identyczną treść, T. Bulenda i R. Musidłowski określają manipulacją pojęć, powodującą pewne perturbacje w mówieniu i pisaniu o osobach należących do takiej samej grupy 6. Wydaje się, że istnieją dwa źródła takiego stanu rzeczy. Pierwsze z nich należy wiązać z uwarunkowaniami historycznymi, które odcisnęły piętno na teorii i praktyce penitencjarnej 7. Drugie to konotacje związane z procesem tworzenia prawa, które najpierw z wersji powielaczowych wytyczne, zarządzenia trafiało do aktów wykonawczych (rozporządzeń), a dopiero stamtąd do ustaw 8. Ten swoisty proces inkorporacji rozwiązań niższego rzędu wprost do ustaw nadal można obserwować. Jego wynikiem są nowe i ciągle mętne regulacje, polegające głównie na podnoszeniu do godności ustawy unormowań mających rangę rozporządzeń 9. Kodeks karny wykonawczy z 1969 r. 10 do połowy 1995 r. nie zawierał żadnych norm, które dotyczyłyby expressis verbis więźniów niebezpiecznych. Dopiero ustawa z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym 11 wprowadziła zmianę, która do art. 44 k.k.w. dodała nowy 4 odnoszący się: a) do skazanego wykazującego znaczny stopień demo- 4 Zob. J. de Michelis, Osadzeni niebezpieczni (w:) Stan i węzłowe problemy polskiego więziennictwa, cz. II, Biuletyn RPO 1997, nr 32, s. 142 165; W. Rodakiewicz, Postępowanie z osadzonymi niebezpiecznymi w polskich jednostkach penitencjarnych (w:) L. Bogunia (red.), Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, t. XIII, Wrocław 2003, s. 411 436. 5 Zob. G.B. Szczygieł, Społeczna readaptacja skazanych w polskim systemie penitencjarnym, Białystok 2002, s. 119 i n. 6 T. Bulenda, R. Musidłowski, O więźniach niebezpiecznych w kontekście ochrony praw człowieka, PWP 2008, nr 60, s. 31. 7 W. Rodakiewicz, Postępowanie z osadzonymi niebezpiecznymi..., s. 412 418. 8 H. Misztal, Postępowanie z więźniami..., s. 33 60. 9 Z. Kuźma, Sytuacja skazanych i tymczasowo aresztowanych zakwalifikowanych jako niebezpieczni (art. 88 3 k.k.w.) (w:) B. Hołyst, W. Ambroziak, P. Stępniak (red.), Więziennictwo nowe wyzwania. II Polski Kongres Penitencjarny, Warszawa Poznań Kalisz 2001, s. 190 194; I. Kucejko, Sytuacja prawna i faktyczna skazanych stwarzających poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu karnego (w:) S. Lelental, G.B. Szczygieł (red.), X lat obowiązywania Kodeksu karnego wykonawczego, Białystok 2009, s. 361 379. 10 Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 13, poz. 98 z późn. zm.). 11 Dz. U. Nr 95, poz. 475. 22
Niektóre problemy kwalifikowania skazanych... ralizacji, b) do skazanego wykazującego znaczny stopień społecznego niebezpieczeństwa albo c) do skazanego za przestępstwo popełnione w zorganizowanej grupie. Wymienionych wyżej skazanych zgodnie z przepisem powołanego paragrafu osadzało się w zakładzie karnym typu zamkniętego w warunkach zapewniających ochronę społeczeństwa i bezpieczeństwo zakładu. Analizowana regulacja art. 44 4 k.k.w. z 1969 r. w znowelizowanym kodeksie nie wprowadzała pojęcia skazanego niebezpiecznego, lecz stwarzała podstawę do nowelizacji regulaminów wykonywania kary pozbawienia wolności oraz tymczasowego aresztowania 12. W znowelizowanych regulaminach pojawiły się rozdziały dotyczące osadzonych niebezpiecznych, zwłaszcza odnoszące się do kwalifikowania do tej grupy oraz niektórych zasad postępowania z jej członkami (np. przepisy zamieszczone w rozdziale 6 regulaminu wykonywania kary pozbawienia wolności oraz rozdziału 51 regulaminu wykonywania tymczasowego aresztowania formułujące podstawowe ograniczenia, jakie wynikają z samego faktu zaliczenia do niebezpiecznych). Podobnie jak znowelizowany kodeks karny wykonawczy z 1969 r. nowy kodeks z 1997 r. 13 nie definiuje pojęć niebezpieczny skazany i niebezpieczny tymczasowo aresztowany. W oddziale 3 rozdziału X części szczególnej art. 88 3 k.k.w., który należy do grupy przepisów uzupełniających podstawy kierowania wyróżnionych skazanych do poszczególnych rodzajów i typów zakładów karnych, stanowi co następuje: Skazanego stwarzającego poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu osadza się w zakładzie karnym typu zamkniętego w warunkach zapewniających wzmożoną ochronę społeczeństwa i bezpieczeństwo zakładu. W zakładzie tym osadza się również skazanego za przestępstwo popełnione w zorganizowanej grupie przestępczej albo w związku mającym na celu popełnianie przestępstwa, chyba że szczególne okoliczności przemawiają przeciwko takiemu osadzeniu. Stanisław Pawela zauważa, że art. 88 3 k.k.w. w istocie wprowadza odrębny 12 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 grudnia 1995 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie regulaminu wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz. U. Nr 153, poz. 787) oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 grudnia 1995 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. Nr 153, poz. 788). 13 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 z późn. zm.). 23