Dobry klimat dla powiatów

według różnych scenariuszy rozwoju (Zadanie realizowane w ramach Projektu KLIMAT) AUTOR: mgr Celina Rataj Warszawa 19.04.2012 r. Projekt realizowany przy wsparciu finansowym instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społecze eczeństwo (zmiany, skutki i sposoby ich ograniczania, wnioski dla nauki, praktyki inżynierskiej i planowania gospodarczego) Akronim Projektu K L I M A T Projekt realizowany jest przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB na podstawie umowy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka i współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Okres realizacji Dobry klimat dla powiatów 1.06.2008-31.07.2012

Głównym celem Projektu KLIMAT jest przygotowanie nauki, gospodarki i społecze eczeństwa do potencjalnych zmian klimatycznych. Cele te sąs realizowane w 9 zadaniach merytorycznych, które stanowią całość ść. 1: Zmiany klimatu i ich wpływ na środowisko naturalne Polski oraz określenie ich skutków ekonomicznych. 2: Stan zanieczyszczeń powietrza w Polsce i jego wpływ na jakość życia możliwości ograniczenia skutków 3: Zrównowa wnoważone one gospodarowanie wodą, zasobami geologicznymi i leśnymi kraju 4: Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne (cywilne i ekonomiczne) kraju 5: Rozwój metod prognozowania i systemów ostrzegania przed groźnymi zjawiskami hydrologicznymi i meteorologicznymi oraz wykorzystanie ich do osłony kraju. 6: Bałtyk jako element systemu klimatycznego i jego rola w tworzeniu się stanów zagrożenia 7: Zagrożenia i uwarunkowania oraz możliwości realizacji krajowego zaopatrzenia w wodę ludności w świetle przepisów Unii Europejskiej 8: Przeciwdziałanie degradacji polskich zbiorników retencyjnych 9: Perspektywiczne zagospodarowanie dorzecza Wisły z systemem ocen wpływu inwestycji hydrotechnicznych na środowisko

Prognozy zmian klimatu opracowane są w oparciu o scenariusze wzrostu emisji gazów cieplarnianych, które tworzono na podstawie różnych ścieżek rozwojowych dla świata. Wizje rozwoju świata przedstawiono w wielu raportach przygotowanych dla potrzeb organizacji międzynarodowych i rządów poszczególnych krajów. W projekcie KLIMAT, jako podstawę rozważań przyjęto trzy spośród opracowanych przez IPCC (Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu) scenariuszy rozwojowych o kodowych nazwach przyjętych w Special Report of Emission Scenarios: A2, B1, A1B.

http://klimat.imgw.pl/ Zakładka Plakaty Zadanie 3 Plakat (1-2) A2 (rozwój gospodarczy-regionalnie) wzrost PKB 3% w skali roku Zakłada rozwój w oparciu o kryteria ekonomiczne, zwiększenie różnic r między biednymi i bogatymi krajami, szybki wzrost liczby ludności, szczególnie w krajach rozwijających się, brak zaangażowania w kwestiach ekologicznych i postęp technologiczny najsłabszy abszy w porównaniu do innych scenariuszy. Brak postępu w dziedzinie alternatywnych źródeł energii, węgiel pozostaje podstawowym źródłem energii. B1 (rozwój zrównoważony-globalnie) wzrost PKB 4% w skali roku Zakłada wysoki poziom świadomości ekologicznej i społecznej ecznej, odejście od postaw konsumpcyjnych, czysto ekonomicznych na rzecz zrównoważonego rozwoju. Świadomie i intensywnie inwestuje się w technologie, efektywność ść,, ekologię. Rozwój ukierunkowany na globalne rozwiązania problemów zrównoważonego rozwoju. A1B (wysoki wzrost gospodarczy-globalnie) wzrost PKB 5% w skali roku Zakłada bardzo szybki wzrost gospodarczy. Populacja rośnie do roku 2050, a następnie zmniejsza się. Szybko sąs wdrażane ane nowe i efektywne technologie (szczególnie wodo- i energooszczędne) dne). Zwiększona współpraca gospodarcza i migracja ludności powodują wyrównywanie poziomu cywilizacyjnego i dochodów między regionami świata. Wariant ten zakłada zrównoważony układ systemów energetycznych, powstałych w wyniku równomiernego rozwoju wszystkich form wytwarzania energii.

Podstawowym rezultatem realizacji zadania jest diagnoza zagrożeń dla możliwości rozwojowych Polski. Diagnoza dotyczy zagrożeń związanych z prognozowanym stanem zasobów i potrzeb wodnych. Wnioski zgeneralizowano w postaci wskazówek dla planistów odnośnie strategicznych kierunków działań w gospodarce wodnej w Polsce. Prognoza stanu zasobów wód dla okresu 2011-2030 wykonano na podstawie scenariuszy zmian opadów. Rezultaty to procentowe zmiany opadu średniego rocznego, dla półroczy hydrologicznych oraz dla pór roku w stosunku do okresu referencyjnego 1971-1990, dla trzech scenariuszy emisyjnych.

Prognozowany stan zasobów wodnych Wyniki modelowania statystycznego w oparciu o model ECHAM-5 Procentowa średnia zmiana odpływu jednostkowego w okresie 2011-2030 w stosunku do okresu 1971-1990 wynikająca z symulacji miesięcznych

Przyszłe e potrzeby wodne opracowano uwzględniając specyfikę: gospodarki komunalnej przetwórstwa przemysłowego energetyki górnictwa i kopalnictwa rolnictwa W analizach oparto się na bieżących potrzeb wodnych (z 2007 roku) oraz na prognozach opracowanych na poziomie Unii Europejskiej dla nowych państw członkowskich.

Na komunalne potrzeby wodne zużywa się około 20% całej pobieranej wody. Przy określaniu przyszłych potrzeb wodnych gospodarki komunalnej kierowano się: jednostkowym zużyciem wody (100-150 l/osobę/dobę) stratami wody w sieci (12-20%) stopniem zwodociągowania (90-97% ludności) liczbą ludności (-2,5 - -4%) Potrzeby wodne w 2030 roku w odniesieniu do roku 2007 [%] 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 A1B A2 B1 A1B A2 B1 w ariant ekologiczny A1B w ariant ekologiczny A2 w ariant ekologiczny B1 w ariant dynamiczny A1B w ariant dynamiczny A2 w ariant dynamiczny B1 wariant ekologiczny wariant dynamiczny

Na potrzeby energetyki zużywa się około 60% całej pobieranej wody. Aby zaprognozować potrzeby wodne energetyki niezbędne było określenie wielkości produkcji. Prognozę potrzeb wodnych w energetyce oparto na dostępnych materiałach polskich (GUS, materiały rządowe i eksperckie) oraz prognozach ekspertów polskich i UE W SCENARIUSZACH problemy energetyki zróżnicowano ze względu na: stopień zastosowania technologii chłodzenia (obiegi zamknięte lub otwarte) strukturę nośników energii (węgiel, paliwo jądrowe, gaz, OZE - nie uwzględniono gazu łukowego) wartość prognozowanych mocy wytwórczych energii elektrycznej brutto w 2030 roku [MW]

Prognoza mocy wytwórczych energii [tys.mw] i poboru wód [hm 3 ] w Polsce w 2030r. Źródło: opracowanie własne hm 3 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 Pobór wody ogółem 60 do wytwarzania i zaopatrywania w 50 energię elektryczną, gaz, wodę 40 30 20 tys. M W 2000 1000 10 0 2007 A2- regionalny B1- zrównoważony A1B rynkowy scenariusz wariant ekologiczny hm3/rok wariant dynamiczny moce wytwórcze tys. MW 0

Na potrzeby przetwórstwa przemysłowego zużywa się poniżej 10% wody. Woda dla przetwórstwa przemysłowego to zupełnie inny problem niż woda dla ludności, czy energetyki. Celem przetwórstwa przemysłowe jest osiągnięcie możliwie wysokiego zysku. Władze lokalne zachęcają inwestorów do tworzenia zakładów przemysłowych, ale nie mają decydującego wpływu na ich decyzje. Wybrano 6 podsekcji przetwórstwa przemysłowego - pobierają one około 85% wody całej sekcji: produkcja artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych (DA); produkcja wyrobów włókienniczych i odzieży (DB); produkcja masy włóknistej, papieru, działalność publikacyjna i poligraficzna (DE); produkcja wyrobów chemicznych (DG); produkcja metali i wyrobów z metali (DI); produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (DJ).

Struktura zużycia wody w województwach w 2007 r.

14.0 12.0 m 3 /1000zł 10.0 8.0 6.0 4.0 DA DB DE DI DJ 2.0 0.0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 DA - produkcja artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych - Spadek wodochłonności o 31.2% DB - produkcja wyrobów włókienniczych i odzieży - Spadek wodochłonności o 74.7% DE - produkcja masy włóknistej, papieru, działalność publikacyjna i poligraficzna - Spadek wodochłonności o 48% DG- produkcja wyrobów chemicznych - Spadek wodochłonności o 23.2% DI - produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych - Spadek wodochłonności o 63.4% DJ - produkcja metali i wyrobów z metali - Spadek wodochłonności o 72.1%

Porównanie prognozowanego wzrostu wartości dodanej brutto i wielkości poborów wody w wariancie ekologicznym scenariuszy Podsekcje przemysłu scenariusz A2 scenariusz B1 scenariusz A1B % wzrostu do 2030 roku WDB pobór wody WDB pobór wody WDB pobór wody produkcja artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych (DA) 70 70 80 20 90 30 produkcja wyrobów włókienniczych i odzieży (DB) 25-30 30-25 30-25 produkcja masy włóknistej, papieru, działalność publikacyjna i poligraficzna (DE) 100 60 110-45 115 40 produkcja wyrobów chemicznych (DG) 120 105 130 80 140 90 produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (DI) 40-10 50-45 60-10 produkcja metali i wyrobów z metali (DJ) 23-33 27-31 31-29

Potrzeby wodne analizowano z uwzględnieniem potrzeb województw

Potrzeby wodne analizowano z uwzględnieniem potrzeb województw

Pobór wody do nawodnień rolniczych i leśnych oraz napełniania i uzupełniania stawów rybnych w okresie 1995-2009 nie zmienia się i w 2009 r. wyniósł 1159 hm 3. Aktualnie: pobór głównie do napełniania stawów rybnych to około 90% całego poboru w rolnictwie Stan melioracji nawadniających i odwadniających jest krytyczny. W opracowaniu dla MRRW prognozuje się rozwój nawodnień ciśnieniowych do upraw oraz przyrost liczby obiektów małej retencji wodnej. PROGNOZY POTRZEB WODNYCH ROLNICTWA: Prognozowany wzrost upraw energetycznych z 10 000 ha w 2007 do 500 000 ha w 2015 co wiąże się ze wzrostem potrzeb wodnych Wg ekspertów UE z 2004 r. prognozowany jest spadek potrzeb wodnych rolnictwa (od 2 do 8%), ale nie uwzględniono rozwoju upraw energetycznych Wg przeprowadzonych analiz, w zależności od scenariusza prognozowany jest wzrost potrzeb wodnych w Polsce powyżej 10% 18

Potrzeby wodne A2 A1B B1 GOSPODARKA KOMUNALNA wariant ekologiczny +3 +15 +2 GOSPODARKA KOMUNALNA - wariant dynamiczny +50 +70 +50 ENERGETYKA wariant ekologiczny -10-15 -60 ENERGETYKA - wariant dynamiczny +20 +15 +5 PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE wariant ekologiczny +75 +60 +40 PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE - wariant dynamiczny +90 +110 +75 POLSKA WARIANT ekologiczny 0-2 -50 POLSKA WARIANT dynamiczny +30 +30 +20 %

Przyszłe potrzeby wodne badanych A2 działów A1B gospodarki B1 łącznie Potrzeby wodne % 40 30 20 GOSPODARKA KOMUNALNA wariant Dobry klimat dla powiatów ekologiczny +3 +15 +2 POLSKA GOSPODARKA KOMUNALNA - wariant dynamiczny +50 +70 +50 ENERGETYKA wariant ekologiczny -10-15 -60 ENERGETYKA - wariant dynamiczny +20 +15 +5 % 10 0-10 -20-30 -40 PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE wariant ekologiczny +75 +60 +40 PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE - wariant A2 A1B B1 A2 A1B B1 dynamiczny +90 +110 +75 w ariant ekologiczny w ariant dynam iczny POLSKA WARIANT ekologiczny 0-2 -50 POLSKA WARIANT dynamiczny +30 +80 +70-50 -60 scenariusz

Podsumowanie Zasoby wodne do 2030r. mogą zmienić się w zakresie do około +10 do-10%. Najbardziej dynamiczny rozwój może nastąpić w scenariuszu rynkowym A1B, co skutkować będzie wzrostem potrzeb wodnych. Najmniejsze potrzeby wodne są możliwe przy umiarkowanym rozwoju z dużym naciskiem na oszczędzanie wody - scenariusz B1 zrównoważony. Największe możliwości oszczędzania wody dotyczą energetyki i przemysłu chemicznego i spożywczego. Duże jest zróżnicowanie struktury potrzeb wodnych w województwach. Wprowadzanie nowych technologii wpływa na zmniejszenie potrzeb wodnych mimo zakładanego wzrostu gospodarczego. Opracowano metodykę określenia przyszłych ych potrzeb wodnych ludności i poszczególnych sektorów w gospodarki. Metodykę można transponować na mniejsze niż województwo obszary administracyjne.

Obszary obecnie zagrożone niedoborem wody ze względu na: częstość występowania susz, wielkość zasobów dyspozycyjnych, złą jakość wody oraz presje na zasoby wodne

Dziękuję za uwagę! http://klimat.imgw.pl/ Celina Rataj TEL:12 63 98 213 E-MAIL:Celina.Rataj@imgw.pl Projekt realizowany przy wsparciu finansowym instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej