Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu Przyroda, część 4, geografia dla szkoły ponadgimnazjalnej Temat (rozumiany jako Wymagania konieczne Wymagania Wymagania Wymagania Wymagania kompletne lekcja) (ocena dopuszczająca) podstawowe rozszerzające dopełniające (ocena celująca) (ocena dostateczna) (ocena dobra) (ocena bardzo dobra) Dział 1. Nauka i świat 1. Jak wyjaśniano Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: historię Wszechświata? zna zasady określa zasady charakteryzuje zasady ocenia znaczenie planuje i prowadzenia i prowadzenia dokumentowania obserwacji w rozwoju przeprowadza dokumentowania obserwacji; obserwacji; nauki; obserwację dowolnego obserwacji; charakteryzuje porównuje analizuje wyniki elementu środowiska; wymienia rodzaje wybrane elementy obserwację i wybranych obserwacji; analizuje poglądy na metod badawczych Wszechświata; eksperyment jako wyjaśnia teorię nieskończoność stosowanych w streszcza teorie metody badawcze; Wielkiego Wybuchu. Wszechświata. geografii; powstania porównuje teorie wymienia teorie Wszechświata. budowy Układu budowy Wszechświata. Słonecznego: geocentryczną i heliocentryczną. 2. Rozwój myśli Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: geograficznej wymienia charakteryzuje określa wpływ porównuje sposoby ocenia wpływ rozwoju najważniejsze etapy wybrane odkrycia wybranych wynalazków gospodarowania nauk geograficznych na rozwoju nauk geograficzne; i odkryć na rozwój nauk zasobami środowiska gospodarowanie geograficznych; wyjaśnia pojęcia: geograficznych; naturalnego na zasobami środowiska wymienia znaczące nihilizmu, określa znaczenie poszczególnych przyrodniczego. odkrycia geograficzne; determinizmu i obserwacji i etapach rozwoju zna zasadę posybilizmu eksperymentu w gospodarczego; aktualizmu geograficznego; rozwoju nauk ocenia przyczyny geograficznego; określa sposoby geograficznych. zmian w sposobie rozumie poglądy gospodarowania gospodarowania filozoficzno-naukowe zasobami przyrody na zasobami środowiska określające relacje kolejnych etapach na przestrzeni wieków.
1
człowiek środowisko rozwoju gospodarczego przyrodnicze. świata. 3. Świat przed Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Kolumbem i po nim wymienia wymienia największe charakteryzuje ocenia wpływ odkryć dowodzi najważniejszych osiągnięcia osiągnięcia wybranych starożytnych filozofów przełomowego odkrywców. odkrywców; odkrywców na tle na rozwój nauk znaczenia wybranych wymienia okresów historycznych, geograficznych; odkryć geograficznych. konsekwencje w których żyli; określa negatywne najważniejszych odkryć objaśnia sposoby skutki odkryć geograficznych. dokonywania geograficznych; wybranych odkryć. ocenia wpływ eksploracji wybranych regionów świata na ich zmiany społeczne i gospodarcze. 4. Ingerencja człowieka Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: w środowisko wymienia wskazuje na mapie charakteryzuje określa argumenty przewiduje przyrodnicze przykładowe regiony świata regiony konsekwencje przemawiające za konsekwencje klęsk ekologicznych; najbardziej nadmiernej eksploatacji ingerencją człowieka w nadmiernej eksploatacji wymienia rodzaje przekształcone przez surowców mineralnych; środowisko i przeciwko zasobów przyrody przez działalności człowieka człowieka; określa zmiany niej; człowieka. najbardziej ingerujące wyjaśnia wpływ środowiska proponuje w środowisko działalności człowieka powodowane rozwiązania problemu naturalne; na poszczególne nadmiernym poborem degradacji środowiska zna terminy: elementy środowiska wody i rabunkową spowodowanej antropopresja, przyrodniczego. gospodarką leśną. działalnością degradacja środowiska, człowieka. dewastacja środowiska. 5. Czym różni się nauka Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: i pseudonauki? wymienia metody rozróżnia naukowe i klasyfikuje treści o ocenia informacje i posługuje się weryfikowania pseudonaukowe treści; tematyce geograficznej poglądy pod względem naukowymi metodami informacji; wyjaśnia teorię na naukowe i naukowym; weryfikowania rozumie różnicę kreacjonizmu; pseudonaukowe; porównuje naukowe informacji. 2
między teorią naukową wymienia naukowe wskazuje i pseudonaukowe a pseudonaukową; zasady odtwarzania niekonsekwencje w teorie dotyczące zna teorię historii geologicznej wybranych tekstach powstania Ziemi. kreacjonizmu. Ziemi. pseudonaukowych. 6. Problemy globalne w Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: mediach wymienia środki streszcza różne porównuje poglądy porównuje obraz ocenia informacje masowego przekazu informacje na temat zwolenników i świata prezentowany geograficzne prezentujące problemów globalnych przeciwników w mediach ze światem prezentowane w informacje przedstawiane w funkcjonowania rzeczywistym; mediach pod kątem ich geograficzne; mediach; elektrowni jądrowych; ocenia wpływ zgodności z aktualną wymienia problemy wymienia poglądy wyszukuje i wskazuje wybiórczego wiedzą naukową. globalne przedstawiane przemawiające za błędne informacje przekazywania w mediach. zjawiskiem efektu prezentowane w informacji na cieplarnianego i mediach. kształtowanie obalające to zjawisko. poglądów o świecie. 7. Modelowanie zjawisk Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: geograficznych wymienia przykłady określa możliwości wyszukuje w opracowuje ocenia możliwości wykorzystania narzędzi wykorzystania narzędzi internecie i informacje na wybrany przewidywania zmian informatycznych w informatycznych w selekcjonuje informacje temat na podstawie środowiska, w tym geografii; geografii; na wybrany temat; treści znalezionych w zmian klimatycznych, z wymienia przykłady charakteryzuje określa możliwości internecie; wykorzystaniem modelowania zjawisk przykłady modeli wykorzystania modeli wyjaśnia sposoby modelowania zjawisk i geograficznych. zjawisk i procesów zjawisk i procesów wykorzystania modeli procesów. geograficznych. geograficznych w zjawisk i procesów różnych dziedzinach geograficznych w nauki; uczeniu się; wymienia korzyści i ocenia możliwości zagrożenia płynące z korzystania z internetu korzystania z internetu jako źródła informacji. jako źródła informacji. 8. Odkrycia polskich Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: podróżników wymienia charakteryzuje określa wkład ocenia znaczenie analizuje najważniejszych największe osiągnięcia polskich badaczy w odkryć polskich uwarunkowania 3
polskich badaczy i polskich badaczy, m.in. rozwój nauk badaczy z punktu polityczne, społeczne i odkrywców z dziedziny Pawła Edmunda geograficznych; widzenia naukowego i kulturowe okresów geografii; Strzeleckiego, Jana charakteryzuje społecznego; historycznych, w których wymienia największe Dybowskiego, Ignacego wybrane osiągnięcia na określa gospodarcze i dokonano odkryć. osiągnięcia polskich Domeyki; tle wydarzeń polityczne badaczy. wymienia społeczno- politycznych danych konsekwencje gospodarcze okresów historycznych. osiągnięć polskich konsekwencje odkryć badaczy. polskich badaczy. Dział 2. Nauka i technologia 9. GPS świat na Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: wyciągnięcie ręki wymienia elementy omawia krótko wymienia przykłady charakteryzuje ocenia znaczenie składowe systemu GPS; historię powstania i urządzeń i sposobów rozwój systemów nawigacji satelitarnej w wymienia urządzenia rozwoju systemu GPS; określania nawigacji satelitarnej rozwoju usług; nawigacji satelitarnej; wymienia przykłady współrzędnych w różnych częściach stosuje GPS w wymienia przykłady zastosowania systemu geograficznych; świata; wyznaczaniu trasy i dziedzin, w których jest nawigacji w różnych porównuje ocenia przydatność położenia w czasie wykorzystywany dziedzinach urządzenia do ręcznej urządzeń GPS w życiu podróży. system nawigacji. gospodarki. nawigacji z nawigacją codziennym. samochodową; charakteryzuje możliwości zastosowania nawigacji satelitarnej w turystyce. 10. Przyszłość energii Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: słonecznej wymienia warunki wymienia wady i analizuje dane uzasadnia przewiduje możliwości przyrodnicze zalety energetyki statystyczne dotyczące współczesne rozwoju energetyki sprzyjające rozwojowi słonecznej; wykorzystania energii wykorzystanie słonecznej na świecie. energetyki słonecznej; wskazuje regiony słonecznej na świecie; energetyki słonecznej podaje przykłady świata o wskazuje kraje dla potrzeb zastosowania najdogodniejszych charakteryzujące się gospodarki; kolektorów warunkach największym udziałem ocenia możliwości 4
słonecznych. przyrodniczych dla energii słonecznej. zaspokojenia potrzeb rozwoju energetyki energetycznych świata słonecznej. energią słoneczną. 11. Cywilizacja Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: obrazkowa określa znaczenie określa znaczenie charakteryzuje porównuje znaczenie ocenia konsekwencje obrazu jako nośnika obrazu jako nośnika uwarunkowania obrazu jako przekazu wzrostu znaczenia informacji w kulturach informacji w kulturach społeczne i kulturowe informacji w kulturach przekazu informacji za tradycyjnych; współczesnych; obrazu jako przekazu tradycyjnych i pomocą obrazu we wymienia formy wymienia wady i informacji; współczesnych; współczesnym świecie; obrazkowe przekazu zalety przekazywania wymienia przykłady ocenia wady i zalety przewiduje informacji informacji w formie stosowania i przekazu informacji za perspektywy rozwoju wykorzystujące obrazkowej. wykorzystywania pomocą obrazu. cywilizacji obrazkowej. nowoczesne obrazu jako źródła technologie. informacji w życiu codziennym. 12. Geografia osiągnięć Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: sportowych wymienia warunki wskazuje regiony wyjaśnia wpływ określa ocenia znaczenie przyrodnicze i charakteryzujące się trenowania na dużych predyspozycje rozwoju technologii w pozaprzyrodnicze występowaniem wysokościach na organizmu człowieka osiąganiu sukcesów wpływające na sprzyjających wydolność organizmu; do uprawiania sportowych. osiągnięcia sportowe; warunków do rozwoju charakteryzuje wybranych dyscyplin rozumie znaczenie wybranych dyscyplin warunki przyrodnicze sportu; pojęcia sportu sportu; sprzyjające rozwojowi porównuje wpływ narodowego; wymienia warunki sportów zimowych. uwarunkowań wymienia kraje, z przyrodnicze mające przyrodniczych i których sportowcy znaczenie przy pozaprzyrodniczych na osiągają najlepsze uprawianiu wybranych sukcesy sportowe. wyniki w sportach dyscyplin sportowych. zimowych. 13. Krajobrazy Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: krzemowe wymienia przykłady wymienia czynniki wyjaśnia wyjaśnia wpływ ocenia możliwości 5
technopolii na świecie; sprzyjające dysproporcje znaczących osiągnięć rozwoju ośrodków wymienia gałęzie występowaniu i rozmieszczenia przemysłu nowych przemysłu nowych przemysłu rozwojowi technopolii; ośrodków nowych technologii na rozwój technologii w krajach o zaawansowanych wskazuje na mapie technologii między innych gałęzi różnym stopniu rozwoju. technologii. największe technopolie krajami o różnym przemysłu na świecie; stopniu rozwoju; uzasadnia zależność wymienia przykłady charakteryzuje rozwoju usług od największych osiągnięć największe osiągnięcia osiągnięć przemysłu wybranych gałęzi poszczególnych gałęzi nowych technologii. przemysłu przemysłu zaawansowanych zaawansowanych technologii. technologii. 14. Geografia medyczna Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: wymienia przykłady rozróżnia czynniki wymienia czynniki uzasadnia znaczenie ocenia skuteczność chorób cywilizacyjnych warunkujące rozwój sprzyjające działań działań prozdrowotnych występujących na chorób cywilizacyjnych rozprzestrzenianiu się profilaktycznych w mających ograniczyć świecie; w państwach o różnym chorób zakaźnych we ograniczaniu rozwój chorób wymienia warunki stopniu rozwoju; współczesnym świecie; zachorowalności na cywilizacyjnych. sprzyjające wzrostowi wskazuje regiony o analizuje dane choroby cywilizacyjne; zachorowalności na najwyższej statystyczne dotyczące proponuje działania choroby cywilizacyjne; zachorowalności na zachorowalności na ograniczające wymienia przyczyny HIV i AIDS; choroby cywilizacyjne; zachorowalność na dużej zachorowalności wymienia sposoby proponuje działania AIDS na świecie. na AIDS w Afryce. radzenia sobie ze poprawiające stan stresem jako jednym z zdrowia i ograniczające czynników rozwój chorób wywołujących choroby cywilizacyjnych. cywilizacyjne. 15. Ochrona błękitnej Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: planety wyjaśnia pojęcie wymienia przykłady wskazuje przykłady uzasadnia stosuje zasady zrównoważonego racjonalnego racjonalnego konieczność działań racjonalnego rozwoju; gospodarowania gospodarowania zgodnych z zasadami gospodarowania wymienia zasady zasobami wodnymi w zasobami przyrody w zrównoważonego zasobami przyrody w 6
zrównoważonego gospodarce; życiu codziennym; rozwoju w życiu codziennym; rozwoju; wyjaśnia pojęcie określa znaczenie gospodarowaniu przewiduje zmiany w wymienia przykłady bioróżnorodności; ochrony zasobów surowcami strukturze użytkowania stosowania recyclingu; wskazuje na mapie naturalnych i mineralnymi; energii w związku z wymienia formy przykładowe formy bioróżnorodności; charakteryzuje wyczerpywaniem się jej ochrony przyrody. ochrony przyrody w charakteryzuje rolę korzyści wynikające ze tradycyjnych źródeł. Polsce i na świecie. form ochrony przyrody. stosowania alternatywnych źródeł energii. 16. Dawniej i dziś jak Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: zmienia się świat wyjaśnia pojęcie określa zmiany porównuje krajobrazy określa rolę obrazów dowodzi ważności pejzażu; środowiska przedstawione na jako źródeł informacji przedstawiania wymienia nazwiska przyrodniczego, które obrazach z obrazem o cechach obiektów historycznych polskich pejzażystów z nastąpiły w wyniku współczesnym; przyrodniczych i na obrazach. XIX i XX wieku; zmian klimatycznych; charakteryzuje zmianach wymienia elementy określa na podstawie zmiany krajobrazu, zagospodarowania krajobrazu obrazów cechy które nastąpiły w danego obszaru; przedstawiane na gospodarowania w wyniku wielkiej charakteryzuje obrazach na podstawie rolnictwie w Polsce na rewolucji wpływ teorii o istnieniu obserwacji. przełomie XIX i XX przemysłowej. Atlantydy na wieku. wyobraźnię i twórczość artystyczną. Dział 3. Nauka wokół nas 7
17. Globalizacja wiedzy Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: wyjaśnia termin wymienia przejawy określa rolę mediów charakteryzuje rolę ocenia korzyści i globalizacji wiedzy; globalizacji wiedzy w elektronicznych w mediów zagrożenia płynące z wymienia źródła aspekcie społecznym i procesie zdobywania elektronicznych w pozyskiwania wiedzy za informacji gospodarczym; wiedzy; procesie pomocą mediów geograficznej; wymienia wady i dzieli źródła rozpowszechniania elektronicznych. wymienia źródła zalety korzystania z informacji w internecie informacji; informacji internetu jako źródła na rzetelne i porównuje geograficznej w informacji; nierzetelne. tradycyjne źródła internecie. wymienia pozytywne informacji ze i negatywne aspekty współczesnymi globalizacji wiedzy. wykorzystywanymi w procesie uczenia się. 18. Barwy świata w Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: poszukiwaniu koloru wymienia przykłady wskazuje przykłady charakteryzuje porównuje ocenia krajobrazów regionów różnorodność różnorodne krajobrazy uwarunkowania jednobarwnych charakteryzujących się krajobrazową antropogeniczne; występowania występujących na jednolitymi i wybranych regionów analizuje cechy różnorodnych świecie; wielobarwnymi świata; charakterystyczne krajobrazów na świecie; wymienia przykłady krajobrazami; charakteryzuje regionów świata o porównuje zmienność krajobrazów określa zmiany krajobrazów na różnorodności krajobrazową i różnorodnych; uwarunkowania świecie następujące krajobrazowej; działalność człowieka na wskazuje obszary przyrodnicze regionów wraz ze zmianami określa wpływ obszarach charakteryzujące się charakteryzujących się klimatycznymi w długości dni i nocy w występowania zmienności opadów krajobrazami barwnymi poszczególnych różnych częściach sezonowych opadów atmosferycznych w i jednolitymi. strefach klimatycznych. Ziemi na zróżnicowanie atmosferycznych. ciągu roku. krajobrazowe. 19. Cykliczne zmiany Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: krajobrazów wymienia cykle określa czynniki charakteryzuje analizuje zmienność charakteryzuje przyrodnicze; warunkujące cykliczność pór roku w krajobrazową związaną znaczenie procesów wymienia przykłady występowanie regionach o z występowaniem wewnętrznych i zjawisk przyrodniczych cyklicznych zjawisk odmiennych warunkach monsunów; zewnętrznych w cyklu 8
o zmienności dobowej, przyrodniczych; klimatycznych; określa sposoby geologicznym. miesięcznej i rocznej; charakteryzuje charakteryzuje przystosowania się do określa wyznacznik zmienność pór roku w zróżnicowanie trudnych warunków pór roku w strefie poszczególnych krajobrazowe w czasie środowiska związanych klimatów strefach klimatycznych; trwania termicznych z cyklicznością zjawisk umiarkowanych. wskazuje obszary pór roku; przyrodniczych; występowania określa trudności w charakteryzuje cykl termicznych pór roku. funkcjonowaniu geologiczny człowieka i powstawania skał gospodarowaniu różnych typów obszarami, w których genetycznych. występują zjawiska cykliczne, np. pływy, dni i noce polarne. 20. Śmiech i płacz w Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: różnych kręgach wymienia rodzaje wymienia przykłady określa wpływ porównuje sposób ocenia wpływ postępu kulturowych emocji; sposobów wyrażania postępu wyrażania emocji cywilizacyjnego i norm wymienia czynniki emocji w cywilizacyjnego na wśród mieszkańców społecznych na sposób warunkujące sposoby społeczeństwach sposób wyrażania Europy Północnej i wyrażania emocji. wyrażania emocji; tradycyjnych; emocji; Południowej; podaje normy określa wyjaśnia wpływ wyjaśnia przyczyny społeczne w wyrażaniu charakterystyczne kultury i tradycji różnych sposobów emocji obowiązujące w sposoby wyrażania japońskiej na sposób wyrażania emocji przez kulturze emocji w wyrażania emocji; społeczności zachodnioeuropejskiej. społeczeństwach określa sposób tradycyjne i nowoczesnych. wyrażania emocji w nowoczesne. różnych sytuacjach życiowych. 9
21. Co każdy turysta Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: wiedzieć powinien? wymienia przykłady wskazuje regiony o charakteryzuje ocenia skuteczność planuje poradnik dla chorób tropikalnych; największym wybrane regiony pod działań turystów ostrzegający i wymienia regiony zagrożeniu dla względem zagrożenia zabezpieczających chroniący przed największego turystów; dla turystów; przed chorobami niebezpiecznymi zagrożenia chorobami określa warunki określa rodzaj tropikalnymi; sytuacjami; tropikalnymi; przyrodnicze zagrożeń związanych z określa sposoby ocenia rolę edukacji w wymienia przykłady sprzyjające rozwijaniu wybuchem lokalnych zachowania się w przeciwdziałaniu klęsk żywiołowych się chorób konfliktów lub sytuacji zagrożenia zagrożeniom w występujących na tropikalnych; zamachów zdrowia lub życia; regionach turystycznych. obszarach atrakcyjnych wymienia terrorystycznych; wyjaśnia znaczenie turystycznie; konsekwencje określa sposoby jaskrawego wymienia przykłady wystąpienia przystosowania się do zabarwienia niebezpiecznych niebezpiecznych ekstremalnych wybranych gatunków zwierząt i trujących zjawisk przyrodniczych; warunków termicznych. zwierząt. roślin. wskazuje zasięg występowania wybranych niebezpiecznych zwierząt. 22. Kanony piękna Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: świata wyjaśnia pojęcie wymienia charakteryzuje porównuje kanony ocenia współczesne kanonu piękna; uwarunkowania zmiany, jakie nastąpiły piękna w kulturach wyznaczniki piękna wymienia elementy kanonów piękna; w postrzeganiu piękna tradycyjnych i istniejące w mające wpływ na wymienia przykłady na przestrzeni lat; współczesnych; świadomości piękno danego obiektu. kanonów piękna w porównuje krajobrazy wyjaśnia społeczeństw. różnych kulturach; naturalne i uwarunkowania wskazuje elementy antropogeniczne w kanonów piękna w świadczące o pięknie aspekcie estetyki. wybranych kulturach; krajobrazu porównuje naturalnego. zabytkowe obiekty architektoniczne ze współczesnymi 10
budowlami. 23. Racjonalne Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: gospodarowanie wymienia elementy wskazuje obszary na określa działania proponuje działania, stosuje zasady zasobami wodnymi hydrosfery; świecie z dodatnim i człowieka, które które można stosować racjonalnej gospodarki Ziemi wyjaśnia pojęcia: ujemnym bilansem przyspieszają spływ w życiu codziennym w zasobami wodnymi w deficytu wody i wodnym; powierzchniowy, celu ochrony zasobów życiu codziennym; pustynnienia obszarów. wymienia przyczyniając się do wodnych; proponuje możliwe do konsekwencje zmniejszenia zasobów porównuje zużycie zastosowania sposoby występowania wody; wody na jednego oszczędzania wody w niedoboru wody; określa znaczenie mieszkańca w krajach różnych działach wymienia sposoby wody w poszczególnych o różnym stopniu gospodarki. racjonalnego sektorach gospodarki; rozwoju; gospodarowania wymienia działania uzasadnia wzrost zasobami wodnymi. służące zwiększeniu zapotrzebowania na zasobów wodnych na wodę wraz z postępem świecie. cywilizacyjnym. 24. Rekordy Ziemi Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: wymienia przykłady wskazuje obszary wyszukuje informacje porównuje rekordy ocenia wpływ ekstremalnych cech charakteryzujące się na temat geograficzne w skali ekstremalnych cech środowiska. ekstremalnymi ekstremalnych cech lokalnej, regionalnej i środowiska na życie i cechami środowiska. środowiska. globalnej. działalność człowieka. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: nie sprosta wymaganiom na ocenę dopuszczającą, co uniemożliwia mu dalsze zdobywanie wiedzy i kształtowanie umiejętności popełnia poważne błędy merytoryczne nie jest w stanie rozwiązać zadań o elementarnym stopniu trudności. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: biegle posługuje się zdobytą wiedzą w rozwiązywaniu problemów, proponuje niekonwencjonalne, nietypowe rozwiązania samodzielnie i twórczo rozwija własne umiejętności i uzdolnienia przeprowadza wnikliwą analizę sytuacji, dostrzega prawidłowości i zależności wyszukuje, selekcjonuje informacje z różnych źródeł osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach przedmiotowych