TECHNIKA KLIMATYZACYJNA DLA PRAKTYKÓW Klimatyzacja pojazdów samochodowych Autorzy: praca zbiorowa pod redakcją dra inż. Bolesława Gazińskiego Wydawca: SYSTHERM D. Gazinska s.j. Wstęp 1. Warunki klimatyczne wnętrza pojazdu autor GK + SK 2. Przemiany powietrza wilgotnego. Przygotowanie procesu - autor GK 2.1. Powietrze wilgotne 2.2. Przemiany powietrza wilgotnego 3. Zasady działania układu klimatyzacji autor GK 3.1. Obieg chłodniczy 3.2. Obieg powietrza w kabinie pasażerskiej 4. Problemy stosowania urządzeń na czynnik CO 2 autor Górski, JJ 4.1. Podstawowe zalety stosowania CO 2 4.2. Historia CO2 w technice chłodniczej 4.3. Charakterystyka obiegów roboczych 4.4. Uwagi końcowe 5.Główne elementy składowe układów klimatyzacji autor JJ 5.1. Sprężarka 5.2. Skraplacz 5.3. Parownik 5.4. Zawór rozprężny 5.5. Dysza dławiąca 5.6. Elementy sterowania 5.6.1. Sterowanie pracą sprężarki 5.6.2. Sterowanie pracą wentylatora skraplacza 5.6.3. Sterowanie właściwościami jezdnymi pojazdu 5.7. Elementy dodatkowe 5.7.1. Sprzęgło sprężarki 5.7.2. Zasobnik czynnika chłodniczego 5.7.3. Filtr odwadniacz 5.7.4. Wentylator skraplacza 5.7.5. Wentylator parownika 5.7.6. Przewody i złącza 5.7.7. Tłumik 5.7.8. Filtry 6. Regulacja wydajności sprężarek stosowanych w układach klimatyzacji samochodowej autor TK 6.1. Skokowa regulacja wydajności 6.2. Ciągła regulacja wydajności 6.3. Upustowa regulacja wydajności 6.4. Wyłączanie części cylindrów 7. Klimatyzacja w kabinach samochodów ciężarowych i kabinach maszyn roboczych TSz 7.1. Klimatyzatory kabinowe 7.2. Klimatyzatory postojowe 8. Specyfika klimatyzacji autobusów autor TSz 8.1. Standardy europejskie spełniane przez zestawy klimatyzacyjne 8.2. Przystosowanie zestawów klimatyzacyjnych do współpracy z sieciami typu CAN 8.3. Modułowość 8.4. Przegląd zestawów klimatyzacyjnych 8.4.1. Autobusy 8.4.2. Minibusy 8.4.3. Autobusy mniejsze 8.4.4. Autobusy większe i trolejbusy 8.5. Zestawy klimatyzacyjne minibusów i autobusów konserwacja 8.6. Zestawy klimatyzacyjne minibusów i autobusów diagnostyka i naprawa 9. Czynniki robocze, ich właściwości i zastosowanie autor JJ, T Sz 9.1. Czynniki chłodnicze 9.2. Czynniki R12 i R22 9.3. Czynnik R407C 9.4. Zastosowanie i właściwości fizyczne czynnika R134a 9.4.1. Rozpuszczalność z wodą 9.4.2. Mieszalność z olejami 9.4.3. Właściwości chemiczne 9.4.4. Właściwości termodynamiczne 9.5. Porównanie wydajności czynnika R134a i R407C 9.6. Dwutlenek węgla R744 9.7. Porównanie czynnika roboczego R744 i R134a
10. Uszkodzenia sprężarek klimatyzacji samochodowej autor TK 10.1. Uszkodzenia spotykane we wszystkich typach sprężarek klimatyzacji samochodowej 10.1.1. Uszkodzenia sprzęgieł elektromagnetycznych 10.1.1.1. Uszkodzenia mechaniczne sprzęgieł 10.1.1.2. Uszkodzenia elektryczne sprzęgieł 10.1.2. Uszkodzenia sprzęgieł zrywalnych 10.1.3. Utrata szczelności sprężarek 10.1.3.1. Uszkodzenia uszczelniaczy wałów 10.1.3.2. Rozszczelnienia korpusów 10.1.4. Uszkodzenia układów zaworowych 10.1.4.1. Trwałe odkształcenie płytek zaworowych 10.1.4.2. Wyłamania płytek zaworowych 10.1.4.3. Korozja układów zaworowych 10.1.4.4. Podnoszenie płytek przez ciała obce 10.2. Uszkodzenia sprężarek tłokowych 10.2.1. Uszkodzenia układu cylinder tłoki wał 10.2.2. Uszkodzenia łożyskowania wałów 10.2.3. Uszkodzenia bieżni oraz półkul prowadzących tłoki 10.2.4. Uszkodzenia zaworów regulacyjnych 10.3. Uszkodzenia sprężarek łopatkowych 10.3.1. Uszkodzenia łopatek oraz cylindrów 10.3.2. Uszkodzenia pokryw cylindrów 10.3. Uszkodzenia sprężarek scroll 11. Narzędzia i urządzenia serwisowe oraz wyposażenie warsztatu - JJ na bazie Rusowicz 11.1. Wstęp 11.2. Wyposażenie obowiązkowe 11.2.1. Urządzenia do odzysku czynników chłodniczych 11.2.2. Zestawy do napełniania instalacji chłodniczych 11.2.3. Zbiorniki ciśnieniowe dla czynników chłodniczych 11.2.4. Zestawy węży przyłączeniowych z zaworami 11.2.5. Przyrządy do pomiaru ciśnienia i temperatury 11.2.6. Wagi 11.2.7. Wykrywacze nieszczelności 11.2.8. Przyrządy do pomiarów elektrycznych 11.2.9. Przyrządy do lutowania twardego 11.2.10. Narzędzia specjalistyczne i ogólne 11.2.11. Przyrządy do pomiaru wilgotności, hałasu 11.2.12. Pompy próżniowe 12. Metody rozpoznawania i usuwania usterek w układach klimatyzacji pojazdów autorzy LK + MS 12.1. Ogólne zasady dotyczące diagnozowania niesprawności działania klimatyzacji 12.2. Zbyt niskie ciśnienie czynnika chłodniczego 12.3. Zbyt wysokie ciśnienie czynnika chłodniczego podczas pracy układu 12.4. Ciśnienie po załączeniu układu pozostaje bez zmian 12.5. Sprzęgło sprężarki załącza się po chwili zabierak sprzęgła ślizga się. 12.6. Przycisk załączający klimatyzację jest włączony sprężarka układ nie reaguje 12.7. Nieprzyjemny zapach wydostający się z kanałów nawiewowych 12.8. Oblodzenie jednego z elementów układu klimatyzacji 12.9. Powstawanie hałasów w komorze silnika 13. Przepisy dotyczące stosowania urządzeń klimatyzacyjnych w pojeździe oraz bhp autor TSz 13.1. Wybrane postanowienia norm serii PN-EN 378 w zakresie bezpieczeństwa instalacji urządzeń chłodniczych 13.2. Dobór czynników chłodniczych wg PN-EN 378 13.3. Zestawy klimatyzacyjne BHP podczas czynności obsługowych i instalacji 14. Dane dotyczące napełnień czynnikiem chłodniczym i olejem autorzy LK + MS 14.1. Alfa Romeo 14.2. Audi 14.3. BMW 14.4. Chrysler 14.5. Citroen 14.6. Daewoo 14.7. Fiat 14.8. Ford 14.9. Honda 14.10. Hyundai 14.11. Isuzu 14.12. Jaguar (Daimler) 14.13. Kia 14.14. Lancia 14.15. Land Rover 14.16. Lexus
14.17. Mazda 14.18. Mercedes Benz 14.19. Mitsubishi 14.20. Nissan 14.21.Opel-Vauxhall 14.22. Peugeot 14.23. Porsche 14.24. Renault 14.25. Rover 14.26. Saab 14.27. Seat 14.28. Skoda 14.29. SSangyong 14.30. Subaru 14.31. Suzuki 14.32. Toyota 14.33. Volkswagen 14.34. Volvo 15. Literatura oprac. JJ Autorzy: - BG -Bolesław Gaziński redaktor naczelny wydania, Wprowadzenie GK - Grzegorz Krzyżaniak - sekretarz naukowy wydania, autor rozdz. 1, 2, 3, 16, JJ - Joanna Jóźwiak opiekun tytułu, autor rozdz. 4, 5, 8, 9, 13, 17, SK - Stanisław Kwaśniowski - współautor rozdz. 2 TSz - Tomasz Szmajter (ThermoKing) - autor rozdz.8, 10, 13, 14, 15, LK - Lucjan Kłos - autor rozdz.11, 12, MS - Marcin Staniewicz - autor rozdz. 11, 12, TK - dr T. Kapusta - autor rozdz. 6, 7, Koordynacja wydania - Wydawnictwo SYSTHERM - Stanisław Ozdowski Skład, łamanie, opracowanie graficzne i projekt okładki - Jacek Walenciak Reklamy - Jolanta Trębicka, Lidia Domagała Redakcja i korekta wydawnicza - Lidia Domagała
WSTĘP Kupując jeszcze niedawno samochód mało kto interesował się, czy wyposażony został w klimatyzację. Pamiętam, że kupując samochód w 1991 roku tak dalece nie przywiązywałem do tego wagi, że nawet nie sprawdziłem, czy klimatyzacja działa właściwie. Byłem już przy tym osobą zajmującą się od kilku lat zawodowo klimatyzacją obiektów. Klimatyzacja dla większości z nas kojarzyła się tylko z pomieszczeniami produkcyjnymi o specjalnych wymaganiach i z salami użyteczności publicznej. I była luksusem. Na początku lat dziewięćdziesiątych w wielu miastach istniały 2-3 serwisy zajmujące się klimatyzacją samochodową, wobec wielokrotnie większej ilości firm klimatyzujących biura, salony handlowe, co stawało się już coraz powszechniejsze. Dziś stwierdzamy, że w tych samych miastach prosperuje nawet dziesięciokrotnie razy więcej takich serwisów. Wielu kierowców uważa samochód z instalacją klimatyzacyjną za standard i coś, co jest nieodzowne także w Polsce, zwłaszcza w okresie letnim. Postęp cywilizacyjny ostatnich lat wymusza również w Europie, stąd i Polsce zmiany warunków podróżowania i pracy. Klimatyzacja stała się powszechna w pociągach dalekobieżnych, autobusach turystycznych i miejskich, minibusach, a nawet w kabinach samochodów ciężarowych i maszyn rolniczych. Najlepiej o potrzebie klimatyzacji można przekonać się podróżując pojazdem samochodowym po Saharze. Gorące i zapylone powietrze, w którym trudno oddychać, dzięki właściwej klimatyzacji pojazdu zapewnia w jego wnętrzu taki komfort, że można zapomnieć gdzie się jest. Odkąd w 1939 r. pojawił się w Stanach Zjednoczonych pierwszy samochód z klimatyzacją minął niecały wiek. Obecnie w Japonii i Stanach Zjednoczonych niemal 100% nowych samochodów jest wyposażanych w klimatyzację, w Europie wskaźnik ten szacuje się na poziomie 60%. Widzimy więc, że w tak krótkim czasie nastąpiła rewelacyjna zmiana poglądów i zapotrzebowania na komfort przy podróżowaniu. Klimatyzacja samochodów i innych pojazdów samochodowych z rzadko spotykanego dodatkowego wyposażenia traktowanego jako luksusowe stała się prawie standardem. Dwadzieścia lat działania firmy SYSTHERM pokrywa się z dynamicznym rozwojem zastosowania klimatyzacji w pojazdach samochodowych. Wydawnictwo SYSTHERM pragnie wypełnić lukę pomiędzy dynamicznie rozwijającą się klimatyzacją pojazdów samochodowych, a skąpymi publikacjami na ten temat. Chcemy zainteresować Czytelników naszą kolejną książką z zakresu transportu samochodowego. W opracowaniu tym zebrane zostały dla Państwa informacje przydatne w działalności zawodowej np. prowadzeniu serwisu samochodowego oraz wychodzące naprzeciw zainteresowaniom wielu fanów motoryzacji. Książka znajdzie również zainteresowanie środowisk akademickich, a w szczególności studentów kierunków związanych z motoryzacją. W książce staraliśmy się przedstawić zarówno ogólne zasady działania klimatyzacji w pojazdach i ich szczegóły, dotyczące budowy i działania instalacji klimatyzacyjnej w pojazdach. Ponadto przeanalizowano występujące awarie, przedstawiono sposoby diagnozowania niesprawności działania instalacji. Uzupełnieniem praktycznym dla serwisantów jest zestawienie ilości czynnika chłodniczego i oleju wymaganego do napełnienia instalacji klimatyzacyjnych w najczęściej występujących markach samochodowych. Książka w moim przekonaniu, przyczyni się do lepszego zrozumienia zasad działania klimatyzacji w pojazdach samochodowych, co powinno ułatwić właściwą eksploatację klimatyzacyjnych urządzeń użytkownikom pojazdów i osobom prowadzącym serwis i naprawy klimatyzacji. Dziękuję wszystkim Autorom za zaangażowanie w opracowanie tematu, a szczególnie dr. inż. Janowi Górskiemu Profesorowi Politechniki Rzeszowskiej, dr. inż. Tadeuszowi Kapuście z Politechniki Łódzkiej i dr. inż. Arturowi Rusowiczowi z Politechniki Warszawskiej, pracownikom Wydawnictwa SYSTHERM za ciekawe ilustracje i doprowadzenie do zredagowania ostatecznej wersji publikacji. Jestem wdzięczny Dyrektorowi Lucjanowi Kłosowi (SYSTHERM D.Gazińska s.j.) za cenne uwagi przekazane w trakcie powstania książki, wynikające z wieloletniego doświadczenia w zakresie klimatyzacji samochodowej. Słowa podziękowania kieruję także do Osób i Firm wspomagających książkę informacjami i reklamami na temat prowadzonej w branży własnej działalności. Proszę o podzielenie się z nami uwagami o poradniku, a także o innych publikacjach Wydawnictwa SYSTHERM oraz o propozycje tematów z branży chłodnictwa, klimatyzacji, ogrzewnictwa i transportu wartych przybliżenia w niedalekiej przyszłości. dr inż. Bolesław Gaziński Prezes SYSTHERM