Położnicze uszkodzenia krocza i aparatu zwieraczowego odbytu. Sposoby leczenia rekonstrukcyjnego Obstetric damage to the perineum and the anal sphincters. Reconstruction surgery Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterologicznej Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Polska Streszczenie Uraz porodowy może spowodować uszkodzenie struktur mięśniowych krocza, ściany pochwy, odbytnicy, aparatu zwieraczowego odbytu a także tkanek włóknistych struktur powięziowych narządów dna miednicy. Głównym celem doraźnego zaopatrzenia chirurgicznego jest hemostaza, anatomiczna rekonstrukcja przerwanych tkanek i zminimalizowanie ryzyka zakażenia. W kolejności wykonuje się zszycie błony śluzowej odbytnicy i kanału odbytu, struktur ciała kroczowego, zwieracza wewnętrznego i zewnętrznego odbytu, przedsionka pochwy i skóry krocza. Do odroczonego zabiegu rekonstrukcyjnego przystępuje się po całkowitym zagojeniu rany pourazowej. Włókna tkanki bliznowatej wykorzystuje się jako materiał wzmacniający rekonstrukcję zwieraczy i mięśni ciała kroczowego. Dla rekonstrukcji dna miednicy i przegrody odbytniczo-pochwowej zbliża się do siebie mięśnie dźwigacze odbytu i przemieszcza się mięśnie poprzeczne krocza. Zwieracze odbytu zszywa się techniką na zakładkę. Skórną część krocza odtwarza się za pomocą plastyki X en Z. Słowa kluczowe: / / / / / Abstract Damage to the perineum, vulva, anal sphincters, rectal wall and the fascial structures of the pelvic floor may be caused by obstetric trauma. Emergency surgical treatment aims at control of the bleeding, anatomical reconstruction of the disrupted tissues and minimization of the risk of infection. Suturing of the rectal wall and mucosa of the anal canal is followed by reconstruction of the perineal body, internal and external anal sphincters, vulva and the perineum. Delayed surgery is undertaken after the complete healing of the obstetric tear. All cicatricial fibers must be saved to reinforce sphincters and perineal body muscles suturing. Anal levators and perineal transvers muscles suturing is used for the rectovaginal septum and pelvic floor reconstruction. Anal sphincters are reconstructed by the overlapping technique. X en Z suturing is used for a perineal skin plasty. Key words: / / / / / Adres do korespondencji: Tomasz Kościński Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterologicznej Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Polska, 60-355 Poznań, ul. Przybyszewskiego 49 Tel. 618691275, Fax. 618691684 e-mail: tomaszkoscinski.proktolog@op.pl Otrzymano: 15.10.2013 Zaakceptowano do druku: 15.01.2014 624
Tabela. Skala Wexnera. Typ odbytu Nigdy rzadko okresowo zwykle zawsze Rzadko mniej niż raz/miesiąc, okresowo mniej niż raz/tydzień, zwykle mniej niż raz/dzień, zawsze co najmniej raz/dzień Rycina 1. Całkowity brak krocza, ubytek tylnej ściany pochwy, ciała kroczowego i przedniej części kanału odbytu. Nr 8/2014 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 625
Rekonstrukcja chirurgiczna Rycina 2. Niewydolny tzw. ziejący odbyt. Czarną linią zaznaczony ubytek zwieraczy w kwadrancie przednim odbytu. Rycina 3. Trójwymiarowe USG endoanalne. Strzałka wskazuje ubytek zwieraczy odbytu w kwadrancie przednim. 626
Rycina 4. Doraźna rekonstrukcja tkanek krocza i aparatu zwieraczowego odbytu. Rycina 5. Dostęp operacyjny do struktur ciała kroczowego. Rycina 6. Dostęp operacyjny umożliwiający pozyskanie płatów skórnych dla plastyki X en Z. Rycina 7. Rekonstrukcja zwieracza wewnętrznego odbytu. Rycina 8 a. Sposób zakładania szwów na mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu. Rycina 8 b. Rekonstrukcja zwieracza zewnętrznego sposobem na zakładkę. Nr 8/2014 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 627
Rycina 9 a. Rekonstrukcja mięśni dna miednicy. Zakładanie szwów na mięśnie dźwigacze odbytu. Rycina 9 b. Rekonstrukcja mięśni dna miednicy. Stan po rekonstrukcji wszystkich struktur mięśniowych. Rycina 10. Plastyka skóry krocza X en Z. Oświadczenie autora Źródło finansowania: Praca nie była finansowana przez żadną instytucję naukowo-badawczą, stowarzyszenie ani inny podmiot, autorzy nie otrzymali żadnego grantu. Piśmiennictwo 1. Kościński T. Niewydolność zwieraczy odbytu. W: Choroby struktur dna miednicy. Red. Kościński T. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka 2006, 74-99. 2. Mant J, Painter E, Vessey M. Epidemiology of genital prolapse. Observations from the Oxford Family Planning Association Study. Br J Obstet Gynaecol. 1997, 104, 579. 3. Ryhammer AM, Bek KM, Laurberg S. Multiple vaginal deliveries increase the risk of permanent incontinence of flatus and urine in normal premenopausal women. Dis Colon Rectum. 1995,38, 1206. 4. Percy JP, Neil ME, Swans H, Parks G. Electrophysiological study of motor nerve supply of the pelvic floor. Lancet. 1981, 1, 16. 5. Norton P, Baker J, Sharp H. Genitourinary prolapse: Relationship with joint mobility. Obstet Gynecol. 1995, 85, 225-228. 6. Ulmsten U, Ekman G, Giertz G. Different biochemical composition of connective tissue incontinent and stress incontinent women. Acta Obstet Gynecol Scand. 1987, 66, 455-457. 7. Radkiewicz J, Sudoł-Szopińska J, Kołodziejczak M, [et al.]. Poporodowe uszkodzenie tkanek krocza i zwieraczy odbytu. Gin Prakt. 2007, 92, 15-21. 8. McArthur C, Bick DE, Keighley MRB. Faecal incontinence after childbirth. Br J Obstet Gynecol. 1997, 104, 46-50. 9. Sultan AH, Kamm MA, Hudson CH. Anal-sphincter disruption during vaginal delivery. N Engl J Med. 1993, 329, 1905-1911. 10. Sultan AH, Kamm MA, Hudson CH. Third degree obstetric anal sphincter tears: Risk factors and outcome of primary repair. BMJ. 1994, 308, 887-891. 11. Saleem Z, Rydhstrom H. Vaginal hematoma during parturition: a population based study. Acta Obstet Gynecol Scand. 2004, 83, 560. 12. O Boyle AL, O Boyle JD, Place RJ. An active duty woman with anal incontinence after vaginal delivery: an elusive diagnosis. Mil Med. 2004, 169, 966-967. 13. Venkatesh KS, Ramanujam PS, Larson DM, Haywood MA. Anorectal complications of vaginal delivery. Dis Colon Rectum. 1989, 32, 1039. 14. Burnett SD, Speakman CT, Kamm MA, Bartram CJ. Confirmation of endosonographic detection of external anal sphincter defects by simultaneous electromyographic mapping. Br J Surg. 1991, 78, 448. 15. Gerdes B, Lansen M. Endosonographie des Analkanals bei Funktionsstorungen des Beckenbodens. Chirurg. 1993, 64, 130. 16. Deen KJ, Kumar D, Williams JG, [et al.]. Anal sphincter defects. Correlation between endoanal ultrasound and surgery. Ann Surg. 1993, 218, 201. 17. Kościński T. Obniżenie dna miednicy. W: Choroby struktur dn miednicy. Red. Kościński T. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka. 2006, 179-196. 18. Deen KJ, Kumar D, Williams JG, [et al.]. Randomized trial of internal anal sphincter plication with pelvic floor repair for neuropathic fecal incontinence. Dis Colon Rectum. 1995, 38, 14-18. 19. Fang DT, NivatvongsS, Vermeulen FD, [et al.]. Overlapping sphincteroplasty for acquire anal incontinence. Dis Colon Rectum. 1984, 27, 720. Konflikt interesów: Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów oraz nie otrzymali żadnego wynagrodzenia związanego z powstawaniem pracy 628