Proste i tanie eksperymentowanie



Podobne dokumenty
Szczegółowy rozkład materiału z fizyki dla klasy III gimnazjum zgodny z nową podstawą programową.

d) Czy bezpiecznik 10A wyłączy prąd gdy pralka i ekspres są włączone? a) Jakie jest natężenie prądu płynące przez ten opornik?

Klasa Data Imię nazwisko Ocena Data oceny 6

Rozkład materiału dla klasy 8 szkoły podstawowej (2 godz. w cyklu nauczania) 2 I. Wymagania przekrojowe.

Prąd i pole magnetyczne

Teresa Wieczorkiewicz. Fizyka i astronomia. Program nauczania, rozkład materiału oraz plan wynikowy Gimnazjum klasy: 3G i 3H

Scenariusz zajęć dla klubowiczów Klubu Młodych Odkrywców z przedszkoli nr 5, 12 i 15 Chełmie

Rozkład materiału nauczania

Rok szkolny 2017/2018; [MW] strona 1

wskazuje w otoczeniu zjawiska elektryzowania przez tarcie formułuje wnioski z doświadczenia sposobu elektryzowania ciał objaśnia pojęcie jon

ZAGADNIENIA na egzamin klasyfikacyjny z fizyki klasa III (IIIA) rok szkolny 2013/2014 semestr II

Badanie wyników nauczania z fizyki w klasie 3 gimnazjum.

Fizyka. Klasa II Gimnazjum. Pytania egzaminacyjne. 1. Ładunkiem ujemnym jest obdarzony: a) kation, b) proton, c) neutron, d) elektron.

opisuje przepływ prądu w przewodnikach, jako ruch elektronów swobodnych posługuje się intuicyjnie pojęciem napięcia

18. Jaki wpływ na proces palenia ma zjawisko konwekcji?

Proste doświadczenia z fizyki. Opracowała Małgorzata Romanowska na podstawie materiałów Wyd. Szkolnego PWN

Zakres materiału: Elektryczność. Uczeń:

Niewidzialne Siły. Marcin Lorkowski. Karol Karnowski. Prowadzący:

Klasa VIII WYMAGANIA PODSTAWOWE UCZEŃ: wie, że równowaga ilościowa ładunków

Zestaw doświadczalny do magnetyzmu i elektromagnetyzmu

ŚPIEWAJĄCA SAŁATKA WARZYWNO-OWOCOWA

POWTÓRKA PRZED KONKURSEM CZĘŚĆ 14 ZADANIA ZAMKNIĘTE

Wymagania edukacyjne z fizyki klasa III

S16. Elektryzowanie ciał

Rok szkolny 2017/2018; [MW] strona 1

Konkursy Przedmiotowe w roku szkolnym 2016/2017

PLAN REALIZACJI MATERIAŁU NAUCZANIA FIZYKI W GIMNAZJUM WRAZ Z OKREŚLENIEM WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

Fizyka - opis przedmiotu

Scenariusz zajęć nr 8

KRYTERIA OCEN Z FIZYKI DLA KLASY II GIMNAZJUM. ENERGIA I. NIEDOSTATECZNY - Uczeń nie opanował wiedzy i umiejętności niezbędnych w dalszej nauce.

Mali odkrywcy. Powiedz mi, a zapomnę, pokaż a zapamiętam, pozwól mi działać, a zrozumiem! Konfucjusz

Koło ratunkowe fizyka moduł I - IV I. Oddziaływania II. Właściwości i budowa materii.

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI KL.II I-półrocze

Test (4 p.) 2. (1 p.) Wskaż obwód, który umożliwi wyznaczenie mocy żarówki. A. B. C. D. 3. (1 p.) str. 1

Przykładowy materiał do pracy z uczniami na wczesnych etapach edukacji

Program nauczania fizyki w klasach IIIb, IIIe, IIIf gimnazjum, B.Sagnowska G1/09

Wymagania podstawowe. (dostateczna) wskazuje w otoczeniu zjawiska elektryzowania przez tarcie objaśnia elektryzowanie przez dotyk

ELEKTROSTATYKA. Ze względu na właściwości elektryczne ciała dzielimy na przewodniki, izolatory i półprzewodniki.

Scenariusz zajęć nr 4

Temat: POLE MAGNETYCZNE PROSTOLINIOWEGO PRZEWODNIKA Z PRĄDEM

WYMAGANIA EDUKACYJNE z Fizyki klasa I i III Gimnazjum w Zespole Szkół w Rudkach.

Szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego w klasie III gimnazjum na lekcjach fizyki w roku szkolym 2015/2016

10.2. Źródła prądu. Obwód elektryczny

Wymagania edukacyjne fizyka kl. 3

9. O elektryczności statycznej

FIZYKA. Podstawa programowa SZKOŁA BENEDYKTA

WYMAGANIA EDUKACYJNE Fizyka. klasa trzecia Gimnazjum nr 19

SCENARIUSZ ZAJĘĆ SZKOLNEGO KOŁA NAUKOWEGO Z PRZEDMIOTU FIZYKA PROWADZONEGO W RAMACH PROJEKTU AKADEMIA UCZNIOWSKA

POWTÓRKA PRZED KONKURSEM CZĘŚĆ 3

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Fizyki dla uczniów gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2012/2013

SCENARIUSZ LEKCJI Z WYKORZYSTANIEM TIK

Treści nauczania (program rozszerzony)- 25 spotkań po 4 godziny lekcyjne

Przedmiotowy System Oceniania Klasa 8

Temat zajęć: Poznawanie właściwości i zastosowań magnesu. Rodzaj zajęć: lekcja wprowadzająca nowe pojęcia z zakresu oddziaływań (siły magnetyczne)

Ma x licz ba pkt. Rodzaj/forma zadania

Elektryczność i magnetyzm cz. 2 powtórzenie 2013/14

Przedmiotowy System Oceniania Klasa 8

Przedmiotowy System Oceniania Klasa 8

Przedmiotowy System Oceniania Klasa 8

Wymagania podstawowe (dostateczna) wymienia składniki energii wewnętrznej (4.5)

Przedmiotowy System Oceniania Klasa 8

Przedmiotowy System Oceniania Klasa 8

SCENARIUSZ ZAJĘĆ SZKOLNEGO KOŁA NAUKOWEGO Z PRZEDMIOTU FIZYKA PROWADZONEGO W RAMACH PROJEKTU AKADEMIA UCZNIOWSKA

Wymagania z fizyki dla klasy 8 szkoły podstawowej

Wymagania podstawowe (dostateczna) Uczeń: wymienia składniki energii wewnętrznej (4.5)

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z fizyki dla klasy 3 gimnazjum

Dział VII: Przemiany energii w zjawiskach cieplnych

Przedmiotowy System Oceniania z fizyki dla klasy 8

Skoki na linie czyli jak TI pomaga w badaniu ruchu

Wymagania edukacyjne z Fizyki w klasie 8 szkoły podstawowej w roku szkolnym 2018/2019

Anna Nagórna Wrocław, r. nauczycielka chemii i fizyki. Plan pracy dydaktycznej na fizyce w klasach trzecich w roku szkolnym 2016/2017

Test sprawdzający wiedzę z fizyki z zakresu gimnazjum autor: Dorota Jeziorek-Knioła

Regulamin wymagań. XII Konkursu z Fizyki. dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego. w roku szkolnym 2013/2014 INFORMACJE OGÓLNE

(Plan wynikowy) - zakładane osiągnięcia ucznia. stosuje wzory

Etap I - szkolny. 1.1 Ruch i siły.

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI

Wymagania edukacyjne z fizyki w klasie III gimnazjum

LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE. Ćwiczenie nr 8 Temat: Obserwacja i analiza linii sił pola magnetycznego.

Scenariusz lekcji. I. Cele lekcji

Wymagania edukacyjne z Fizyki w klasie III gimnazjum w roku szkolnym 2018/2019

PLAN REALIZACJI MATERIAŁU NAUCZANIA FIZYKI W GIMNAZJUM WRAZ Z OKREŚLENIEM WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

Prosty model prądnicy

WOJEWÓDZKI KONKURS FIZYCZNY

Szczegółowe kryteria oceniania z fizyki w gimnazjum kl. II

Klucz odpowiedzi. Konkurs Fizyczny Etap Rejonowy

Wymagania edukacyjne z fizyki dla klasy III

Przedmiotowy System Oceniania Klasa 8

Przedmiotowy System Oceniania

Przedmiotowy System Oceniania oraz wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Klasa 8

Wymagania edukacyjne fizyka klasa VIII

A) 14 km i 14 km. B) 2 km i 14 km. C) 14 km i 2 km. D) 1 km i 3 km.

Przedmiotowy system oceniania

Poniżej przedstawiony został podział wymagań na poszczególne oceny szkolne: ocena dopuszczająca wymagania konieczne

Nr lekcji Pole elektryczne (Natężenie pola elektrostatycznego. Linie pola elektrostatycznego)

SPRAWDZIAN NR 1. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe.

KRYTERIA OCENIANIA UCZNIÓW W KLASIE II GIMNAZJUM Z FIZYKI

Plan wynikowy Klasa 8

Warunki uzyskania oceny wyższej niż przewidywana ocena końcowa.

Transkrypt:

Proste i tanie eksperymentowanie Program edukacyjnych zajęć świetlicowych dla uczniów klas IV VI szkoły podstawowej Grażyna Pawłowska Ogólnokształcąca Szkoła Baletowa im. Romana Turczynowicza Warszawa 2013 1. Wstęp Program Proste i tanie eksperymentowanie ma pokazać dzieciom, że każdy choć na chwilę może stać się fizykiem-eksperymentatorem i czerpać z tego wiele satysfakcji. Nie potrzeba wielkich laboratoriów i wymyślnych urządzeń wszystko, czego potrzeba można znaleźć we własnej kuchni, w pobliskim hipermarkecie lub sklepie internetowym i kupić to za grosze. Bawiąc się w eksperymentowanie dzieci mogą dostrzec to, co dotąd było niedostrzegalne i znaleźć w tym relaks i przyjemność z pokonywania drobnych przeciwności, z dążenia i osiągnięcia bardzo konkretnego celu (świeci, rusza się, nie spada ) 2. Założenia programu Program ma na celu wspomaganie nauczania przedmiotów przyrodniczych polegające na samodzielnym wykonaniu przez dzieci prostych eksperymentów z fizyki oraz na demonstrowaniu ciekawych pokazów pozwalających na lepsze zrozumienie procesów występujących w przyrodzie i życiu praktycznym. Oswojenie uczniów z pojęciami fizycznymi oraz zdobycie bazy doświadczalnej, do której uczniowie mogą się odwołać w przyszłości, może stanowić cenną pomoc dydaktyczną na dalszym etapie kształcenia. Program przeznaczony jest dla uczniów IV-VI klasy szkoły podstawowej przebywających w świetlicy szkolnej. Na jego realizację składa się osiem bloków tematycznych przewidzianych do realizacji w ciągu 3 kolejnych lat szkolnych. Tematyka bloków wybierana jest w zależności od zainteresowań uczniów i aktualnych potrzeb uwzględniających np. korelacje z aktualnie przerabianym materiałem nauczania na lekcji przyrody. Czas realizacji poszczególnych bloków jest różny w zależności od zainteresowania dzieci, od składu dzieci przebywających aktualnie w świetlicy i waha się od jednego do trzech tygodni. Pierwszego dnia eksperymenty mogą być powtarzane dla różnych grup dzieci. W następnych dniach doświadczeniami mogą się bawić uczniowie wcześniej nieobecni jak i ci, którym zabawa się podobała lub ci, którzy z jakiegoś względu chcieliby jeszcze poeksperymentować i coś sprawdzić. Niektóre bloki zajęć mogą powtarzać się co roku. Uczestnictwo dzieci w zajęciach jest pożądane (o ile tego same chcą), ale nie obowiązkowe. Zadaniem nauczyciela wychowawcy świetlicy jest zachęcenie do czynnego udziału jak największej liczby uczniów. 3. Cel główny Stwarzanie wielu różnorodnych sytuacji poznawczych i wychowawczych, sprzyjających wszechstronnemu rozwojowi uczniów, w szczególności: 1

kształtowanie zainteresowań poznawczych uczniów poprzez uczestnictwo w samodzielnym eksperymentowaniu przy użyciu prostych materiałów codziennego użytku, ułatwienie zrozumienia zjawisk w otaczającym świecie, kształtowanie twórczego myślenia i eksperymentowania, stawiania hipotez i sprawdzania ich poprawności, kształtowanie umiejętności współdziałania w grupie przy wykonywaniu i planowaniu eksperymentów, kształtowanie postaw wzmacniających poczucie własnej wartości, pewności siebie. 4. Cele szczegółowe: zdobycie doświadczenia związanego z pojęciami wchodzącymi w zakres treści danego bloku tematycznego, kojarzenie eksperymentów ze zjawiskami występującymi w przyrodzie i życiu codziennym w zakresie danego bloku tematycznego., nabycie umiejętności powtórzenia doświadczeń przy użyciu materiałów codziennego użytku oraz pokazania go innym, np. domownikom, wykazanie większej aktywności w zajęciach świetlicowych, zrelaksowanie ucznia po zajęciach lekcyjnych. 5. Metody i formy pracy: samodzielne eksperymentowanie przy użyciu materiałów codziennego użytku, udział w proponowanych zabawach, pokazy doświadczeń, reklama atrakcyjności proponowanego bloku tematycznego: zaproszenie do eksperymentowanie, spowodowanie zaciekawienia, niezbędne wyjaśnienia i odpowiadanie na pytania uczniów. 2

6. Tematyka zajęć i zakres treści oraz odpowiadające im procedury osiągnięcia celów wraz z materiałami i środkami dydaktycznymi. Blok tematyczny Zakres treści Eksperymenty, pokazy, zabawy Materiały i środki dydaktyczne Elektrostatyka Mały warsztat elektrostatyczny (Fot. 1-6) Elektryzowanie ciał przez tarcie, dotyk i wpływ. Wzajemne oddziaływanie ciał naelektryzowanych. Skutki naelektryzowania ciał. Czarodziejska pałeczka elektryzowanie rurek z PCV i obserwacja przyciągania papierków. Elektryzowanie słomek do napojów i baloników obserwowanie wzajemnych oddziaływań Rurki PCV, kawałki papieru, np. gazety. Słomki do napojów, baloniki, nici. Zabawa w sprawdzanie Czy dobrze masz umyte włosy? elektryzowanie baloników przez potarcie o włosy. Balony, przykrywka od tekturowego pudełka. Budowa elektrostatycznego żurawia i wprawianie jego w ruch za pomocą naelektryzowanych przedmiotów. Słomka do napojów, piłeczka pingpongowa, folia aluminiowa, długa wykałaczka, plastelina, połowa ziemniaka jako podstawka, taśma samoprzylepna, nożyczki. Budowanie modelu akceleratora liniowego: przyspieszanie pomiędzy metalowymi talerzykami piłeczki owiniętej folią aluminiową.. Dwie metalowe miseczki (talerzyki), plastelina, plastikowa przykrywka w roli tacy, przewód zakończony dwoma krokodylkami w celu uziemienia talerzyka. Zbudowany wcześniej żuraw elektrostatyczny. Błyskawica dotykanie naelektryzowanego talerzyka doznania związane z przeskokiem Metalowa miseczka (talerzyk), plastikowa podstawka, rurka PCV, 3

iskry elektrycznej. ewentualnie futerko, materiał do pocierania (szalik, sweter, włosy ) Powodowanie świecenia świetlówki obserwacja błysku. Świetlówka i metalowa miseczka na podstawce (lekko przyciemnione pomieszczenie). Budowanie modelu linii przesyłowej. Dwie metalowe miseczki i podstawki plastikowe, aluminiowe spinacze biurowe, rurka z PCV, świetlówka, materiał do pocierania. Prąd elektryczny - Mały warsztat elektryczny (Fot. 7-12) Prąd elektryczny i jego źródła. Zjawisko przepływu prądu. Konstruowanie prostych obwodów elektrycznych. Podział materiałów na izolatory i przewodniki. Łączenie oporników: opór elektryczny. Rola kondensatorów w obwodzie elektrycznym. Cieplne skutki przepływu prądu. Jak zapalić żaróweczkę do czego służy bateria: sprawdzanie jej działania przy użyciu żaróweczek. Diody LED święcące kryształki sprawdzanie czym różnią się użyte źródła światła. Do czego służą przewody? montowanie prostego obwodu elektrycznego przy użyciu przewodów z krokodylkami. Czy przewód można zastąpić sznurkiem? - sprawdzanie przewodnictwa materiałów: przewodniki i izolatory. Przerwa w obwodzie. Bateria płaska 4,5 V, żaróweczki, kolorowe diody LED. Bateria płaska, przewody elektryczne z krokodylkami i z wmontowanymi żarówkami bądź diodami (łątwe do wykonania przez nauczyciela). Bateria płaska, przewody z krokodylkami, przewody z wmontowaną żaróweczką, różne materiały codziennego użytku: spinacze biurowe, wykałaczki, ołówek, folia aluminiowa, rurki do napojów, gwoździe, monety, grafit, gumki itp. Przez wodę także może płynąć prąd, a przez Bateria płaska, dioda, przewód z 4

słoną jeszcze lepiej samodzielne planowanie doświadczeń. Ściemniacz włączenie do obwodu elektrycznego z żarówką opornika. Obserwowanie zmian natężenia świecenia żarówki. Co daje większy opór: połączenie dwóch oporników szeregowo czy równolegle? - szukanie odpowiedzi na pytanie-zagadkę. Opornik z ołówka. Magazyn energii elektrycznej - ładowanie kondensatora przy użyciu baterii płaskiej. Budowanie prostego obwodu elektrycznego zawierającego naładowany kondensator i diodę. Obserwacja rozładowywania kondensatora. Prąd grzeje i topi grzanie, świecenie i topienie drucika podłączonego do baterii płaskiej. Prąd z ziemniaka budowanie baterii z owoców i warzyw i sprawdzanie jej działania. Co jest w środku baterii ze sklepu? pokaz wnętrza rozebranej baterii przez nauczyciela. krokodylkami z wmontowaną diodą, sam przewód, miseczka z woda, sól. Bateria płaska, przewód z krokodylkami, przewód z krokodylkami i żaróweczką, pojedynczy opornik, dwa oporniki połączone szeregowo i dwa oporniki połączone równolegle. Rozpołowiony ołówek, grafit. Bateria płaska, kondensator elektrolityczny dużej pojemności, same przewody i przewód z wmontowaną diodą. Bateria płaska, cienkie druciki. Owoce i warzywa co najmniej po cztery każdego rodzaju: surowe ogórki, cytryny, jabłka, ziemniaki. Długie (kilka cm) gwoździe ocynkowane i miedziane, co najmniej po cztery, gumki recepturki. Przewód z krokodylkami z wmontowana diodą. Stara, zużyta bateria płaska lub okrągła. Magnetyzm Mały Źródło pola Czym magnesy się odpychają czy między nimi Magnesy do tablic, magnesy 5

warsztat magnetyczny (Fot. 13-14) magnetycznego: magnes. Przyciąganie materiałów przez magnes: rodzaje materiałów oddziałujących z magnesem. Oddziaływanie magnesów. Pojęcie namagnesowania. jest niewidzialna sprężyna? - sprawdzanie oddziaływania magnesów między sobą. Jak oddzielić drobne metalowe przedmioty od piasku? zabawa w wyławianie magnesem zasypanych piaskiem metalowych przedmiotów. Które gwoździe przyciąga magnes, a czego magnes nie przyciąga? sprawdzanie, jakie materiały przyciąga magnes. neodymowe w postaci krążków lub walców różnych rozmiarów. Przezroczyste rurki plastikowe, ewentualnie plastikowa, przezroczysta obudowa od długopisów. Magnesy, kuweta (płaski pojemnik, taca), piasek (np. dla papug), różne przedmioty: spinacze aluminiowe, miedziane, stalowe, różne gwoździe, metalowe guziki, korki plastikowe, druciki, wykałaczki, zapięcia, spinki, monety itp. Zróbmy pociąg: stal w kontakcie z magnesem zaczyna zachowywać się jak magnes. Spinacz pamięta, że był pod wpływem magnesu. Magnes, spinacze stalowe. Pora na salwę armatnią budowanie działka magnetycznego prostego modelu akceleratora liniowego. Listwa maskująca przewody elektryczne, kuleczki stalowe, magnesy neodymowe w kształcie krążka, aluminiowa puszka po napoju otwarta z jednej strony. Elektromagnetyzm - Mały warsztat elektromagnetyczny (Fot. 15-20) Źródło pola magnetycznego: przewodnik, przez który płynie prąd,. Oddziaływanie przewodnika z prądem i magnesów: powstawanie Zbudowanie żurawia magnetycznego. Wprawianie w ruch żurawia magnetycznego za pomocą magnesu i przewodnika z prądem (prostego obwodu elektrycznego składającego Materiały takie same jak w żurawiu elektrostatycznym z tą różnicą, że zamiast piłeczki używamy magnesu neodymowego. Żuraw magnetyczny, bateria płaska, dwa sztywne izolowane przewody. 6

siły Lorentza. Elektromagnesy i ich zastosowanie. Zasada działania silnika elektrycznego na prąd stały. Zasada działania prądnicy prądu zmiennego. się z baterii płaskiej i sztywnego przewodu zwiniętego w kształt półokręgu bądź spiralnie w solenoid). Zbudowanie modelu huśtawki z prądem: prostego obwodu elektrycznego z ruchomą częścią. Powodowanie wychyleń huśtawki z prądem z położenia równowagi za pomocą magnesu położonego pod huśtawką. Sprawdzanie zachowania się huśtawki w przypadku zmiany kierunku przepływu prądu i bieguna magnesu na przeciwny. Bateria płaska, dwa miedziane gwoździe, kawałek sztywnego przewodu do uformowania huśtawki, 2 gumki recepturki, ogórek bądź plastelina, nóż, duży magnes neodymowy w kształcie płaskiego krążka. Zbudowanie prostego elektromagnesu i doświadczalne sprawdzanie jego działania. Bateria płaska, stalowy gwóźdź, cienki przewód izolowany uzyskany z taśmy komputerowej, stalowe spinacze. Zbudowanie prostej prądnicy prądu zmiennego. Sprawdzanie działania prądnicy. Rurka PCV, zwój miedzianego drutu, magnes neodymowy o rozmiarze, który pozwala na swobodne przemieszczanie się w rurce, dioda, taśma samoprzylepna. Zbudowanie prostego silniczka jednobiegunowego. Bateria okrągła, gwóźdź stalowy, mały magnes neodymowy w kształcie krążka, pasek folii aluminiowej. Optyka Pracownia świetlna i złudzeń optycznych (Fot. 21-26) Rozchodzenie się światła prostoliniowy bieg promieni. Zjawisko załamania światła Doznawanie złudzeń optycznych. Ćwiczenie odczytywania stereogramów obrazów w konwencji 3D Wykorzystanie propozycji zawartych w książce Wizualne szaleństwo Propozycje stereogramów znalezione w Internecie. 7

przy przechodzeniu przez różne ośrodki. Odbicie światła. Skupianie i rozpraszanie światła po przejściu przez soczewki wypukłe i wklęsłe. Pojęcie ogniska soczewki. Rozszczepienie światła w wodzie. Barwy światła. Budowanie prostego modelu pryzmatu i soczewek: wklęsłej i wypukłej. Sprawdzanie, jak przebiega pojedyncza wiązka światła i podwójna po przejściu przez zbudowane modele optyczne oraz przez lupę, szkło z okularów, przez szklane soczewki wklęsłe i wypukłe. Eksperymentalne znajdowanie rzeczywistego ogniska soczewek wypukłych i ogniska pozornego soczewek wklęsłych. Kawałki sztywnej folii np. z ofertówek, plastelina, nożyczki, woda. Lasery wskaźnikowe, dwa pudełeczka po Tik-Takach do umocowania laserów, zbudowane modele układów optycznych, lupy, szkła z okularów, soczewki szklane. Plastikowy, prostopadłościenny, przezroczysty pojemnik, lekko zabarwiona mlekiem woda. Woda tuczy czy odchudza? - przeprowadzanie doświadczeń dających złudzenia powiększenia/pomniejszenia przedmiotu obserwowanego przez warstwy materiałów o różnych współczynnikach załamania światła. Płaska plastikowa pokrywka od kubełka z wgłębieniem, ludzik z klocków LEGO umocowany w zagłębieniu, szklanka, przezroczysty pojemnik zdolny nakryć szklankę, plastelina, rurki do napojów, woda. Szklanka (przezroczysty kubek szklany), kieliszek, ludzik LEGO, woda. Równowaga Wesoła równoważnia (Fot. 27-30) Pojęcie środka masy. Punkt podparcia. Stan równowagi ciała. Środek geometryczny bryły, rozkład masy. Siła tarcia. Minimum energii potencjalnej Piłka toczy się pod górę? obserwowanie zachowania się specjalnie przygotowanej piłki siatkowej (o nierównomiernym rozkładzie masy) na równi pochyłej. Zrób to co ja: utrzymaj piłeczkę pingpongową na czole? zachowanie piłeczki pingpongowej zwykłej i o przesuniętym środku masy. Piłka siatkowa, do której wsypano piasek, deska do staczania. Piłeczki pingpongowe: jedna zwykła, druga ze wstrzykniętym do środka klejem. Walec, plastelina i wszystko jasne nierównomierne obciążanie plastikowego Plastikowe kawałki rurek, plastelina, tekturka. 8

kawałka rurki plasteliną i obserwacja jego zachowania na pochyłej tekturce. Dziubek jaskółki to dobra podpórka - balansowanie przedmiotów podpartych powyżej środka ciężkości. Kolorowy karton formatu A4, szablon motylka i jaskółki, długa wykałaczka, ziemniaki jako podstawki, nóż. Widelce tańczą na łebku gwoździa i na linie balansowanie przedmiotów podpartych powyżej środka ciężkości. Dwa widelce, korek do wina, mała wykałaczka, krzesło, linka bądź sznurek, długi gwóźdź, ziemniak jako podstawka. Zagadka: Jak ustawić 13 gwoździ na jednym? 14 gwoździ, połowka ziemniaka jako podstawka. Gdzie jest środek figury płaskiej? eksperymentalne znajdowanie środka masy figury płaskiej. Karton A4, nitka, szpilka, ołówek, nożyczki, plastelina jako obciążnik. Aerodynamika - Pracownia pędziwiatrów (Fot. 31-32) Prawo Bernuliego Herbata z balona sterowanie balonem w strumieniu powietrza w celu umieszczenia jej w szklance i zaparzania herbaty ekspresowej. Przyciąganie dwóch balonów (kartek papieru) do siebie powodowane przez wdmuchiwany pomiędzy nie strumień powietrza. Herbata ekspresowa, balon, nitka, kubek, suszarka. Dwa balony, nitka, dwie kartki papieru. A jednak się unosi - podnoszenie się kartki papieru do góry na skutek przepływu powietrza powyżej kartki. Kartka papieru. Konkurs Kto dłużej utrzyma balonik (piłeczkę) nad słomką do napojów stabilne unoszenie balonika (piłeczki pingpongowej) przez Słomki do napojów, piłeczki pingpongowe, małe baloniki. 9

strumień powietrza wdmuchiwany przez słomkę do napojów zakrzywioną do góry. Dlaczego nie można zdmuchnąć balonika(piłeczki)? - wciąganie balonika przez strumień powietrza wydmuchiwany przez słomkę zakrzywioną skierowaną do dołu i zakończoną plastikowym korkiem od butelki. Słomka do napoju, balonik, piłeczka pingpongowa, korek od plastikowej butelki ze zrobioną dziurką pośrodku,, plastelina. Wciąganie balonu w lejek, w który dmucha suszarka. Balon, lejek zrobiony z plastikowej butelki, suszarka. Wciąganie balonu w lejek, w który dmucha drugi balon. Dwa balony różnych rozmiarów, plastikowy lejek, ewentualnie pompka do balonów. Powietrze (Fot. 33-34) Rozszerzalność cieplna powietrza. Konwekcja powietrza. Prawo Archimedesa w zastosowaniu do powietrza. Balon cieplny pod sufitem - puszczanie balonu zrobionego z dwóch połączonych toreb śmieciowych napełnionych ciepłym powietrzem za pomocą suszarki. Kręcące się spirale - obserwacja kręcenia się papierowych spiral umieszczonych nad ciepłym kaloryferem. Dwie torby śmieciowe, taśma samoprzylepna, suszarka. Dwa kartony formatu A4, nożyczki, ołówek, kaloryfer. Wprawiane w ruch wiatraczka przez unoszące się ciepłe powietrze wytworzone przez żarówkę. Papier, nożyczki, wykałaczka, słomka do napojów, lampka z żarówką starego typu. Balonik sam rośnie - rozszerzanie się ciepłego powietrza w butelce z balonikiem Plastikowa butelka, mały balonik, suszarka. 10

7. Przewidywane osiągnięcia uczniów Program nie proponuje sprawdzania ani oceniania wiedzy i umiejętności uczniów, ale zakłada, że uczniowie uczestniczący w wymienionych eksperymentach, pokazach i zabawach wchodzących w skład danego bloku tematycznego osiągną założone cele szczegółowe. 8. Obudowa programu Uzupełnieniem programu są zdjęcia z przeprowadzonych zajęć, które mogą być pomocne przy planowaniu eksperymentów 9. Ewaluacja programu będzie dokonywana na bieżąco poprzez: prowadzenie rozmów z uczniami, wnikliwą obserwację uczniów podczas zajęć Zdjęcia wymienione w tekście dostępne są na stronie Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej im. R. Turczynowicza pod adresem: http://baletowa.pl/galeria.php?pagetype=folder&currdir=./proste_i_tanie_eksperymentowanie_-_%c5%9bwietlica 11