ZAKUPY PO POLSKU 1 Co wpływa na wybór klienta?

ZAKUPY PO POLSKU 1 Co wpływa na wybór klienta? Warszawa, sierpień 2003 roku! Największe znaczenie dla Polaków przy kupowaniu produktów codziennego użytku ma cena wskazuje na nią aż 90% osób proszonych o wybranie nie więcej niż trzech najistotniejszych kryteriów decydujących o zakupie. Na drugim miejscu z 74% wskazań klienci ulokowali jakość produktu. Inne sprawy wskazywane były już znacznie rzadziej. Polskie pochodzenie produktu wymieniło 28% osób, markę 26%, rekomendacje innych osób 14%, a bezpieczeństwo dla środowiska 9%.! Przy kupnie nowego na rynku produktu dla 97% klientów ważna jest cena (za nieistotną uznało ją 2% badanych), a dla 84% - marka (nie ma ona znaczenia dla 14% osób). Ponad połowa badanych przyznawała, że gdy nabywa rzecz, która dopiero co pojawiła się w sklepach zwraca uwagę także na jej opakowanie (59%, podczas gdy znaczeniu wyglądu zaprzeczyło 39% badanych) oraz na to, co o tym produkcie mówili znajomi (56% przy 42% osób temu przeczących). Za nieistotne badani uznali natomiast takie aspekty jak: chęć sprawdzenia czy reklama jest prawdziwa (zachęca to do kupna 27% osób, a nie zachęca 69%) oraz atrakcyjność reklamy (skłania do nabycia 24% badanych, a nie skłania 73%).! Zdecydowana większość pytanych (62%) zadeklarowała, że ważne jest dla nich czy produkt jest polski, czy zagraniczny (ale tylko niespełna jedna piąta mówiła, że jest to bardzo ważne). Pochodzenie produktu okazało się być nieistotne dla jednej czwartej polskich konsumentów (ale tylko dla 2% - zupełnie nieważne). Ośrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o.; ul. Dereniowa 11; 02-776 Warszawa; NIP: 521-10-18-407; REGON: 011162458 Bank Przemysłowo Handlowy PBK S.A. XX Oddział w Warszawie; Nr konta: 10601060-320000436235; Sąd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawy, RHB 44444; Kapitał Zakładowy: 1.000.000,00 zł t (48 22) 648 2044 (-46), 644 9995; f (48 22) 644 9947, 643 1607 e office@tns-global.pl; www.tns-global.pl

Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła: TNS OBOP. W badaniu zrealizowanym przez TNS OBOP w lipcu zapytaliśmy Polaków o ich zachowania konsumenckie 1. Na podstawie uzyskanych wyników spróbujemy w niniejszym opracowaniu od na pytania: na co zwracają Polacy uwagę kupując produkty codziennego użytku, co najbardziej zachęca do kupienia produktu nowego na rynku oraz czy rodzime pochodzenie produktu ma dla polskich konsumentów znaczenie, czy też nie. Uzyskane teraz wyniki zestawiliśmy z opiniami, jakie wyrażali na ten sam temat Polacy w latach poprzednich. NA CO ZWRACAMY UWAGĘ KUPUJĄC PRODUKTY CODZIENNEGO UŻYTKU Największe znaczenie dla Polaków przy kupowaniu produktów codziennego użytku ma cena. Na drugim miejscu znajduje się jakość towaru. Inne aspekty odgrywają już rolę drugorzędną. Badani, którzy mieli możliwość wskazania co najwyżej trzech, najważniejszych czynników wpływających na zakup, za najmniej istotne kryterium uznali opakowanie oraz bezpieczeństwo produktu dla środowiska. NA CO PRZEDE WSZYSTKIM ZWRACA PAN(I) UWAGĘ KUPUJĄC PRODUKTY CODZIENNEGO UŻYTKU? Cena 90% Jakość 74% To, czy produkt jest produkowany w Polsce 28% Znany producent (marka) 26% Opinie rodziny, znajomych 14% To, czy produkt jest bezpieczny dla środowiska 9% opakowanie 6% Inne 9% Wyniki nie sumują się do100%. Badani mogli wskazać nie więcej niż trzy odpowiedzi 1 Sondaż TNS OBOP zrealizowany w dniach 5-7 lipca 2003 r. na reprezentatywnej, losowej 1005-osobowej ogólnopolskiej próbie osób od 15 roku życia. Maksymalny błąd statystyczny dla takiej wielkości próby wynosi +/-3%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 2

Kryterium cenowe na pierwszym miejscu powszechnie stawiali wszyscy badani, niezależnie od sytuacji społecznej czy zawodowej. Można tylko zauważyć, że w mniejszym stopniu niż inni o znaczeniu ceny mówili ludzie z wykształceniem średnim (85%) i wyższym (86%) niż podstawowym czy zawodowym (po 93%), rzadziej też na element ten wskazywali mieszkańcy miast (ogółem w miastach 87%) niż wsi (94%). Im lepsza sytuacja materialna pytanych, tym mniejsza waga przywiązywana, przy zakupach produktów codziennego użytku, do tego ile trzeba będzie zapłacić. Jednak nawet wśród osób zadowolonych z kondycji finansowej rodziny aż 78% potwierdza znaczenie ceny przy podejmowaniu decyzji o kupnie (dla porównania: wśród średnio sytuowanych odsetek ten wynosił 90%, a źle sytuowanych 96%). Jednocześnie dla tych, którym finansowo powodzi się dobrze równie ważna, a nawet nieco ważniejsza niż cena produktu jest jego jakość. Do jakości towaru przykłada wagę 80% osób w dobrej sytuacji materialnej, a im gorsza sytuacja bytowa, tym czynnik ten dla badanych jest mniej istotny (78% osób w średniej sytuacji, a w złej 62%). Na znaczenie jakości przy podejmowaniu decyzji o zakupach produktów codziennego użytku badani wskazują tym częściej, im wyższe jest ich wykształcenie (69% osób z wykształceniem podstawowym, 78% - ze średnim i 87% - z wyższym); najczęściej są to kierownicy i specjaliści (87%), prywatni przedsiębiorcy (86%), rolnicy (81%), uczniowie i studenci (79%), dwudziestolatkowie (84%), częściej ludzie aktywni zawodowo (79%) niż niepracujący (71%). Przy kupowaniu produktów codziennego użytku fakt, że wyrób produkowany jest w Polsce ma znaczenie częściej dla osób w średnim wieku i starszych (30%- 35% wśród osób w wieku 40 i więcej lat) niż młodszych (18%-26%), częściej dla mieszkańców wsi (32%) oraz największych ponad 500-tys. aglomeracji (34%), prywatnych przedsiębiorców (36%) i emerytów (35%). Im większe zainteresowanie Polaków polityką (co jest ogólnym wskaźnikiem otwartości ludzi na otaczającą rzeczywistość), tym większy wpływ polskiego pochodzenia produktów na zakup (wśród osób w ogóle niezainteresowanych sprawami życia publicznego deklaracje takie składało 22%, podczas gdy wśród zainteresowanych tym bardzo 37%). Rodzime pochodzenie towarów większe znaczenie ma dla osób negatywnie oceniających kierunek przemian w kraju (30%) niż dla przekonanych, że sprawy w Polsce idą w dobrym kierunku (21%). Marka produktu ważna jest najczęściej dla dwudziestolatków (39%), częściej mężczyzn (29%) niż kobiet (24%), osób lepiej, niż słabiej wykształconych 3

(wśród osób z wykształceniem podstawowym było to tylko 19%, podczas gdy z wyższym 33%). Również im lepsza sytuacja materialna pytanych (18% osób znajdujących się w złej sytuacji bytowej, podczas gdy w dobrej 31%) i większe zainteresowanie sprawami życia publicznego (19% - w ogóle tym niezainteresowanych, podczas gdy wśród zainteresowanych bardzo 35%), tym większą wagę osoby te przywiązują do tego, kto jest producentem wyrobu, który zamierzają kupić. Na to czy produkt jest markowy, czy nie, zwracają uwagę najczęściej prywatni przedsiębiorcy (35%) oraz kierownicy i specjaliści (34%), częściej aktywni (30%) niż bierni zawodowo (24%). Na opiniach znajomych, przy kupnie produktów codziennego użytku opierają się najczęściej mieszkańcy największych ponad 500-tys. aglomeracji (26%), dwudziestolatkowie (22%), ludzie z wyższym wykształceniem (18%), kierownicy i specjaliści (24%), uczniowie i studenci (20%), częściej osoby w dobrej (17%) niż w złej sytuacji bytowej (10%). Podczas decydowania o zakupach, bezpieczeństwo produktu dla środowiska odgrywa rolę najczęściej w przypadku ludzi z wyższym wykształceniem (14%), otwartych na sprawy życia publicznego (22%), kierowników i specjalistów (18%), prywatnych przedsiębiorców (16%), częściej też na czynnik ten zwracają uwagę kobiety (11%) niż mężczyźni (7%). Badani niechętnie przyznawali się, że na ich decyzje o kupnie ma wpływ opakowanie produktu. Tylko osoby znajdujące się w dobrej sytuacji materialnej nieco częściej niż inni przyznawały, że pod wpływem atrakcyjnego opakowania ulegają pokusie dokonania zakupu (12%). * * * Sposób robienia zakupów produktów codziennego użytku ulega tylko nieznacznym zmianom. Cena i jakość, to niezmiennie dwa najważniejsze czynniki mające jak twierdzą badani największy wpływ na to, który z konkurencyjnych produktów wybrać. Wciąż niewielu przyznaje się, że decyduje opakowanie. Jednak obecnie, nieco mniejsze znaczenie niż jeszcze w latach dziewięćdziesiątych mają dla nabywców opinie rodziny i znajomych. Z badania na badanie, coraz mniej klientów przyznaje także, że przy wyborze kierują się bezpieczeństwem wyrobu dla środowiska (o ile dziewięć lat temu czynnik ten 4

znajdował się na trzeciej pozycji pod względem najczęściej branych pod uwagę przez konsumentów i wskazywany był przez aż 30% osób, to teraz odsetek ten był ponad trzykrotnie niższy, a odnotowany spadek wskazań uplasował bezpieczeństwo produktu dla środowiska na pozycji przedostatniej w rankingu kryteriów). CZYNNIKI DECYDUJĄCE O WYBORZE PRZY DOKONYWANIU ZAKUPÓW PRODUKTÓW CODZIENNEGO UŻYTKU opinie rodziny, znajomych 17% 19% 1994 r. 11% 14% 1996 r. znany producent (marka) 24% 23% 2000 r. 24% 26% 2003 r. to, czy produkt jest produkowany w Polsce 28% 21% 26% 28% to, czy produkt jest bezpieczny dla środowiska 9% 14% 30% 25% opakowanie 7% 7% 5% 6% jakość cena 77% 76% 69% 74% 78% 85% 88% 90% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% CO ZACHĘCA DO ZAKUPU NOWYCH PRODUKTÓW Powyżej omawialiśmy najistotniejsze dla konsumentów czynniki wpływające na decyzje o zakupie produktów codziennego użytku. Teraz zajmiemy się tymi elementami, które ważne są dla klientów przy decyzji o zakupie nowego produktu, który właśnie wchodzi do sklepów. Badanym przedstawiono sześć kryteriów i o każdy z nich zapytano, czy ważny jest, czy też nie, przy kupnie rynkowej nowości. Najważniejszym aspektem jest przy podejmowaniu decyzji o kupnie nowego produktu jego cena. Aż 97% badanych przy czym trzy czwarte ogółu w sposób kategoryczny potwierdziło, że ma ona wpływ na decyzję o kupnie. Dla zdecydowanej większości osób (przeszło czterech piątych badanych) znaczenie ma 5

też producent, jednak tutaj już tylko trzech na dziesięciu badanych (dwuipółkrotnie mniej osób niż w przypadku ceny) wyraziło tę opinię w sposób kategoryczny. Ponad połowa badanych potwierdzała ponadto, że przy nabywaniu nowości ważne jest opakowanie oraz rekomendacja znajomych. Za nieistotne badani uznali takie czynniki jak: atrakcyjna reklama czy chęć zweryfikowania prawdziwości reklamy. GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I): Bardzo ważna WAŻNA Raczej ważna Raczej NIE- WAŻNA Zupełnie Trudno Cena 74% 97% 23% 1% 2% 1% 1% Marka, producent 29% 84% 55% 11% 14% 3% 2% Wygląd, opakowanie 7% 59% 52% 28% 39% 11% 2% Opinia znajomych 11% 56% 45% 31% 42% 11% 2% Chęć sprawdzenia czy reklama jest 5% 27% 22% 36% 69% 33% 4% prawdziwa Atrakcyjna reklama 2% 24% 22% 43% 73% 30% 3% CENA Znaczenie ceny na kupno nowego produktu podkreślali zgodnie wszyscy badani, niezależnie od płci, wieku, wykształcenia czy sytuacji materialnej. Różnice zarysowywały się w sile wyrażanych opinii. Bardzo dużą wagę do ceny przywiązywały przede wszystkim osoby starsze (80% pięćdziesięciolatków i 78% starszych), gospodynie domowe (92%), renciści (87%), częściej kobiety (76%) niż mężczyźni (72%), częściej też mieszkańcy wsi (79%) niż miast (ogółem w miastach 71%). Im niższe wykształcenie (wśród osób z wykształceniem wyższym 66%, podczas gdy z podstawowym 79%) i im gorsza sytuacja materialna pytanych, tym częściej mówili oni o bardzo dużym wpływie ceny na decyzję o kupnie nowego produktu (wśród osób znajdujących się w dobrej sytuacji materialnej było to 59% osób, w średniej 72%, a w złej aż 85%). Ponadto opinie te częściej niż inni podzielali badani odpowiedzialni w większym stopniu niż inni domownicy za finanse rodziny, zakupy i porządki (80%). 6

Bardzo duże znaczenie ceny przy kupowaniu nowych produktów rzadziej niż wśród innych występowało wśród prywatnych przedsiębiorców (50%), kierowników i specjalistów (58%), uczniów i studentów (66%), nastolatków (65%), ludzi z wyższym wykształceniem (66%), mieszkańców 100-500 tys. miast (61%) oraz osób znajdujących się w dobrej sytuacji materialnej (59%). MARKA, PRODUCENT Marka produktu ważna jest przede wszystkim dla ludzi młodych (dziewięć na dziesięć osób poniżej czterdziestego roku życia stwierdziło, że jest to bardzo lub ważne), osób z wykształceniem wyższym (92%), prywatnych przedsiębiorców (potwierdzili to wszyscy uczestniczący w badaniu przedstawiciele tej grupy), kierowników i specjalistów (96%), dla aktywnych (88%) niż biernych zawodowo (81%). O tym, że marka jest mówiły natomiast najczęściej osoby z wykształceniem podstawowym (22%), renciści (21%) i emeryci (19%), ludzie znajdujący się w złej sytuacji materialnej (23%) i w ogóle niezainteresowani sprawami życia publicznego (21%). Mniejszemu przywiązywaniu wagi do tego, kto jest producentem nowego artykułu sprzyja starszy wiek pytanych (wśród nastolatków 8%, trzydziestolatków 10%, pięćdziesięciolatków 14%, a osób w wieku sześćdziesiąt i więcej lat 24%), również kobiety (18%), częściej niż mężczyźni (10%) deklarowały, że marka jest dla nich przy podejmowaniu decyzji o tym czy kupić nowy produkt, czy też nie. WYGLĄD, OPAKOWANIE Fakt, jak wygląda opakowanie nowego na rynku produktu ma przede wszystkim znaczenie dla ludzi młodych (69% nastolatków i 64% dwudziestolatków), uczniów i studentów (72%), kierowników i specjalistów (68%), prywatnych przedsiębiorców (63%), osób ze średnim wykształceniem (66%), mieszkańców najmniejszych miast (68%), oraz ludzi bardzo zainteresowanych sprawami życia publicznego (70%). Do wpływu atrakcyjności opakowania na decyzję o kupnie nowego produktu nie przyznają się natomiast pięćdziesięciolatkowie (46% z nich mówi, że wygląd nie jest najważniejszy), ludzie z wykształceniem wyższym (46%), mieszkańcy średniej wielkości miast (w miastach o ludności 20-100 tys. 48%). O nieuleganiu temu, jak 7

wygląda nowy artykuł zapewniają najczęściej rolnicy (54%), gospodynie domowe (52%), robotnicy (46%) i ludzie znajdujący się w złej sytuacji materialnej (48%). OPINIA ZNAJOMYCH Na opiniach znajomych opierają się, kupując nowy na rynku produkt, najczęściej dwudziestolatkowie (61%), ludzie z wykształceniem wyższym (66%), mieszkańcy ponad 500 tys. aglomeracji (63% w miastach pow. 500 tys. ludności) oraz kierownicy i specjaliści (78%). Im lepsza sytuacja materialna, tym częściej badani opierają się na rekomendacjach innych osób (wśród osób znajdujących się w złej sytuacji materialnej 45%, podczas gdy w dobrej 63%). Na opiniach znajomych nie polegaliby natomiast, decydując się na kupno nowego produktu, głównie nastolatkowie (53%), mieszkańcy dużych miast (52% w miastach 100-500 tys.), gospodynie domowe (61%), prywatni przedsiębiorcy (60%) oraz pracownicy administracji i usług (51%). CHĘĆ SPRAWDZENIA CZY REKLAMA JEST PRAWDZIWA Chęć sprawdzenia czy reklama jest prawdziwa skłania do kupna nowego produktu przede wszystkim ludzi młodych (40% nastolatków i 36% dwudziestolatków), uczniów i studentów (38%) a ponadto także rolników (44%), bezrobotnych (37%) i osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (33%). Im lepsza sytuacja materialna pytanych, tym częściej przyznają oni, że chęć osobistej weryfikacji tego, co obiecuje reklama popycha ich do nabycia nowego wyrobu (wśród osób znajdujących się w złej sytuacji materialnej 23%, podczas gdy w dobrej 32%). Czynnik ten w najmniejszym stopniu oddziałuje na ludzi starszych (za nieważny uznało go 78% osób powyżej 60. roku życia), rencistów (79%), robotników (75%), kierowników i specjalistów, pracowników administracji i usług (po 74%) oraz emerytów (73%). Im gorsza sytuacja materialna pytanych, tym mniejsze znaczenie na decyzję o kupnie nowej rzeczy ma dla badanych chęć sprawdzenia prawdziwości reklamy (wśród osób w dobrej sytuacji materialnej nie przykłada do tego znaczenia 65% badanych, a w złej 74%). 8

ATRAKCYJNOŚĆ REKLAMY Atrakcyjna reklama zachęca do kupienia nowego na rynku produktu przede wszystkim ludzi młodych (35% nastolatków i 39% dwudziestolatków), kierowników i specjalistów (35%), uczniów i studentów (38%) oraz ludzi pozytywnie oceniających kierunek przemian w Polsce (39%). Im lepsza sytuacja materialna pytanych, tym częściej atrakcyjna reklama wpływa na decyzje o zakupie nowego produktu (wśród osób znajdujących się w złej sytuacji materialnej przyznawało się do tego tylko 19% badanych, natomiast wśród najlepiej sytuowanych 31%). O tym, że atrakcyjna reklama nowego produktu nie ma wpływu na jego zakup mówili najczęściej ludzie w średnim wieku i starsi (trzy czwarte i więcej osób w wieku 30. i więcej lat), prywatni przedsiębiorcy (88%), gospodynie domowe (86%), renciści (79%) i emeryci (78%). Im gorsza sytuacja materialna pytanych, tym częściej mówili oni o braku wpływu reklamy na zakup rynkowej nowinki (67% osób znajdujących się w dobrej sytuacji materialnej, podczas gdy w złej 79%). Częściej niż pozostali badani deklaracje takie składali także respondenci, którzy w większym stopniu niż inni domownicy odpowiadają za finanse domowego budżetu, codzienne porządki i zakupy. UPŁYW CZASU A CZYNNIKI DECYDUJĄCE O ZAKUPIE NOWEGO PRODUKTU O czynniki zachęcające oraz niemające wpływu na kupowanie nowych na sklepowych pułkach towarów, pytaliśmy wcześniej w 2000 r. Od tamtego czasu najbardziej zmienił się sposób, w jaki traktujemy rekomendacje innych osób. Jeszcze trzy lata temu przeważały osoby, które nie liczyły się z opiniami znajomych na temat nowych produktów. Teraz sytuacja uległa odwróceniu wyraźnie przeważają osoby, dla których tak pozyskane informacje o nowym asortymencie mają wpływ na decyzje o zakupach. Stało się tak za sprawą zmniejszenia się o dziesięć punktów procentowych liczby osób, dla których opinie innych nie mają znaczenia (przy tym aż o osiem punktów zmniejszyła się liczba deklarujących, że jest to zupełnie nieważne), a o jedenaście punktów zwiększyła się grupa tych, którzy liczą się z tym, co o nowościach mówią znajomi. 9

Ponadto przybyło także osób, które przyznają, że gdy mają kupić nowy produkt, zwracają uwagę na jego opakowanie (wzrost o sześć punktów procentowych). O sześć punktów zmniejszyła się liczba tych którzy deklarowali, że wygląd nie jest ważny przy decydowaniu o tym czy dokonać zakupu, czy też nie. Ponadto wzrosło znaczenie marki dla konsumentów. O pięć punktów zwiększyła się liczba osób, dla których ważna jest informacja o producencie i o tyle samo zmniejszyła się grupa tych, którzy deklarowali, że marka nie jest dla nich istotna przy kupnie nowego produktu. GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I) CENA 120% 100% 2000 r. 2003 r. 95% 97% 80% 72% 74% 60% 40% 23% 23% 20% 0% 2% 1% 2% 1% 1% 1% 4% 2% 1% 1% bardzo ważna ważne zupełnie WAŻNA NIEWAŻNA GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNE JEST DLA PANA(I) WYGLĄD, OPAKOWANIE? 70% 60% 50% 40% 30% 52% 44% 30% 28% 2000 r. 2003 r. 53% 59% 45% 39% 20% 10% 0% 9% 7% bardzo ważna ważne 15% 11% zupełnie 2% 2% 2% 2% WAŻNA NIEWAŻNA 10

GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I) MARKA, PRODUCENT? 100% 80% 2000 r. 2003 r. 84% 79% 60% 54% 55% 40% 20% 0% 29% 25% bardzo ważna ważne 13% 11% 19% 14% 6% 3% 2% 2% 2% 2% zupełnie WAŻNA NIEWAŻNA GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I) OPINIA ZNAJOMYCH? 60% 50% 40% 30% 36% 45% 33% 31% 2000 r. 2003 r. 45% 56% 52% 42% 20% 10% 0% 11% 9% 19% 11% 3% 2% 3% 2% bardzo ważna ważne zupełnie WAŻNA NIEWAŻNA GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I) CHĘĆ SPRAWDZENIA, CZY REKLAMA JEST PRAWDZIWA? 80% 70% 60% 2000 r. 2003 r. 69% 66% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 23% 22% 29% 36% 37% 33% 29% 27% 6% 5% 5% 4% 5% 4% bardzo ważna ważne zupełnie WAŻNA NIEWAŻNA 11

GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I) ATRAKCYJNA REKLAMA? 80% 70% 60% 2000 r. 2003 r. 72% 73% 50% 40% 30% 20% 21% 22% 43% 40% 32% 30% 25% 24% 10% 0% 4% 2% 3% 3% 3% 3% bardzo ważna ważne zupełnie WAŻNA NIEWAŻNA POLSKIE CZY ZAGRANICZNE? ZNACZENIE POCHODZENIA PRODUKTU Zdecydowana większość pytanych deklaruje, że ważne jest dla nich czy produkt jest polski czy zagraniczny, ale bardzo duże znaczenie ma to tylko dla niespełna jednej piątej osób. Kraj pochodzenia interesującego konsumenta wyrobu nie odgrywa natomiast roli dla jednej czwartej pytanych, przy czym tylko pojedyncze osoby mówiły, że jest to zupełnie nieistotne. W JAKIM STOPNIU JEST DLA PANA(I) WAŻNE, CZY PRODUKT JEST POLSKI, CZY ZAGRANICZNY? Bardzo ważna 18% Raczej ważne 44% Raczej 23% Zupełnie nieważne 2% Trudno 3% 62% 25% Choć zdecydowana większość badanych zapewnia, że ma dla nich znaczenie czy produkt jest Polski, czy zagraniczny, to jednak kryterium to nie ma wpływu decydującego. Przypomnijmy, że gdy przedstawiliśmy badanym listę kilku czynników mogących wpływać na decyzje o kupnie produktu codziennego użytku, z prośbą o wskazanie nie więcej niż trzech najistotniejszych warunków, tylko niewiele ponad 12

jedna czwarta osób wymienia polskie pochodzenie produktu. Kategoria ta, pod względem częstotliwości wskazań, znajdowała się daleko za takimi czynnikami jak cena i jakość. Jednocześnie jednak rodzime pochodzenie towaru lokowało się na trzeciej pozycji w rankingu, wyprzedzając nieznacznie taki czynnik jak marka produktu. Miejsce produkcji towaru ważne jest najczęściej dla czterdziestolatków (70%) i osób w wieku 60. i więcej lat (73%), ponadto mieszkańców największych ponad 500- tys. miast oraz mieszkańców wsi (65%), a także dla rolników (74%) i emerytów (72%). Na kraj pochodzenia towaru częściej zwracają uwagę osoby negatywnie (65%) niż pozytywnie oceniające kierunek przemian w kraju (55%). Z kolei osoby, dla których nie jest ważne czy produkt jest z Polski czy jest importowany, to najczęściej ludzie młodzi (41% nastolatków i 49% dwudziestolatków), mieszkańcy średnich i dużych miast (po 41% w miastach o ludności 20-500 tys. mieszkańców), gospodynie domowe (48%), prywatni przedsiębiorcy (45%), kierownicy i specjaliści, uczniowie i studenci oraz bezrobotni (po 43%). Generalnie, stosunek klientów sklepów do tego czy wyrób jest produkowany w Polsce czy też nie ulega zasadniczym zamianom: mniej więcej dwa razy więcej osób uznaje to za ważne niż nieważne. Można jednak zauważyć, że choć ogólne opinie nie zmieniają się znacząco, to jednak ubywa osób, które mówią, że czynnik ten jest dla nich bardzo ważny (w ciągu dziewięciu lat odsetek osób składających takie deklaracje spadł o dziewięć punktów procentowych). W JAKIM STOPNIU JEST DLA PANA(I) WAŻNE CZY RODUKT JEST POLSKI, CZY ZAGRANICZNY? 70% 60% 1994 r. 2000 r. 2003 r. 65% 62% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 27% 23% 18% bardzo ważna 44% 38% 37% ważne 25% 24% 23% 13% 12% 8% zupełnie 3% 2% 3% 38% 35% 32% 3% 2% 3% WAŻNE NIEWAŻNE 13

NA CO PRZEDE WSZYSTKIM ZWRACA PAN(I) UWAGĘ KUPUJĄC PRODUKTY CODZIENNEGO UŻYTKU? Można było wskazać nie więcej niż trzy najważniejsze odpowiedzi 1.cena; 2.jakość; 3.opakowanie; 4.to, czy produkt jest bezpieczny dla środowiska; 5.to czy produkt jest produkowany w Polsce; 6.znany producent (marka); 7.opinie rodziny, znajomych; 96.inne(a) DANE W PROC. 1 2 3 4 5 6 7 96 LICZBA OSÓB OGÓŁEM 90 74 6 9 28 26 14 9 1004 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ mężczyźni 88 73 6 7 29 29 14 8 481 kobiety 91 76 7 11 27 24 14 9 523 15-19 92 74 3 11 25 24 19 4 106 20-29 89 84 6 11 18 39 22 7 196 30-39 90 79 7 8 26 27 14 12 158 40-49 89 68 9 9 30 30 13 7 196 50-59 92 77 3 7 34 20 9 10 142 60 + 88 65 8 8 35 15 9 11 206 podstawowe 93 69 7 10 28 19 13 10 284 zasadnicze zawodowe 93 70 7 7 27 29 13 10 273 średnie i pomaturalne 85 78 7 9 29 28 15 6 332 wyższe i licencjat 86 87 3 14 27 33 18 8 108 wieś 94 73 7 6 32 23 12 7 371 miasta do 20 tys. 89 77 5 15 30 30 11 6 124 miasta 20-100 tys. 87 79 7 10 23 29 16 9 200 miasta 100-500 tys. 84 71 6 13 22 29 11 13 188 miasta pow. 500 tys. 90 70 6 5 34 22 26 12 120 kierownicy, specjaliści 74 87 4 18 18 34 24 11 72 prywatni przedsiębiorcy 80 86 5 16 36 35 8 12 28 pracownicy administracji i usług 93 76 10 10 29 29 10 12 81 robotnicy 90 74 6 6 27 27 18 8 154 rolnicy 92 81 6 4 31 30 2 8 57 gospodynie domowe 95 72 8 2 31 22 9 7 33 emeryci 89 67 6 9 35 15 10 13 189 renciści 94 68 10 10 28 23 11 10 104 uczniowie i studenci 91 79 3 12 24 29 20 4 138 bezrobotni 93 70 8 7 27 32 18 4 143 regularnie praktykujący 91 74 6 8 31 25 12 9 599 nieregularnie praktykujący 86 76 6 11 23 26 20 9 277 niepraktykujący 89 68 8 10 27 33 10 8 121 dobra 78 80 12 11 23 31 17 13 146 średnia 90 78 5 10 29 29 15 9 588 zła 96 62 6 7 29 18 10 6 258

w ogóle się nie interesują 92 67 9 8 22 19 11 8 236 ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ się nie interesują 93 74 6 8 26 25 19 9 362 się interesują 88 79 5 9 33 31 12 9 355 bardzo zainteresowani 72 72 5 22 37 35 14 3 50 a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I) - OPINIA ZNAJOMYCH -(a) DANE W PROC. ważne nieważne LICZBA OSÓB OGÓŁEM 56 42 2 1002 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE mężczyźni 55 43 2 482 kobiety 56 41 3 520 15-19 47 53 106 20-29 61 38 1 196 30-39 55 43 3 159 40-49 53 46 1 194 50-59 57 41 2 141 60 + 55 38 7 206 podstawowe 55 42 4 283 zasadnicze zawodowe 55 43 2 274 średnie i pomaturalne 53 46 1 330 wyższe i licencjat 66 32 1 108 wieś 53 44 3 371 miasta do 20 tys. 59 39 2 124 miasta 20-100 tys. 61 37 2 200 miasta 100-500 tys. 47 52 1 189 miasta pow. 500 tys. 63 34 4 119 kierownicy, specjaliści 78 22 71 prywatni przedsiębiorcy 37 60 3 28 pracownicy administracji i usług 48 51 1 81 robotnicy 58 40 1 154 rolnicy 59 41 57 gospodynie domowe 28 61 11 33 emeryci 56 40 4 188 renciści 59 37 4 106 uczniowie i studenci 54 46 138 bezrobotni 53 45 3 142 regularnie praktykujący 53 44 2 599 nieregularnie praktykujący 61 36 4 276

SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ niepraktykujący 53 47 0 121 dobra 63 36 1 146 średnia 59 38 3 587 zła 45 53 1 257 w ogóle się nie interesują a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. 53 43 4 236 się nie interesują 52 45 2 361 się interesują 60 39 1 354 bardzo zainteresowani 60 38 2 50 GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I) - ATRAKCYJNA REKLAMA -(a) DANE W PROC. ważne nieważne LICZBA OSÓB OGÓŁEM 24 73 3 1004 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA mężczyźni 26 72 3 481 kobiety 23 74 3 522 15-19 35 65 106 20-29 39 60 1 196 30-39 21 75 4 159 40-49 20 78 3 196 50-59 21 77 2 141 60 + 15 79 7 206 podstawowe 23 73 4 283 zasadnicze zawodowe 24 73 3 274 średnie i pomaturalne 26 73 2 332 wyższe i licencjat 27 72 2 108 wieś 23 73 4 371 miasta do 20 tys. 27 68 5 124 miasta 20-100 tys. 26 73 1 200 miasta 100-500 tys. 24 75 2 190 miasta pow. 500 tys. 25 73 2 120 kierownicy, specjaliści 35 65 1 72 prywatni przedsiębiorcy 8 88 5 28 pracownicy administracji i usług 28 72 81 robotnicy 22 76 2 154 rolnicy 21 75 4 57 gospodynie domowe 11 86 3 33 emeryci 17 78 5 188 renciści 15 79 5 106

PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ uczniowie i studenci 38 61 1 138 bezrobotni 31 67 2 143 regularnie praktykujący 23 74 3 599 nieregularnie praktykujący 29 68 4 277 niepraktykujący 20 79 1 121 dobra 31 67 2 146 średnia 25 72 3 588 zła 19 79 3 258 w ogóle się nie interesują a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. 21 74 5 236 się nie interesują 26 71 2 362 się interesują 25 73 1 355 bardzo zainteresowani 22 72 6 50 GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I) - WYGLĄD, OPAKOWANIE -(a) DANE W PROC. ważne nieważne LICZBA OSÓB OGÓŁEM 59 39 2 1004 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA mężczyźni 59 38 2 482 kobiety 59 40 1 522 15-19 69 31 106 20-29 64 35 1 196 30-39 56 43 1 159 40-49 58 42 0 196 50-59 50 46 4 141 60 + 58 37 5 206 podstawowe 56 41 3 283 zasadnicze zawodowe 56 41 3 274 średnie i pomaturalne 66 34 1 332 wyższe i licencjat 53 46 1 108 wieś 57 39 3 371 miasta do 20 tys. 68 31 1 124 miasta 20-100 tys. 51 48 1 200 miasta 100-500 tys. 67 33 0 190 miasta pow. 500 tys. 55 43 2 120 kierownicy, specjaliści 68 32 72 prywatni przedsiębiorcy 63 37 28 pracownicy administracji i usług 60 40 81 robotnicy 52 46 2 154

GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ rolnicy 39 54 6 57 gospodynie domowe 48 52 33 emeryci 58 37 5 188 renciści 58 39 2 106 uczniowie i studenci 72 28 138 bezrobotni 61 39 143 regularnie praktykujący 57 41 2 600 nieregularnie praktykujący 59 39 2 277 niepraktykujący 69 31 0 121 dobra 61 38 0 146 średnia 62 36 2 588 zła 50 48 2 258 w ogóle się nie interesują a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. 57 40 4 236 się nie interesują 56 43 1 362 się interesują 61 37 2 355 bardzo zainteresowani 70 29 1 50 GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I) - MARKA, PRODUCENT -(a) DANE W PROC. ważne nieważne LICZBA OSÓB OGÓŁEM 84 14 2 1005 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA mężczyźni 89 10 2 482 kobiety 80 18 2 523 15-19 90 8 1 106 20-29 90 9 1 196 30-39 89 10 1 159 40-49 86 14 1 196 50-59 85 14 1 142 60 + 69 24 6 206 podstawowe 74 22 4 284 zasadnicze zawodowe 88 11 1 274 średnie i pomaturalne 87 12 1 332 wyższe i licencjat 92 7 2 108 wieś 82 16 2 371 miasta do 20 tys. 84 15 1 124 miasta 20-100 tys. 85 13 1 200 miasta 100-500 tys. 86 13 1 190 miasta pow. 500 tys. 84 11 5 120

GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ kierownicy, specjaliści 96 3 1 72 prywatni przedsiębiorcy 100 28 pracownicy administracji i usług 84 13 3 81 robotnicy 86 13 1 154 rolnicy 83 17 57 gospodynie domowe 81 15 5 33 emeryci 76 19 5 189 renciści 77 21 1 106 uczniowie i studenci 88 11 1 138 bezrobotni 85 15 143 regularnie praktykujący 84 14 2 601 nieregularnie praktykujący 84 14 2 277 niepraktykujący 83 15 2 121 dobra 88 11 1 146 średnia 87 11 2 588 zła 76 23 1 259 w ogóle się nie interesują a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. 76 21 4 237 się nie interesują 84 14 2 362 się interesują 88 11 1 355 bardzo zainteresowani 89 10 1 50 GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I) - CENA -(a) DANE W PROC. ważne nieważne LICZBA OSÓB OGÓŁEM 97 2 1 1005 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE mężczyźni 97 2 1 482 kobiety 97 2 1 523 15-19 96 4 106 20-29 98 2 0 196 30-39 99 1 159 40-49 99 1 196 50-59 97 2 1 142 60 + 94 3 3 206 podstawowe 95 3 2 284 zasadnicze zawodowe 98 1 1 274 średnie i pomaturalne 98 2 1 332 wyższe i licencjat 98 2 108 wieś 98 1 1 371

MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ miasta do 20 tys. 98 2 0 124 miasta 20-100 tys. 98 2 0 200 miasta 100-500 tys. 95 5 0 190 miasta pow. 500 tys. 96 2 2 120 kierownicy, specjaliści 98 2 72 prywatni przedsiębiorcy 98 2 28 pracownicy administracji i usług 96 4 81 robotnicy 98 1 1 154 rolnicy 98 2 57 gospodynie domowe 100 33 emeryci 96 1 3 189 renciści 96 3 1 106 uczniowie i studenci 96 3 1 138 bezrobotni 99 1 143 regularnie praktykujący 98 1 1 601 nieregularnie praktykujący 96 4 1 277 niepraktykujący 95 5 0 121 dobra 95 5 0 146 średnia 97 1 1 588 zła 98 2 0 259 w ogóle się nie interesują a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. 93 4 3 237 się nie interesują 98 2 0 362 się interesują 99 1 355 bardzo zainteresowani 96 3 1 50 GDY KUPUJE PAN(I) NOWY PRODUKT, KTÓRY POJAWIŁ SIĘ W SKLEPACH, JAK WAŻNA JEST DLA PANA(I) - CHĘĆ SPRAWDZENIA, CZY REKLAMA JEST PRAWDZIWA -(a) DANE W PROC. ważne nieważne LICZBA OSÓB OGÓŁEM 27 69 4 1003 PŁEĆ WIEK mężczyźni 26 71 3 481 kobiety 28 67 5 522 15-19 40 59 1 106 20-29 36 61 2 196 30-39 27 67 6 159 40-49 24 73 3 195 50-59 28 69 3 141 60 + 15 78 7 206 podstawowe 27 69 4 283

WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ zasadnicze zawodowe 33 64 2 273 średnie i pomaturalne 26 71 3 332 wyższe i licencjat 20 71 8 108 wieś 29 67 4 369 miasta do 20 tys. 23 75 1 124 miasta 20-100 tys. 33 61 6 200 miasta 100-500 tys. 26 73 1 189 miasta pow. 500 tys. 19 75 6 120 kierownicy, specjaliści 23 74 3 72 prywatni przedsiębiorcy 28 72 28 pracownicy administracji i usług 25 74 1 81 robotnicy 22 75 3 154 rolnicy 44 54 2 56 gospodynie domowe 29 64 7 33 emeryci 20 73 7 188 renciści 19 79 2 106 uczniowie i studenci 38 60 3 138 bezrobotni 37 58 5 143 regularnie praktykujący 30 66 4 599 nieregularnie praktykujący 28 69 3 277 niepraktykujący 15 82 3 121 dobra 32 65 2 146 średnia 28 67 5 588 zła 23 74 2 257 w ogóle się nie interesują a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. 25 69 7 235 się nie interesują 28 70 2 362 się interesują 28 68 4 355 bardzo zainteresowani 25 67 8 50 W JAKIM STOPNIU JEST DLA PANA(I) WAŻNE, CZY PRODUKT JEST POLSKI, CZY ZAGRANICZNY?(a) DANE W PROC. ważne nieważne LICZBA OSÓB OGÓŁEM 62 35 3 1003 PŁEĆ WIEK mężczyźni 63 33 3 481 kobiety 61 36 2 522 15-19 59 41 106 20-29 49 49 2 196 30-39 59 39 2 159 40-49 70 28 2 196

WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ 50-59 61 33 6 141 60 + 73 23 4 206 podstawowe 63 35 2 284 zasadnicze zawodowe 66 30 4 274 średnie i pomaturalne 57 40 3 331 wyższe i licencjat 64 35 1 108 wieś 65 33 3 370 miasta do 20 tys. 60 38 2 124 miasta 20-100 tys. 56 41 3 200 miasta 100-500 tys. 58 41 1 190 miasta pow. 500 tys. 75 20 5 119 kierownicy, specjaliści 57 43 1 72 prywatni przedsiębiorcy 55 45 28 pracownicy administracji i usług 61 34 6 81 robotnicy 63 35 2 154 rolnicy 74 25 2 57 gospodynie domowe 49 48 3 33 emeryci 72 24 4 187 renciści 66 29 6 105 uczniowie i studenci 57 43 138 bezrobotni 54 43 3 143 regularnie praktykujący 66 31 3 599 nieregularnie praktykujący 55 42 3 277 niepraktykujący 58 40 2 121 dobra 61 38 1 146 średnia 63 34 3 588 zła 63 35 3 258 w ogóle się nie interesują a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. 55 40 4 237 się nie interesują 60 38 2 362 się interesują 70 28 1 354 bardzo zainteresowani 60 34 6 50