Nr 5 (736) MAJ 2011 Spis treści Contents List od Prof. Grudzewskiego do Andrzeja Wajdy z okazji 80 lecia pracy i odpowiedź Reżysera Letter from Prof. Grudzewski to Andrzej Wajda to mark the 80 th anniversary of his work with the answer from the Director Prof. dr inż. Wiesław M. Grudzewski: Jubileusz 10 lecia Medalu im. prof. Tadeusza Kotarbińskiego Prof. PhD Eng. Wiesław M. Grudzewski: Jubilee of 10th anniversary of Medal named prof. Tadeusz Kotarbiński Otoczenie przedsiębiorstw The Environment of Enterprises Użyteczność modeli w diagnozowaniu kapitału społecznego The usefulness of models in the diagnosis of social capital Prof. zw. dr hab. Eulalia Skawińska, Politechnika Poznańska, Wydział Inżynierii Zarządzania. Badania były realizowane w ramach projektu Badania kapitału społecznego jako czynnika determinującego skuteczność strategii polityki społecznej w Wielkopolsce (POKL.07.02.01-30-023/09) współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach EFS w Wyższej Szkole Bankowej w Poznaniu. Celem pracy jest przedstawienie modelowego podejścia do identyfikacji luki kapitału społecznego oraz budowy jego wzrostu. W pierwszej kolejności dokonano klasyfikacji i wyboru definicji kapitału społecznego w świetle dyskusji w literaturze na temat jego konceptualizacji. Przyjęto, że stanowi on nie tylko sumę kapitału osobowego, ale i powstającego w wyniku relacji społecznych kapitału grupowego. Do jego pomiaru zaproponowano metodę wywiadu i ankietową. Następnie wskazano na przydatność zastosowania metody modelowej do pomiaru luki realnej i potencjalnej tego kapitału. W dalszej kolejności określono instrumenty, które są w dyspozycji podmiotów mogących oddziaływać na wzrost kapitału społecznego. Autorka przyjmuje, że kształtowanie tego kapitału stanowi proces, co zostało odzwierciedlone w modelu teoretycznym. Koncepcja pracy jest wstępem do badań empirycznych kapitału społecznego w ujęciu mikro i mezo i stanowi nową propozycję na obecnym etapie refleksji naukowej. Dotychczas brak jest kompleksowych badań kapitału społecznego w Polsce w rożnych przekrojach (terytorialnym, czasowym). Ponadto brak jest metod i sposobów jednoznacznego jego pomiaru i budowy. Użyteczność praktyczna zawartej w pracy propozycji metodycznej jest bezsporna, gdyż jej zastosowanie np. w gminach, powiatach umożliwi poprzez poznanie stanu kapitału społecznego, zastosowanie odpowiednich instrumentów stymulowania jego wzrostu. Co więcej, stworzy to szansę na lepsze wykorzystanie zasobów materialnych w regionie, aktywizację gospodarczą i zawodową. Pomoże również dostosować strategię polityki społecznej do poziomu kapitału społecznego w regionie, co większy jej skuteczność, a tym samym spójność społeczną, bardziej zrównoważony rozwój i wzrost jakości życia. The aim of this article is to present the model approach to the identification of the gap in social capital and to develop its growth. Firstly, social capital is classified and defined in the light of the literary discourse regarding its conceptualization. It is accepted that social capital is not only the sum of human capital but also of group capital created as a result of social relationships. Two methods are suggested to measure social capital: an interview and a questionnaire. Then, the advantages of the model method are presented in order to measure both real and potential gap in social capital. Later, the instruments of entities able to affect the growth of social capital are defined. The author assumes that the shaping of this capital constitutes a process and that it has been reflected in the theoretical model. The idea behind this paper constitutes an introduction to the empirical research of social capital in both micro and meso scale and serves as a new thought in the present scientific reflection. Currently, there is no complex research studies regarding social capital in Poland in different cross-sections (territorial, time). Moreover, the methods and ways for its measurements are very scarce. The practical usefulness of the methodic proposal presented in this article is unquestionable as its utilization in municipalities and districts would facilitate the usage of proper instruments for stimulating the growth of social capital. Moreover, this would create a chance for a more efficient utilization of material resources in the region as well as professional and economic stimulation. It could also help to adjust the strategy of social policy to the level of social capital in the area increasing its effectiveness and thus, its social coherence, more sustainable development and increase in the quality of life.
Kapitał ryzyka w przedsiębiorstwie elektroenergetycznym Venture capital in the electricity company Dr Dariusz Michalski, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej Pomiar zapotrzebowania na kapitał ryzyka wspiera podejmowanie decyzji, czy bardziej efektywne z punktu widzenia funkcjonowania przedsiębiorstwa jest zawiązanie kapitału ryzyka, czy poniesienie kosztów reakcji na ryzyko czyli umożliwia się porównanie kosztów reakcji na ryzyko z kosztami kapitału ryzyka. Oczywiście taka alternatywa decyzyjna ma miejsce jedynie dla ryzyka, którego wartość mieści się w tolerancji na ryzyko przedsiębiorstwa i nie jest postrzegane jako generujące istotne zagrożenie dla jego działalności operacyjnej (np. pożar). Zakres przedmiotowy niniejszego artykułu odnosi się do zarządzania zapotrzebowaniem na kapitał ryzyka przez ośrodki odpowiedzialności przedsiębiorstw elektroenergetycznych funkcjonujących w warunkach konkurencji (określają one zatem jego zakres podmiotowy). Autor bada wpływ decyzji o reakcji na ryzyko na kapitał ryzyka w ośrodkach odpowiedzialności objętych zakresem podmiotowym. Jest to istotne także dla polepszenia kontroli zarządzania w przedsiębiorstwie elektroenergetycznym, zwiększenia transparentności rozliczania rezultatów podejmowania ryzyka oraz uzupełnienia analizy finansowej o wpływ ryzyka. Artykuł ma charakter koncepcyjny, bazujący głownie na doświadczeniu i badaniach praktycznych autora, stąd zakres bibliografii został ograniczony do niezbędnego minimum. Kreuje on podstawy metodyczne zarządzania podejmowaniem decyzji o reakcji na ryzyko w przedsiębiorstwach elektroenergetycznych w Polsce. Autor przedstawił w tym celu wiele praktycznych przykładów wpływu reakcji na ryzyko na zawiązanie kapitału ryzyka w ośrodkach odpowiedzialności objętych zakresem podmiotowym artykułu, aby przybliżyć specyfikę tego typu decyzji. Measuring the demand for venture capital supports decision-making, or more efficient from the standpoint of the enterprise it is to establish venture capital, or bear the cost of response to risk it is allowed to compare costs of response to risk with the cost of venture capital. Such decision-making alternative is possible of course, if risk value is placed in the frames of stated risk tolerance of company and is not perceived as generating significant threat for its functioning (e.g. fire). The scope of this article refers to management of demand for risk capital through corporate responsibility centers of electro-energy companies operating in a competitive environment (therefore, they define its personal scope). The author examines the impact of the decision to respond to risk of risk capital in the centers of responsibility having subjective scope. It is also important for improving management control in the electro-energy company, to increase transparency in accounting for the results of risk-taking and completing the financial analysis of the risk impact. Article has conceptual character, based mainly on practical experience and research studies of the author, hence the scope of the bibliography has been reduced to the minimum. It creates the methodological basis for decision-making management about response to risk in electro-energy companies in Poland. The author presented many practical examples of the impact of risk response to the formation of venture capital centers covered by the personal responsibility of the article to explain the specificity of this type of decision. Praktyka działania przedsiębiorstw The Practice of Enterprises Operation Przedsiębiorczość w kapitale intelektualnym a firmy akademickie Entrepreneurship in intellectual capital and academic firms Dr inż. ZBigniew Chyba - Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji, Instytut Organizacji Systemów Produkcyjnych Celem artykułu jest pokazanie związków pomiędzy przedsiębiorczością intelektualną a rozwojem firm akademickich w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem uniwersyteckich przedsiębiorstw odpryskowych spin-off. W pierwszej części zaprezentowano genezę i rozwój poglądów na temat przedsiębiorczości. Omówiono istotę przedsiębiorczości intelektualnej i jej podstawowe zasady. Zwrócono uwagę na przedsiębiorczość akademicką jako szczególny przypadek przedsiębiorczości intelektualnej. Druga część zawiera wyniki badań własnych, dotyczących identyfikacji i analizy przedsiębiorstw spin-off. Przedstawiono charakterystykę 55 zidentyfikowanych firm akademickich z punktu widzenia liczby zatrudnionych, formy prawnej, przynależności do branży, itp. Następnie dokonano bardziej szczegółowej charakterystyki tych przedsiębiorstw, które czynnie uczestniczyły w przeprowadzonych badaniach. This article aims to show the relationships between entrepreneurship and the development of intellectual academic firms in Poland, with particular emphasis on university business spin-off. The first part presents the genesis and development of views on entrepreneurship. The essence of the intellectual enterprise and its basic principles are discussed. Attention was drawn to the academic enterprise as a special case of intellectual entrepreneurship. The second part contains the results of author s research on identification and analysis of the spin-off companies. The characteristics of the 55 identified companies is presented from the academic point of view the number of employees, legal form, belonging to the industry, etc. Then more detailed characterization of those companies is conducted that
actively participated in the studies. Finansowanie funduszy private equity przez banki komercyjne w Polsce Finansing private equity funds by commercial banks in Poland Dr Witold Luciński, Politechnika Łódzka, Instytut Nauk Społecznych i Zarządzania Technologiami, Zakład Ekonomii. W obszarze bankowości europejskiej od początku lat 90 obserwuje się tendencję zmniejszania się marży odsetkowej. Ta erozja powoduje, że wynik odsetkowy w europejskich bankach w coraz mniejszym stopniu zależy od działalności kredytowo-depozytowej banków. W dużo większym zakresie jest on uzależniony od aktywności banków na rynkach kapitałowych, przykładowo poprzez zaangażowanie w inwestycje w private equity, gdzie mogą osiągać porównywalne, a nawet lepsze wyniki. Otwartość polskiego rynku finansowego powinna sprzyjać takim zachowaniom w polskim sektorze bankowym. Tak się jednak nie dzieje i nie ma potwierdzenia w praktyce gospodarczej, co dokumentują dane zawarte w artykule. Celem artykułu jest krotka analiza tej sytuacji. Since the early 90. in European banking there is a tendency to reduce the interest margin. This erosion causes the net interest income in the European banks becoming less dependent on lending and deposit activities of banks. It is more dependent on the activity of banks on capital markets, for example through involvement in investments in private equity, where they can achieve comparable or even better results. The openness of the Polish financial market should create favourable conditions for these phenomena in Poland. Koncepcja zrównoważonego przedsiębiorstwa The concept of sustainable enterprise Dr Justyna Przychodzeń, Akademia Leona Koźmińskiego, Dr Wojciech Przychodzeń, Akademia Leona Koźmińskiego Pojęcie zrownoważonego rozwoju przebyło daleką drogę w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat od raportu Klubu Rzymskiego pt. Granice Wzrostu opublikowanego w 1972 roku do powszechnego występowania we współczesnym świecie biznesu. Żadne przedsiębiorstwo nie może sobie obecnie pozwolić na zignorowanie zmieniających się zachowań społecznych, rosnącej presji na efektywne zarządzanie zasobami naturalnymi oraz wzrastających oczekiwań związanych z wprowadzaniem długookresowej, stabilnej polityki finansowej. Wdrożenie koncepcji trwałego rozwoju na szczeblu mikroekonomicznym wymaga zdefiniowania, w sposób przejrzysty i mierzalny, pojęcia zrównoważonego przedsiębiorstwa (ZP). Niniejsze opracowanie określa ZP jako podmiot stosujący właściwą kombinację zarządzania finansowymi, społecznymi i środowiskowymi aspektami swojej działalności w tym samym czasie. Word sustainability has undergone a long way in the past years from the Club of Rome s Report The Limit s of Growth presented in 1972 to widespread existence in contemporary business world and public agenda around the globe. No company or industry can afford to ignore changing external social conditions, natural resource management pressures, and rising expectations for long-term, stable financial policy implementation. Addressing sustainability issues at the micro level requires well defined and measurable concept of corporate sustainability (CS). This paper provides new way of corporate sustainability assessment as a combination of proper management of financial, social and environmental areas of firm s activities at the same time. Planowanie kosztów w przedsiębiorstwach produkcyjnych Cost planning in manufacturing companies Dr inż. Anna Saniuk, Instytut Informatyki i Zarządzania Produkcją, Wydział Mechaniczny, Uniwersytet Zielonogórski W artykule poddano analizie porównawczej: tradycyjne budżetowanie, Activity Based Budgeting i Balanced Scorecard pod względem przydatności zastosowania w przedsiębiorstwach produkcyjnych. Celem artykułu jest przyporządkowanie właściwego sposobu budżetowania do określonych warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa. Narzędzia wykorzystywane do planowania mogą mieć wpływ na realizację strategii i celów przedsiębiorstwa, mogą także przyczyniać się do rozwoju przedsiębiorstwa lub go hamować (nie wykorzystane możliwości). Stosowanie prawidłowo dobranego budżetu może także pełnić rolę motywacyjną dla pracowników określając wskaźniki realne do uzyskania i jednocześnie zapewniające rozwój firmy. Zatem wybór odpowiedniego narzędzia planowania kosztów jest sprawą niezwykle istotną. W wyniku przeprowadzonej analizy ustalono, że tradycyjne budżetowanie polecane jest przedsiębiorstwom o ustabilizowanej pozycji na rynku przy produkcji masowej lub średnioseryjnej wyrobów o długim cyklu życia produktu. Activity Based Budgeting dedykowany jest przedsiębiorstwom, które wdrożyły rachunek kosztów działań. Szczególnie korzystne jest jego stosowanie w produkcji zleceniowej i w produkcji wieloasortymentowej wyrobów wytwarzanych w rożnych procesach produkcyjnych, z rożną długością faz cyklu produkcyjnego lub podobnych procesach produkcyjnych różniących się jednak znacznie kosztami wykończenia. W warunkach bardzo szybko zmieniającego się otoczenia zewnętrznego polecany jest natomiast Balanced Scorecard, który pozwala na szybkie dostosowywanie planowania do często zmieniających strategii i celów przedsiębiorstwa. W artykule pominięto kwestię łączenia opisywanych narzędzi, co będzie przedmiotem dalszych badań Autorki. Próba określenia na podstawie analizy porównawczej, w jakich sytuacjach zastosowanie określonego narzędzia planowania będzie najbardziej korzystne dla przedsiębiorstwa produkcyjnego stanowi główną wartość tego artykułu i pozwala jednocześnie zaliczyć go do grupy artykułów metodologicznych. This article explores comparative analysis: traditional budgeting, Activity Based Budgeting and the Balanced Scorecard
in terms of suitability for use in the production enterprises. The main goal of article is attributing proper budgeting to specific conditions of the functioning of the enterprise. Tools used to plan may have an impact on the implementation of the strategy and the objectives of the company, may also contribute to the development of the company or impede it (not used possibility). The correctly used budget may also serve as a motivation for staff specifying indicators feasible to obtain and at the same time ensuring the development of the company. Therefore, the selection of the appropriate tools for planning costs is extremely important. As a result of the analysis it was found that traditional budgeting is recommended companies with stabilized position on the market for mass production or medium batch production with a long life cycle of the products. Activity Based Budgeting is dedicated to companies that have implemented the Activity Based Costing. It is especially useful in the manufacture to order and with wide range of assortment in the production of products manufactured in different production processes, with a different length of the phases of the production cycle or similar production processes vary considerably the cost of completion. In a context of very rapidly changing external environment the Balanced Scorecard is recommended, which allows you to quickly customize a planning to frequently changing strategy and objectives of the company. The question of the merger of these tools is omitted in this article, and it will be the subject of further research of the author. The main value of this article is an attempt to determine - on the basis of a comparative analysis - in which situations applying specific planning tools will be the most advantageous for the production company and the article can be cognized as the methodological articles. Bezpieczeństwo i higiena pracy w koncepcji społecznej odpowiedzialności Health and safety in the concept of corporate social responsibility Dr Agata Lulewicz-Sas, Wydział Zarządzania, Politechnika Białostocka. W artykule podjęto probę określenia zależności między bezpieczeństwem i higieną pracy a koncepcją społecznej odpowiedzialności biznesu. Przedstawiono także instrumenty implementacji CSR. Skupiono się przede wszystkim na tych instrumentach, ktore dotyczą kwestii bezpieczeństwa i higieny pracy. The article attempts to define the dependence between Occupational Health and Safety and Corporate Social Responsibility. It presents the instruments of the implementation of CSR. The emphasis is put on instruments concerning Health and Safety. Ocena szkolenia w świetle normy ISO 9001:2008 Assessment of training in the light of ISO 9001:2008 Katarzyna Szumowska - absolwentka studiów podyplomowych Menedżer Jakości, studentka I roku msu, specjalność ekonomia menedżerska i doradztwo finansowe, I roku msu, zarządzanie inwestycjami i nieruchomościami UWM, Olsztyn W pracy przedstawiono problematykę oceny skuteczności szkoleń. W kontekście omawianego zagadnienia dokonano oceny nowelizacji normy ISO 9001:2000. W analizie uwzględniono zarówno aktualne oraz przyszłe zmiany otoczenia przedsiębiorstw. W celu zilustrowania stanu obecnego wykorzystano wyniki zagranicznych badań. W artykule przytoczono wybrane modele oceny szkoleń. Szczególną uwagę poświęcono modelom finansowym. W kontekście dokładności pomiaru efektów szkoleń poruszono problem konwersji danych. Przedstawiono zasadnicze przyczyny zaniedbywania procesu oceny. Nakreślono negatywne konsekwencje takiego stanu rzeczy. Some aspects of training evaluation process have been presented. Assessment of the amendment of ISO 9001:2000 in terms of discussed issue has been made. Current and future changes in business environment have been taken into consideration. Results of the foreign research have been used to illustrate present situation. Selected models of training evaluation have been mentioned. Particular attention has had been paid to financial models. In the context of accuracy in measuring the effects of training, data conversion issue has been raised. Principal reasons of neglecting the process of evaluation has been presented. The negative consequences of this situation have been outlined. Konferencja Polimex-Mostostal S.A. Czynniki sukcesu korporacji budownictwa przemysłowego Conference organized by Polimex-Mostostal S.A. Success factors of industrial construction corporation Mgr Krzysztof Krauss dziennikarz i ekonomista, sekretarz redakcji kwartalnika Przedsiębiorstwo Przyszłości. Polimex Mostostal SA był w marcu 2011 roku organizatorem konferencji Czynniki sukcesu korporacji budownictwa przemysłowego, poświęconej wyzwaniom, jakie postawił ogromny wzrost zapotrzebowania na usługi i produkty branży. Jest on wywołany od dawna niespotykaną dynamiką inwestycyjną zwłaszcza w zakresie infrastruktury, wspieraną szerokim dopływem środków z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Obrady toczyły się w trzech zespołach panelowych: I - Źródła sukcesu przedsiębiorstwa, II - Przedsiębiorczość i innowacyjność jako czynniki sukcesu firmy, III - Jak przetrwać kryzys w przedsiębiorstwie. W konferencji uczestniczyli naukowcy z kilku ośrodków akademickich
(Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Politechnika Warszawska, Szkoła Główna Handlowa, Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie) oraz licznych przedsiębiorstw z branży inwestycyjno budowlanej. Polimex - Mostostal S.A. organized in March 2011 the conference Success factors of industrial construction corporation dedicated to the challenges posed by enormous increase in demand for services and products in this industry. It is caused by unexpected dynamics of investment particularly in infrastructure, supported by broad tributary of the structural funds from the European Union. Conference discussion was held in three panels: I - Sources of business success, II - Entrepreneurship and innovation as success factors, III - How to survive the crisis in the company. The conference brought together researchers from several academic centers (Institute of Organization and Management in Industry ORGMASZ, Catholic University of Lublin, Warsaw University of Technology, Warsaw School of Economics, Helena Chodkowska University of Management and Law in Warsaw) and numerous investment firms from the construction industry.